Phân tích quan điểm của chủ nghĩa duy vật biện chứng về nguồn gốc và bản chất của ý thức? | Triết học Mac-Lenin | Đại học Bách Khoa Hà Nội

Câu 5. Phân tích quan điểm của chủ nghĩa duy vật biện chứng về nguồn gốc
và bản chất của ý thức?
I.Nguồngốccủaýthức:
*Nguồngốctựnhiên: _Nãongười:
+Ýthứclàthuộctínhcủamộtdạngvậtchấtcótổchứccaonhấtlàbộnãongười
+Ýthứclàchứcnăngcủabộnãongười;nãongườilàkhíquanvậtchấtcủaýthức
_Nănglựcphảnánhhiệnthựckháchquancủabộnãongười:
+Phảnánh(PA)làthuộctínhphổbiếncủamọidạngvậtchất
+PAlàsựtáitạonhữngđặcđiểmcủahệthốngvậtchấtnàyởhệthốngvậtchấtkhác
trongquátrìnhtácđộngqualạigiữachúng
+Sựphảnánhphụthuộcvàovậttácđộngvàvậtnhậntácđộng;vậtnhậntácđộngluôn
mangthôngtincủavậttácđộng
_Sựpháttriểncủahìnhthứcphảnánh:
+Phảnánhlýhóa:Đặctrưngcủagiớitựnhiênvôsinh,mangtínhthụđộng,chưacósự
địnhhướng,lựachọn
+Phảnánhsinhhọc:Cáccơthểcótínhđịnhhướng,lựachọn;kíchthíchởthựcvật;phản
xạvàtâmlýởđộngvật
+Phảnánhýthức:Làhìnhthứcphảnánhcaonhấtcủathếgiớivậtchấtchỉcóởcon người
=>Sựxuấthiệncủaconngườivàhìnhthànhbộóccủaconngườicónănglựcphảnánh
hiệnthựckháchquanlànguồngốctựnhiêncủaýthức
*Nguồngốcxãhội:
_Vaitròcủalaođộngtrongsựrađờicủaýthức:
+Thôngquaquátrìnhlaođộng,bộnãongười-khíquanvậtchấtcủaýthứcngàycàng
pháttriểnhoànthiện
+Laođộngtácđộngvàođốitượnghiệnthựcbắtchúngphảibộclộthànhnhữnghiện
tượng,nhữngthuộctính,kếtcấu,...tácđộngvàobộócconngườithôngquanhữnggiác
quanđểphânloại,nhậndạngquađónhậnbiếtnóngàycàngsâusắc
+Laođộnglàmnảysinhnhucầungônngữđểgiaotiếp,traođổikinhnghiệm,tưtưởng
_Vaitròcủangônngữtrongsựrađờicủaýthức:
+Làhệthốngtínhiệuvậtchấtmangnộidungcủaýthức:
Giaotiếptraođổitưtưởng,lưugiữ,kếtthừatrithứcquacácthếhệ
Kháiquáthóa,trừutượnghóa,táchtưduykhỏisựvậtcảmtính
=>Laođộngvàngônngữlàhaisứckíchthíchchủyếulàmchuyểnbiếndầnbộóccủa
loàivượnngườithànhbộócconngườivàtâmlýđộngvậtthànhýthứcconngười
II.Bảnchấtcủaýthức:
_Ýthứclàhìnhảnhchủquancủathếgiớikháchquan:
+Nộidungphảnánhcủaýthứclàkháchquan,hìnhthứcphảnánhlàchủquan
+Ýthứclàcáivậtchấtởbênngoài“dichuyển”vàotrongđầuócconngườivàđượccải biếnởtrongđó
+Kếtquảphảnánhcủaýthứcphụthuộcvàonhiềuyếutố:đốitượngphảnánh,phẩm
chất,nănglực,kinhnghiệm,…củachủthểphảnánh,điềukiệnlịchsửcụthể
_Ýthứcphảnánhtíchcực,sángtạohiệnthựckháchquanvàonãongười:
+Ýthứclàkếtquảcủaquátrìnhphảnánhcóđịnhhướng,cómụcđích;Ýthứchìnhthành
vàpháttriểngắnliềnvớihoạtđộngthựctiễncủaxãhội
+Sángtạolàđặctrưngbảnchấtcủaýthức:
Nhữngtrithức,bảnchất,quyluậtcủathếgiớiđãchỉđạohoạtđộngthựctiễncảitạothế
giới,sángtạora“thiênnhiênthứhai”theonhucầucủaconngười
_Ýthứclà1hiệnthựcmangbảnchấtxãhội:Sựrađờivàtồntạicủaýthứcgắnliềnvới
hoạtđộngthựctiễn,chịusựchiphốicủacácquyluậttựnhiên,xãhội.Ýthứclàhình
thứcphảnánhcaonhấtriêngcócủaócngườivềhiệnthựckháchquantrêncơsởthực
tiễnxãhội-lịchsử
Câu 6: Phân tích cơ sở lý luận của Nguyên tắc Toàn diện ? ĐCSVN đã vận dụng
nguyên tắc này như thế nào trong thời kỳ đổi mới?
I.Nguyênlývềmốiliênhệphổbiến:
1.Kháiniệmvềmốiliênhệphổbiến:
_Mốiliênhệlàmộtphạmtrùtriếthọcdùngđểchỉcácmốiràngbuộctươnghỗ,quyđịnh
vàảnhhưởnglẫnnhaugiữacácyếutố,bộphậntrongmộtđốitượnghoặcgiữacácđối tượngvớinhau
_Mốiliênhệphổbiếndùngđểchỉtínhphổbiếncủacácmốiliênhệcủacácsựvậthiện
tượngcảuthếgiới,đồngthờicũngdùngđểchỉcácmốiliênhệtồntạivớimọisinhvậtvà
hiệntượngcủathếgiới.Đólàcácmốiliênhệgiữacácmặtđốilập,chấtvàlượng,khẳng
địnhvàphủđịnh,…
_Ngượclại,côlập(táchrời)làtrạngtháicủacácđốitượng,khisựthayđổicủađốitượng
nàykhôngảnhhưởnggìđếncácđốitượngkhác,khônglàmchúngthayđổi.
2.Tínhchấtcủacácmốiliênhệ:
_Tínhkháchquan:Mốiliênhệgiữacácđốitượng,haygiữacácmặt,cácbộphậncủađối
tượngtồntạikhôngphụthuộcvàoýthứccủaconngười
VD:ĐộngvậthấpthụO2vànhảraCO2tronghôhấpcònthựcvậthấp
thụCO2vànhảraO2khiquanghợp.
_Tínhphổbiến:Mốiliênhệkhôngchỉdiễnratrongmọiđốitượngcủatựnhiên,xãhội
màcòndiễnragiữacácmặt,cácyếutố,cácquátrìnhtrongmỗiđốitượng
_Tínhđadạng,phongphú:Mốiliênhệgiữacácđốitượngkhácnhaulàkhácnhau,giữa
cácbộphận,quátrìnhkhácnhautrongmỗiđốitượnglàkhácnhau;cácmốiliênhệcó
vaitròkhácnhauđốivớiđốitượng,đólàcơsởđểphânloạimốiliênhệ
VD:Cảcávàconngườiđềucầnnướcđểsốngnhưngconngườikhôngcầnsốngtrong
môitrườngnướccòncácầnsốngtrongmôitrườngnước
II.Ýnghĩaphươngphápluận(yêucầucủanguyêntắctoàndiện):
1.Kháiniệmnguyêntắctoàndiện:
_Đặtđốitượngtrongchínhthểthốngnhấtcủatấtcảcácmặt,cácbộphận,cácyếutố,các
thuộctính,cácmốiliênhệcủachínhthểđó;
_Rútrađượcnhữngmốiliênhệcóvaitròquyếtđịnhsựtồntại,vậnđộngcủacácđối tượngđó
2.Ýnghĩaphươngphápluận:
*Khixemxétsựvật,chúngtaphảidựatrênnguyêntắctoàndiện.Nguyêntắctoàndiện
đòihỏichủthểnhậnthứcvàthựctiễnphảitránhrơivào:
_Quanđiểmphiếndiện,mộtchiều:chỉthấymộtmặt,mộtmốiliênhệcủađốitượng
_Ngụybiện:coinhữngmốiliênhệkhôngcóvaitròquyếtđịnhlàmmốiliênhệcóvaitrò quyếtđịnh
_Chủnghĩachiếttrung:càobằngvaitròcủacácmốiliênhệ
III.SựvậndụngcủaĐảng:
*ĐCSVNđãvậndụngnguyêntắctoàndiện1cáchđúngđắn,sángtạo,linhhoạttrong
thờikỳđổimới.ThựctiễnkháchquanvàxuhướngcủathếgiớiđòihỏiĐCSVNphảiđổi
mớitrênmọilĩnhvựcđểpháttriểnđấtnước.DoĐảngtaluônxácđịnhđượckhâuthen
chốt,tậptrunggiảiquyếtcácvấnđềcụthểtrongtừngkhíacạnhnêntrongcôngcuộcđổi
mớitoàndiệnđấtnướcthờigianvừaquađãđạtđượcnhiềuthànhtựuđángkểtrênmọi lĩnhvực:
_Vềkinhtế,liêntiếptừnăm2016-2019,ViệtNamđứngtrongtop10nướctăngtrưởng
caonhấtthếgiới,làmộttrong16nềnkinhtếmớinổithànhcôngnhất,bìnhquânthu
nhậpđầungườiđạtkhoảng2.750USD/năm.
_Vềchínhtríngoạigiao,ViệtNamgianhậpWTO,thiếtlậpđược30đốitácchiến
lược,cóquanhệngoạigiao,kinhtếvớihơn180quốcgiavàvùnglãnhthổ.
_Vềytếđạttiếnbộlớn,làmchủnhiềucôngnghệ,kĩthuậthiệnđại,kiểmsoátđcđạidịch COVID-19,...