Phân Tích Sự Thống Nhất và Đấu Tranh Giữa Các Mặt Đối Lập

I. Mối quan hệ biện chứng của sự thống nhất và đấu tranh giữa các mặt đối lập 1. Khái niệm
- Mặt đối lập: là các mặt có những đặc điểm, những thuộc tính, những tính quy định
có khyunh hướng biến đổi trái ngược nhau, tồn tại khách quan.
- Mâu thuẫn: là sự thống nhất và đấu trnah giữa các mặt đối lập, cụ thể:
+ Thống nhất của các mặt đối lập:
 Thứ nhất, là sự nương tựa vào nhau, đòi hỏi có có nhau của các mặt đối lập, sự
tồn tại của mặt này là điều kiện, tiền đề cho sự tồn tại của mặt kia và ngược lại.
 Thứ hai, các mặt đối lập tác động ngang nhau, cân bằng nhau thể hiện sự đấu
tranh giữa cái mới đang hình thành với cái cũ chưa mất hẳn.
 Thứ ba, giữa các mặt đói lập có sự tương đồng
+ Đấu tranh của các mặt đối lập là sự tác động qua lại theo xu hướng bài trừ, phủ
định nhau của các mặt đối lập. 2. Mối quan hệ
- Mối quan hệ giũa sự thống nhất và đấu tranh của các mặt đối lập thể hiện ở chỗ
trong một mâu thuẫn, sự thống nhất và đấu tranh của các mặt đối lập không tách
rời nhau, bởi vì trong sự ràng buộc, phụ thuộc quy định lẫn nhau thì hai mặt đối
lập vẫn luôn có xu hướng phát triển trái ngược nhau, đấu tranh với nhau.
- Không có sự thống nhất sẽ không có đấu tranh, thống nhất là tiền đề của đấu tranh,
còn đấu tranh của các mặt đối lập là nguồn gốc, động lực của sự vận động, phát triển.
- Sự thống nhất của các mặt đối lập gắn liền với sự ổn định, sự đứng im tương đối
của sự vật. Khi nào các mặt đối lập còn tồn tại trong thể thống nhất thì khi đó sự
vật còn tồn tại. Vì vậy thống nhất có tính tương đối.
- Nhưng trong khi các mặt đối lập thống nhất với nhau, quá trình đấu tranh giữa
chúng không ngừng diễn ra. Đấu tranh giữa các mặt đối lập làm cho bản thân các
mặt đối lập đều biến đổi, dẫn đến mâu thuẫn ngày càng phát triển. Khi sự đấu
tranh đó lên đến đỉnh điểm, các mặt đối lập xung đột gay gắt, chúng sẽ chuyển
hoá cho nhau, mâu thuẫn được giải quyết, thể thống nhất cũ bị phá vỡ, sự vật cũ
mất đi, sự vật mới ra đời. Vì vậy đấu tranh có tính tuyệt đối.
II. Phân loại mâu thuẫn:
+Mâu thuẫn bên trong và mâu thuẫn bên ngoài: Căn cứ vào quan hệ giữa
các mặt đối lập đối với một sự vật, mâu thuẫn được phân loại thành mâu thuẫn
bên trong và mâu thuẫn bên ngoài. Mâu thuẫn bên trong là sự tác động qua lại
giữa các mặt đối lập của cùng một sự vật. Mâu thuẫn bên ngoài là mâu thuẫn
diễn ra trong mối liên hệ giữa sự vật đó với các sự vật khác.
+Mâu thuẫn cơ bản và mâu thuẫn không cơ bản: Căn cứ vào ý nghĩa của
mâu thuẫn đối với sự tồn tại và phát triển của toàn bộ sự vật, mâu thuẫn được
phân loại thành mâu thuẫn cơ bản và mâu thuẫn không cơ bản. Mâu thuẫn cơ
bản là mâu thuẫn quy định bản chất của sự vật, quy định sự phát triển ở tất cả
các giai đoạn của sự vật, tồn tại trong suốt quá trình tồn tại của sự vật. Mâu
thuẫn không cơ bản là mẫu thuẫn đặc trưng cho một phương diện nào đó của
sự vật, nó quy định sự vận động và phát triển của một mặt nào đó của sự vật.
+ Mâu thuẫn chủ yếu và mâu thuẫn thứ yếu: Căn cứ vào vai trò của mâu
thuẫn đối với sự tồn tại và phát triển của sự vật trong một giai đoạn nhất định,
mâu thuẫn được phân loại thành mâu thuẫn chủ yếu và mâu thuẫn thứ yếu.
Mâu thuẫn chủ yếu là mâu thuẫn nổi lên hàng đầu của một giai đoạn phát triển
nhất định của sự vật và chi phối các mâu thuẫn khác trong giai đoạn đó. Mâu
thuẫn thứ yếu là mâu thuẫn ra đời và tồn tại trong một giai đoạn phát triển nào
đó của sự vật nhưng nó không đóng vai trò chi phối mà bị mâu thuẫn chủ yếu chi phối.
+ Mâu thuẫn đối kháng và mâu thuẫn không đối kháng: Căn cứ vào tính
chất các lợi ích đối lập tạo thành mâu thuẫn xã hội, mâu thuẫn trong xã hội
được phân loại thành mâu thuẫn đối kháng và mâu thuẫn không đối kháng.
Mâu thuẫn đối kháng là mâu thuẫn giữa những giai cấp, những tập đoàn
người, những xu hướng xã hội có lợi ích cơ bản đối lập nhau. Mâu thuẫn
không đối kháng là mâu thuẫn giữa những lực lượng, khuynh hướng xã hội
thống nhất với nhau về lợi ích cơ bản, chỉ đối lập về lợi ích không cơ bản, cục bộ, tạm thời. III. Liên hệ
Liên hệ quá trình dạy và học
-mâu thuẫn bên trong của quá trình dạy học:
Dạy và học là hai hoạt động đặc trưng, cơ bản của quá trình dạy học. Hai hoạt
động này thống nhất biện chứng với nhau. Sự tác động qua lại giữa dạy và
học, giữa thầy và trò phản ánh tính chất hai mặt của quá trình dạy học. Ví dụ,
nếu quá trình học mà không có quá trình dạy thì đó là quá trình tự học, tự
nghiên cứu (nhưng vẫn kết tinh kết quả của quá trình dạy trước đó vì một cá
thể người mới sinh ra không có khả năng tự học được)
-Các mâu thuẫn bên ngoài là mâu thuẫn giữa các nhân tố của môi trường kinh
tế - xã hội, khoa học - công nghệ. . với các thành tố của quá trình dạy học.
Tiến bộ của KHCN >< Nội dung DH còn lạc hậu
Sự tiến bộ của XH >< Nhiệm vụ dạy học chưa được nâng cao
Những tiến bộ của Công nghệ dạy học >< Trình độ còn hạn chế của GV Liên hệ khác:
Ví dụ 1: Quan niệm về lối sống: Tâm linh (tin vào các yếu tố thần linh) và vô
thần (Không tin vào các yếu tố tâm linh)
Ví dụ 2: Bài toán có đồng biến và nghịch biến
Ví dụ 3: Quá trình hấp thụ chất năng lượng và thải các chất cặn bã của sinh vật
Ví dụ 4: Công dân chấp hành các quy định của pháp luật và người phạm tội. Câu hỏi:
Tại sao trong mâu thuẫn, hai mặt đối lập lại phải vừa thống nhất vừa đấu tranh với nhau? Trả lời:
Mâu thuẫn giữa các mặt đối lập trong sự vật, hiện tượng là nguyên nhân; giải quyết
mâu thuẫn đó là động lực của sự vận động, phát triển; sự vận động, phát triển của
các sự vật, hiện tượng là tự thân. Quá trình từ khác nhau, thống nhất qua mâu thuẫn
đến đấu tranh giữa các mặt đối lập mà kết quả là mâu thuẫn giữa chúng được giải
quyết; xuất hiện sự thống nhất mới cùng với sự hình thành mâu thuẫn mới trong
một sự vật, hiện tượng ở dạng thống nhất thường trải qua ba giai đoạn chính, mỗi
giai đoạn có những đặc điểm riêng của mình.
Document Outline

• I. Mối quan hệ biện chứng của sự thống nhất và đấu t
• II. Phân loại mâu thuẫn:
• III. Liên hệ
• -mâu thuẫn bên trong của quá trình dạy học:
• -Các mâu thuẫn bên ngoài là mâu thuẫn giữa các nhâ
• Câu hỏi:
• Trả lời: