-
Thông tin
-
Hỏi đáp
Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị trong truyện Vợ chồng A Phủ | Văn mẫu lớp 12
Phân tích sức sống tiềm tàng của Mị trong đêm tình mùa xuân trích Vợ chồng A Phủ của Tô Hoài gồm 19 bài văn mẫu siêu hay kèm theo 3 gợi ý cách viết chi tiết. Qua phân tích sức sống tiềm tàng của Mị các bạn học sinh có thể lựa chọn cho mình một cách tiếp cận, một giọng điệu văn thích hợp, để sau đó nó trở thành kiến thức tâm đắc của chính mình.
Chủ đề: Văn mẫu 12
482 tài liệu
Môn: Ngữ Văn 12
812 tài liệu
Thông tin:
Tác giả:
Preview text:
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
Dàn ý phân tích sức sống tiềm tàng của Mị Dàn ý số 1 I. Mở bài
● Tô Hoài rất nhạy cảm với cảnh sinh hoạt, phong tục tập quán của con người các
vùng miền, tác phẩm của ông hấp dẫn người đọc bởi vốn hiểu biết sâu sắc.
● Tiêu biểu cho phong cách của Tô Hoài là truyện ngắn Vợ chồng A Phủ. Đặc
biệt, hình tượng nhân vật Mị đã trở thành biểu tượng đẹp cho sức sống tiềm
tàng của người phụ nữ bị áp bức. II. Thân bài
- Sức sống tiềm tàng là sức sống vốn có của con người nhưng bị hoàn cảnh bên ngoài
tác động làm che khuất đi, nhưng luôn thường trực, chờ cơ hội trỗi dậy.
1. Sức sống vốn có của Mị trước khi làm dâu nhà thống lí Pá Tra
- Trước khi về làm dâu nhà thống lí Pá Tra:
● Mị là cô gái người Mông trẻ trung, hồn nhiên, có tài thổi sáo “thổi lá cũng hay
như thổi sáo có biết bao nhiêu người mê ngày đêm thổi sáo đi theo Mị”
● Mị đã từng yêu, từng được yêu, luôn khao khát đi theo tiếng gọi của tình yêu.
● Hiếu thảo, chăm chỉ, ý thức được giá trị cuộc sống tự do nên sẵn sàng làm
nương ngô trả nợ thay cho bố.
2. Sức sống tiềm tàng của Mị bị khuất lấp trong cảnh làm con dâu gạt nợ
● Khi về làm dâu nhà thống lí Pá Tra: bị “cúng trình ma” nhà thống lí, bị bóc lột
sức lao động, “không bằng con trâu con ngựa”, “đàn bà trong cái nhà này chỉ
biết vùi đầu vào công việc” , bị đày đọa nơi địa ngục trần gian, bị đánh, bị phạt, bị trói, ...
● Mị dần trở nên chai sạn với nỗi đau: một cô gái lúc nào cũng vậy dù quay sợi,
thái cỏ ngựa, ... đều cúi mặt “mặt buồn rười rượi”, không quan tâm đến thời
gian “lỗ vuông bằng bàn tay ...không biết là sương hay nắng”.
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
● Mị sống lầm lũi “như con rùa nuôi trong xó cửa”, “ở lâu trong cái khổ Mị quen rồi”.
3. Sức sống tiềm tàng trong Mị trỗi dậy
- Khi bị rơi vào cảnh làm con dâu gạt nợ Mị có ý định tự tử bằng lá ngón, không chấp
nhận cuộc sống mất tự do.
- Trong đêm hội mùa xuân ở Hồng Ngài, sức sống của Mị đã trỗi dậy:
● Âm thanh cuộc sống bên ngoài (tiếng trẻ con chơi quay, tiếng sáo gọi bạn tình,
..) ùa vào tâm trí, đánh thức những kỉ niệm trong quá khứ của Mị.
● Mị lẩm nhẩm lời bài hát, trong khoảnh khắc tâm hồn trở về với thanh xuân tươi
đẹp, khao khát tình yêu hạnh phúc.
● Mị ý thức được sự tồn tại của bản thân “thấy phơi phới trở lại”, “Mị còn trẻ
lắm. Mị vẫn còn trẻ. Mị muốn đi chơi”, với khát khao tự do, chấm dứt sự tù đày.
● Khi A Sử trói, lòng Mị vẫn lửng lơ theo tiếng sáo, tiếng hát của tình yêu đến
những đám chơi. Lúc vùng dậy cô chợt tỉnh trở về với hiện thực.
- Nhận xét: Mị luôn tiềm tàng sức sống mãnh liệt, sức sống ấy luôn âm ỉ trong lòng
người con gái Tây Bắc và chỉ chờ có cơ hội để bùng lên mạnh mẽ.
- Trong đêm mùa đông, khi A Phủ bị trói:
● Ban đầu Mị dửng dưng bởi sau đêm tình mùa xuân, cô trở lại là cái xác không hồn.
● Khi thấy giọt nước mắt của A Phủ khiến Mị đồng cảm, chợt nhớ đến hoàn cảnh
của mình trong quá khứ, Mị lại biết thương mình và thương cho kiếp người bị
đày đọa “có lẽ ngày mai người kia sẽ chết, chết đau, ... phải chết”.
● Bất bình trước tội ác của bọn thống lí, Mị cắt dây đay cởi trói cho A Phủ
● Mị sợ cái chết, sợ nỗi khổ sẽ phải gánh chịu trong nhà thống lí, cô chạy theo A
Phủ tìm lối thoát vượt ra khỏi địa ngục trần gian.
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
- Nhận xét: Mị là người con gái lặng lẽ mà mạnh mẽ, tiềm tàng sức sống, hành động
của Mị đã đạp đổ cường quyền, thần quyền của bè lũ thống trị miền núi. III. Kết bài
● Nêu suy nghĩ về hình tượng nhân vật Mị.
● Nghệ thuật: ngôn ngữ đậm chất miền núi, lối trần thuật linh hoạt với sự dịch
chuyển điểm nhìn trần thuật, miêu tả thành công tâm lí nhân vật và hình ảnh thiên nhiên.
● Tác phẩm chứa đựng giá trị nhân đạo sâu sắc: sự cảm thông với số phận đau
khổ của những con người chịu áp bức, tố cáo lên án bọn thống trị miền núi, bọn
thực dân, ngợi ca vẻ đẹp, sức sống tiềm tàng trong mỗi con người Tây Bắc. Dàn ý số 2 I. Mở bài
● Tô Hoài là một trong những gương mặt tiêu biểu của văn xuôi Việt Nam đương
đại. "Vợ chồng A Phủ" là một trong những tác phẩm đặc sắc nhất của ông,
được viết sau chuyến đi thực tế Tây Bắc năm 1953. Truyện được giải nhất cửa
Hội Văn nghệ Việt Nam 1954 - 1955.
● Tác phẩm là bức tranh bi thảm của người dân nghèo miền núi dưới ách áp bức,
bóc lột của bọn phong kiến, thực dân và là bài ca về phẩm chất, vẻ đẹp, về sức
sống mãnh liệt của người lao động. Nhân vật chính kết tinh được phẩm chất
cao đẹp và thể hiện rõ giá trị hiện thực và tư tưởng nhân đạo của tác phẩm và nhân vật Mị. II. Thân bài
* Trước khi làm dâu gạt nợ, Mị là một cô gái hầu như tập trung được những vẻ đẹp
tiêu biểu của người phụ nữ miền núi: Mị vừa đẹp người, vừa đẹp nết, cần cù, đảm
đang, hiếu thảo, giàu đức hi sinh vị tha, ham sống, yêu đời và rất mực tài hoa.
* Khi về làm con dâu cho nhà thống lí, Mị đã phản kháng bằng nước mắt: "Có
đến hàng mấy tháng, đêm nào Mị cũng khóc". Cao hơn một mức nữa, Mị đã định tự
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
hủy diệt cuộc đời mình bằng nắm lá ngón. Nhưng lòng hiếu thảo - vì thương bố còn
khổ hơn bây giờ bao nhiêu lần, đã níu kéo Mị trở về kiếp sống ngựa trâu. Dưới mấy
tầng áp bức của cường quyền, thần quyền, những hủ tục phong kiến nơi miền núi, Mị
gần như tê liệt hết về sức sống, Mị thờ ơ với sự chảy trôi của thời gian, sắc màu cuộc
sống của Mị trở nên mờ nhạt. Nó được biểu tượng bằng "Một chiếc cửa sổ một lỗ
vuông bằng bàn tay", "lúc nào cũng chỉ thấy trăng trắng, không biết là sương hay là nắng".
Mị trở thành con người cam phận sống cuộc sống "thân phận con rùa", "Mỗi ngày Mị
càng không nói, lùi lũi như con rùa nuôi trong xó cửa".
* Đoạn đời thứ 3: Sức sống của Mị trỗi dậy mãnh liệt trong đêm tình mùa xuân và
hành động cởi trói cho A Phủ. Họ cùng nhau trốn khỏi Hồng Ngài, tìm đến khu du kích Phiềng Sa.
a. Mùa xuân về trên rẻo cao, đặc biệt là đêm tình mùa xuân với tiếng sáo, tiếng
khèn của trai làng gọi bạn tình có ý nghĩa như "một hoàn cảnh điển hình" làm cho sức
sống tiềm tàng trong con người Mị trỗi dậy một cách mãnh liệt.
- Ngày Tết, Mị cũng uống rượu: "Mị... cứ uống ừng ực từng bát. Rồi say". Với những
tác động của ngoại cảnh và men rượu, Mị đã thoát khỏi tâm trạng dửng dưng bấy lâu
để trở thành con người thức tỉnh, vươn tới những ý nghĩ và khát vọng đẹp đẽ. Chú ý
phân tích diễn biến tâm lí của Mị trong đêm tình mùa xuân: "Tai Mị văng vẳng tiếng
sáo gọi bạn đầu làng" -> lòng Mị đang phơi phới sống về những ngày trước. Mị thấy
"trong lòng đột nhiên vui sướng... Mị trẻ lắm... Mị muốn đi chơi" -> Ý thức về bản
thân trỗi dậy, Mị phẫn uất mãnh liệt và thấm thía nỗi tủi nhục của mình, Mị muốn chết
-> trong khi đó, tiếng sáo, biểu tượng của khát vọng tự do và tình yêu tuổi trẻ "đang
rập rờn" trong đầu Mị -> Mị khêu to ngọn đèn cho sáng như thể khêu ngọn lửa của
lòng ham sống, của sự khát khao -> Hành động này thúc đẩy hành động khác, không
thể kìm nén được nữa. Nó là sự thôi thúc của trái tim như muốn phá vỡ những xiềng
xích tàn bạo trong nhà thống lí Pá Tra, thách thức mọi ràng buộc khắt khe của nhà Pá
Tra, của người chồng tàn ác: "Mị quấn lại tóc, với tay lấy chiếc váy hoa" chuẩn bị đi
chơi ngày Tết. Nhưng giữa lúc lòng ham sống trong Mị trỗi dậy, dâng lên mãnh liệt
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
như sóng trào thì cũng là lúc Mị bị vùi dập một cách khắc nghiệt, lạnh lùng. A Sử,
chồng Mị thản nhiên "trói đứng Mị vào cột nhà" -> "Như không đang biết mình đang
sợ bị trói... Mị vẫn nghe tiếng sáo đưa Mị đi theo những cuộc chơi", quên mọi đau đớn
về thể xác, "Mị đã vùng dậy bước đi". Điều đó chứng tỏ sức sống tiềm ẩn trong con
người Mị mãnh liệt biết nhường nào.
b. Sức sống trỗi dậy trong con người Mị còn được thể hiện rõ nét ở hành động cởi
trói cho A Phủ, cùng nhau trốn khỏi Hồng Ngài.
● Bên cạnh bếp lửa, nhìn thấy A Phủ bị trói đứng một cách thảm khốc, mấy đêm
đầu Mị vẫn thản nhiên vì chuyện đánh người, trói người ở nhà Pá Tra xảy ra
như cơm bữa. Vả chăng, Mị cũng chỉ là một nạn nhân bất lực.
● Nhưng đêm nay, dưới ánh lửa "bập bùng" trông thấy hai hàng nước mắt "lấp
lánh" bò xuống hai hõm má đã "xám đen lại của A Phủ", Mị càng thương mình,
càng thương người. Tình thương, niềm đồng cảm giữa những con người cùng
cảnh ngộ ấy đã lấn át nỗi sợ và lớn hơn cái chết, nó đã dẫn đến hành động táo
bạo: cắt dây trói giải thoát cho A Phủ, cùng nhau trốn khỏi Hồng Ngài.
● Đây là hành động tuy tự phát nhưng là kết quả của một quá trình, nó minh
chứng sức sống tiềm tàng, âm ỉ không ngừng trong con người Mị. Nó là một
bước ngoặt trong tính cách và cuộc đời Mị. Ý thức được nỗi khổ của kiếp sống
tủi nhục của mình, Mị đã vượt qua nhà ngục thống lí Pá Tra với biết bao thế lực
hà khắc của cường quyền, hủ tục, lễ giáo phong kiến (con gái Mèo lấy chồng,
suốt đời là cái đuôi con ngựa của chồng, chồng chết lại phải lấy anh hoặc em chồng). III. Kết luận:
● Qua cuộc đời và số phận của Mị, Tô Hoài bày tỏ thái độ bênh vực quyền sống
cho người lao động, đặc biệt là người phụ nữ miền núi. Đồng thời, tác giả cũng
cất lên bài ca ca ngợi phẩm giá cao đẹp của họ. Đó là ý nghĩa nhân đạo cơ bản của tác phẩm.
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
● Mị là một nhân vật rất thành công của văn xuôi hiện đại. Có được điều này là
nhờ cái nhìn trân trọng, thương yêu đối với nhân vật của tác giả, đặc biệt là khả
năng phân tích tâm lí sâu sắc, tinh tế của Tô Hoài.
Xem thêm: Cảm nhận về nhân vật Mị trong tác phẩm Vợ chồng A Phủ Dàn ý số 3
I. Mở bài sức sống tiềm tàng của Mị
- Đôi nét về tác giả, tác phẩm:
● Tô Hoài là một trong những tác gia lớn nhất của thế kỷ 20, thuộc thế hệ vàng
của văn chương hiện đại.
● Tác phẩm Vợ chồng A Phủ là bài ca về sức sống tiềm tàng mãnh liệt của Mị
trong việc giải phóng bản thân trước những áp bức thần quyền và cường quyền.
- Giới thiệu nhân vật Mị và sức sống tiềm tàng trong cô :
● Mị là nhân vật tiêu biểu cho những con người phải chịu muôn vàn đắng cay, tủi cực
● Mị luôn tiềm ẩn một sức sống mãnh liệt để khi bị chà đạp đến tận cùng đã trỗi dậy mạnh mẽ.
II. Thân bài phân tích về sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
* Luận điểm 1: Sức sống vốn có của Mị trước khi làm dâu nhà thống lí Pá Tra
- Trước khi về làm dâu nhà thống lí Pá Tra:
● Mị là cô gái trẻ, đẹp, yêu đời, có tài thổi sáo hay, có bao nhiêu trai làng mê đắm.
● Mị được yêu và cũng đang yêu.
● Hiếu thảo, chăm chỉ làm việc, ý thức được giá trị cuộc sống tự do.
* Luận điểm 2: Sức sống tiềm tàng của Mị bị khuất lấp trong cảnh làm con dâu gạt nợ
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị - Khi mới về làm dâu
● “Hàng mấy tháng trời, đêm nào Mị cũng khóc.” ● Có ý định tự tử.
- Sau một thời gian làm dâu
● Mị không thể chết bởi còn số nợ phải trả.
● Mị đã chết về tâm hồn: không còn nghĩ đến việc tự tử, chấp nhận kiếp sống trâu ngựa,...
=> Vậy là sự đày đọa về thể xác và tinh thần đã bóp nghẹt sức sống trong Mị. Trong
con mắt của cha con nhà thống lí Pá Tra, những người như Mị đâu còn là con người.
* Luận điểm 3: Sức sống tiềm tàng trong Mị trỗi dậy trong đêm tình xuân
- Cuộc trỗi dậy đầu tiên (đêm mùa xuân)
● Chính không gian rộn rã sắc màu cùng tiếng sáo tha thiết đã đánh thức sức
sống tiềm tàng trong Mị. Tiếng sáo đã chạm vào nỗi nhớ trong tâm hồn cô.
● Mị uống rượu, Mị say và khi đó, Mị nhớ về ngày trước.
● Mị muốn đi chơi. Mị có hành động cụ thể nhưng bị A Sử ngăn lại, A Sử trói Mị.
● Mị vùng bước đi. Nhưng tay chân đau không cử động được. Lòng Mị đau đớn,
thổn thức nghĩ mình không bằng con ngựa...”
- Cuộc trỗi dậy thứ hai (đêm cởi trói cho A Phủ và bỏ trốn)
● Những đêm đầu Mị thấy A Phủ bị trói đứng nhưng cô vẫn thản nhiên thổi lửa hơ tay.
● Khi thấy A Sử khóc, Mị như thấy lại hình ảnh của chính mình.
● Mị thương cho A Phủ như thương cho chính mình, nhưng cô không dám cởi
trói vì còn sợ cha con nhà thống lý sẽ giết cô mất.
● Song Mị cởi trói cho A Phủ và đứng lặng trong bóng tối.
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
● Chính ngay lúc ấy, trong lòng Mị mọi chuyện xảy ra rất nhanh. Mị cũng vụt
chạy ra. Trời tối lắm. Nhưng Mị vẫn băng đi. Vì ở đây thì chết mất.
III. Kết bài sức sống tiềm tàng của Mị
- Cảm nhận của bản thân về sức sống tiềm tàng của Mị.
Phân tích sức sống tiềm tàng của Mị trong đêm tình mùa xuân - Mẫu 1
Tô Hoài là một nhà văn nổi tiếng của nền văn học hiện đại Việt Nam. Tập "Truyện
Tây Bắc" của ông có truyện ngắn "Vợ chồng A Phủ" là tác phẩm nổi bật nhất. Tác giả
đã đem đến câu chuyện về Mị - một con người bị vùi dập bởi chế độ phong kiến miền
núi nhưng vẫn luôn ẩn chứa sức sống tiềm tàng, mãnh liệt.
Mị được giới thiệu là cô gái người Mèo xinh đẹp, thổi sáo giỏi. Có biết bao trai làng
say mê nhan sắc và tiếng sáo của cô mà kéo đến đầy sân nhà, đứng thổi sáo chung
quanh vách, khiến bố mẹ cô không thể ngủ được vì tiếng chó sủa cả đêm. Mị cũng là
cô con gái hiếu thảo, chăm chỉ. Biết nhà vẫn còn nợ thống lí nên Mị sẵn sàng làm
nương trả nợ thay bố. Trước khi bị A Sử - con trai thống lí Pá Tra bắt làm vợ, Mị là cô
gái tự do, yêu đời, tràn đầy sức sống. Thế nhưng, từ khi bị bắt phải lấy người mình
không yêu, đêm nào cô cũng khóc. Cô không thể chấp nhận hiện thực phũ phàng này,
muốn ăn lá ngón để tự tử, thà chết chứ không chịu khuất phục, làm nô lệ cho nhà giàu.
Thế nhưng sự phản kháng của cô đã không thành công. Vì thương bố, cô đành tiếp tục sống.
Ở nhà thống lí vài năm, Mị đã bị tha hóa, trở thành một con người hoàn toàn khác.
Cuộc sống của cô không có niềm vui, suốt ngày chỉ có làm việc và làm việc quần quật
quanh năm suốt tháng. Mị "tưởng mình cũng là con trâu, con ngựa trong nhà" ấy.
"Càng ngày, cô càng không nói", chỉ "cúi mặt buồn rười rượi", trở thành "con rùa nuôi
trong xó cửa". Cô đã quen với cuộc sống ấy đến nỗi nghĩ rằng mình sẽ sống như vậy
và chết ở trong nhà đó. Bị bóc lột sức lao động mà không thể phản kháng, Mị dần
đánh mất đi bản thân mình. Cô không còn khát vọng được sống, không có khái niệm
về thời gian, hoàn toàn lãnh đạm với mọi thứ xung quanh.
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
Thế nhưng, nỗi khát vọng sống của cô không mất đi hoàn toàn mà chỉ bị cuộc sống
quẩn quanh, bế tắc che khuất. Nó vẫn là ngọn lửa đang âm ỉ cháy, chỉ cần điều kiện để
bùng lên mạnh mẽ. Trong đêm tình mùa xuân, Mị nghe thấy tiếng sáo, cô nhẩm thầm
bài hát quen thuộc mà ngày xưa mình từng thổi. Cô lén người nhà thống lí uống rượu,
nhớ về những ngày mùa xuân năm xưa. Khi này, khát vọng tuổi trẻ bỗng quay về. Mị
thấy lòng mình phơi phới trở lại, Mị cảm thấy mình còn trẻ lắm, Mị muốn đi chơi. Cô
ước muốn được hòa mình vào với mọi người, được đi chơi như những người còn trẻ,
không muốn bị giam trong căn buồng tối tăm, chật hẹp cả ngày nữa. Sức sống tiềm
tàng của Mị đã được thổi bùng lên nhờ men rượu và tiếng sáo. Không những thế, cô
còn nghĩ lại về cuộc sống đầy tủi nhục của mình hiện tại, ước rằng nếu có nắm lá ngón
trong tay, cô sẽ ăn cho chết ngay. Khát vọng được sống quay lại, cô càng đau đớn,
nghẹn ngào, thương cho số phận của mình mà muốn phản kháng. Và cách phản kháng
duy nhất cô có thể làm hiện tại là chết đi, thoát khỏi cuộc sống đọa đầy này. Từ dòng
suy nghĩ kia, Mị hành động ngay lập tức. Cô quấn lại tóc, với tay lấy cái váy hoa vắt ở
phía trong vách, chuẩn bị sửa soạn để đi chơi. Thế nhưng, niềm khát khao trong Mị
vừa bùng lên lại bị vùi dập tàn nhẫn. A Sử thấy Mị, đoán biết cô muốn đi chơi bèn
dùng dây đay trói cô, quấn luôn cả mái tóc dài của cô lên cột. Cô đau đớn đứng đó,
không quay đầu đi đâu được. Cả cơ thể bị dây đay siết chặt nhưng tâm hồn cô vẫn đi
theo tiếng sáo đến những cuộc chơi. A Sử chỉ có thể trói được thể xác chứ không trói
được tâm hồn của Mị. Từ đó, người đọc có thể khẳng định rằng sức sống trong Mị vẫn
luôn ở đó, chưa bao giờ mất đi.
Đến cảnh cởi trói cho A Phủ, sức sống tiềm tàng của Mị lần nữa được trỗi dậy. Mới
đầu, khi nhìn thấy A Phủ bị trói, bị vẫn rất lạnh lùng, thản nhiên hơ tay, hơ lưng cho
bớt lạnh. Dường như A Phủ không phải là một con người bị trói đứng trên cột mà chỉ
là cái cây, cái thúng dựng bên cạnh cột mà thôi. Thế nhưng, khi nhìn thấy giọt nước
mắt tuyệt vọng của A Phủ, Mị bỗng thức tỉnh. Cô nhớ lại chính mình trong đêm tình
mùa xuân. Cô cũng đã từng bị A Sử trói đứng ở chính đó, đau đớn, tuyệt vọng như thế.
Lòng đồng cảm dần xuất hiện trong cô. Rồi Mị nghĩ cuộc đời mình đã bị cúng trình
ma ở nhà thống lí, chết ở đây cũng không sao, nhưng A Phủ không đáng bị điều đó.
Suy nghĩ này cho người đọc thấy được tình thương người trong Mị đã quay trở lại. Cô
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
không còn thờ ơ, lãnh cảm trước cuộc đời nữa. Thậm chí, Mị nghĩ rằng cho dù bố con
thống lí biết Mị cởi trói cho A Phủ, bắt cô trói thay vào đó rồi chết đi, Mị cũng không
sợ. Đến lúc này, tình thương người đã vượt lên nỗi sợ cái chết. Sức sống tiềm tàng của
Mị trỗi dậy mạnh mẽ, hóa thành hành động cởi trói. Khi cắt dây cởi trói cho A Phủ,
Mị cũng đã tự tay cắt đi xiềng xích giữa hai con người với nhà thống lí. Cũng từ đó,
Mị quyết định chạy trốn theo A Phủ. Đây không phải là hành động bản năng mà là kết
quả của sức sống tiềm tàng, của khát vọng tự do hạnh phúc khi còn trẻ mà cô không
thực hiện được. Chính trong đêm ấy, cô Mị tràn đầy tình yêu cuộc sống, căm ghét chế
độ thống trị miền núi đã quay trở lại.
Qua truyện ngắn, ta thấy được nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật rất sắc sảo của nhà
văn Tô Hoài. Chỉ bằng một vài hành động, suy nghĩ của Mị, ông đã chỉ cho ta những
khao khát, những niềm mong muốn bị chôn giấu từ tận đáy lòng của con người trong
nghịch cảnh. Ngoài ra, việc có được một tác phẩm thành công, nổi tiếng như "Vợ
chồng A Phủ" còn nhờ vốn hiểu biết sâu rộng của nhà văn về mảnh đất Tây Bắc và
tình cảm trân trọng, yêu quý của ông với những con người nơi đây.
Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị - Mẫu 2
Trên cánh đồng văn chương Việt Nam, có nhà văn độc canh bằng một loại thể. Tiêu
biểu cho khuynh hướng này phải kể đến nhà văn Kim Lân – nhà văn cả đời đi về với
đất, với người, với cuộc sống nông thôn thuần hậu (nói như Nguyên Hồng) lại có nhà
văn thâm canh tăng vụ bằng nhiều loại thể. Tiêu biểu ta phải kể đến nhà văn Tô Hoài.
Tính đến nay sự nghiệp của Tô Hoài đã già nửa thế kỷ. Ông là tác giả của khoảng
trăm đầu sách, hàng nghìn bài báo với nhiều thể loại phong phú và đa dạng. Nhưng
nhắc đến Tô Hoài trước Cách mạng tháng Tám, người yêu văn không thể không nhắc
tới "Dế mèn phiêu lưu kí"; sau Cách mạng tháng Tám với tập "Truyện Tây Bắc" gồm
ba truyện ngắn: "Cứu đất cứu Mường", "Mường Giơn giải phóng" và "Vợ chồng A
Phủ". Những năm gần đây người ta lại xôn xao nhắc đến ông với "Cát bụi chân ai" và
tiểu thuyết "Ba người khác". Đến nay "Vợ chồng A Phủ" vẫn là cái mốc thách thức
của nhà văn Tô Hoài. Truyện được giải thưởng văn nghệ 1954-1955 là một truyện
ngắn xuất sắc viết về đề tài miền núi Tây Bắc. Tác phẩm được đưa vào trong chương
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
trình giảng dạy như một kiệt tác của Tô Hoài. Truyện xoay quanh cuộc đời của người
con gái Mèo nghèo khổ, xinh đẹp nết na được Tô Hoài phát hiện và thể hiện với sức
sống tiềm tàng bất diệt. Đó là Mị – nhân vật chính trong tác phẩm này. Thông qua sức
sống tiềm tàng của Mị, Tô Hoài bộc lộ là một nhà văn nhân đạo, nhân văn, sâu sắc và
cao cả. Văn hào Nga Sê- khốp đã từng nói: "Một người nghệ sĩ chân chính phải là một
nhà nhân đạo từ trong cốt tủy". Và Tô Hoài là một nhà văn như thế.
Tô Hoài là nhà văn xuất sắc của văn xuôi Việt Nam hiện đại. Tô Hoài sáng tác theo xu
hướng hiện thực, thiên về phản ánh những sự thật của cuộc sống đời thường trong
những trang viết bình dị, tinh tế và đầy chất thơ, bộc lộ vốn hiểu biết phong phú và
sâu sắc về cuộc sống, đặc biệt là đối với những phong tục tập quán độc đáo của nhiều
vùng đất khác nhau, có sự gần gũi, gắn bó với cuộc sống và con người miền núi khiến
những tác phẩm viết về đề tài miền núi trở thành mảng sáng tác quan trọng và có giá
trị của Tô Hoài. Truyện ngắn Vợ chồng A phủ được sáng tác năm 1952 in trong tập
truyện Tây Bắc (1953). Vợ chồng A phủ không chỉ là truyện ngắn hay nhất trong tập
Truyện Tây Bắc nói riêng, trong mảng sáng tác của Tô Hoài về đề tài miền núi nói
chung mà còn là một tác phẩm có giá trị của văn xuôi Việt Nam hiện đại khi phản ánh
chân thực và sinh động con đường của nhân dân miền núi cao Tây Bắc đi theo cách Mạng.
Mị là một cô gái xinh đẹp, tài hoa. Cô có tài thổi sáo, thổi đàn môi, Mị uốn chiếc lá
trên môi, thổi lá cũng hay như thổi sáo, trai làng vì mê tiếng sao mà ngày đêm thổi sáo
đi theo Mị, đứng nhẵn cả chân vách đầu buồng Mị. Sức quyến rũ mạnh mẽ của tiếng
sáo cho thấy cái tài và cái tình của người thổi sáo. Có lẽ, Mị đã gửi bao tình cảm, biết
bao khát khao vào tiếng sáo ấy khiến vẻ đẹp trong tâm hồn nhạy cảm, trong trái tim
thiết tha yêu sống của cô đã thông qua tiếng sáo mà làm rung động mê đắm lòng
người. Mị là người con gái có tính cách mạnh mẽ, tự chủ. Cũng như nhiều cô gái khác,
Mị khao khát yêu và có người yêu theo sự lựa chọn của trái tim mình. Trước món nợ
của cha mẹ và ý định bắt Mị về làm dâu gạt nợ của nhà thống lí, Mị tha thiết xin được
ở nhà cuốc nương, trồng ngô trả nợ thay cho cha mẹ, Mị khóc xin cha “đừng bán con
cho nhà giàu” – cô muốn tự quyết định số phận của mình mà không chấp nhận biến
mình thành thứ hàng hóa gả bán cho nhà giàu. Mị vốn là cô gái có trái tim vị tha, nhân
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
hậu. Ở nhà với cha mẹ, Mị là người con rất hiếu thảo, nết na, chăm chỉ. Mị tự nguyện
làm việc trả nợ thay cho bố mẹ; khi bị bắt về làm con dâu gạt nợ cho nhà thống lí,
không chịu nổi kiếp sống đọa đày đau khổ Mị muốn tự giải thoát bằng cái chết, vậy
mà vì thương bố, sợ làm liên lụy đến bố, Mị lại gạt nước mắt, chấp nhận quay về nhà
thống lí, chấp nhận sống tiếp cuộc đời nô lệ nhọc nhằn, khổ ải, cuộc sống đáng sợ hơn cả cái chết.
Phải chăng tâm hồn Mị đã hoàn toàn nguội lạnh? Cô Mị một thời trẻ đẹp, yêu đời nay
đã hoàn toàn an phận trong cuộc sống nô lệ, sống mà như chết ấy? Không, ngòi bút
của nhà văn không chỉ hướng vào cái ảm đạm, nét mặt u tối của cuộc đời mà còn thiết
tha hướng tới phía sự sống và ánh sáng, để khơi gợi nó lên. Tô Hoài đã đi sâu vào tận
cùng ý thức và trong đáy sâu tiềm thức nhân vật, cho thấy vẫn còn le lói chút ánh sáng
và hơi ấm của niềm ham sống, của khát khao hạnh phúc. Như dưới lớp tro dày nguội
lạnh kia vẫn ủ chút than hồng, chỉ chờ một ngọn gió thổi đến là lại bùng lên. Trong
truyện ngắn Chí Phèo, ngòi bút nhân đạo của nhà văn hiện thực xuất sắc Nam Cao còn
khơi bùng lên những khát vọng hạnh phúc và lương thiện ở Chí Phèo, một kẻ tưởng
như không còn đời sống tâm linh của con người với một hình thái không còn là nhân
dạng nữa. Và Tô Hoài cũng góp thêm vào truyền thống nhân đạo của văn học ta một
tiếng nói có sức mạnh.
Bức tranh thiên nhiên và cuộc sống con người miền Tây Bắc khi mùa xuân đến đã
được miêu tả trong những đoạn văn thật trữ tình, giàu chất thơ để làm nền cho sự hồi
sinh sức sống của nhân vật. Đó là cảnh những đứa trẻ con tinh nghịch đốt những lều
canh nương để sưởi lửa, hình ảnh những cái váy hoa đem ra phơi trên những mỏm đá
xòe như những con bướm sặc sỡ; sắc vàng ửng của cỏ gianh trong gió và rét dữ dội,
hình ảnh những đám trai gái đánh pao, chơi quay, thổi khèn, thổi sáo say sưa; đặc biệt
là âm thanh tiếng sáo gọi bạn tình lửng lơ ngoài đầu núi. Những âm thanh, màu sắc,
hình ảnh ấy đã tạo nên bức tranh mùa xuân đẹp thơ mộng, nồng nàn, rạo rực tình yêu,
tràn trề sức sống. Đó là những yếu tố ngoại cảnh góp phần gọi dậy những khát vọng
tình yêu và hạnh phúc vẫn âm ỉ đâu đó trong lòng Mị.
Biểu hiện đầu tiên của sự hồi sinh sức sống trong lòng Mị là chi tiết Mị nghe tiếng sáo
vọng lại, thiết tha, bổi hổi. Người đàn bà vô cảm thờ ơ với tất cả, nay không chỉ chú ý
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
lắng nghe tiếng sáo từ xa vọng lại, cô còn hình dung ra bóng người lấp ló đầu núi thổi
sáo gọi bạn tình, còn nhận ra sắc thái thiết tha, bổi hổi của tiếng sáo, thậm chí người
đàn bà âm thầm câm lặng ấy đã nhẩm thầm bài hát của người đang thổi. Bằng cách ấy,
cô đã trở về với quá khứ, nhớ lại những giai điệu ngọt ngào từ thuở xa xôi, đã bắt đầu
mở lòng mình để đón nhận và hòa vào âm thanh nồng nàn của tình yêu gửi trong tiếng
sáo. Sau đó, Mị lén lấy rượu ra uống. cảnh Mị uống rượu được miêu tả thật tinh tế, thể
hiện chân thực những biến đổi âm thầm mà dữ dội trong tâm hồn người đàn bà tưởng
như đã nguội tắt sức sống. Cô uống ừng ực từng bát- uống như để say, để quên, uống
như một người đang chết khát; uống như muốn dùng cái men say của rượu để dìm đi
những nuối tiếc, khát khao và phẫn uất đột ngột bùng cháy trong lòng; uống như muốn
mượn cái đắng cay của rượu làm vơi đi những cay đắng trong lòng Mị uống rượu và
lại nghe văng vẳng tiếng sáo gọi bạn đầu làng. Từ văng vẳng không chỉ gợi tả tiếng
sáo ở xa, đó còn là những âm thanh của hoài niệm đưa Mị trở về với tiếng sáo và bài
hát của người bạn tình năm xưa, khiến Mị như trở lại với cô gái xinh đẹp tài hoa thuở
nào, uống chiếc lá trên môi, thổi lá cũng hay như thổi sáo. Có bao nhiêu người mê,
ngày đêm đã thổi sáo đi theo Mị. người đàn bà tưởng như không còn sợi dây liên hệ
với cả hiện tại và quá khứ, không thiết nghĩ đến tương lai, nay lịm mặt – sống về ngày
trước với bao nhiêu khát vọng tình yêu, khát vọng tuổi trẻ. Ảo giác của quá khứ mãnh
liệt đến mức gần như xóa mờ những bất hạnh của hiện tại khiến Mị thấy phơi phới trở
lại, lòng đột nhiên vui sướng, mị bất ngờ nhận ra mình trẻ lắm. Mị vẫn còn trẻ. Ý thức
được mình hãy còn trẻ, lòng cũng như trẻ lại, Mị bỗng muốn được đi chơi, được tới
những đám vui, những cuộc vui, hòa vào không khí rạo rực của mùa xuân, của tình
yêu, hạnh phúc. Nhưng ý muốn được đi chơi trong đêm hội mùa xuân như mọi người
đàn bà khác ở Hồng Ngài lại khiến Mị nhớ ra bao nhiêu năm nay, A Sử không bao giờ
cho Mị đi chơi, mà Mị cũng chẳng thiết đi. Nhớ đến điều đó, Mị cũng đồng thời nhận
thức sâu sắc tình trạng phi lí trong cuộc hôn nhân của mình khi A Sử với Mị không có
lòng với nhau mà vẫn phải ở với nhau. Cái thực tế đau khổ mà cô đã quen, đã thờ ơ
chấp nhận đến mức không còn tưởng đến sự chết nữa, nay bỗng trở nên phi lí tới
không thể chấp nhận. Mị đột ngột muốn chết, nếu có nắm lá ngón trong tay lúc này,
mị sẽ ăn cho chết ngay... chết để không phải nhớ lại quá khứ và những ước mơ, khao
khát của mình, nhớ lại chỉ thấy nước mắt ứa ra. Muốn chết là biểu hiện mãnh liệt nhất,
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
dữ dội nhất của sự thức tỉnh lòng ham sống, lòng khát khao hạnh phúc, niềm khát
khao ấy tạo ra sự xung đột gay gắt với tình trạng vô nghĩa lý của thực tại. khi bắt đầu
nhận ra sự xung đột gay gắt với tình trạng vô nghĩa của thực tại. khi bắt đầu nhận ra
nỗi cay đắng, phẫn uất trong lòng mình, cảm thấy không thể tiếp tục chấp nhận kiếp
sống tủi cực đau đớn, cũng có nghĩa là Mị đã thoát ra khỏi tình trạng lầm lũi vô cảm suốt bao năm nay.
Vậy mà, dù đã trở lại với thực tại tàn nhẫn, suốt đêm mùa xuân ấy, quá khứ vẫn nồng
nàn tha thiết trong nỗi nhớ của Mị với hơi rượu tỏa, tiếng sáo rập rờn, tiếng chó sủa xa
xa... Mị phải sống trong giằng xé đau đớn giữa những khát khao cháy bỏng vừa hồi
sinh và thực tại phũ phàng đang hiện hữu ngay trong sợi dây trói và căn buồng giam
đầy bóng tối. Sức sống cùng những khát vọng đã trở lại và cũng đã bị vùi lấp tàn nhẫn,
nhưng sau đêm hội mùa xuân ấy, có lẽ nó sẽ còn mãi ám ảnh, thao thức trong lòng Mị,
dù chỉ là mơ hồ, xa thoảng. Sau bao nhiêu năm tháng, Mị đã tỉnh táo nhận ra thân
phận trâu ngựa của mình, đã thổn thức nghĩ mình không bằng con ngựa nhà thống lí.
Khi đã nhận ra sự khổ ải, cảm nhận về sự khổ ải sẽ càng thấm thía. Từ nay, có lẽ Mị
sẽ không thể yên ổn với những suy nghĩ buông xuôi, cam chịu của mình để tiếp tục
sống cảnh trâu ngựa cho đến chết. Khát vọng hạnh phúc, khát vọng tình yêu trong tuổi
trẻ đã hồi sinh, đã bị vùi dập và đang chờ đợi một ngọn gió thổi bùng lên lần thứ hai.
Sau đêm tình mùa xuân năm ấy, thái độ và dáng vẻ bên ngoài của Mị dường như quay
về với con người cũ, nhẫn nhục và vô cảm. Tuy nhiên, sức sống vẫn âm ỉ tiềm tàng
đâu đó trong lòng Mị, đó là điều mà thậm chí chính Mị cũng chưa tự nhận ra. Có lẽ cô
vẫn nghĩ lòng mình đã chết hẳn và không thể ngờ sức sống mãnh liệt ấy sẽ trở về với
cô trong một đêm đông lạnh lẽo ở Hồng Ngài. Sự vô cảm với nỗi đau của cả người
khác và chính mình được thể hiện trong những chi tiết miêu tả thái độ, tâm tư của Mị
khi hàng đêm ra sưởi lửa, hơ tay ở bếp lửa gần nơi A Phủ bị nhà thống lí bắt trói đứng
ở cây cọc ngoài trời. Có tới mấy đêm, Mị thờ ơ, không đoái hoài đến cảnh một người
con trai bị trói, bị đói và rét đang chờ chết bên cạnh mình. Mị cũng ý thức được sự vô
cảm của mình khi thản nhiên thổi lửa, hơ tay bên cạnh một người sắp chết, thậm chí
cô còn nghĩ rằng nếu A Phủ có là cái xác chết đứng đấy cũng thế thôi. Thật ra thì cô
không chỉ thờ ơ với nỗi khổ của A Phủ, bản thân mình bị A Sử đánh ngã xuống cửa,
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
cô còn dửng dưng, không thấy bất bình, chẳng hề sợ hãi, đêm sau, Mị vẫn ra ngồi sưởi như đêm trước.
Nhưng một cái gì đó chưa chết hẳn trong lòng Mị mới đột ngột thức dậy trong một
đêm khi ngẫu nhiên Mị quay sang và nhìn thấy dòng nước mắt lấp lánh bò xuống hai
hõm má đã xám đen lại của A Phủ. Một người con trai khỏe mạnh, cường tráng bây
giờ hốc hác thê thảm với hai hõm má đã xám đen khi bị trói đứng chờ chết. Một người
con trai ngang tàng mạnh mẽ bây giờ phải lặng lẽ khóc, dòng nước mắt không thể
kiềm chế vì quá cay đắng, không thể che dấu vì không thể tự lau đi được. Dòng nước
mắt đàn ông lấp lánh trong ánh lửa khiến nỗi thống khổ, sự đau đớn và bất lực cùng
cực của con người trở nên hiện hữu sống động. Cảnh tượng ấy làm Mị nhớ lại cảnh
mình cũng từng bị trói, cũng từng khóc cay đắng, nước mắt cũng chảy xuống miệng,
xuống cổ, không biết lau đi được. Nỗi đau đớn, tủi cực của mình trong quá khứ đã
giúp Mị nhận ra nỗi đau của chính mình, sự đồng cảnh đã dắt dẫn cho trái tim vô cảm
thờ ơ của Mị trở về với những sự đồng cảm đầu tiên. Hình dung ra cái chết của mình
nếu tiếp tục bị trói như thế; nhớ tới cái chết của người đàn bà ngày trước ở nhà thống
lí; nghĩ đến cái chết của A Phủ sắp tới – Mị bất chợt nhận ra tất cả những cái chết ấy
đều có nguyên nhân từ sự tàn bạo của cha con nhà thống lí Pá Tra, lòng thương thân
thức dậy tình thương người, lòng nhân hậu dẫn đến sự căm hờn, phẫn uất: chúng nó
thật độc ác! Với bản thân mình, Mị có vẻ như đã cam chịu: ta là thân đàn bà, nó đã bắt
ta về trình ma nhà nó rồi thì chỉ còn biết đợi ngày rũ xương ở đây, nhưng trong lòng
Mị lại phảng phất nghĩ về sự vô lí trong cái chết của A Phủ: người kia việc gì phải
chết thế. Sau bao nhiêu năm tháng sống trong sự thờ ơ vô cảm, có lẽ đây là ý nghĩ đầu
tiên Mị dành cho người khác, bất bình thay cho người khác. Xúc cảm của trái tim
nhân hậu vị tha tiếp tục đậm nét hơn khi Mị nhận ra tình cảnh của A Phủ: chỉ đêm mai
là người kia chết, chết đau, chết đói, chết rét, phải chết... Những từ chết xuất hiện liên
tiếp trong tâm trí Mị cũng là một biểu hiện rõ nhất của niềm ham sống một lần nữa đã
trở lại với Mị, trở lại với sự kinh hoàng về cái chết, với mỗi phẫn uất về cái chết của
những con người hiền lành lương thiện, những con người cùng cảnh ngộ. Nghĩ tới
việc nếu A Phủ trốn thoát, Mị phải chết thay, Mị cũng không thấy sợ. Như vậy,
nguyên nhân khiến Mị cởi trói cho A Phủ không phải vì sợ liên lụy mà là sự thúc đẩy
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
của cảm giác bất bình, phẫn uất, do sự thức tỉnh của lòng nhân hậu, thương người, sự
đồng cảm với những người cùng cảnh ngộ, là sự cùng dậy tự phát, đột ngột mà quyết
liệt trong sự bức bách khắc nghiệt của hoàn cảnh. Dẫu vậy, khi rút sao cắt dây trói cho
A Phủ, Mị vẫn như đang làm theo sự mách bảo của tiềm thức mơ hồ tồn tại trong một
tấm lòng nhân hậu vẫn chưa hoàn toàn bị hủy hoại, vì thế nên khi gỡ được hết dây trói
ở người A Phủ thì Mị cũng hốt hoảng, có lẽ lúc ấy, lí trí của Mị mới chợt nhận ra tiềm
thức thức đã xui khiến cô làm một việc thật ghê gớm!
Giải thoát cho A Phủ, Mị cũng đồng thời thoát ra khỏi trạng thái vô cảm, lặng lẽ, trái
tim nhân hậu hồi sinh thì đồng thời khát vọng sống cũng hồi sinh. Mị đã không còn vô
cảm với nỗi đau khổ của người khác thì cũng đến lúc không thể tiếp tục vô cảm với
nỗi đau khổ của chính mình. Có lẽ, sau giây phút đứng lặng trong bóng tối, nhìn A
Phủ lao vụt đi, hình ảnh một con người trên bờ vực của cái chết đang mạnh mẽ thoát
ra khỏi chốn địa ngục trần gian, tìm cho mình sự sống khiến Mị đột ngột hiểu điều
mình cần phải làm ngay bây giờ, ngay lập tức, đó là tự giải thoát đời mình khỏi sự
thống trị, đầy ải, trói buộc tàn bạo của cường quyền và thần quyền trong suốt bao năm
qua. Sau đó, tác giả đã miêu tả những hành động của Mị trong những câu văn ngắn
cùng những động từ mạnh mẽ, gấp gáp: Mị cũng vụt chạy ra... Mị vẫn băng đi. Mị
đuổi kịp... Mị nói, thở... không còn những dòng độc thoại nội tâm, dường như những
hành động của Mị nhanh hơn cả lý trí, những hành động chịu sự chi phối của khát
vọng sống vốn luôn tồn tại đâu đó trong tiềm thức, khát vọng sống đã đột ngột thức
dậy mãnh liệt và bất ngờ trong lòng Mị. Người đàn bà lặng lẽ, vô hồn, vô cảm ấy đang
hối hả tự cứu mình, người đàn bà câm lặng như tảng đá ấy đã cất lên tiếng nói xin
được giải thoát: A Phủ cho tôi đi; người đàn bà hơn một lần muốn chết ấy nay khẩn
thiết mong được sống, mong được theo A Phủ bởi nỗi kinh hoàng trước cái chết: ở
đây thì chết mất. Khát vọng sống mãnh liệt đã thức tỉnh hoàn toàn như sự thức tỉnh
khát vọng tuổi trẻ, tình yêu trong đêm tình mùa xuân và không còn dừng lại ở ảo giác
hay khát khao mà đã trở thành những hành động quyết liệt, triệt để chống lại số phận,
chống lại vòng cương tỏa độc ác của cha con nhà thống lí, giành lại cho mình quyền
được sống, quyền được tự do. Thành công của vợ chồng A Phủ là nghệ thuật xây dựng
nhân vật, đặc biệt là nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật. Vợ chồng A Phủ cũng là thiên
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
truyện tràn đầy chất thơ khi thể hiện những rung cảm của nhà văn trước vẻ đẹp của
thiên nhiên, cuộc sống, con người, đồng thời có khả năng truyền được cảm xúc ấy đến
người đọc. Nghệ thuật trần thuật của Tô Hoài mang tính truyền thống nhưng cũng rất
uyển chuyển, sáng tạo từ cách giới thiệu nhân vật đặc biệt ấn tượng với cốt truyện vừa
liền mạch theo trình tự thời gian vừa đan xen những hồi ức, pha trộn giữa quá khứ và
hiện tại, giữa những mơ hồ của tiềm thức với những lộn xộn chồng chéo của tâm tư...,
nhờ thế mà mạch truyện biến đổi sinh động hấp dẫn mà vẫn mạch lạc. nhiều đoạn
được sử dụng thứ ngôn ngữ nửa trực tiếp giúp người đọc nhận ra vẻ đẹp trong đời
sống nội tâm của nhân vật, vừa tạo được sự đồng cảm giữa nhà văn, nhân vật và người
đọc. Ngôn ngữ của Tô Hoài giản dị, phong phú, đầy sáng tạo. Lời văn mượt mà, sâu
lắng, trữ tình, giàu tính tạo hình và sức truyền cảm sâu sắc. Ngôn ngữ vừa có sự vận
dụng cách nói hồn nhiên, giàu hình ảnh của người miền núi, vừa giữ được tính chuẩn
mực của ngôn ngữ văn học. Những hành động bất ngờ, quyết liệt cho thấy Mị đã cắt
đứt sợi dây trói hữu hình đang giam cầm A Phủ để giải cứu cho đồng loại, đồng thời
cũng cắt đứt sợi dây vô hình của thần quyền để giải phóng cho chính mình. Nếu như
đêm tình mùa xuân gắn với khát vọng hạnh phúc, thì đêm đông cứu A Phủ lại gắn liền
với khát vọng tự do trong Mị - một con người tưởng như đã bị nô lệ hóa hoàn toàn.
Lần thứ nhất, Mị nhận được sự tác động theo chiều hướng tích cực từ ngoại cảnh, bản
thân Mị chỉ định giải thoát trong chốc lát. Lần thứ hai không có sự hỗ trợ từ ngoại
cảnh, sự trỗi dậy ở lần thứ hai mạnh mẽ quyết liệt hơn. Mị đã giải thoát mình khỏi sự
giằng buộc của cả cường quyền lẫn thần quyền. Đây không phải là hành động mang
tính bản năng. Đúng hơn, cùng với sự trỗi dậy của kí ức, khát vọng sống tự do đã
khiến Mị chạy theo người mà mình vừa cứu, Mị giải thoát cho A Phủ và giải thoát cho
cả bản thân mình. Hành động táo bạo và đầy bất ngờ ấy là kết quả tất yếu của sức
sống tiềm tàng khi người con gái yếu ớt dám chống lại cả cường quyền và thần quyền.
Trong lòng Mị luôn tiềm ẩn cả sức sống tiềm tàng, khát khao được hưởng hạnh phúc,
càng bị vùi dập thì khát khao trong Mị càng trỗi dậy, với hành động này Mị đã chiến
thắng số phận. Nàng Kiều bị xô đẩy vào cuộc sống thanh lâu ô nhục, đã bao lần cố sức
vùng vẫy thoát ra, và tấm lòng nhớ cha mẹ, nhớ người yêu vẫn tha thiết đau đớn suốt
ngần ấy năm trời lưu lạc. Nhân vật Tám Bính của Nguyên Hồng, sống cuộc đời một
“Bỉ vỏ” dưới đáy xã hội, bị khinh khi săn đuổi nhưng vẫn không nguôi khát khao một
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
cuộc sống lương thiện trong sạch. Chỉ có điều là những tác giả văn học quá khứ đã
không tìm ra con đường giải thoát cho những nạn nhân đau khổ ấy trong tác phẩm của
họ, còn cô Mị - cũng như nhiều nhân vật khác trong tác phẩm văn học cách mạng hiện
đại thì đã tìm thấy con đường giải phóng thực sự , tìm thấy sự thực hiện những ước
vọng chân chính của mình trong quá trình đến với cách mạng, dưới ánh sáng của Đảng.
Sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị đã cho chúng ta một lần nữa lại thấy được Tô
Hoài đã ca ngợi những phẩm chất đẹp đẽ của người phụ nữ miền núi nói riêng và
những người phụ nữ Việt Nam nói chung. Tô Hoài đã rất cảm thông và xót thương
cho số phận hẩm hiu, không lối thoát của Mị. Thế nhưng bằng một trái tim nhạy cảm
và chan chứa yêu thương, Tô Hoài đã phát hiện và ngợi ca đốm lửa còn sót lại trong
trái tim Mị. Tư tưởng nhân đạo của nhà văn sáng lên ở đó. Đồng thời qua tác phẩm,
Tô Hoài cũng đã khẳng định được chân lý muôn đời: ở đâu có áp bức bất công thì ở
đó có sự đấu tranh để chống lại nó dù đó là sự vùng lên một cách tự phát như Mị. Lại
nhớ đến một ý của Hêghen: phải đẩy tới chóp đỉnh của mâu thuẫn thì sự sống nhiều
hình vẻ mới hiện ra. Những trang văn đẹp lời đẹp ý bậc nhất trong truyện ngắn này có
lẽ thảy đều diễn đạt cái sự sống nhiều hình vẽ trên chóp đỉnh mâu thuẫn đó.
Sức sống tiềm tàng của Mị trong đêm tình mùa xuân -Mẫu 3
Tô Hoài là một trong những nhà văn lớn của nền văn học Việt Nam hiện đại. Một
trong những tác phẩm nổi bật nhất trong sự nghiệp sáng tác của ông phải kể đến
truyện ngắn Vợ chồng A Phủ. Truyện kể về những người dân nghèo miền núi dưới
ách thống trị của giai cấp phong kiến với số phận vô cùng bi thảm, khốn cùng. Thế
nhưng, sâu thẳm trong con người họ, ta vẫn thấy toát lên những nét đẹp, phẩm chất
cao quý của tâm hồn. Một trong vẻ đẹp đó chính là sức sống vô cùng mãnh liệt và
mạnh mẽ. Điều này được thể hiện chân thực và rất sống động thông qua hình tượng
nhân vật Mị trong đêm tình mùa xuân.
Nhà văn Tô Hoài bắt đầu sự nghiệp sáng tác của mình bằng một số tác phẩm thơ và
tác phẩm truyện vừa võ hiệp. Nhưng tài năng của ông thực sự tỏa sáng khi ông chuyển
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
sang viết văn xuôi hiện thực. Tô Hoài là một nhà văn có một vốn kiến thức phong phú
về các tập quán, phong tục của nhiều vùng miền trên cả nước. Các tác phẩm của ông
đều có văn phong trần thuật hóm hỉnh, sinh động, với vốn từ giàu có, bình dân, thông
tục. Vậy nên những câu chuyện của ông đều rất lôi cuốn và lay động người đọc.
Truyện ngắn Vợ chồng A Phủ được sáng tác năm 1952, sau chuyến đi thực tế của
chính tác giả cùng đồng đội vào giải phóng miền Tây Bắc của Tổ quốc, được in trong
tập Truyện Tây Bắc. Thông qua tác phẩm, ta có thể thấy được cuộc sống cực nhục,
tăm tối của những người đồng bào dân tộc vùng cao Tây Bắc cùng hành trình tự vùng
lên giải phóng khỏi ách áp bức, thống trị của bọn thực dân và chúa đất lúc bấy giờ.
Đồng thời Tô Hoài còn muốn ca ngợi vẻ đẹp tâm hồn tràn đầy sức sống của những
người dân nghèo ấy cũng như chỉ ra cho họ một con đường để được đổi đời dưới ánh sáng của Cách mạng.
Nhân vật trung tâm của câu chuyện Vợ chồng A Phủ là Mị - một cô gái người dân tộc
Mông xinh đẹp, nết na và hiếu thảo. Thế nhưng cuộc sống của cô lại là một chuỗi
những tháng ngày bi thảm, đau khổ. Cha mẹ Mị cưới nhau không có tiền phải vay bạc
nhà thống lý Pá Tra, làm quần quật đến lúc chết cũng không đủ trả nợ. Chính vì thế,
Mị bị "bắt" trở thành "con dâu gạt nợ" nhà thống lý, trở thành vợ của A Sử. Mang
tiếng là "con dâu" thế nhưng thực chất Mị chỉ là thân phận nô lệ, là kiếp người ở
không công trong gia đình chồng , bị đày đọa về cả thể xác và tinh thần. Mị phải làm
việc triền miên suốt cả năm "tết xong thì lên núi hái thuốc phiện", "giữa năm thì giặt
đay xe đay", "đến mùa thì đi nương bẻ bắp", rồi lúc nào cũng có "bó đay trong cánh
tay để tước thành sợi". Mị sống kiếp con người nhưng lại chẳng bằng "con trâu, con
ngựa" trong nhà, suốt năm tháng phải "vùi vào việc làm cả đêm cả ngày". Hơn thế, Mị
còn bị đày đọa về tinh thần khi phải sống trong một cuộc hôn nhân không tình yêu
"không có lòng với nhau mà phải ở với nhau", và bị đánh đập, hành hạ, và bị tước mất
quyền sống, quyền được tự do.
Thế nhưng trong tâm hồn Mị vẫn tiềm tàng một sức sống vô cùng mãnh liệt và nó đã
bùng cháy lên thật mạnh mẽ trong một đêm tình mùa xuân. Đêm tình mùa xuân với
âm thanh của tiếng sáo gọi bạn yêu đã đánh thức trong Mị khao khát tự do, khao khát
một cuộc sống với tình yêu và hạnh phúc. Thêm vào đó là hơi rượu nồng nàn đã khiến
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
tâm hồn tưởng như đã tê liệt của Mị lại thăng hoa trở lại, làm trỗi dậy trong tâm hồn
Mị bao nhiêu là cảm xúc. Tiếng sáo và men rượu đã đưa Mị trở về những ngày xưa,
những ngày còn tự do, hạnh phúc, những kỉ niệm ngọt ngào của quá khứ. Tất cả đã
khiến cho lòng Mị đột nhiên bừng dậy, phơi phới niềm vui "đã từ nãy, Mị thấy phơi
phới trở lại, trong lòng đột nhiên vui sướng như những đêm Tết ngày trước". Đó cũng
là lần đầu tiên trong đời, Mị ý thức được quyền sống của bản thân mình. Nếu trước
đây Mị nghĩ mình chẳng bằng thân "con trâu con ngựa" trong nhà thống lý thì nay, Mị
đã ý thức được mình là một người con gái đang trong vòng của tuổi trẻ. Mị biết rằng
"Mị trẻ lắm. Mị vẫn còn trẻ". Niềm khát khao được đi chơi xuân bùng lên mãnh liệt
trong tâm hồn Mị "Mị muốn đi chơi. Bao nhiêu người có chồng vẫn đi chơi ngày Tết".
Khát khao ấy trào lên, dâng lên mãnh liệt trong tâm hồn của Mị. Điều đó chứng tỏ sâu
thẳm trong trái tim tưởng như đã tê liệt của Mị là bao nhiêu những khát vọng của tự
do, của tuổi trẻ, của tình yêu, hạnh phúc vẫn âm ỉ cháy.
Thế nhưng, vào lúc Mị ý thức được quyền sống của mình, khao khát được đi chơi
xuân thì cũng là lúc Mị đau khổ hơn bao giờ hết khi nghĩ về số phận bi thảm, tình
cảnh hiện tại của mình. Cuộc sống địa ngục cùng một cuộc hôn nhân không hạnh phúc
với A Sử "không có lòng với nhau mà phải ở với nhau" đã khiến Mị đau đớn vô cùng.
Nỗi đau cùng sự ý thức mãnh liệt về quyền sống đã đánh thức sự phản kháng của Mị.
Mị muốn tìm đến cái chết như một sự giải thoát khỏi số phận bi thảm của mình "Nếu
có nắm lá ngón trong tay, Mị sẽ ăn cho chết ngay chứ không buồn nhớ lại nữa". Lúc
nghĩ về cái chết cũng chính là lúc ý thức phản kháng của Mị mạnh mẽ hơn bao giờ
hơn. Mị muốn sống phải được sống trong yêu thương, hạnh phúc, tự do nếu không thà
chết còn hơn. Chúng ta không còn thấy một cô Mị cam chịu, nhẫn nhục "lùi lũi như
con rùa nuôi trong xó cửa nữa" mà thấy được một cô Mị khác bừng bừng một khát
vọng hạnh phúc tự do, một sức sống mãnh liệt vô cùng của tuổi trẻ. Vượt qua những
suy nghĩ về cái chết, Mị mong muốn được hưởng sự tự do, được hưởng những niềm
vui của tuổi trẻ trong những ngày xuân đang phơi phới này. Chính vì thế, Mị mới "lấy
ống mỡ, xắn một miếng bỏ vài đĩa đèn cho sáng" rồi chuẩn bị đi chơi. Mị "quấn lại
tóc", "với tay lấy cái váy hoa vắt ở phía trong vách". Khát vọng tự do, hạnh phúc đã
thôi thúc Mị hành động, và Mị đang quyết liệt giành giật với số phận để lấy lại hạnh
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
phúc, tự do của mình đã bị tước đoạt ngày trước. Ngay cả trong vòng dây trói nghiệt
ngã tàn bạo của A Sử thì sức sống tiềm tàng trong tâm hồn Mị cũng không hề vơi cạn.
Để Mị không thể đi chơi xuân, A Sử đã "trói đứng Mị vào cột nhà". Vòng dây trói
"thít lại, đau nhức", tay chân, cổ của Mị "đau đứt từng mảnh thịt", thế nhưng vòng dây
trói đó chỉ trói được thể xác của Mị, còn tâm hồn của Mị vẫn đang tự do, bay bổng
theo tiếng sáo. Nó "đưa Mị đi theo những cuộc chơi, những đám chơi" và Mị vẫn
"nồng nàn tha thiết nhớ". Tác giả đã đặt nhân vật Mị vào trong hoàn cảnh vô cùng
nghiệt ngã, bị chà đạp, bị dày vò đau đớn, thế nhưng điều đó chỉ càng làm bừng lên
sức sống mãnh liệt đang tiềm tàng trong con người cô.
Thông qua hình ảnh của nhân vật Mị, tác giả muốn gửi lời trân trọng và ngợi ca vẻ
đẹp tâm hồn của những người lao động. Những tâm hồn giàu sức sống vươn lên dù
phải sóng trong bi thảm của cuộc sống, họ vẫn luôn hướng về khát khao được tự do,
hạnh phúc, và không cam chịu chấp nhận số phận nô lệ. Ca ngợi vẻ đẹp của con người,
ngòi bút của Tô Hoài đã mang đậm tinh thần nhân đạo cao cả. Về mặt nghệ thuật, nhà
văn Tô Hoài đã xây dựng rất thành công nhân vật Mị trong đêm tình mùa xuân với
cảm hứng lãng mạn. Ông đã thể hiện sự tài hoa của mình trong cách miêu tả nội tâm
nhân vật. Thế giới nội tâm là trạng thái khó nắm bắt nhất của con người nhưng Tô
Hoài đã miêu tả từng bước diễn biến tâm lý của Mị hết sức tinh tế, sâu sắc và hợp lý
với quy luật phát triển tâm lý của con người.
Sức sống tiềm tàng của Mị trong đêm tình mùa xuân trong tác phẩm Vợ chồng A Phủ
của Tô Hoài là vẻ đẹp tâm hồn, sức mạnh tinh thần lớn lao của những người lao động.
Trong bi thảm của cuộc sống, họ vẫn cố vươn lên, vẫn khao khát về tình yêu, hạnh
phúc, không chịu khuất phục dưới cười quyền. Đó là tấm lòng nhân đạo mà tác giả
muốn gửi gắm đến những số phận bất hạnh. Vợ chồng A Phủ là một trong những tác
phẩm xuất sắc nhất trong sự nghiệp của nhà văn tài hoa - Tô Hoài.
Sức sống tiềm tàng mãnh liệt của Mị - Mẫu 4
Tác phẩm Vợ chồng A Phủ được nhà văn Tô Hoài viết vào những năm 1952, 1953,
sau chuyến đi thực tế bộ đội và nhân dân vào chiến dịch Tây Bắc. Đây là tác phẩm
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
được nhà văn xây dựng bằng những chuyện mắt thấy tai nghe, chan chứa tình cảm sâu
nặng của tác giả đối với đồng bào miền núi dưới ách áp bức, bóc lột của các thế lực
thực dân, phong kiến. Vợ chồng A Phủ còn là bài ca về sức sống tiềm tàng mãnh liệt
của người miền núi trên con đường đấu tranh giải phóng cho bản thân và quê hương.
Tiêu biểu cho những con người, những số phận ấy chính là Mị, một phụ nữ đã chịu
muôn vàn đắng cay, tủi cực. Song, cũng chính người phụ nữ ấy luôn tiềm ẩn một sức
sống mãnh liệt để khi bị chà đạp đến tận cùng đã trỗi dậy mạnh mẽ.
Mị xuất hiện ngay từ những dòng đầu của tác phẩm Vợ chồng A Phủ. Đó là hình ảnh
một cô con gái ngồi quay sợi bên tảng đá trước cửa, cạnh tàu ngựa ở nhà thống lí Pá
Tra. Nhưng thực ra, đây là một cô Mị khác, còn cô Mị ngày xưa dường như đã chết rồi.
Ngày xưa, lúc còn ở nhà với cha, Mị là cô gái trẻ, đẹp, yêu đời, có tài thổi sáo hay, có
bao nhiêu trai làng mê. Nhà Mị cũng như những nhà có con gái khác, mỗi năm đến
Tết, bố mẹ không thể ngủ được vì tiếng chó sủa. Suốt đêm, con trai đến đứng thổi sáo
chung quanh vách. Mị được yêu và cũng đáng yêu.
Vả lại, cô còn là người có ý thức về sự tự do của mình. Nhà Mị vốn rất nghèo, bố Mị
lấy mẹ Mị không có đủ tiền cưới, phải đi vay nhà thống lí… Mỗi năm nộp cho chủ nợ
một nương ngô. Đến tận khi hai vợ chồng già rồi mà cũng chưa trả được nợ. Mẹ Mị
chết cũng chưa trả hết nợ. Nhưng khi thống lí Pá Tra đến bảo bố Mị cho cô về làm dâu
để gạt nợ thì Mị đã xin: Con nay đã biết cầm cuốc nương làm ngô, con phải làm
nương ngô giả nợ thay cho bố. Bố đừng bán con cho nhà giàu.
Tuổi thanh xuân của Mị bị cắt ngang bởi cái án nợ đời cha mẹ để lại. Mị bị bắt cóc về
làm dâu nhà thống lí Pá Tra để trừ nợ.
Lúc đầu mới về “làm dâu” để phản kháng lại cái sự vô lí ấy, Mị đã “hằng mấy tháng
trời đêm nào Mị cũng khóc”. Khóc là biểu hiện của trạng thái tâm lí bị ức chế, không
cam chịu, không chấp nhận cái sự thật nghiệt ngã ấy. Mị cũng đã từng nghĩ đến cái
chết khi cầm nắm lá ngón về tự tử trước mặt cha nhưng vì thương cha già Mị không
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
đành chết. Mị ném nắm lá ngón xuống đất như ném đi tuổi trẻ hạnh phúc của mình để
quay về nhà thống lý chấp nhận kiếp sống trâu ngựa. Cái địa ngục trần gian ấy đã
giam cầm cuộc đời Mị. Tuổi xuân của Mị bị vùi dập đến héo úa, lụi tàn trong căn
buồng chỉ độc một cái cửa sổ nhỏ như lòng bàn tay “trông ra ngoài không biết sương
hay là nắng”. Mị bị nô lệ hóa trở thành công cụ lao động. Nói đúng hơn là bị bóc lột
sức lao động một cách tàn tệ trở thành một súc nô trong nhà thống lý. Cuộc sống của
Mị bị vùi vào công việc cả đêm lẫn ngày “tết xong thì lên núi hái thuốc phiện, giữa
năm thì giặt đay xe đay, cuối mùa thì đi nương bẻ bắp…”. Không chỉ vậy, Mị còn bị
bóng ma thần quyền áp chế làm cho tê liệt về tinh thần, mất hết cả ý thức phản kháng.
Nhà văn Tô Hoài đã nhiều lần so sánh Mị với con vật (con ngựa, con trâu, con rùa).
Từ đó Mị sống trong vô cảm, tâm hồn bị phong kín bởi sự lặng câm, băng giá “càng
ngày Mị càng không nói, cứ lùi lũi như con rùa nuôi trong xó cửa”. Thử hỏi còn xót
xa nào hơn thế nữa không ?
Nhưng bằng cảm quan nhân đạo và tấm lòng yêu thương đồng cảm với số phận con
người, Tô Hoài đã mang đến cho người đọc những thước phim quay chậm về sự bừng
lên của một sức sống tiềm tàng, mãnh liệt đang âm ỉ cháy trong con người Mị. Bên
ngoài là một cô Mị lầm lũi như cái bóng, như đã chết nhưng bên trong lại ẩn chứa
lòng ham sống. Sức sống ấy như hòn than nhỏ đang bị vùi lấp trong cái vẻ ngoài lặng
câm vô cảm. Vô tình cơn gió của đêm tình mùa xuân đã làm hồi sinh con người Mị,
thức dậy cả một kí ức tươi đẹp và trỗi dậy một sức sống, lòng ham sống đến cuồng
nhiệt nhưng cũng đầy bi kịch.
Mùa xuân ở Hồng Ngài rộn rã âm thanh và màu sắc. Đó là tiếng cười của trẻ con, màu
vàng ửng của cỏ gianh và gió rét dữ dội, là màu đỏ của những chiếc váy hoa phơi trên
những mỏm đá xòe ra như những con bướm sặc sỡ và chắc chắn không thể thiếu được
“tiếng sáo gọi bạn yêu lửng lơ bay ngoài đường”. Chính những hình ảnh và âm thanh
ấy như một cơn gió thổi tung đám tàn tro đang vây quanh cuộc đời Mị. Đặc biệt qua
nghệ thuật trần thuật và miêu tả đặc sắc, Tô Hoài đã mang đến cho người đọc một linh
hồn đang cựa quậy hồi sinh đằng sau lớp xác giá băng. Chính tiếng sáo đã tác động
đến Mị, góp phần thức tỉnh một tâm hồn nguội lạnh. Tiếng sáo như sợi dây vô hình
nối mị với quá khứ và hiện tại làm sống dậy trong Mị một kí ức tươi đẹp. Nói đúng
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
hơn nó đánh thức cái tài hoa trong Mị. Mị thổi sáo hay, thổi lá giỏi có biết bao nhiêu
người mê ngày đêm thổi sáo đi theo Mị. Quá khứ đẹp nhưng đối lập với một hiện tại
buồn mênh mang. Mị ngồi nhẩm thầm lời của người đang thổi sáo:
Mày có con trai con gái rồi Mày đi làm nương
Ta chưa có con trai con gái
Ta đi tìm người yêu
Tiếng sáo làm Mị mạnh mẽ hơn, Mị thoát khỏi cái lớp xác vô hồn ấy bằng một hành
động “nổi loạn nhân tính”. Mị tìm đến rượu, nhưng không phải để tìm vui mà là để
giải sầu” Mị uống ực từng bát rồi say”. Mị uống như nuốt căm hận vào lòng. Sự bất
bình thường ấy đã nói lên tất cả. Sức chịu đựng có hạn, đã đến lúc cần bùng cháy.
Rượu và tiếng sáo chính là chất men say đánh thức phần đời đã mất của Mị, giờ đây
Mị không còn lặng câm nữa mà đã hồi sinh. Mị đang sống về ngày trước và không gì
có thể ngăn được niềm vui sướng của Mị “lòng Mị đột nhiên vui sướng như những
đêm tết ngày trước”. Còn gì hạnh phúc bằng khi mình tìm lại được chính mình ? Tô
Hoài đã thâm nhập vào mê cung tâm trạng của người phụ nữ này và bằng lòng cảm
thông yêu thương sâu sắc, nhà văn đã làm người đọc thực sự xúc động trước những
biến đổi về tâm lý của Mị. “Con rùa nuôi trong xó cửa” ấy đã không còn lùi lũi nữa rồi.
Nó đã phá vỡ cái bức tường vô cảm kia để khát khao tìm ra thiên đường mùa xuân của
tuổi trẻ, của hạnh phúc. Mị nhận thức được chính mình, đó chính là ý thức về tuổi trẻ.
Mị thấy mình còn trẻ “Mị trẻ lắm. Mị hãy còn trẻ. Mị muốn đi chơi”. Còn trẻ nghĩa là
còn sức sống, còn khao khát sống, còn muốn yêu thương. Đúng là một cảm xúc bi
kịch: nhận ra mình còn trẻ khi mà tuổi xuân bị tước đoạt rồi và sống trong hoàn cảnh
đáng thương này thì đúng là bi kịch. Nhưng dù đó là bi kịch thì Mị vẫn vui sướng vì
dù sao Mị vẫn còn là chính mình với trái tim đầy khát vọng.
Nhưng đớn đau thay, cùng với cảm xúc tìm lại được chính mình là một nỗi tủi thân.
Tủi thân khi nghĩ về thực tại. Mị đã có chồng nhưng người chồng ấy không tình yêu,
không hạnh phúc. A Sử – kẻ khốn nạn ấy đã giam hãm cuộc đời Mị và dẫu “không có
lòng với nhau mà cũng phải ở với nhau”. Cảm xúc ấy như một gáo nước lạnh dội vào
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
mặt, làm tan biến đi tất cả niềm vui sướng mà nãy giờ Mị chắt chiu dành dụm. Còn gì
đau khổ bằng lấy một người mà mình không có tình yêu. Còn gì đau khổ bằng phải
sống với một kẻ vũ phu chỉ xem mình là món đồ chơi và bị khinh rẻ như súc nô. Mị
lại tưởng đến nắm lá ngón, Mị ước ao có nắm lá ngón trong tay lúc này Mị sẽ ăn cho
chết ngay chứ không buồn nhớ lại nữa, nhớ lại nước mắt chỉ ứa ra. Muốn chết để giải
thoát nỗi đọa đày, muốn chết để thoát khỏi bi kịch, điều này dễ thông cảm nhưng hơn
hết Tô Hoài đã mang đến cho người đọc sự lột xác của Mị. Muốn chết chính là biểu
hiện của sức sống. Khi Mị đã hồi sinh, khó có thể nào chấp nhận được thực tại cay đắng này.
Nhưng không có nắm lá ngón, tâm trạng Mị chợt xoay sang hướng khác. Khi mà tiếng
sáo gọi bạn yêu ngoài kia đang réo gọi, khi mà cả thiên đường hạnh phúc của mùa
xuân phía sau ô cửa nhỏ kia đang nồng nàn, thôi thúc trái tim Mị. Mị không thể ngồi
yên được nữa. Mị phải đứng dậy thôi! Mị hành động trong lặng lẽ. Lặng lẽ nhưng
mãnh liệt. Mị đã thắp lên ngọn đèn trong căn phòng u ám, đặc cóng muộn phiền.
Ngọn đèn như xua tan đi tất cả cái bóng tối u ám đang bao quanh cuộc đời Mị. Ngọn
đèn thắp sáng tâm hồn Mị, đốt cháy cả nỗi khát khao vượt ra khỏi bức tường địa ngục
để đến với thế giới ngoài kia đang dập dìu tiếng sáo. Tô Hoài đã diễn tả thật sâu sắc
cái khát vọng cháy bỏng ấy của Mị bằng một đoạn văn ngắn nhưng giàu nỗi cảm
thông chia sẻ. Câu văn ngắn, nhịp gấp thể hiện sự trỗi dậy mãnh liệt của nhân vật “Mị
quấn lại tóc. Mị với tay lấy cái váy hoa vắt ở phía trong vách”. Mị hành động thản
nhiên, dù Mị biết A Sử đang hiện diện trong căn buồng của Mị. Nhưng Mị không sợ,
bóng ma thần quyền đã không thể nào làm gì được Mị nữa rồi. Nhưng đớn đau thay,
sự độc ác tàn nhẫn của giai cấp thống trị miền núi đã dập tắt đi cái khát vọng và sự trỗi
dậy đó của Mị. A Sử đã nhẫn tâm trói Mị bằng một thúng sợi dây, tóc Mị xõa xuống
hắn cuốn luôn tóc Mị lên cột làm cho Mị không cúi không nghiêng đầu được nữa.
Nhưng lúc này đây, Mị đâu còn sống bằng thể xác nữa mà Mị đang thực sự đang sống
bằng tâm hồn. A Sử trói được thể xác của Mị nhưng không thể nào trói được tâm hồn
của Mị. Bởi tâm hồn Mị đã vượt ra khỏi cái lỗ vuông bằng bàn tay kia để sống cùng
đêm tình của tuổi trẻ. Thể xác Mị nằm đây, giữa bốn bức tường câm lặng nhưng hồn
Mị đang “đi theo những cuộc chơi những đám chơi”. Tâm hồn Mị ngập đầy tiếng sáo,
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
ăm ắp những kỷ niệm đẹp tươi. Có lúc tiếng sáo nhập cả vào hồn Mị làm Mị bừng lên
như ngọn lửa gặp cơn gió lớn “Mị vùng bước đi”. Hành động này cho thấy Mị không
hề biết mình đang bị trói (hoặc có thể biết bị trói nhưng đã quên vì sức sống của tâm
hồn lớn hơn nỗi đau thể xác). Nhưng rồi “tay chân đau không cựa được” lại đưa Mị về
với hiện thực cay đắng “Mị thổn thức nghĩ mình không bằng con ngựa”. Nhưng sức
sống ấy vẫn âm ỉ cháy dù đau đớn, tủi nhục. Suốt đêm, Mị lúc mê lúc tỉnh. Lúc mê thì
sống trong “hơi rượu tỏa” cùng tiếng sáo mênh mang gọi bạn tình. Lúc tỉnh thì “nồng
nàn tha thiết nhớ”. Có một chi tiết rất đắt khi nhà văn kết thúc diễn biến tâm trạng của
Mị trong đêm tình mùa xuân. Đó là chi tiết: Mị tỉnh dậy và nhớ lại câu chuyện người
đàn bà bị chồng trói chết trong căn nhà này. Và Mị đã sợ, sợ chết “Mị cựa quậy xem
thử mình còn sống hay đã chết”. Sợ chết là biểu hiện của lòng ham sống. Sức sống
trong con người khốn khổ ấy đã không lụi tàn mà ngược lại vẫn mãnh liệt như những
đợt sóng ngầm gầm gào trong lòng đại dương tưởng như không gì có thể dập tắt nổi.
Nói như nhà văn Lỗ Tấn “Một tia lửa hôm nay báo hiệu một đám cháy ngày mai”.
Chắc chắn đợt sóng ngầm ấy sẽ hứa hẹn trở thành đợt sóng thần của ngày mai. Đó là
đêm cởi trói cho A Phủ một năm sau đó.
Cũng là nạn nhân của chính sách cho vay nặng lãi, A Phủ trở thành trâu ngựa trong
nhà Pá Tra. Hai số phận nhưng một cảnh ngộ. Họ là nô lệ, ăn đời ở kiếp cho lũ nhà
giàu. Vì để hổ bắt mất một con bò, mạng sống của A Phủ bị treo lên giá chết. Án tử
đang đợi A Phủ từng phút từng giây. Đó là những đêm mùa đông trên núi cao dài và
buồn. Mị thức dậy và sống cùng ngọn lửa. Mị vẫn câm lặng trong nỗi cô đơn. Lửa
cũng cô đơn. Hai kẻ cô đơn ấy sưởi ấm cho nhau. Nhìn thấy A Phủ bị trói đứng như
thế, Mị cũng bình thản, bình thản một cách lạ lùng đến nhẫn tâm. Phải chăng “Sống
lâu trong cái khổ Mị quen khổ rồi” nên Mị không còn nhận ra nỗi khổ của người khác.
Và nếu đúng như vậy thì đớn đau thay Mị đã đánh mất đi lòng nhân ái mà trong bản
thân người phụ nữ nào cũng có. Khi và chỉ khi dòng nước mắt của A Phủ “bò xuống
hai hõm má đã xám đen lại”. Đó là dấu hiệu của sự chết đã xuất hiện trên khuôn mặt
của người nô lệ ấy thì trái tim Mị mới bừng tỉnh, lòng thương người trong Mị mới trỗi
dậy. Chính “dòng nước mắt lấp lánh ấy” đã làm tan chảy lớp băng giá lạnh trong lòng
Mị. Lúc này đây, Mị mới thấm thía được nỗi cùng cực của kiếp người. Thương người,
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
Mị lại thương mình. Mị hình dung lại chuỗi ngày ê chề dài dằng dặc của cuộc đời
mình. A Phủ sao mà giống Mị thế, Mị cũng từng bị A Sử trói đứng thế kia, có “nhiều
lần khóc nước mắt rơi xuống miệng, xuống cổ không biết lau đi được”. Mị chợt nhận
ra người ấy giống mình về cảnh ngộ, mà những người cùng cảnh ngộ rất dễ cảm thông
cho nhau. Mị căm phẫn khi nhớ lại người đàn bà bị trói chết trong căn nhà này. Mị
càng căm phẫn càng uất hận “chúng nó thật độc ác”. Nhớ đến những chuyện ngày
trước, trở về với hiện tại, Mị đau khổ cay đắng cho thân phận của mình: “Ta là thân
đàn bà chúng nó đã bắt ta về trình ma nhà nó rồi thì chỉ còn biết đợi ngày rũ xương ở
đây thôi”. Nhưng Mị không có quyền bỏ mặc người khác. Lý trí mách bảo Mị rằng
phải cứu A Phủ. Trái tim nhân ái của Mị đã thôi thúc Mị phải hành động. Nhưng Mị
chợt chùn lại. Mị giằng xé dữ dội giữa mạng sống của mình và người đồng cảnh ngộ.
Có thể Mị cứu được A Phủ nhưng chính Mị sẽ lại phải chết trên cái cọc ấy. Nhưng Mị
nào đâu thấy sợ, bởi giờ đây, lòng thương người đã lớn hơn tất cả mọi nỗi sợ hãi. Mị
táo bạo, Mị quyết liệt, Mị nổi loạn. Chính hành động cắt đứt sợi dây trói đã phần nào
cho thấy vẻ đẹp sức sống của Mị. Đó chính là sức sống của cô gái Mèo dám đứng lên
đương đầu với lũ ác thú. Dù còn là mang tính tự phát nhưng đó là dấu hiệu dự báo cho
thấy được sự bừng tỉnh của những nô lệ đang đi theo tiếng gọi của cách mạng. Có ai
ngờ được rằng Mị cắt đứt dây trói cho A Phủ cũng là vô tình cắt đi sợi dây oan nghiệt
trói buộc cuộc đời mình. Mị đã làm một việc động trời nhưng đó là tất yếu. Cái giây
phút Mị đứng lặng trong bóng tối là Mị sống trong sự ngổn ngang trăm mối. Lòng Mị
rối bời với câu hỏi: chạy theo A Phủ hay ở đây chờ chết? Cuối cùng tiếng gọi của tự
do và sức sống tiềm tàng đã thôi thúc Mị phải sống và Mị vụt chạy theo A Phủ.
Những bước chân của hai con người khốn khổ ấy băng qua đêm tối như đạp đổ uy
quyền, thần quyền của bọn lãnh chúa phong kiến đương thời đã đè nặng tâm hồn họ
biết bao nhiêu năm qua. Ta hãy nghe Mị nói sau bao nhiêu năm câm nín: “A Phủ. Cho
tôi đi!… Ở đây thì chết mất”. Đó là câu nói thể hiện niềm khao khát sống và khát khao
tự do đến mãnh liệt. Và tiếng gọi tự do đang vẫy gọi họ phía trước, nơi họ đến là
Phiềng Sa vùng đất hứa còn Hồng Ngài hôm nay còn chăng là những ngày buồn đau, tủi nhục.
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
Đây không phải là hành động mang tính bản năng. Đúng hơn, cùng với sự trỗi dậy của
ký ức, khát vọng sống tự do, đã khiến Mị chạy theo người mà mình vừa cứu. Mị giải
thoát cho A Phủ và giải thoát cho cả bản thân mình! Hành động táo bạo và bất ngờ ấy
là kết quả tất yếu của sức sống tiềm tàng khi người con gái yếu ớt dám chống lại cả
cường quyền và thần quyền.
Thành công của nhà văn khi miêu tả sự hồi sinh của nhân vật đó chính là nhờ vào
nghệ thuật trần thuật hấp dẫn. Cách dựng cảnh sinh động. Cách lột tả nội tâm nhân vật
nhiều bất ngờ thú vị. Ngôn ngữ mộc mạc giản dị. Tất cả đã tạo nên giá trị nhân văn
sâu sắc của tác phẩm, góp phần mang đến cho người đọc sự xúc động mãnh liệt trước
số phận của đồng bào miền núi Tây Bắc dưới ách thống trị của bọn chủ nô và lũ Tây đồn.
Nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật sắc sảo. Nghệ thuật miêu tả đời sống nội tâm của
nhân vật, ít miêu tả hành động bên ngoài, nếu miêu tả thì chú ý những hành động lặp
đi lặp lại (thường cúi mặt, mặt buồn rười rượi ). Mượn hình tượng thiên nhiên để miêu
tả tâm trạng (mùa xuân của thiên nhiên của đất trời như gợi lên cả sức sống mùa xuân
trong lòng Mị).
Phân tích sức sống tiềm tàng của Mị - Mẫu 5
Tô Hoài một trong những nhà văn xuất sắc nhất của văn học Việt Nam. Trước cách
mạng, các sáng tác của ông nghiêng về mảng truyện loài vật và cuộc sống của những
người dân nghèo. Sau cách mạng, các sáng tác của ông vẫn tiếp tục đi khai thác cuộc
sống của người dân, song ông đi sâu vào quá trình đổi đời của họ, đi từ bóng tối ra ánh
sáng. Nhân vật Mị trong tác phẩm Vợ chồng A Phủ chính là nhân vật tiêu biểu cho
quá trình vận động ấy. Quá trình vận động từ khổ đau đến hạnh phúc đó đã cho thấy
sức sống tiềm tàng, mãnh liệt của nhân vật này.
Vợ chồng A Phủ ra đời khi Tô Hoài cùng đơn vị bộ đội tiến quân giải phóng Tây Bắc,
có điều kiện tiếp xúc và tìm hiểu về số phận của người dân nơi đây trong một thời
gian dài chính là chất xúc tác giúp ông viết nên tác phẩm này. Truyện này cũng được
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
lấy nguyên mẫu từ cuộc đời của một đôi vợ chồng người Mông, bởi vậy câu chuyện đậm tính chân thực.
Mị là nhân vật trung tâm của tác phẩm, mở đầu là hình ảnh của một cô gái lầm lũi làm
việc, công việc với cô như một thói quen, làm không cảm xúc, không ngừng nghỉ từ
sáng đến đêm. Để rồi tiếp đó Tô Hoài mới ngược dòng thời gian, tái hiện lại chân
dung của Mị trước đây. Mị vốn là một cô gái trẻ trung yêu đời và có tài năng. Vì xinh
đẹp và có tài thổi sáo hay nên rất nhiều người con trai thổi sáo và đi theo Mị. Không
chỉ vậy, Mị còn là cô gái yêu tự do và yêu lao động. Mối nợ truyền kiếp từ đời cha để
lại, dẫn đến nguy cơ có phải trở thành con dâu gạt nợ, ngay lập tức Mị đã yêu cầu với
cha không bán mình đi mà cô sẽ chăm chỉ làm việc để trả nợ dần. Mị hội tụ đầy đủ
trong mình những yếu tố được hưởng một cuộc sống yên ấm, hạnh phúc. Nhưng thực
tế trái ngang, nhiều bất công cô đã bị A Sử bắt đi và trở thành con dâu gạt nợ. Chính
từ giây phút đó cuộc đời cô bước vào chuỗi ngày tăm tối, bi kịch. Mị phải làm việc bất
kể ngày đêm, bị bóc lột đến tận xương tủy, công việc chất chồng khiến cô không có
giờ phút nghỉ ngơi. Những tưởng rằng cô đã mất hết niềm tin vào cuộc sống khi bị bóc
lột về thể xác, tra tấn về mặt tinh thần. Nhưng không, bản chất là một người con gái
giàu sức sống, chỉ cần có chất xúc tác, niềm hi vọng ấy sẽ bùng lên mãnh liệt, và nó
được Tô Hoài tái hiện đầy đủ qua hai lần: Đêm tình mùa xuân và Đêm đông cứu A Phủ.
Đêm tình mùa xuân là cuộc nổi dậy, là sự nổi loạn đầu tiên của Mị. Có rất nhiều nhân
tố khác nhau tác động tới tâm lí cô, khiến cô thực hiện cuộc nổi loạn đầu tiên này.
Trước hết là không khí mùa xuân tươi vui, rực rỡ, những chiếc váy mèo đầy màu sắc
trải dài trên các triền nương, tiếng trẻ con vui đùa tíu tít ngoài sân. Mùa xuân gắn với
sự sống, với tình yêu, với không khí mùa xuân đã phần nào tác động đến tâm lí của
Mị. Nhưng không khí mùa xuân thôi chưa đủ, chất xúc tác tiếp theo chính là hơi men
của rượu. Mị cũng uống rượu như bao người khác, nhưng không phải để mừng một
năm mới đến mà uống ừng ực từng bát một, uống như để quên đi những cay đắng,
nhọc nhằn, quên đi những khổ đau cả về thể xác và tinh thần mà mình phải chịu đựng.
Rượu là chất xúc tác mạnh mẽ để Mị tiến hành cuộc nổi loạn, chối bỏ thực tại, tìm về
với quá khứ. Nhưng quan trọng nhất là sự tác động của tiếng sáo. Tiếng sáo xuất hiện
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
dần dần, tiếng sáo lấp ló ngoài đầu núi, tiếng sáo gọi bạn đến đầu làng khiến Mị nhớ
về tiếng sáo của mình ngày trước – tiếng sáo gắn với quá khứ đẹp đẽ. Việc thu hẹp
khoảng cách của tiếng sáo thực chất là quá trình chuyển hóa từ tiếng của của thiên
nhiên, bên ngoài đến tiếng gọi trong tâm hồn Mị. Tiếng sáo là tác nhân quan trọng
nhất làm bừng lên sức sống và khát vọng hạnh phúc của Mị trong đêm tình mùa xuân.
Sau khi nghe thấy tiếng sáo Mị chối bỏ thực tại, nhớ về quá khứ đẹp đẽ. Nhưng hiện
thực cuộc sống phũ phàng, như một sợi dây vô hình trì níu, khiến cho Mị bất ngờ quay
vào buồng, dường như trong cô vẫn chưa sẵn sàng cho cuộc vượt thoát này. Chỉ đến
khi nhìn thấy ô cửa sổ lỗ vuông bằng bàn tay, nhìn ra ngoài chỉ thấy mờ mờ trăng
trắng không biết là sương hay là nắng Mị mới thực sự thoát khỏi sự trì níu của thực
tại. Cô thấy lòng mình phơi phới trở lại, cô muốn đi chơi, muốn được giao tiếp với
mọi người. Đồng thời cô cũng mong giá mà có nắm lá ngón lúc này, cô sẽ ăn để chết
chứ không thể tiếp tục cuộc sống này nữa. Và đúng lúc ấy, tiếng sáo lại một lần nữa
xuất hiện đầy hữu ý, tiếng sáo khiến sự nổi loạn của Mị bật thành hành động: cô muốn
đi chơi, lấy mỡ thắp đèn cho sáng và cô lấy váy để chuẩn bị đi chơi. Tất cả những
hành động đó đã cho thấy một trái tim khát khao sống mãnh liệt. Tuy nhiên tất cả đã
bị chặn đứng bởi hành động độc ác của A Sử, hắn trói đứng Mị vào cột. Nhưng A Sử
chỉ trói được thể xác chứ không thể trói được tâm hồn Mị, tâm hồn cô đã vượt thoát thực tại thành công.
Sau cuộc nổi loạn không thành ở đêm tình mùa xuân, Mị tiếp tục rơi vào trạng thái tê
liệt, tiếp tục cuộc sống “lùi lũi như con rùa trong xó cửa”. Nhưng với sự xuất hiện của
A Phủ, cùng sự việc A Phủ bị trói đứng chờ chết đã thức tỉnh trong Mị tình yêu
thương và khát khao sống. Hằng đêm Mị vẫn ra bếp lửa hong tay, cô chẳng mảy may
để ý đến A Phủ, nhưng đêm ấy lại là một đêm rất khác, cô nhìn thấy giọt nước mắt lăn
dài trên hốc mắt sâu hoắm. Giọt nước mắt đó đã tác động mạnh mẽ đến cô, để Mị nhớ
rằng trước đây mình cũng từng bị trói đứng, cũng từng khóc như vậy nhưng không
một ai để ý. Giọt nước mắt ấy cũng dấy lên trong cô lòng thương cảm, xót xa “Trời ơi,
nó bắt trói đứng người ta đến chết” “người kia việc gì mà phải chết thế”. Cùng với
lòng thương cảm là sự căm phẫn, khi Mị đã nhận ra sự độc ác của gia đình thống lí.
Mị đã thoát khỏi tình trạng mơ hồ trong việc nhận thức kẻ thù, đây chính là bước đầu
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
tiên nhóm lên trong Mị ý thức phản kháng, vùng lên đấu tranh chống lại cái xấu, cái ác.
Bằng sự bao dung, vị tha, Mị tự thấy “Ta là phận đàn bà, nó đã bắt ta về trình ma nhà
nó rồi thì chỉ còn biết đợi ngày rũ xương ở đây thôi” chính vì vậy đã đưa Mị đến một
quyết định cao cả, Mị lấy dao cởi trói cho A Phủ. Hành động diễn ra nhanh chóng,
nhưng lại hết sức logic, hợp lí, bởi đó là hành động của tình yêu thương, sẵn sàng hi
sinh cho người khác. Cứu A Phủ xong, Tô Hoài rất tinh tế khi miêu tả Mị đứng lặng
trong bóng tối vì những hành động mình vừa thực hiện. Sau cuộc nổi loại này, cô tiếp
tục thực hiện cuộc nổi loại thứ hai để tự cứu chính mình: “A Phủ cho tôi đi” “Ở đây
thì chết mình” đầy bản lĩnh và chủ động, Mị đã tự cứu lấy chính mình. Tiếng gọi của
Mị với A Phủ không đơn thuần chỉ là sự giao tiếp mà còn là tiếng gọi của tự do, tiếng
gọi của hạnh phúc. Hai con người khốn khổ ấy đã cùng nhau bỏ trốn để xây dựng một
cuộc sống mới, cuộc sống tự do, hạnh phúc.
Những hành động bất ngờ, quyết liệt cho thấy Mị đã cắt đứt sợi dây trói hữu hình
đang giam cầm A Phủ để giải cứu cho đồng loại, đồng thời cũng cắt đứt sợi dây vô
hình của thần quyền để giải phóng cho chính mình. Nếu như đêm tình mùa xuân gắn
với khát vọng hạnh phúc, thì đêm đông cứu A Phủ lại gắn liền với khát vọng tự do
trong Mị - một con người tưởng như đã bị nô lệ hóa hoàn toàn.
Bằng ngòi bút tinh vi, miêu tả những biến chuyển tâm lí nhân vật đã cho nghệ thuật
thuật miêu tả tâm lí nhân vật bậc thầy của Tô Hoài. Đồng thời hai lần trỗi dậy đó cũng
cho thấy sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị. Qua đó còn cho thấy nét mới trong chủ
nghĩa nhân đạo của Tô Hoài, ông phát hiện, trân trọng vẻ đẹp sức mạnh tiềm tàng,
mãnh liệt trong những con người khốn khổ. Đồng thời thể hiện niềm tin, sự lạc quan
vào tương lai tươi sáng cho những con người có số phận bất hạnh.
Phân tích sức sống tiềm tàng của Mị - Mẫu 6
Tô Hoài là nhà văn có sức sáng tạo dồi dào nhất trong làng văn chương Việt Nam.
Trước Cách mạng, nhà văn nổi tiếng với những câu chuyện về loài vật như "Ổ chuột",
"Dế mèn phiêu lưu ký". Sau cách mạng nhà văn đã để lại rất nhiều dấu ấn về những
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
tác phẩm viết về đề tài miền núi như "Truyện Tây Bắc", "Miền Tây" Trong tập Truyện
Tây Bắc, nổi tiếng nhất là truyện Vợ chồng A Phủ. Tác phẩm để lại dư âm trong lòng
người đọc không chỉ là cảnh sắc thiên nhiên núi rừng Tây Bắc với đêm tình mùa xuân
của tuổi trẻ dập dìu tiếng sáo mà còn làm xúc động tâm hồn người đọc bởi sức sống
tiềm tàng, mãnh liệt của nhân vật Mị người con gái Mèo đã đứng lên đấu tranh với
giai cấp thống trị miền núi, thoát khỏi kiếp đời nô lệ tủi nhục để trở thành con người tự do.
Mị xuất hiện ngay từ phần mở đầu tác phẩm, gây ám ảnh cho người đọc về một kiếp
người héo hắt, tàn tạ " chỉ biết cúi mặt, mặt buồn rười rượi". Mỵ không hiện lên bằng
chân dung mà hiện lên bởi số phận một số phận đau buồn về kiếp người làm dâu gạt
nợ trong nhà thống lý Pá Tra.
Mị là cô gái trẻ đẹp là bông hoa ngát hương của núi rừng Tây Bắc. Mị tài hoa với điệu
sáo làm say mê biết bao nhiêu chàng trai "ngày đêm thổi sáo đi theo Mị". Mị yêu lao
động "biết cuốc nương làm ngô". Mị giàu lòng tự trọng và hiếu thảo với cha già. Khi
biết tin bố sẽ gạt nợ mình cho nhà thống lí, Mị tha thiết van xin "bố đừng bán con cho
nhà giàu". Đó chính là vẻ đẹp về nhân cách và phẩm giá của người con gái với vẻ đẹp
trong ngần thánh thiện như loài hoa ban thơm ngát giữa rừng. Nhưng có ngờ đâu sự
hiểm độc của chính sách cho vay nặng lãi của bọn thổ ty phong kiến miền núi như một
sợi dây oan nghiệt siết chặt lấy cuộc đời Mị. Đắng cay thay, đêm tình mùa xuân đẹp
nhất của đời người con gái đã biến thành một đêm bi kịch, tủi nhục khi A Sử bắt cóc
Mị về nhà thống lý. Và một buổi lễ cúng trình ma sáng hôm sau đó đã trói chặt cuộc đời Mị từ đấy.
Lúc đầu mới về "làm dâu" để phản kháng lại cái sự vô lí ấy, Mị đã "hằng mấy tháng
trời đêm nào Mị cũng khóc". Khóc là biểu hiện của trạng thái tâm lí bị ức chế, không
cam chịu, không chấp nhận cái sự thật nghiệt ngã ấy. Mị cũng đã từng nghĩ đến cái
chết khi cầm nắm lá ngón về tự tử trước mặt cha nhưng vì thương cha già Mị không
đành chết. Mị ném nắm lá ngón xuống đất như ném đi tuổi trẻ hạnh phúc của mình để
quay về nhà thống lý chấp nhận kiếp sống trâu ngựa. Cái địa ngục trần gian ấy đã
giam cầm cuộc đời Mị. Tuổi xuân của Mị bị vùi dập đến héo úa, lụi tàn trong căn
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
buồng chỉ độc một cái cửa sổ nhỏ như lòng bàn tay "trông ra ngoài không biết sương
hay là nắng". Mị bị nô lệ hóa trở thành công cụ lao động. Nói đúng hơn là bị bóc lột
sức lao động một cách tàn tệ trở thành một súc nô trong nhà thống lý. Cuộc sống của
Mị bị vùi vào công việc cả đêm lẫn ngày "tết xong thì lên núi hái thuốc phiện, giữa
năm thì giặt đay xe đay, cuối mùa thì đi nương bẻ bắp". Không chỉ vậy, Mị còn bị
bóng ma thần quyền áp chế làm cho tê liệt về tinh thần, mất hết cả ý thức phản kháng.
Nhà văn Tô Hoài đã nhiều lần so sánh Mị với con vật (con ngựa, con trâu, con rùa).
Từ đó Mị sống trong vô cảm, tâm hồn bị phong kín bởi sự lặng câm, băng giá "càng
ngày Mị càng không nói, cứ lùi lũi như con rùa nuôi trong xó cửa". Thử hỏi còn xót xa
nào hơn thế nữa không ?
Nhưng bằng cảm quan nhân đạo và tấm lòng yêu thương đồng cảm với số phận con
người, Tô Hoài đã mang đến cho người đọc những thước phim quay chậm về sự bừng
lên của một sức sống tiềm tàng, mãnh liệt đang âm ỉ cháy trong con người Mị. Bên
ngoài là một cô Mị lầm lũi như cái bóng, như đã chết nhưng bên trong lại ẩn chứa
lòng ham sống. Sức sống ấy như hòn than nhỏ đang bị vùi lấp trong cái vẻ ngoài lặng
câm vô cảm. Vô tình cơn gió của đêm tình mùa xuân đã làm hồi sinh con người Mị,
thức dậy cả một kí ức tươi đẹp và trỗi dậy một sức sống, lòng ham sống đến cuồng
nhiệt nhưng cũng đầy bi kịch.
Mùa xuân ở Hồng Ngài rộn rã âm thanh và màu sắc. Đó là tiếng cười của trẻ con, màu
vàng ửng của cỏ gianh và gió rét dữ dội, là màu đỏ của những chiếc váy hoa phơi trên
những mỏm đá xòe ra như những con bướm sặc sỡ và chắc chắn không thể thiếu được
"tiếng sáo gọi bạn yêu lửng lơ bay ngoài đường". Chính những hình ảnh và âm thanh
ấy như một cơn gió thổi tung đám tàn tro đang vây quanh cuộc đời Mị. Đặc biệt qua
nghệ thuật trần thuật và miêu tả đặc sắc, Tô Hoài đã mang đến cho người đọc một linh
hồn đang cựa quậy hồi sinh đằng sau lớp xác giá băng. Chính tiếng sáo đã tác động
đến Mị, góp phần thức tỉnh một tâm hồn nguội lạnh. Tiếng sáo như sợi dây vô hình
nối mị với quá khứ và hiện tại làm sống dậy trong Mị một kí ức tươi đẹp. Nói đúng
hơn nó đánh thức cái tài hoa trong Mị. Mị thổi sáo hay, thổi lá giỏi có biết bao nhiêu
người mê ngày đêm thổi sáo đi theo Mị. Quá khứ đẹp nhưng đối lập với một hiện tại
buồn mênh mang. Mị ngồi nhẩm thầm lời của người đang thổi sáo:
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
Mày có con trai con gái rồi Mày đi làm nương
Ta chưa có con trai con gái
Ta đi tìm người yêu
Tiếng sáo làm Mị mạnh mẽ hơn, Mị thoát khỏi cái lớp xác vô hồn ấy bằng một hành
động "nổi loạn nhân tính". Mị tìm đến rượu, nhưng không phải để tìm vui mà là để
giải sầu" Mị uống ực từng bát rồi say". Mị uống như nuốt căm hận vào lòng. Sự bất
bình thường ấy đã nói lên tất cả. Sức chịu đựng có hạn, đã đến lúc cần bùng cháy.
Rượu và tiếng sáo chính là chất men say đánh thức phần đời đã mất của Mị, giờ đây
Mị không còn lặng câm nữa mà đã hồi sinh. Mị đang sống về ngày trước và không gì
có thể ngăn được niềm vui sướng của Mị "lòng Mị đột nhiên vui sướng như những
đêm tết ngày trước". Còn gì hạnh phúc bằng khi mình tìm lại được chính mình ? Tô
Hoài đã thâm nhập vào mê cung tâm trạng của người phụ nữ này và bằng lòng cảm
thông yêu thương sâu sắc, nhà văn đã làm người đọc thực sự xúc động trước những
biến đổi về tâm lý của Mị. Con rùa nuôi trong xó cửa ấy đã không còn lùi lũi nữa rồi.
Nó đã phá vỡ cái bức tường vô cảm kia để khát khao tìm ra thiên đường mùa xuân của
tuổi trẻ, của hạnh phúc. Mị nhận thức được chính mình, đó chính là ý thức về tuổi trẻ.
Mị thấy mình còn trẻ "Mị trẻ lắm. Mị hãy còn trẻ. Mị muốn đi chơi". Còn trẻ nghĩa là
còn sức sống, còn khao khát sống, còn muốn yêu thương. Đúng là một cảm xúc bi
kịch: nhận ra mình còn trẻ khi mà tuổi xuân bị tước đoạt rồi và sống trong hoàn cảnh
đáng thương này thì đúng là bi kịch. Nhưng dù đó là bi kịch thì Mị vẫn vui sướng vì
dù sao Mị vẫn còn là chính mình với trái tim đầy khát vọng.
Nhưng đớn đau thay, cùng với cảm xúc tìm lại được chính mình là một nỗi tủi thân.
Tủi thân khi nghĩ về thực tại. Mị đã có chồng nhưng người chồng ấy không tình yêu,
không hạnh phúc. A Sử kẻ khốn nạn ấy đã giam hãm cuộc đời Mị và dẫu "không có
lòng với nhau mà cũng phải ở với nhau". Cảm xúc ấy như một gáo nước lạnh dội vào
mặt, làm tan biến đi tất cả niềm vui sướng mà nãy giờ Mị chắt chiu dành dụm. Còn gì
đau khổ bằng lấy một người mà mình không có tình yêu. Còn gì đau khổ bằng phải
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
sống với một kẻ vũ phu chỉ xem mình là món đồ chơi và bị khinh rẻ như súc nô. Mị
lại tưởng đến nắm lá ngón, Mị ước ao có nắm lá ngón trong tay lúc này Mị sẽ ăn cho
chết ngay chứ không buồn nhớ lại nữa, nhớ lại nước mắt chỉ ứa ra. Muốn chết để giải
thoát nỗi đọa đày, muốn chết để thoát khỏi bi kịch, điều này dễ thông cảm nhưng hơn
hết Tô Hoài đã mang đến cho người đọc sự lột xác của Mị. Muốn chết chính là biểu
hiện của sức sống. Khi Mị đã hồi sinh, khó có thể nào chấp nhận được thực tại cay đắng này.
Nhưng không có nắm lá ngón, tâm trạng Mị chợt xoay sang hướng khác. Khi mà tiếng
sáo gọi bạn yêu ngoài kia đang réo gọi, khi mà cả thiên đường hạnh phúc của mùa
xuân phía sau ô cửa nhỏ kia đang nồng nàn, thôi thúc trái tim Mị. Mị không thể ngồi
yên được nữa. Mị phải đứng dậy thôi! Mị hành động trong lặng lẽ. Lặng lẽ nhưng
mãnh liệt. Mị đã thắp lên ngọn đèn trong căn phòng u ám, đặc cóng muộn phiền.
Ngọn đèn như xua tan đi tất cả cái bóng tối u ám đang bao quanh cuộc đời Mị. Ngọn
đèn thắp sáng tâm hồn Mị, đốt cháy cả nỗi khát khao vượt ra khỏi bức tường địa ngục
để đến với thế giới ngoài kia đang dập dìu tiếng sáo. Tô Hoài đã diễn tả thật sâu sắc
cái khát vọng cháy bỏng ấy của Mị bằng một đoạn văn ngắn nhưng giàu nỗi cảm
thông chia sẻ. Câu văn ngắn, nhịp gấp thể hiện sự trỗi dậy mãnh liệt của nhân vật "Mị
quấn lại tóc. Mị với tay lấy cái váy hoa vắt ở phía trong vách". Mị hành động thản
nhiên, dù Mị biết A Sử đang hiện diện trong căn buồng của Mị. Nhưng Mị không sợ,
bóng ma thần quyền đã không thể nào làm gì được Mị nữa rồi. Nhưng đớn đau thay,
sự độc ác tàn nhẫn của giai cấp thống trị miền núi đã dập tắt đi cái khát vọng và sự trỗi
dậy đó của Mị. A Sử đã nhẫn tâm trói Mị bằng một thúng sợi dây, tóc Mị xõa xuống
hắn cuốn luôn tóc Mị lên cột làm cho Mị không cúi không nghiêng đầu được nữa.
Nhưng lúc này đây, Mị đâu còn sống bằng thể xác nữa mà Mị đang thực sự đang sống
bằng tâm hồn. A Sử trói được thể xác của Mị nhưng không thể nào trói được tâm hồn
của Mị. Bởi tâm hồn Mị đã vượt ra khỏi cái lỗ vuông bằng bàn tay kia để sống cùng
đêm tình của tuổi trẻ. Thể xác Mị nằm đây, giữa bốn bức tường câm lặng nhưng hồn
Mị đang "đi theo những cuộc chơi những đám chơi". Tâm hồn Mị ngập đầy tiếng sáo,
ăm ắp những kỷ niệm đẹp tươi. Có lúc tiếng sáo nhập cả vào hồn Mị làm Mị bừng lên
như ngọn lửa gặp cơn gió lớn "Mị vùng bước đi". Hành động này cho thấy Mị không
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
hề biết mình đang bị trói (hoặc có thể biết bị trói nhưng đã quên vì sức sống của tâm
hồn lớn hơn nỗi đau thể xác). Nhưng rồi "tay chân đau không cựa được" lại đưa Mị về
với hiện thực cay đắng "Mị thổn thức nghĩ mình không bằng con ngựa". Nhưng sức
sống ấy vẫn âm ỉ cháy dù đau đớn, tủi nhục. Suốt đêm, Mị lúc mê lúc tỉnh. Lúc mê thì
sống trong "hơi rượu tỏa" cùng tiếng sáo mênh mang gọi bạn tình. Lúc tỉnh thì "nồng
nàn tha thiết nhớ". Có một chi tiết rất đắt khi nhà văn kết thúc diễn biến tâm trạng của
Mị trong đêm tình mùa xuân. Đó là chi tiết: Mị tỉnh dậy và nhớ lại câu chuyện người
đàn bà bị chồng trói chết trong căn nhà này. Và Mị đã sợ, sợ chết "Mị cựa quậy xem
thử mình còn sống hay đã chết". Sợ chết là biểu hiện của lòng ham sống. Sức sống
trong con người khốn khổ ấy đã không lụi tàn mà ngược lại vẫn mãnh liệt như những
đợt sóng ngầm gầm gào trong lòng đại dương tưởng như không gì có thể dập tắt nổi.
Nói như nhà văn Lỗ Tấn "Một tia lửa hôm nay báo hiệu một đám cháy ngày mai".
Chắc chắn đợt sóng ngầm ấy sẽ hứa hẹn trở thành đợt sóng thần của ngày mai. Đó là
đêm cởi trói cho A Phủ một năm sau đó.
Cũng là nạn nhân của chính sách cho vay nặng lãi, A Phủ trở thành trâu ngựa trong
nhà Pá Tra. Hai số phận nhưng một cảnh ngộ. Họ là nô lệ, ăn đời ở kiếp cho lũ nhà
giàu. Vì để hổ bắt mất một con bò, mạng sống của A Phủ bị treo lên giá chết. Án tử
đang đợi A Phủ từng phút từng giây. Đó là những đêm mùa đông trên núi cao dài và
buồn. Mị thức dậy và sống cùng ngọn lửa. Mị vẫn câm lặng trong nỗi cô đơn. Lửa
cũng cô đơn. Hai kẻ cô đơn ấy sưởi ấm cho nhau. Nhìn thấy A Phủ bị trói đứng như
thế, Mị cũng bình thản, bình thản một cách lạ lùng đến nhẫn tâm. Phải chăng "Sống
lâu trong cái khổ Mị quen khổ rồi" nên Mị không còn nhận ra nỗi khổ của người khác.
Và nếu đúng như vậy thì đớn đau thay Mị đã đánh mất đi lòng nhân ái mà trong bản
thân người phụ nữ nào cũng có. Khi và chỉ khi dòng nước mắt của A Phủ "bò xuống
hai hõm má đã xám đen lại". Đó là dấu hiệu của sự chết đã xuất hiện trên khuôn mặt
của người nô lệ ấy thì trái tim Mị mới bừng tỉnh, lòng thương người trong Mị mới trỗi
dậy. Chính "dòng nước mắt lấp lánh ấy" đã làm tan chảy lớp băng giá lạnh trong lòng
Mị. Lúc này đây, Mị mới thấm thía được nỗi cùng cực của kiếp người. Thương người,
Mị lại thương mình. Mị hình dung lại chuỗi ngày ê chề dài dằng dặc của cuộc đời
mình. A Phủ sao mà giống Mị thế, Mị cũng từng bị A Sử trói đứng thế kia, có «nhiều
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
lần khóc nước mắt rơi xuống miệng, xuống cổ không biết lau đi được». Mị chợt nhận
ra người ấy giống mình về cảnh ngộ, mà những người cùng cảnh ngộ rất dễ cảm thông
cho nhau. Mị căm phẫn khi nhớ lại người đàn bà bị trói chết trong căn nhà này. Mị
càng căm phẫn càng uất hận "chúng nó thật độc ác". Nhớ đến những chuyện ngày
trước, trở về với hiện tại, Mị đau khổ cay đắng cho thân phận của mình: "Ta là thân
đàn bà chúng nó đẵ bắt ta về trình ma nhà nó rồi thì chỉ còn biết đợi ngày rũ xương ở
đây thôi". Nhưng Mị không có quyền bỏ mặc người khác. Lý trí mách bảo Mị rằng
phải cứu A Phủ. Trái tim nhân ái của Mị đã thôi thúc Mị phải hành động. Nhưng Mị
chợt chùng lại. Mị giằng xé dữ dội giữa mạng sống của mình và người đồng cảnh ngộ.
Có thể Mị cứu được A Phủ nhưng chính Mị sẽ lại phải chết trên cái cọc ấy. Nhưng Mị
nào đâu thấy sợ, bởi giờ đây, lòng thương người đã lớn hơn tất cả mọi nỗi sợ hãi. Mị
táo bạo, Mị quyết liệt, Mị nổi loạn. Chính hành động cắt đứt sợi dây trói đã phần nào
cho thấy vẻ đẹp sức sống của Mị. Đó chính là sức sống của cô gái Mèo dám đứng lên
đương đầu với lũ ác thú. Dù còn là mang tính tự phát nhưng đó là dấu hiệu dự báo cho
thấy được sự bừng tỉnh của những nô lệ đang đi theo tiếng gọi của cách mạng. Có ai
ngờ được rằng Mị cắt đứt dây trói cho A Phủ cũng là vô tình cắt đi sợi dây oan nghiệt
trói buộc cuộc đời mình. Mị đã làm một việc động trời nhưng đó là tất yếu. Cái giây
phút Mị đứng lặng trong bóng tối là Mị sống trong sự ngổn ngang trăm mối. Lòng Mị
rối bời với câu hỏi: chạy theo A Phủ hay ở đây chờ chết? Cuối cùng tiếng gọi của tự
do và sức sống tiềm tàng đã thôi thúc Mị phải sống và Mị vụt chạy theo A Phủ.
Những bước chân của hai con người khốn khổ ấy băng qua đêm tối như đạp đổ uy
quyền, thần quyền của bọn lãnh chúa phong kiến đương thời đã đè nặng tâm hồn họ
biết bao nhiêu năm qua. Ta hãy nghe Mị nói sau bao nhiêu năm câm nín: "A Phủ. Cho
tôi đi! Ở đây thì chết mất". Đó là câu nói thể hiện niềm khao khát sống và khát khao
tự do đến mãnh liệt. Và tiếng gọi tự do đang vẫy gọi họ phía trước, nơi họ đến là
Phiềng Sa vùng đất hứa còn Hồng Ngài hôm nay còn chăng là những ngày buồn đau, tủi nhục.
Đây không phải là hành động mang tính bản năng. Đúng hơn, cùng với sự trỗi dậy của
ký ức, khát vọng sống tự do, đã khiến Mị chạy theo người mà mình vừa cứu. Mị giải
thoát cho A Phủ và giải thoát cho cả bản thân mình! Hành động táo bạo và bất ngờ ấy
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
là kết quả tất yếu của sức sống tiềm tàng khi người con gái yếu ớt dám chống lại cả
cường quyền và thần quyền.
Thành công của nhà văn khi miêu tả sự hồi sinh của nhân vật đó chính là nhờ vào
nghệ thuật trần thuật hấp dẫn. Cách dựng cảnh sinh động. Cách lột tả nội tâm nhân vật
nhiều bất ngờ thú vị. Ngôn ngữ mộc mạc giản dị. Tất cả đã tạo nên giá trị nhân văn
sâu sắc của tác phẩm, góp phần mang đến cho người đọc sự xúc động mãnh liệt trước
số phận của đồng bào miền núi Tây Bắc dưới ách thống trị của bọn chủ nô và lũ Tây đồn.
Vợ chồng A Phủ đã để lại trong lòng người đọc vẻ đẹp của lòng nhân đạo, tình yêu
thương đồng cảm sâu sắc với những kiếp người nghèo khổ. Qua nhân vật Mị nhà văn
đã làm hiện lên vẻ đẹp của một sức sống tiềm tàng mãnh liệt của người phụ nữ miền
núi nói riêng và người phụ nữ Việt Nam nói chung. Sức sống tiềm tàng ấy giúp nhà
văn khẳng định được sức mạnh của tâm hồn con người Việt Nam và chân lí muôn đời:
ở đâu có áp bức bất công thì ở đó có sự đấu tranh để chống lại nó dù đó là sự vùng lên
một cách tự phát như Mị. Đây chính là cuộc đấu tranh đi lên từ tự phát đến tự giác
theo ánh sáng của cách mạng. Đó là giá trị nhân văn ngời sáng của tác phẩm.
Phân tích sức sống tiềm tàng của Mị - Mẫu 7
Sau cách mạng tháng 8, ngòi bút của Tô Hoài đi sâu khám phá sức sống mạnh mẽ của
những người dân tộc thiểu số miền núi. Trong chuyến đi lên vùng núi phía Bắc của
mình, ông đã cho ra đời tác phẩm Vợ chồng A Phủ, với nhân vật Mị, mang trong mình
sức sống tiềm tàng mạnh mẽ.
Trước khi về làm dâu nhà thống lí Pá Tra, Mị cũng như bao người con gái khác, chịu
thương chịu khó, có một sức sống mạnh mẽ. Mặc dù gia đình gánh trên vai món nợ
truyền kiếp, nhưng cô sẵn sàng nói với cha để minh lao động rồi trả nợ dần; cô trẻ
trung, yêu đời, có tiếng sáo hay khiến biết bao chàng trai say đắm. Nhưng sau đêm bị
A Sử bắt về, “Ngoài vách kia, tiếng nhạc sinh tiền cúng ma đương rập rờn nhảy múa”
thì cuộc đời của cô đã sang một trang khác, đầy bi thương và thảm kịch.
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
Những ngày làm dâu nhà thống lí Pá Tra, Mị đã phải chịu bao nỗi đắng cay, tủi cực.
Suốt ngày Mị chỉ “ngồi quay sợi gai, cạnh tảng đá, trước cửa tàu ngựa, gương mặt cô
lúc nào cũng cúi xuống, mặt buồn rười rượi”. Quanh năm cô quanh quẩn làm việc,
chẳng có lấy một giây phút nghỉ ngơi. Nơi ở của cô chẳng khác nào nhà tù, chỉ có một
lỗ vuông bằng bàn tay, nhìn ra ngoài chỉ thấy mờ mờ trăng trắng, không biết là sương hay là nắng.
Phải chăng sức sống, sự yêu đời của cô trước đây đã bị bào mòn cạn kiệt? Nhưng
không qua đêm tình mùa xuân và đêm đông tự giải cứu chính mình, ta biết rằng trong
sâu thẳm người con gái kia, niềm yêu cuộc sống vẫn tiềm tàng mạnh mẽ.
Trong những ngày mùa xuân, không khí rộn vang, tưng bừng hơn. Những tảng đá mèo
được tô điểm bởi những chiếc váy rực rỡ, tựa như những bông hoa rộ nở; tiếng trẻ em
vui đùa càng trở nên vui vẻ, đầy phấn khích. Lòng Mị cũng chợt có những tia sáng
nhỏ le lói. Mùa xuân ai cũng uống rượu và Mị cũng vậy. Nhưng cách uống rượu của
Mị lại rất khác, cô uống ừng ực từng bát lớn, uống để tiêu tan sầu muộn. Dường như
trong mờ hồ Mị bắt đầu sống lại niềm yêu cuộc sống. Rồi bất chợt “ngoài đầu núi lấp
ló đã có tiếng ai thổi sáo rủ bạn đi chơi. Mị nghe tiếng sau vọng lại tha thiết, bồi hồi”.
Tiếng sáo này đã thực sự khơi lại sức sống trong Mị. Nó khiến Mị nhớ lại những ngày
trước đây, về những ngày tự do, yêu đời cả mình. Tiếng sáo thấm dần vào tâm trí, trái
tim Mị, dần thức tỉnh cô.
Tiếng sáo thức tỉnh khao khát được đi chơi, được giao tiếp với mọi người. Từ trước
đến nay Mị chưa bao giờ được đi chơi, bởi A Sử cấm. Một cách đầy hữu ý tiếng sáo
lại xuất hiện “trong đầu Mị rập rời tiếng sáo” đã thúc đẩy từ suy nghĩ trở thành hành
động nổi loạn của Mị. Mị vào buồng sẵn mỡ thắp cho sáng, rồi với tay lấy vát chuẩn
bị đi chơi. Để Mị có thể rời xa hiện tại đau thương trở về với quá khứ vui vẻ. Nhưng
khi hành động chuẩn bị được tiến hành, Mị bị A Sử bắt gặp, hắn dùng chính tóc cô mà
trói đứng lại ở tường. Cô khóc, bởi không ai giúp mình, bởi quá khứ tươi đẹp một lần
nữa ùa về trong cô, đánh thức con người tưởng như đã chết trong cô
Sau lần phản kháng đầu tiên, Mị tiếp tục rơi vào trạng thái sống mòn. Trong lúc này,
A Phủ một người cũng có thân phận chuộc nợ như Mị, do làm mất bò mà bị trói đứng
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
ngoài sân. Đêm nào Mị cũng ra sân đốt lửa, nhưng tuyệt nhiên không chú ý đến A
Phủ: “Nếu A Phủ là cái xác chết đứng đấy cũng thế thôi. Mị vẫn trở dậy, vẫn sưởi, chỉ
biết chỉ còn ở với ngọn lửa”. Bởi khi này lòng Mị đã nguội lạnh, tâm can đã câm nín,
chính số phận mình Mị đã chẳng còn quan tâm nữa, huống chi số phận người khác.
Nhưng trong lần ấy, dưới sự tác động của giọt nước mắt của A Phủ, Mị đã thay đổi
suy nghĩ hoàn toàn: “Ngọn lửa vừa bập bùng sáng lên, Mị lé mắt trông sang, thấy hai
mắt A Phủ cũng vừa mở, một dòng nước mắt lấp lánh bò xuống hai hõm má đã xám
đen lại”. Giọt nước mắt đó khiến cô bất giác nhớ về mùa xuân trước đây, khi cô bị trói
đứng, cô khóc nhưng không ai đến giúp cô cả, cũng không thể lau đi được. Giọt nước
mắt của A Phủ đã làm trỗi dậy sức sống của Mị. Trong Mị hình thành tình thương và
sự hi sinh: “Ta là thân đàn bà, nó đã bắt ta về trình mà nhà nó rồi, thì chỉ biết đợi ngày
mà rủ xuống ở đây thôi… Người kia việc gì mà phải chết”. Mị đã quyết định giải cứu
A Phủ. Đây không phải là quyết định bồng bột nhất thời mà nó xuất phát từ sự đồng
cảm, từ lòng yêu thương con người.
Sau khi giải cứu A Phủ, trong một khoảnh khắc Mị cũng vụt chạy theo A Phủ để giải
cứu cho chính mình. Hành động cởi trói tư tưởng giải cứu chính mình là hành động
tuy bất ngờ nhưng vô cùng hợp lí. Nó cho thấy sức sống tiềm tàng, mạnh mẽ trong Mị.
Với biệt tài miêu tả tâm lí nhân vật, Tô Hoài đã đem đến cho bạn đọc chân dung của
một người con gái không chỉ đẹp người, đẹp nết mà còn có sức sống tiềm tàng mạnh
mẽ. Mị là đại diện tiêu biểu cho sức sống của con người, là đại diện cho hành trình đi
từ bóng tối ra ánh sáng, từ khổ đau đến hạnh phúc của những người nông dân dân tộc thiểu số.
Phân tích sức sống tiềm tàng của Mị - Mẫu 8
Tô Hoài là một gương mặt tiêu biểu của nền văn học Việt Nam đương đại. Tài năng
của ông được ghi dấu trong lòng độc giả bởi rất nhiều sáng tác có giá trị. Trong số đó,
đặc sắc nhất phải kể đến truyện ngắn “Vợ chồng A Phủ” được nhà văn sáng tác trong
chuyến đi thực tế Tây Bắc năm 1953. Tác phẩm tái hiện cảnh sống bi thảm của người
dân nghèo miền núi dưới ách áp bức, bóc lột của bọn phong kiến, thực dân. Nổi lên
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
trên bối cảnh thối nát của chế độ xã hội, Tô Hoài tập trung ca ngợi tâm hồn, phẩm chất
tốt đẹp cùng sức sống mãnh liệt của con người. Có lẽ, đến với “Vợ chồng A Phủ”
không ai trong chúng ta có thể quên được một cô Mị, đau khổ, cam chịu nhưng lại
tiềm tàng sức sống mãnh liệt quật cường. Mị là nhân vật kết tinh bởi những giá trị tinh
thần cao đẹp, giá trị nhân đạo sâu sắc mà Tô Hoài gửi gắm.
Sức sống tiềm tàng, hiểu đơn giản là khao khát chính đáng một cuộc sống có ý nghĩa
của một “con người” vốn bị che lấp bởi hoàn cảnh, bởi sự cam chịu nhưng có thể
bùng lên mãnh liệt khi có tác động. Để thấy được sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị,
trước hết, chúng ta phải hiểu hoàn cảnh mà nhân vật đang sống. Mị vốn là một cô gái
trẻ vừa đẹp người, vừa đẹp nết. Mị cần cù, đảm đang, hiếu thảo, giàu đức hi sinh vị
tha, yêu đời và rất mực tài hoa. Một cô gái như thế đáng lẽ phải được hưởng một cuộc
sống hạnh phúc. Thế nhưng, “hồng nhan bạc mệnh”, cuộc đời xô đẩy Mị vào hoàn
cảnh phải làm con dâu gạt nợ cho nhà thống lí Pá Tra. Một danh phận bẽ bàng làm sao
– làm dâu trừ nợ. Chính vì vậy, tại nhà thống lí, Mị không khác gì một kẻ tôi đòi, đầy
tớ. Mị phải “vùi vào làm việc cả đêm cả ngày” “quay sợi, thái cỏ ngựa, dệt vải, chẻ củi
hay đi cõng nước dưới khe suối lên”. Mị gần như tê liệt hết về sức sống. Mị “tưởng
mình là con trâu, mình cũng là con ngựa. Con ngựa chỉ biết ăn cỏ, biết đi làm thôi”.
thờ ơ với sự chảy trôi của thời gian, trở thành “lùi lũi như con rùa nuôi trong xó cửa”.
Cuộc sống của Mị trở nên vô nghĩa, nhạt nhẽo, tất cả thu lại bằng ô cửa sổ lỗ vuông
bằng bàn tay mờ mờ trăng trắng trông ra không biết là sương hay là nắng. Tất cả
những điều đó khiến chúng ta không thôi liên tưởng Mị giống như cái xác không hồn,
không quá khứ, hiện tại và tương lai. Điều gì đã biến một thiếu nữ đương độ xuân thì,
phơi phới yêu đời trở nên cam chịu, chấp nhận cuộc sống vô nghĩa như vậy? Chính
bởi gánh nặng của mấy tầng áp bức cường quyền, thần quyền, những hủ tục phong
kiến ở miền núi. Sự mục nát của xã hội tất yếu sản sinh ra thế hệ người không có tiếng
nói, dù là tiếng nói vì quyền sống của mình như nhân vật Mị.
Tuy nhiên, nếu câu chuyện chỉ dừng lại ở việc thể hiện sự u mê, mông muội của con
người trước hủ tục và cái ác thì có lẽ “Vợ chồng A Phủ” đã không gây ấn tượng với
độc giả như vậy. Cái hay của Tô Hoài là ông không để nhân vật của mình vĩnh viễn
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
chìm trong tăm tối. Đối với Mị, sức sống vẫn luôn tiềm tàng, chỉ cần một sự đánh thức
kịp thời có thể khiến nó trỗi dậy mạnh mẽ hơn bao giờ hết.
Khi mới về làm dâu nhà Pá Tra, Mị cũng đã từng phản kháng dù chỉ là sự phản kháng
yếu ớt là khóc: “có đến mấy tháng, đêm nào Mị cũng khóc”, khóc vì không muốn
chấp nhận hiện thực, vì không cam lòng. Cũng đã có lúc, Mị nghĩ đến việc kết thúc
cuộc đời vô nghĩa, đau khổ bằng cách ăn lá ngón tự tử. Tìm đến cái chết, có thể với
Mị chính là một sự giải thoát, biểu hiện cho sự không cam chịu, sự kháng cự trong tuyệt vọng.
Mị đã từng kháng cự nhưng có thể nói, ý chí đấu tranh ở Mị khi ấy không đủ sức vượt
qua lề thói xã hội, lòng hiếu thảo hay cường quyền nên nó nhanh chóng vụt tắt. Mặc
dù vậy, nó vẫn luôn âm ỉ cháy trong tiềm thức của Mị. Để rồi, đêm tình mùa xuân đến
với tiếng sáo, tiếng khèn của trai làng gọi bạn tình, như mồi lửa nhỏ làm bùng lên
ngọn lửa khát khao sống, khát khao hạnh phúc trong Mị. Mị cũng uống rượu, “Mị…
cứ uống ừng ực từng bát. Rồi say”. Mùa xuân đến gọi về trong Mị biết bao hồi ức đẹp
đẽ “Mùa xuân đến, Mị uống rượu bên bếp và thổi sáo. Mị uốn chiếc lá trên môi, thổi
lá cũng hay như thổi sáo. Có biết bao nhiêu người mê ngày đêm thổi sáo đi theo Mị”.
Mị thoát khỏi tâm trạng dửng dưng bấy lâu để trở thành con người thức tỉnh, vươn tới
những ý nghĩ và khát vọng đẹp đẽ. “Tai Mị văng vẳng tiếng sáo gọi bạn đầu làng” làm
lòng Mị đang phơi phới sống về những ngày trước. Mị thấy “trong lòng đột nhiên vui
sướng… Mị trẻ lắm… Mị muốn đi chơi” Lúc này,ý thức về bản thân trong trỗi dậy.
Mị biết mình cần gì, mình muốn gì chứ không còn là cái xác vô hồn,dửng dưng với
đời như trước nữa. Càng nhận thức được bản thân, nhận thức được hoàn cảnh, Mị
càng phẫn uất mãnh liệt và thấm thía nỗi tủi nhục của mình. Mị khêu to ngọn đèn cho
sáng như thể khêu ngọn lửa của lòng ham sống, của sự khát khao. Sự thôi thúc của trái
tim như muốn phá vỡ những xiềng xích tàn bạo trong nhà thống lí Pá Tra, thách thức
mọi ràng buộc khắt khe của cường quyền. Lần đầu tiên sau bao nhiêu năm sống kiếp
con vật, khao khát biến thành hành động: “Mị quấn lại tóc, với tay lấy chiếc váy hoa”
chuẩn bị đi chơi ngày Tết. Giữa lúc ngọn lửa của lòng ham sống trong Mị trỗi dậy,
bùng lên mãnh liệt thì A Sử, chồng Mị đã xuất hiện vùi dập tất cả, hắn thản nhiên “trói
đứng Mị vào cột nhà”. Thế nhưng, khi người đọc tưởng như lại một lần nữa Mị sẽ đầu
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
hàng số phận thì Mị “như không đang biết mình đang sợ bị trói… Mị vẫn nghe tiếng
sáo đưa Mị đi theo những cuộc chơi”. Sức sống tiềm ẩn trong con người Mị khiến Mị
quên hết nỗi đau thể xác, “Mị vùng dậy bước đi”.
Dường như, Mị đã hoàn toàn thức tỉnh. Đặc biệt, qua hành động cởi trói cho A Phủ rồi
cùng nhau trốn khỏi Hông Ngài thì sức sống tiềm tàng nơi Mị đã bùng phát mạnh mẽ
đến độ ngang nhiên tuyên chiến cả thế lực bạo tàn để đòi quyền sống.Mị đã trông thấy
A Phủ bị trói đứng một cách thảm khốc từ cách đó mấy hôm nhưng mấy đêm đầu Mị
vẫn thản nhiên “thổi lửa hơ tay” . Với Mị, chuyện đánh người, trói nguời ở nhà Pá Tra
xảy ra như cơm bữa. Hơn nữa, dù có thương xót, đồng cảm với A Phủ thì Mị cũng chỉ
là một nạn nhân bất lực. Đến đêm nay, dưới ánh lửa “bập bùng” trông thấy “dòng
nước mắt lấp lánh bò xuống hai hõm má đã xám đen” của A Phủ, Mị càng thương
mình, càng thương người. Mị nghĩ “Trời ơi, nó bắt trói đứng người ta đến chết…Chỉ
đêm mai là người kia chết, chết đau, chết đói, chết rét, phải chết”. Mị cũng biết, nếu
cởi trói cho A Phủ, “Mị liền phải trói thay vào đấy. Mị chết trên cái cọc ấy”. Nhưng
tình thương, niềm đồng cảm giữa những con người cùng cảnh ngộ đã lấn át nỗi sợ và
lớn hơn cái chết, nó đã dẫn đến hành động táo bạo: cắt dây trói giải thoát cho A Phủ.
Mặc dù đây là hành động tự phát nhưng là kết quả của một quá trình, nó minh chứng
sức sống tiềm tàng, âm ỉ không ngừng trong con người Mị. Hành động cắt dây trói
giải thoát cho A Phủ đánh dấu bước ngoặt trong tính cách và cuộc đời Mị. Với hành
động này, Mị không chỉ giải thoát cho A Phủ mà còn giải thoát cho chính mình. Ý
thức được nỗi khổ của kiếp sống tủi nhục, Mị đã tuyên chiến với biết bao thế lực hà
khắc của cường quyền, hủ tục, lễ giáo phong kiến (là thân đàn bà, nó đã bắt về trình
ma rồi, chỉ còn biết đợi ngày chết rũ xương ở đây thôi) để đòi quyền con người cho chính mình.
Qua việc miêu tả tâm lí nhân vật hết sức tinh tế, Tô Hoài đã thành công cho thấy vẻ
đẹp đáng trân trọng của tâm hồn, khát vọng sống mãnh liệt khuất lấp sau những hình
hài câm lặng và cam chịu của những người dân nghèo vùng núi, đặc biệt là người phụ
nữ. Cũng qua đây, nhà văn lên tiếng tố cáo xã hội mục nát dưới sự cai trị của thần
quyền, cường quyền đã trà đạp lên quyền sống chính đáng của con người. Đồng thời,
với việc khắc họa nhân vật Mị, Tô Hoài một lần nữa bày tỏ thái độ bênh vực, trân
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
trọng, thương xót những kiếp người nhỏ bé trong xã hội phong kiến thực dân. Từ đó,
nhà văn kêu gọi con người dũng cảm đấu tranh cho sự sống, cho quyền con người
chân chính. Đó có lẽ là lí do vì sao “Vợ chồng A Phủ” được coi là tác phẩm đầy tinh
thần nhân đạo sâu sắc và tính nhân văn cao cả!
Phân tích sức sống tiềm tàng của Mị - Mẫu 9
Sự nghiệp sáng tác của nhà văn Tô Hoài tính đến nay đã già nửa thế kỉ. Hơn 60 năm
cầm bút ông là tác giả của hàng trăm đầu sách, hàng nghìn bài báo, thể loại phong
phú, đa dạng. Thế nhưng nhắc đến Tô Hoài ta ko thể quên được tác phẩm "Dế mèn
phiêu lưu kí"- tác phẩm tiêu biểu trước Cách mạng tháng 8. Sau Cách mạng, Tô Hoài
lại nổi lên với tập truyện Tây Bắc mà linh hồn của nó là Vợ chồng A Phủ.
Những năm gần đây người ta lại xôn xao nhớ đến Tô Hoài với tác phẩm "Cát bụi chân
ai... Cho đến nay, "Vợ chồng A Phủ" vẫn là cái mốc thách thức với chính Tô Hoài,
truyện đc giải thưởng văn nghệ năm 1954-1955, một tp xuất sắc viết về đề tài miền
núi. Truyện xoay quanh cuộc đời của Mị - một cô gái Mèo nghèo khổ, xinh đẹp, nết
na được Tô Hoài xây dựng chân thực và sống động với sức sống tiềm tàng bất diệt.
Thông qua sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị, ngòi bút của Tô Hoài đã bộc lộ là 1
ngòi bút nhân văn, nhân đạo sâu sắc và cao cả. Văn hào Nga Sê-khốp đã từng nói: "1
người nghệ sĩ chân chính phải là nhà nhân đạo từ trong cốt tuỷ". Tô Hoài là 1 nhà văn như vậy.
Như đã nói, Mị là 1 cô gái mèo xinh đẹp, nết na. Một người như Mị lẽ ra phải được
sống cuộc đời hạnh phúc, nhưng trái lại, cô đã khổ từ trong trứng nước. Ngày xưa khi
cưới nhau đã ko có tiền, bố mẹ Mị đã phải vay của bố thống lí Pá Tra - tức ông của A
Sử 10 đồng bạc trắng, mỗi năm phải trả lãi 1 nương ngô. Cho đến nay bố Mị đã già,
mẹ Mị đã chết vậy mà món nợ ấy vẫn chưa trả được. Thống lí Pá Tra đến gạ bố Mị gả
Mị cho A Sử con trai hắn làm con dâu gạt nợ. Biết vậy, Mị đã phản ứng lại ngay:
"Con nay đã biết cuốc nương làm ngô, con phải ở nhà làm nương ngô trả nợ cho
người ta. Bố đừng bán con cho nhà giàu". Đây chỉ là 1 câu nói bình thường nhưng đã
thoát ra cả 1 con người. Đó là con người có sức sống tiềm tàng bất diệt. Câu nói của
Mị là 1 sự đánh tráo, đánh đổi: Mị thà ở nhà lao động cực nhọc trên nương rẫy để
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
được sống 1 cuộc đời hp trong tự do còn hơn phải làm con dâu của nhà giàu, sống
kiếp đời trâu ngựa, nô lệ. Sự đánh tráo, đánh đổi ấy chỉ có thể có được ở những con
người mạnh mẽ, tự tin, biết quí trọng danh dự, nhân phẩm của chính bản thân mình.
Có câu: "Thân gái như hạt mưa sa", việc người con gái được sa vào cửa nhà giàu, đó
là ước mơ, thậm chí còn là sự toan tính của nhiều người phụ nữ. Thế nhưng với Mị, 1
con người có sức sống tiềm tàng bất diệt thì Mị ko chấp nhận điều ấy bởi Mị hiểu rõ
gia đình nhà Thống lí Pá Tra. Đó là nơi hang hùm nọc rắn, Mị hiểu rõ bản chất của
cuộc hôn nhân gả bán này: "Bố đừng bán con cho nhà giàu". Rõ ràng chỉ là 1 câu nói
giản đơn nhưng phần nào đã gợi mở cho người đọc thấy được ở Mị có sức sống tiềm tàng bất diệt.
Mặc dù Mị phản ứng quyết liệt, Mị ko chấp nhận vào nhà thống lí Pá Tra thế nhưng
Mị đang sống trong xã hội tiền quyền và thần quyền. Đó là xã hội phong kiến ở miền
xuôi thế nên những người hiền lành nết na như Mị ko thoát được. Mị bị bắt cóc, bị
lường gạt về cúng trình ma nhà thống lí Pá Tra chỉ đợi ngày chết rũ xương ở đó. Biết
được điều này "có đến mất tháng trời đêm nào Mị cũng khóc". Mị ko chấp nhận cuộc
sống ở nhà thống lí Pá Tra, ý định tự tử đã đến với Mị. Mị cầm nắm lá ngón trên tay
về lạy chào cha để định quyên sinh. Nhưng khi về đến gia đình, Mị mới nhìn thấy rõ
bi kịch gia đình mình, bố Mị nói như van xin trong làn nước mắt: "Mày về lạy chào
tao để mày đi chết đấy à? Mày chết nợ tao vẫn còn, quan lại bắt tao trả nợ. Mày mà
chết rồi ko lấy ai làm nương ngô giả được nợ người ta. Tao thì ốm yếu quá rồi. Ko được, con ơi!"
Sau khi Mị nghe những lời nói như van xin của cha, cô đứng trước 1 hoàn cảnh éo le,
oái oăm, cay cực. Mị sống ko muốn, Mị chết ko xong. Tuy nhiên việc Mị đã đến ý
định tự tử lại thể hiện sức sống tiềm tàng, điều đó phải chăng là nghịch lý?
Mới nghe qua tưởng là nghịch lí nhưng ngẫm nghĩ lại trong hoàn cảnh của Mị đó lại là
1 điều hợp lí sâu sắc bởi vì Mị muốn chết như 1 con người còn hơn phải sống như 1
con vật. Mị muốn chết ngay 1 lần để được làm người còn hơn phải sống cuộc sống
chết dần, chết mòn, chết khô, chết héo, chết cả thể xác lẫn tâm hồn. Thế nhưng nếu
làm theo sức sống tiềm tàng đang trỗi dậy mạnh mẽ trong lòng thì Mị phải trà đạp lên
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
chữ "hiếu", Mị ko thể giày xéo lên tình phụ tử. Vì chữ "hiếu" Mị đành vứt nắm lá
ngón, gạt nước mắt quay trở lại nhà thống lí. Nhà thống lí Pá Tra ở Hồng Ngài chả
khác nào thiên la địa võng, dấn thân vào đó là dấn thân vào chỗ chết, vào địa ngục
trần gian. Biết được điều này nhưng Mị vẫn chấp nhận vì thương cha. Đọc đến đây ta
nhớ đến bi kịch của Thuý Kiều hơn 200 năm trước "bán mình chuộc cha". Hôm nay bi
kịch ấy lại đổ dồn lên đôi vai gầy của người con gái Mèo nghèo khổ. Giữa những năm
đó, miền Bắc nước ta đang tiến lên Chủ nghĩa xã hội nhưng ánh sáng của Đảng chưa
rọi tới cuộc sống của những người vùng cao. Là 1 chiến sĩ trên diễn đàn văn chương,
nói như Hồ Chí Minh: "Văn học nghệ thuật là 1 mặt trận, anh chị em là chiến sĩ trên
mặt trận ấy". Tô Hoài thông qua "vợ chồng A Phủ" đem ánh sáng của Đảng rọi lên
kiếp đời thổ ti lang tảo ở bản Mèo để "cứu đất cứu Mường". Bắt đầu từ đây Mị sống
khác hẳn, Mị ko khóc như trước nữa. "Mị sống lầm lũi như con rùa nuôi trong xó
cửa", như cái bóng, cái xác vô hồn trong địa ngục trần gian. Mị sống chẳng qua là kéo
dài những ngày chưa chết được, điều này đã được Tô Hoài thể hiện ngay ở mươi dòng
đầu câu chuyện với những câu văn đầy tính tạo hình. Nhà văn đã dựng lên trước mắt
chúng ta với sức sống tàn phai, mai một: "Ai ở xa về có việc vào nhà thống lí Pá
Tra...cô ấy cũng cúi mặt, mặt buồn rười rượi".
Phải nói rằng những trang viết về mùa xuân là những trang tuyệt bút của nhà văn Tô
Hoài. Ta bắt gặp ở 1 nhà văn hiện thực lại có những trang văn lãng mạn. "Vợ chồng A
Phủ" xứng đáng là 1 minh chứng cho lời nhận định: "Văn học Việt Nam giai đoạn
1945-1975 có sự kết hợp hài hoà giữa 2 nhân tố hiện thực và lãng mạn". Nhưng điều
ta quan tâm hơn cả là ngòi bút tâm lí của nhà văn Tô Hoài khi mô tả sự trỗi dậy sức
sống tiềm tàng của Mị. Ông tỏ ra am hiểu những tâm lí phức tạp, âm thầm trong tâm hồn người phụ nữ:
Đầu tiên là sự thay đổi bên ngoài. Năm ấy mùa xuân về sớm hơn mọi năm. Tô Hoài
mô tả những làn gió đem mùa xuân về trên khắp các bản làng. Những nương thuốc
phiện đã nở hoa sặc sỡ, cả bản Mèo đều cuốn vào không khí của ngày hội. Trên những
bản của người Mèo đó, trai gái đã mang váy áo ra phơi trên những mỏm đá trông sặc
sỡ như những cánh bướm. Ban ngày trai gái mặc quần áo mới đến đánh quay, ném
pao, tung còn,... Tất cả những hình ảnh này đã dội vào tâm hồn Mị - 1 tâm hồn khô
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
cằn, nó làm cho sức sống của Mị bắt đầu có sự vận động, nó chẳng khác nào những
nốt nhạc đầu tiên của bản nhạc tình ca thay đổi lớn sắp diễn ra trong lòng người đàn
bà đã và đang phải chịu quá nhiều đau khổ.
Kế đó là tiếng sáo đêm tình mùa xuân. Trong không gian tiếng hát, tiếng sáo, tiếng
kèn lá, kèn môi của trai bản gọi bạn tình cứ réo rắt nhau đi hết quả đồi này sang quả
đồi khác. Nó đánh thức dậy những bài hát lâu nay tiềm ẩn sâu trong tâm hồn Mị. Mị
ngồi nhẩm lại những bài hát ngày xưa. Ngày xưa, Mị thổi sáo thật tài, chỉ cần uốn lá
trên môi, cô thổi lá hay như thổi sáo: "Anh ném pao Em ko bắt Em ko yêu Quả pao rơi rồi"
Hay: "Mày có con trai, con gái rồi Mày đi làm nương
Tao chưa có con trai, con gái
Tao đi tìm người yêu"
Nhưng điều đáng nói hơn cả là chính tiếng sáo ấy đã đánh thức dậy 2 tiếng "ngày xưa"
từ trong lòng Mị. Kể từ ngày bước chân vào nhà thống lí Pá Tra, Mị sống cuộc đời phi
ko gian, phi thời gian. Thế giới của Mị là 1 căn buồng tăm tối, nhìn ra bên ngoài qua ô
cửa mờ mờ, trăng trắng, không biết ngày hay đêm, sương hay nắng. Khi 1 người
không nhận thức được ngày, đêm, sương, nắng nghĩa là ko nhận thức được ko gian và
thời gian, cũng đồng nghĩa với sức sống của họ đang tàn phai, mai một. Hôm nay thì
khác, thời gian đã trở về với Mị, thời gian ấy cho Mị thấy hiện tại quá khổ đau, quá
khứ ngày xưa mới là hạnh phúc. Thế là Mị luôn hướng về ngày xưa, hướng về quá
khứ, muốn kéo dài quá khứ, muốn vớt vát quá khứ để bù đắp những cay đắng trong hiện tại.
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
Mùa xuân năm ấy, khi sức sống tiềm tàng của Mị trỗi dậy, nhà văn Tô Hoài rất khéo
léo khi đưa bất cứ 1 hình ảnh nào đến với Mị thì hình ảnh ấy đều là chỗ dựa cho sức
sống của Mị trỗi dậy. Nhất là bữa cơm tất niên trong gia đình nhà thống lí Pá Tra với
hình ảnh của những người ốp đồng nhảy múa vui vẻ trong tiếng nhạc sinh tiền càng
làm cho lòng Mị trở nên rộn ràng, náo nức. Niềm rộn ràng, náo nức ấy thực sự là nỗi
thúc bách khi những người trong nhà thống lí mặc váy áo mới đi chơi. Như vậy, sức
sống tiềm tàng của Mị đã trỗi dậy, nó trở thành đòi hỏi bên trong muốn cất cánh ra
bên ngoài. Rồi Mị lén lấy hũ rượu, Mị uống ừng ực từng bát, Mị uống như nuốt những
tủi hờn, cay đắng vào trong lồng ngực. Mị uống như nuốt hiện tại khổ đau để trước
mắt Mị giờ đây chỉ còn là quá khứ hạnh phúc. Thế là Mị đang sống lại ngày trước với
quãng đời thiếu nữ tự do, với hạnh phúc trong mối tình đầu. Việc làm tiếp theo của Mị
khi cô bước vào căn buồng tăm tối ấy là Mị xắn 1 miếng mỡ để vào trong đèn cho đèn
sáng hơn. Đây ko còn là chi tiết sinh hoạt nữa mà nó trở thành 1 chi tiết có chiều sâu
nghệ thuật bởi trước đây ko thiết sống nên căn buồng của Mị tăm tối, hôi hám, luộm
thuộm, ẩm thấp, bẩn thỉu... Mị cũng chẳng bận lòng. Hôm nay thì khác, lòng yêu đời
vừa mới trở về với Mị. Mị muốn đời mình phải sáng sủa hơn. Thế nên hành động Mị
xắn miếng mỡ bỏ vào đĩa đèn cho đèn sáng hơn cũng đồng nghĩa với việc Mị thắp lên
ngọn lửa trong lòng mình. Mị thấy mình trẻ đẹp, Mị muốn đi chơi hội như bao người
đàn bà có chồng khác ở Hồng Ngài. Mị chuẩn bị, sửa soạn đi chơi. Mị tìm cái váy hoa
đẹp nhất của mình vắt tít trên vách. Khi 1 người đàn bà khổ đau sống lầm lũi như con
rùa nuôi trong xó cửa, như cái bóng, cái xác vô hồn giữa địa ngục trần gian bỗng 1
hôm thấy mình trẻ ra, đẹp hơn, muốn ăn mặc đẹp, đó là dấu hiệu đầu tiên của sự tái
xuân. Đó là lúc sức sống tiềm tàng trỗi dậy mạnh mẽ nhất trong lòng Mị. Thế nhưng
sức sống ấy đã bị dập tắt ngay lập tức, A Sử đã vùi dập nó 1 cách phũ phàng, hắn trói
Mị bằng một thúng dây đay từ chân lên đầu. Chưa bao giờ Mị lại cảm thấy nhục nhã
như thế, sự so sánh đã bắt đầu xuất hiện trong Mị, Mị thấy mình ko bằng con trâu, con
ngựa trong nhà thống lí Pá Tra, khi mỏi còn được đổi tàu, còn được gãi chân, nhai cỏ,
còn Mị khóc ko tự lau được nước mắt. Cơ chừng sau lúc ấy sức sống tiềm tàng của Mị tắt hẳn.
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
Cuộc đời của Mị sẽ cứ như thế cho đến chết nếu như Tô Hoài ko để cho Mị gặp đc 1
người. Người ấy đã tiếp cho Mị 1 sức mạnh vô cùng để 1 lần nữa sức sống tiềm tàng
của Mị trỗi dậy để giải thoát đời mình, giải thoát người cùng cảnh ngộ, đó là A Phủ. A
Phủ bị trói, bị bỏ đói hàng tuần lễ giữa những ngày mùa đông đầy sương muối ở vùng
cao. Đêm nào Mị cũng dậy thổi lửa để hơ tay. Mị vẫn nhìn thấy A Phủ nhưng có lẽ
sống lâu trong địa ngục trần gian, trong gia đình nhà thống lí mà việc đánh trói con
người còn nhiều hơn cơm bữa nên lòng thương người của cô Mị nết na đã bị chai sạn,
chai lì. Vẫn nhìn thấy A Phủ. Mị không động lòng thương nhưng nay thì khác. Chợt
nghe thấy tiếng thở phì phì của A Phủ, Mị bất chợt nhìn sang và giật mình nhận thấy 1
chàng trai to khỏe nhất bản giờ đây đã bị đánh đến tiều tuỵ, mặt xám lại, má hóp sâu,
2 con mắt trũng sâu đầy bóng tối. Và đúng lúc đó, 2 hàng nước mắt từ hai hố mắt lặng
lẽ bò xuống hõm má. Mị cảm thấy ko thể đành lòng, niềm thương cảm chợt dâng lên
trong lòng Mị, Mị nhớ đến mình ngày trước cũng bị trói, bị đánh như thế. Thương
mình Mị lại thương người, Mị ném ra câu nói như thế này trong bóng tối: "Ta là thân
đàn bà nó đã trình ma nhà nó chỉ đợi ngày chết rũ xương ở đây, người kia việc gì phải
chết...A Phủ". Khi 1 người đàn bà khổ đau, sống lầm lũi trong bóng tối bỗng 1 hôm
ném ra câu hỏi như thế, đó là khởi đầu của sự nổi loạn. Sức sống tiềm tàng đã trỗi dậy
thành sức mạnh, sức mạnh ấy đã biến 1 người đàn bà yếu đuối thành 1 người can đảm,
biến 1 người nhẫn nhục trở thành 1 người phản kháng. Chưa bao giờ người đọc lại
thấy Mị liều lĩnh như thế. Nghĩ đến cái chết Mị cũng không sợ nữa, ý định cứu A Phủ
đã đến với Mị trong khoảnh khắc Mị rút dao cắt dây trói cho A Phủ. Cho đến vòng
dây cuối cùng được cắt đứt, A Phủ quỵ người xuống rồi lại quật người đứng dậy chạy
băng băng vào trong bóng tối. Đến lúc này đây, Mị vẫn chỉ nghĩ đến việc cứu A Phủ.
Đến khi A Phủ chạy xuống cái dốc, Mị nhìn lại thấy nguy cơ mình có thể bị chết thay
vào đó, ý định tự cứu mình đã đến với Mị, Mị nói: "A Phủ! Cho tôi đi!". Đây là 1 câu
nói của lòng ham sống trong giờ phút nguy cấp để giải thoát đời mình. Thế là 2 người
nô lệ giải thoát cho nhau, nương tựa vào nhau, trốn khỏi Hồng Ngài đến Phiềng Sa.
Việc Mị giải thoát cho A Phủ có thể coi như 1 chiếc bản lề khép mở 2 thế giới. Nó
khép lại thế giới tăm tối với kiếp sống trâu ngựa, nô lệ ở Hồng Ngài, đồng thời nó mở
ra thế giới mới - thế giới tươi sáng ở phía Phiềng Sa. Với hành động này của Mị, nó đã
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
đưa "vợ chồng A Phủ" trở thành tác phẩm bản lề trên diễn đàn văn chương Việt Nam.
Nó khép lại những hạn chế của 1 dòng văn học hiện thực phê phán 1 thời. Nó mở ra 1
hướng đi mới cho văn học kháng chiến và đây nó trở thành mốc thách thức của chính
nhà văn Tô Hoài. Đến Phiềng Sa, Mị và A Phủ đã gặp được ánh sáng của Đảng, gặp
được cán bộ Cách mạng A Châu. Và 2 người đã tham gia Cách mạng, chỉ có Cách
mạng mới soi sáng được kiếp người trâu ngựa, nô lệ. Và cũng chỉ có Mị và A Phủ mới
là những người cách mạng trung kiên. Nói như nhà thơ Tố Hữu:
"Đời Cách mạng từ khi tôi đã hiểu
Dấn thân vô là fải chịu khổ nhiều
Là gươm kề cổ, là súng kề tai
Là thân sống chỉ coi còn 1 nửa
"Vợ chồng A Phủ" mô tả quá trình bừng thức, vùng lên của kiếp sống nô lệ này. Ngòi
bút của Tô Hoài đã thể hiện là ngòi bút nhân văn, nhân đạo sâu sắc và cao cả. Và "vợ
chồng A Phủ" mãi là bài ca ca ngợi tự do, lòng yêu đời.
Sức sống tiềm tàng của Mị - Mẫu 10
Theo Tô Hoài "Nhân vật là trụ cột của sáng tác, phải chuẩn bị nhân vật trước tiên".
Từ quan điểm ấy, Tô Hoài đã xây dựng được một số nhân vật để lại ấn tượng thẩm mĩ
trong lòng người đọc. Mị trong Vợ chồng A Phủ của Tô Hoài đến với chúng ta đầu
tiên trong cái dáng "lùi lũi như một con rùa nuôi trong xó cửa", suốt ngày làm lụng,
"lúc nào cũng cúi mặt, mặt buồn rười rượi". Tưởng đâu như sức sống đã lụi tàn trong
tâm hồn cô gái. Nhưng không, từ tận đáy sâu tâm hồn câm lặng ấy vẫn le lói những tia
lửa sống chỉ chờ dịp mà bùng lên mạnh mẽ.
Cuộc đời của Mị được tính từ khi cô về làm dâu nhà thống lí Pá Tra. Thường thì, khi
con gái lấy chồng giàu thì sướng, nhàn hạ. Nhưng đây, Mị chỉ lùi lũi một mình, câm
lặng. Xưa kia Mị cũng đã có một thời con gái hạnh phúc (dù trong đói nghèo). Những
đêm tình mùa xuân, con trai đến thổi sáo đứng "chật cả chân vách đầu buồng Mị". Và
Mị đã có một tình yêu, có hiệu gõ vách hẹn hò. Tâm hồn cô gái xinh đẹp và tài hoa ấy
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
luôn luôn mở rộng để đón nhận mọi hương hoa của cuộc đời. Nhưng rồi tất cả đều
chấm dứt trong cái đêm Mị bị bắt cóc về nhà thống lí Pá Tra. "Sáng hôm sau, Mị mới
biết mình đang ngồi trong nhà thống lí Pá Tra. Họ nhốt Mị vào buồng. Ngoài vách
kia, tiếng nhạc sinh tiền cúng ma đương rập rờn nhảy múa." Mị bị bắt cóc để rồi trở
thành con dâu thống lí là trả cho cái món nợ hôn nhân từ đời cha mẹ Mị.
Những ngày đầu làm dâu nhà thống lí, thấm thía nỗi đau của một cuộc đời bị cướp
đoạt "đêm nào Mị cũng khóc". Đúng là về làm dâu gạt nợ, Mị bị cha con thống lí đối
xử không khác gì con vật. Suốt ngày Mị chỉ "ngồi quay sợi gai, cạnh tảng đá, trước
cửa tàu ngựa, gương mặt cô lúc nào cũng cúi xuống, mặt buồn rười rượi". Cuộc đời
cô cột chặt vào những công việc nặng nhọc. Đọc đoạn văn mở đầu của truyện không
thể không băn khoăn, khao khát muốn tìm hiểu nguyên nhân xô đẩy Mị vào tình cảnh mà cô phải chịu.
Trước khi về cửa nhà thống lí, Mị đẹp như một bông hoa rừng. Cô là một phụ nữ trẻ,
đẹp, chăm chỉ công việc, giàu lòng hiếu thảo, tự tin, thông minh... Người con gái ấy là
niềm khát khao, ước mơ của bao nhiêu chàng trai. "Có biết bao nhiêu người mê, ngày
đêm thổi sáo đi theo Mị". Mị chưa kịp nếm những trái ngọt của cuộc đời đã phải cay
đắng tìm đến nắm lá ngón, mong kết liễu một cuộc đời không ra gì. Bởi vì, Mị không
muốn chấp nhận một cuộc sống chết mòn, héo úa – điều này chứng tỏ con người Mị
tiềm ẩn một sức sống mãnh liệt , muốn thoát khỏi cuộc sống nô lệ. Nhưng vì tình
thương cha, lòng hiếu thảo, Mị không đành chết nên vứt nắm lá ngón, trở lại nhà
thống lí. Ngày lại ngày qua, nỗi khổ cực đã dồn nén dần cái sức sống tiềm tàng trong
con người Mị. Mị không nghĩ đến cái chết nữa (ngay cả khi cha cô không còn). Mị
tưởng mình cũng chỉ là con trâu, con ngựa nhà thống lí. Sống trong nhà thống lí, ách
áp bức của giai cấp thống trị, thần quyền, sự mê tín đã biến Mị trở thành con người
hoàn toàn khác "Ở lâu trong cái khổ, Mị quen khổ rồi". Dường như mối giao cảm giữa
Mị với cuộc sống bên ngoài chỉ còn thu hẹp của "căn buồng âm u, kín mít, có một
chiếc cửa sổ, một lỗ vuông bằng bàn tay. Lúc nào trông ra cũng chỉ thấy trăng trắng,
không biết là sương hay là nắng."
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
Ý thức làm người vốn có của Mị đã bị giai cấp phong kiến làm tê liệt. Càng ngày cô
càng không nói chỉ "lùi lũi như con rùa nuôi trong xó cửa". Con người nô lệ trong Mị
vẫn còn sống còn con người thực vốn có của cô thì dường như đã chết. Mị chỉ là cái
bóng vô cảm, vô hồn, lãng quên dĩ vãng, không gắn bó với hiện tại, nghĩ đến tương
lai. Tô Hoài rất thành công khi diễn tả tinh thần chết dần , chết mòn của một cô gái
xinh đẹp. Nhưng càng thành công trên lĩnh vực ấy bao nhiêu thì khi thể hiện quá trình
hồi sinh của Mị càng khó bấy nhiêu. Phải chăng, cuộc sống thực tại đã làm tâm hồn
Mị nguội lạnh, thờ ơ, phải chăng cô Mị xinh đẹp ngày xưa nay phải cam chịu cảnh
sống mà như chết? Cuộc sống của Mị dường như đã rơi vào bi kịch, làm sao để giải
thoát được bi kịch ấy, làm sao cho quá trình hồi sinh ấy được vận động như ý của
nhân vật chứ không phải là khát vọng của nhà văn gán cho nó.
"Ngoài đầu núi lấp ló đã có tiếng ai thổi sáo rủ bạn đi chơi. Mị nghe tiếng sáo vọng
lại thiết tha, bồi hồi". Tiếng sáo ấy đã khơi dậy sức sống ẩn náu trong Mị tưởng như
đã nguội tắt. Mị còn nhớ như in những lời hát tình tứ mà Mị đã nghe, đã hát, đã thổi
sáo, thổi kèn lá ngày nào. Hiện tại bây giờ cô đang sống lại cảnh tượng ngày xưa. Cô
đâu phải là con người "chết dần chết mòn" về nhân tính như Chí Phèo. Tiếng sáo giờ
đây đã thấm vào trái tim Mị, thức tỉnh sự câm lặng bấy lâu. Rồi Mị uống rượu, men
rượu hay men cuộc đời đã nâng bỗng tâm hồn Mị lên, tâm hồn Mị thoát xác, vượt ra
ngoài cái ô cửa "mờ mờ trăng trắng kia". Khát vọng được đi chơi bỗng bùng cháy
trong tâm hồn Mị. Khát vọng ấy là cuộc khởi nghĩa nhân tính trong Mị. Bởi vì, từ
ngày về làm dâu nhà thống lí "Chẳng năm nào A Sử cho Mị đi chơi Tết. Mị cũng
chẳng buồn đi". Vậy mà, khi "tiếng chó sủa xa xa. Những đêm tình mùa xuân đã tới".
Mị bỗng vùng dậy đột ngột, "tai Mị văng vẳng tiếng sáo gọi bạn đầu làng". Sau bao
năm sống trong gia đình thống lí, lần đầu tiên tiếng sáo của ai đó đến với Mị như một
âm thanh của hiện tại. Rồi sau đó tiếng sáo làm sống lại bao rung động tâm linh của
mùa xuân năm nào. Mới đầu tiếng sáo còn lấp ló nơi đâu núi, cuối cùng tiếng sáo đã
thực sự hóa thân, nhập thân trong Mị. "Trong đầu Mị rập rờn tiếng sáo". Góp phần
làm nên cuộc "nổi loạn" nhân tính trong Mị có nhiều yếu tố; yếu tố ngoại lực, yếu tố
nội lực. Trong đó, yếu tố quan trọng nhất phải chăng là tiếng sáo mùa xuân. Ngày
xuân, không có gì cuốn hút Mị bằng tiếng sáo, tiếng sáo đối với Mị mỗi lúc một mãnh
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
liệt. Từ đầu là những âm thanh xa xôi, sau đó tiếng sáo trở thành lời mời gọi giúp Mị
lãng quên quá khứ, sống vui vẻ với tương lai, "tiếng sáo đưa Mị đi theo những cuộc chơi, đám chơi".
Quá trình hồi sinh của Mị đã không được miêu tả một cách dễ dãi, hời hợt. Tâm trạng
nhân vật được nhìn nhận từ cái nhìn lưỡng phân. Con người hiện tại dường như đã
chết, con người quá khứ đang dần dần từng bước được hồi sinh. Mị như cây hoa ban,
hoa đào Tây Bắc trước lúc vào xuân, nhìn bề ngoài thì có vẻ khẳng khiu, khô gầy,
mỏng manh như đã chết nhưng bên trong sức sống vẫn âm ỉ, vẫn chờ thời để bừng
sáng sắc xuân. Tết đến, Mị rất muốn đi chơi, nhưng A Sử không cho Mị đi, năm nào
cũng vậy A Sử toàn đi một mình để Mị ở nhà như người xa lạ. Nhưng giai cấp phong
kiến, gia đình nhà thống lí không thể cưỡng ép dược Mị lâu, một con người sức sống
đang còn cháy rực trong tâm hồn. Lúc này khi "tiếng sáo đang lửng lơ bay ngoài
đường" gọi bạn đi chơi mà Mị phải ngồi cô độc trong xó cửa. Cô không thể dằn lòng
được "Mị vùng dậy khêu đèn sáng, cuốn lại tóc, mặc váy hoa vắt ở vách" toan bước
đi, tìm đến nơi đang lửng lơ bay tiếng sáo gọi bạn tình thiết tha. Nhưng Mị vừa toan
bước đi thì A Sử lại kéo cô lại.A Sử không hề đánh đập, chửi rủa mà lầm lì như cái
bóng từ từ trói cô vào cột nhà. Và bây giờ Mị mới bật khóc, khóc cho nỗi oan trái của
một kiếp người khao khát muốn sống, muốn yêu mà lại bị ghì chặt vào một cuộc sống
"không bằng con ngựa". Nhưng cũng từ đấy sức sống của một cô gái yêu đời lại trỗi
dậy. Trong bóng tối, cô đang mơ màng đi theo tiếng sáo, tiếng sáo ấy đã có lần đưa
Mị đi theo những cuộc chơi, những đám chơi. Nhưng rồi quá khứ chưa đi, hiện tại lại
về. Giờ đây, Mị đang bị A Sử trói, dường như cô sống mà như đã chết. Đã chết phần
hồn lẽ nào giờ đây cô lại để chết cả phần xác, Mị thấy xung quanh mình chỉ là bóng
tối, không một tiếng động, cô "vùng bước đi. Nhưng tay chân đau không cựa được. Mị
không nghe tiếng sáo nữa".
Thời gian lại trôi qua, cho đến cái đêm A Phủ bị trói đứng vào cây cọc gỗ trong nhà
thống lí vì để hổ bắt mất con bò... A Phủ vì đánh lại con quan nên làng phạt vạ, và trở
thành người ở gạt nợ của gia đình thống lí còn Mị là dâu gạt nợ. A Phủ - Mị có cùng
một cảnh ngộ, cùng là người đi ở gạt nợ cho nhà thống lí. A Phủ bị trói đã mấy đêm
rồi nhưng đêm nào cũng vậy. Mị dậy đốt lửa sưởi và thản nhiên như không có gì bên
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
cạnh. Mỗi đêm, đêm nào cũng vậy khi ngọn lửa bùng, Mị nhìn sang biết A Phủ còn
sống nhưng Mị không hề nói năng gì. "Nếu A Phủ là cái xác chết đứng đấy, cũng thế
thôi. Mị vẫn trở dậy, vẫn sưởi, chỉ biết chỉ còn ở với ngọn lửa". Bởi vì, tâm hồn Mị đã
khép kín và câm lặng rồi. Mặc dù , với ngọn lửa to như thế, hồng như thế cô vẫn cảm
thấy lành lạnh, cô đơn. Sự cô đơn ấy cô đã từng nếm thử nhưng bây giờ nó cay và
đắng lạ. Mị chỉ biết ngồi một mình bên bếp lửa. Dường như sức sống trong tâm hồn
cô đã cạn dần? Không, ngược lại, sức sống trong cô lâu nay bị dồn nén quá sức bây
giờ nó đã vỡ tung ra khi "Ngọn lửa vừa bập bùng sáng lên, Mị hé mắt trông sang, thấy
hai mắt A Phủ cũng vừa mở, một dòng nước mắt lấp lánh bò xuống hai hõm má đã
xám đen lại của A Phủ". Dòng nước mắt ấy đã làm trỗi dậy trong Mị tình thương
những người cùng cảnh ngộ. Mị chợt nhớ lại cái đêm mình cũng bị trói đứng vào cột
nhà như thế kia, cũng "nước mắt chảy xuống miệng, xuống cổ không lau đi được".
Cũng như lần trước, một khi ý thức sống trỗi dậy, thì Mị lại nghĩ đến cái chết, nhưng
lần này là một cái chết oan ức, vô lí của một người khác. Vì mê tín, vì đã là người của
nhà thống lí, Mị cam chịu chết ở cái nhà này. Còn A Phủ việc gì phải chết, A Phủ phải
được sống. Sau ý nghĩ ấy lòng thương người lớn hơn nỗi thương thân, Mị đã cam chịu
chết thì cô sợ gì mà không cứu A Phủ. "Ta là thân đàn bà, nó đã bắt ta về trình ma
nhà nó rồi thì chỉ cần biết đợi ngày mà rũ xuống ở đây thôi...Người kia việc gì phải chết".
Rõ ràng, Mị đã suy nghĩ kĩ, đã lường trước những gì sẽ xảy ra. Cô sẵn sàng chịu trói
thay cho A Phủ. Nghĩ đến lúc rơi vào tình cảnh ấy Mị cũng không thấy sợ. Ngược lại,
lúc này cô bình tĩnh, can đảm hơn bao giờ hết. Đến giờ phút này thì việc rút dao cắt
dây trói cho A Phủ là một việc làm tất nhiên có thể xảy ra. Đó là hành động tự bản
thân Mị chứ không phải là sự phát triển của tình huống truyện do tác giả sắp đặt. A
Phủ đã được giải thoát, lòng thương của Mị đã chiến thắng còn Mị vẫn đứng trong
bóng tối. Vẫn biết rằng Mị không sợ hình phạt của thống lí, không sợ phải chết thay
cho A Phủ vì chết đối với Mị là sự giải thoát. Mị vốn vẫn nghĩ thế. Nhưng thấy A Phủ
đã chạy đi rồi, chạy đi đến một cuộc sống tự do, thì Mị bừng tỉnh hẳn. Mị không muốn
chết nữa mà Mị muốn sống, phải sống "Mị cũng vụt chạy ra" theo A Phủ. Giải thoát
cho A Phủ, Mị cũng giải thoát luôn cho chính mình. Hành động cởi trói cho A Phủ bắt
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
nguồn từ một sức sống tiềm tài mãnh liệt. Trong tính cách của Mị, không một uy vũ
nào có thể dập tắt nổi. Hành động chạy theo A Phủ là một hành động thật bất ngờ
nhưng rất hợp lí. Lần này, thì sức sống mãnh liệt của Mị đã chiến thắng. Mị đúng là
con người thật hơn con người thật. Đêm cuối cùng ở nhà thống lí Pá Tra, Mị đã thành
thật xin A Phủ xin cho đi theo, lời xin ấy cũng chính là ngọn lửa lâu ngày âm ỉ nay đã được bùng cháy.
Nhân vật Mị đã thu hút người đọc bằng chính cái sức sống tiềm ẩn ấy. Tô Hoài đã rất
thành công khi tạo dựng nhân vật này. Một cô Mị xinh đẹp, tài hoa, yêu đời, ham sống
mà luôn luôn nghĩ đến cái chết vì không được sống cho ra sống. Một cô Mị câm lặng,
khép kín mà luôn luôn bùng nổ những hành động chống đối mãnh liệt. Mâu thuẫn đấy
mà lại hết sức thống nhất, tự nhiên, hợp lí. Người đọc có cảm giác ấy là nhờ cách kể
chuyện rất sinh động, kết cấu hình tượng chặt chẽ và nhất là nhờ những chi tiết nghệ
thuật có tính biểu cảm cao: một lỗ cửa sổ, "mờ mờ trăng trắng" soi rọi cuộc đời của cô
con dâu gạt nợ nhà thống lí; một tiếng sáo gọi bạn tình đêm xuân bồi hồi, tha thiết như
giục giã, như gọi mời; những hơi rượu say nồng đêm xuân; những giọt nước mắt trong
đêm cuối cùng ở nhà thống lí... Ở Mị có sự dửng dưng vô cảm, bên cạnh lòng thương
xót sâu xa; có lúc lãng quên tất cả và cũng có lúc trào dâng nỗi nhớ thiết tha bồi hồi.
Từ chỗ không thấy sợ Mị bỗng trở thành người hoảng hốt. Tất cả các trạng thái đối
nghịch ấy của tâm hồn Mị đều được Tô Hoài dẫn dắt, phân tích một cách hợp lí tưởng
như không có thể nào khác được.
Đọc Vợ chồng A Phủ ta thấy Mị là bức chân dung tĩnh lặng. Hầu như trong thời gian
ở nhà thống lí Mị chỉ nói có vài ba câu. Nhưng ẩn chứa trong tâm hồn câm lặng ấy là
một sức sống mãnh liệt, một khát vọng lớn lao như mạch suối ngầm trong mát. Tiếp
xúc với Vợ chồng A Phủ ta nhớ, ta yêu một cô Mị ở Hồng Ngài càng bị đọa đày, đau
khổ càng khao khát muốn vươn lên một cuộc sống tốt lành. Một cô Mị tiềm tàng sức
sống mãnh liệt để có thể hiểu hơn một cô Mị du kích Phiềng sa sau này.
Sức sống tiềm tàng của Mị - Mẫu 11
Vợ chồng A Phủ là chuyện thành công nhất trong tập Truyện Tây Bắc của Tô Hoài.
Trong truyện này, nhân vật Mị có hồn hơn cả. Mị có hai mặt tưởng như đối lập nhưng
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
thực ra lại rất thống nhất. Mặt thứ nhất là Mị bị chà đạp nặng nề đã sinh ra buồn rầu
và dần dần sinh ra cam chịu, mất cả sức sống. Mặt thứ hai là ngay trong tình trạng đó,
Mỵ vẫn cựa quậy, vẫn tiềm tàng, tiềm ẩn một sức sống để từ đó bước vươn dậy và
cuối cùng phá cũi tháo lồng và tìm lại được lẽ sống cho mình.
Mị bị bắt làm con dâu gạt nợ nhà thống lí Pá-Tra là tấn bi kịch đau đớn nhất trong
cuộc đời nàng. A Sử đối với nàng như đối với một người nô lệ. Nhưng vì nàng là
người con gái giàu tình thương, có đức hi sinh nên nàng đành cam chịu để trừ nợ cho
cha. Ở lâu trong cái khổ, Mị quen khổ rồi. Bây giờ Mỵ tưởng mình cũng là con trâu
con ngựa. Con ngựa, con trâu làm còn có lúc, đêm nó còn được đứng gãi chân, đứng
nhai cỏ, đàn bà con gái nhà này thì vùi vào công việc cả đêm cả ngày . Quá đau khổ,
nàng đã phản kháng bỏ nhà Pá Tra trở về. Nàng định lạy cha rồi ăn lá ngón chết.
Nhưng khi nghe cha nói: Mày về lạy tao để mày đi chết đấy à? Mày chết nhưng nợ tao
vẫn còn, quan lại bắt tao trả nợ Không được con ơi!. Mị bưng mặt khóc, ném nắm lá
ngón rồi trở về nhà Pá Tra. Vì quá thương cha mà nàng đành cam chịu cuộc sống nô lệ ở nhà thống lí.
Nhưng trong tâm trạng, trong bản chất cuộc sống của Mị tiềm ẩn một sức sống mãnh
liệt. Trong nỗi buồn, trong suy nghĩ, trong ý muốn tự tử của nàng đã biểu lộ tinh thần
không muốn cam chịu, không muốn chấp nhận cuộc sống lầm than, tủi cực hiện tại.
Sức sống bị đè nén chỉ cần có cơ hội là nó sẽ bộc phát. Những đêm tình mùa xuân đã
tới, tâm hồn Mị bị xáo trộn. Nàng đã lắng nghe tiếng ai thổi sáo rủ bạn đi chơi. Mị
nghe tiếng sáo vọng lại, tha thiết bổi hổi. Mị ngồi nhẩm bài hát của người đang thổi:
Mày có con trai con gái rồi Mày đi làm nương
Ta không có con trai con gái
Ta đi tìm người yêu
Mị lén lấy hũ rượu, cứ uống ừng ực từng bát. Rồi say, Mị lịm mặt ngồi đấy hồi tưởng
lại ngày trước. Ngày trước, Mị thổi sáo giỏi, thổi lá cũng hay như thổi sáo. Mùa xuân,
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
Mị uống rượu trên bếp và thổi sáo. Có biết bao nhiêu người mê, ngày đêm đã thổi sáo
đi theo Mị hết núi này sang núi khác. Sức sống lại dạt dào trong lòng nàng. Mị thấy
phơi phới trở lại, trong lòng đột nhiên vui sướng như đêm tết ngày trước. Mị trẻ lắm,
Mị vẫn còn trẻ, Mị muốn đi chơi. Tiếng sáo còn rập rờn trong đầu Mị, Mị quấn lại tóc,
Mị mặc váy hoa. Ai bảo cô Mị chỉ lùi lũi như con rùa nuôi trong xó cửa? Dĩ nhiên tuổi
xuân của nàng đã bị tàn phá. Sức sống của nàng đã bị đè nén. A Sử trói Mị lại, quấn
tóc lên cột. Đóng cửa buồng rồi bỏ đi. Thật là tàn bạo, Mị vẫn đứng im như không biết
mình đang bị trói. Hơi rượu còn nồng nàn, Mị vẫn nghe tiếng sáo đưa Mị đi theo những cuộc chơi.
Em không yêu, quả pao rơi rồi
Em yêu người nào, em bắt pao nào
Mị vùng vằng bước đi nhưng toàn thân đau nhức không cựa được. Sức sống tiềm tàng
trong người Mị bộc phát thật là dữ dội.
Sức sống tiềm ẩn của Mị bộc lộ tột đỉnh trong hành vi nổi loạn giải thoát cho A Phủ
và cho chính mình. A Phủ là người ở trừ nợ (vì đánh A Sử nên bị phạt vạ) trong nhà
thống lí. A Phủ chăn bò bị hổ ăn mất một con. A Phủ bị trói. Đêm đêm, Mị dậy sưởi
lửa thấy mắt A Phủ trừng trừng, biết A Phủ còn sống, Mị vẫn lạnh lùng vì đời Mị khổ
quá, Mị chỉ còn ở với ngọn lửa. Có đêm A Sử thấy Mị ở đây đã đập Mị ngã xuống cửa
bếp nhưng trái tim của cô gái giàu yêu thương ấy lại thổn thức. Đêm khuya Mị trở dậy
thổi lửa, ngọn lửa bập bùng sáng lên. Cách miêu tả sức sống tiềm tàng đang trỗi dậy
trong lòng Mị bằng ngọn lửa bập bùng sáng lên thật là hay! Nàng nhìn thấy A Phủ bị
trói đứng, một dòng nước mắt lấp lánh bò xuống hai hõm má đã sạm đen lại. Mị nhớ
lại đêm A Sử trói Mị, nàng thốt lên trong lòng Trời ơi! Nó bắt trói đứng người ta đến
chết! Nó đã trói chết một người đàn bà trong nhà ngày trước cũng ở chỗ này. Nàng
nghĩ đêm mai là người kia chết. Người kia việc gì mà phải chết. Rồi nàng vận vào
mình, biết đâu A Phủ trốn thoát, bố con Pá Tra sẽ bảo là Mị cởi trói cho nó. Mị phải
trói thay vào đó, Mị phải chết trên cái cọc ấy, Mị không thấy sợ. Đấy chỉ là những tư
tưởng nổi loạn trong lòng Mị và từ tư tưởng nổi loạn đến hành động nổi loạn chỉ có
một li. Mị đã rón rén bước lại gần A Phủ. Nàng rút con dao nhỏ cắt lúa cắt nút dây
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
mây trói A Phủ. Mị thì thào: Đi ngay!. Mị cắt sợi dây trói A Phủ cũng chính là nàng
đã cắt sợi dây vô hình trói nàng vào gia đình thống lí Pá Tra. Nàng đã chạy theo A
Phủ, A Phủ nói: Đi với tôi và hai người lẳng lặng đỡ nhau chạy xuống dốc núi. Hình
ảnh đó nói lên sự can đảm liều lĩnh của Mị. Hành động táo bạo này có ý nghĩa quyết
định trong cuộc đời Mị. Mị và A Phủ đã nương tựa vào nhau và thành vợ chồng A Phủ
để xây dựng cuộc đời mới. Hành động giải thoát của Mị có xen lẫn ý thức tự phát và
tự giác. Có lẽ ý thức tự phát mạnh hơn. Đó chính là kết quả biểu lộ tất yếu của một
sức sống vốn đã tiềm tàng, tiềm ẩn của Mị trước đó. Hành động giải phóng và tự giải
phóng này của Mị có nguồn gốc từ cái buồn rười rượi, từ cái cách uống ừng ực từng
bát rượu và ngay cả ý định muốn tự sát của Mị.
Nguồn gốc sâu xa của hành vi đó là ở tấm lòng giàu tình cảm, giàu lòng thương người
của Mị, còn nguyên do trực tiếp là tiếng sáo của những đêm tình mùa xuân đã thức
dậy trong tâm hồn nàng lòng yêu đời, niềm tha thiết với cuộc sống tự do.
Có thể nói sức sống tiềm tàng của Mị là sức hấp dẫn của nhân vật này trong thời gian
Mị ở Hồng Ngài. Tô Hoài đã đặt Mị trong mối xung đột xã hội gay gắt, những thế lực
tàn bạo của xã hội phong kiến thống trị của người H-mông đã chà đạp lên số phận của
nàng, tưởng như nàng không còn con đường nào thoát khỏi sự hủy diệt. Vậy mà chính
sức sống tiềm ẩn của nàng đã tự cứu nàng. Tô Hoài đã miêu tả một cách xuất sắc sự
vận động nội tâm của nhân vật và dẫn đến hành động phản kháng tháo cũi phá lồng
giải thoát. Chính sức sống mãnh liệt của Mị khi gặp ánh sáng cách mạng thì như hạt
giống tốt gieo lên mảnh đất phù sa. Mị đã trở thành nhân tố tích cực trong đội du kích
Phiềng Sa của A Phủ sau này cũng là điều dễ hiểu.
Sức sống tiềm tàng của Mị - Mẫu 12
Cuộc đời của Mị được tính từ khi cô về làm dâu nhà thống lí Pá Tra. Thường thì khi
người con gái lấy chồng giàu thì sướng, nhàn hạ. Nhưng đây, Mị chỉ lùi lũi một mình,
câm lặng. Xưa kia Mị cũng đã có một thời con gái hạnh phúc (trong đói nghèo).
Những đêm tình mùa xuân, con trai đến thổi sáo đứng "chật cả chân vách đầu buồng
Mị". Và Mị đã có một tình yêu, có hiệu gõ vách hẹn hò. Tâm hồn cô gái xinh đẹp và
loài hoa ấy luôn mở rộng để đón nhận hương hoa của cuộc đời. Nhưng rồi tất cả đều
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
chấm dứt trong cái đêm Mị bị bắt cóc về nhà thống lí Pá Tra. "Sáng hôm sau, Mị mới
biết mình đang ngồi trong nhà thống lí Pá Tra. Họ nhốt Mị vào buồng. Ngoài vách kia,
tiếng nhạc tiền cúng ma đương rập rờn nhảy múa". Mị bị bắt cóc để rồi trở thành con
dâu thống lí là trả cái món nợ hôn nhân từ đời cha mẹ Mị.
Những ngày đầu làm dâu nhà thống lí, Mị thấm thía nỗi đau một cuộc đời bị cướp
đoạt "đêm nào Mị cũng khóc". Đúng là về làm dâu gạt nợ, Mị bị cha con thống lí đối
xử không khác gì con vật. Suốt ngày Mị chỉ "ngồi quay sợi gai cạnh tảng đá, trước cửa
tàu ngựa, gương mặt cô lúc nào cũng cúi xuống, mặt buồn rười rượi". Cuộc đời cô cột
chặt vào những công việc nặng nhọc. Đọc đoạn văn mở đầu của truyện không thể
không băn khoăn, khao khát muốn hiểu nguyên nhân xô đẩy Mị vào tình cảnh mà cô phải chịu.
Trước khi về cửa nhà thống lí Mị đẹp như một bông hoa rừng. Cô là một phụ nữ trẻ
đẹp, chăm chỉ công việc, giàu lòng hiếu thảo, tự tin, thông minh...Người con gái ấy là
niềm khát khao, ước mơ của bao nhiêu chàng trai "Có biết nhiêu người mê, ngày đêm
thổi sáo đi theo Mị". Mị chưa kịp nếm những trái ngọt của cuộc đời đã phải cay đắng
tìm đến nắm lá ngón, mong kết liễu cuộc đời không ra gì. Bởi vì, Mị không muốn
chấp nhận một cuộc sống chết mòn héo úa - điều này chứng tỏ con người Mị tiềm ẩn
một sức sống mãnh liệt, muốn thoát khỏi cuộc sống nô lệ. Nhưng vì tình thương cha,
lòng hiếu thảo, Mị khó không đành chết nên vứt nắm lá ngón, trở lại nhà thống lí.
Ngày lại ngày qua, nỗi khổ cực đã dồn nén dần cái sức sống tiềm tàng trong con người
Mị. Mị không nghĩ đến cái chết nữa (ngay cả khi cha cô không còn). Mị tưởng mình
cũng chỉ là con trâu, con ngựa nhà thông lí, sống trong nhà thống lí ách áp bức của
giai cấp thống trị, thần quyền, sự mê tín đã biến Mị trở thành con người hoàn toàn khi
"ở lâu trong cái khổ, Mị quen khổ rồi". Dường như mối giao cảm giữa Mị với cuộc
sống bên ngoài chỉ còn thu hẹp của "căn buồng âm u, kín mít, có một chiếc cửa sổ,
một lỗ vuông bằng bàn tay. Lúc nào trông ra cũng chỉ thấy trắng trắng, không biết là sương hay nắng".
"Ngoài đầu núi lấp ló đã có tiếng ai thổi sáo rủ bạn đi chơi. Mị nghe tiếng sáo vọng lại
thiết tha, bồi hồi". Tiếng sáo ấy đã khơi dậy sức sống ẩn náu trong Mị tưởng như đã
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
nguội tắt. Mị còn nhớ như in những lời hát tình tứ mà Mị đã nghe, đã hát, đã thổi sáo,
thổi kèn lá ngày nào. Hiện tại bây giờ cô đang sống lại cảnh tượng ngày xưa. Cô đâu
phải là con người "chết dần chết mòn" về nhân tính như Chí Phèo. Tiếng sáo bây giờ
đã thấm vào trái tim Mị, thức tỉnh sự câm lặng bấy lâu. Rồi Mị uống rượu, men rượu
hay men cuộc đời đã nâng bỗng tâm hồn Mị lên, tâm hồn Mị đã thoát xác, vượt ra
ngoài cái ô cửa "mờ mờ trăng trắng kia". Khát vọng đi chơi bỗng bùng cháy trong tâm
hồn Mị. Khái vọng ấy là cuộc khởi nghĩa nhân tính trong Mị. Bởi vì, từ ngày về làm
dâu nhà thống lí "Chẳng năm nào A Sử cho Mị đi chơi Tết. Mị cũng chẳng buồn đi".
Vậy mà khi tiếng chó sủa xa xa, vẳng tiếng sáo gọi bạn đầu làng". Sau bao nhiêu năm
sống trong nhà thống lí, lần đầu tiên tiếng sáo của ai đó đến với Mị như một âm thanh
của hiện tại. Rồi sau đó tiếng sáo làm sống lại bao rung động tâm linh của mùa xuân
năm nào. Mới đầu tiếng sáo còn lấp ló nơi đầu núi, cuối cùng tiếng sáo đã thực sự hoá
thân, nhập thân trong Mị "Trong đầu Mị rập rờn tiếng sáo". Góp phần làm nên cuộc
"nổi loạn" nhân tính trong Mị có nhiều yếu tố; yếu tố ngoại lực, yếu tố nội lực. Trong
đó, yếu tố quan trọng nhất phải chăng là tiếng sáo mùa xuân. Ngày xuân, không có gì
cuốn hút Mị bằng tiếng sáo, tiếng sáo đối với Mị mỗi lúc một mãnh liệt. Từ đầu là
những âm thanh xa xôi, sau đó tiếng sáo trở thành lời mời gọi giúp Mị lãng quên quá
khứ, sống vui vẻ với tương lai. "tiếng sáo đưa Mị đi theo những cuộc chơi, đám chơi".
Quá trình hồi sinh của Mị đã không được miêu tả một cách dễ dãi, hời hợt, tâm trạng
nhân vật được nhìn nhận từ cái nhìn lưỡng phân. Con người hiện tại dường như đã
chết, con người quá khứ đang dần dần từng bước được hồi sinh. Mị như cây hoa ban,
hoa Đào Tây bắc trước lúc vào xuân, nhìn bề ngoài thì có vẻ khẳng khiu, khô gầy,
mỏng manh như đã chết nhưng bên trong sức sống vẫn âm ỉ, vẫn chờ thời để bừng
sáng sắc xuân. Tết đến, Mị rất muốn đi chơi, nhưng A Sử không cho Mị đi, năm nào
cũng vậy, A sử toàn đi một mình để Mị ở nhà như người xa lạ. Nhưng giai cấp phong
kiến, gia đình nhà thống lí không thể cưỡng ép được Mị lâu, một con người sức sống
đang còn cháy rực trong tâm hồn. Lúc này khi "tiếng sáo đang lửng lơ bay ngoài
đường" gọi bạn đi chơi mà Mị đã phải ngồi cô độc trong xó cửa. Cô không thể dằn
lòng được "Mị vùng dậy khêu đèn sáng, cuốn lại lóc, mặc váy hoa vắt ở vách" toan
bước đi, tìm đến nơi đang lửng lơ bay tiếng sáo gọi bạn tình thiết tha. Nhưng Mị vừa
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
bước đi thì A sử lại kéo cô lại. A Sử không hề đánh đập, chửi rủa mà anh lầm lì như
cái bóng từ từ trói cô vào cột nhà. Và bây giờ Mị mới bật khóc, khóc oan trái cho một
kiếp người khao khát sống, muốn yêu mà đang ghì chặt vào một cuộc sống "không
bằng con ngựa". Nhưng từ đây sức sống của một cô gái yêu đời lại trỗi dậy. Trong
bóng tối, cô đang mơ màng đi theo tiếng sáo, tiếng sáo ấy đã có lần đưa Mị đi theo
những cuộc chơi, những đám chơi. Nhưng rồi quá khứ chưa đi, hiện tại lại về. Giờ
đây, Mị đang bị A Sử trói, dường như cô sống mà như đã chết. Đã chết phần hồn lẽ
nào giờ đây cô lại để chết cả phần xác, Mị thấy xung quanh mình chỉ là bóng tối,
không một tiếng động, cô "vùng bước đi. Nhưng tay chân đau không cựa được. Mị
không nghe tiếng sáo nữa".
Thời gian lại trôi qua, cho đến cái đêm A Phủ bị trói đứng vào cây cọc : trong nhà
thống lí vì để hổ bắt mất con bò... A Phủ vì đánh lại con quan nên làng phạt vạ, và trở
thành người ở gạt nợ của gia đình thống lí còn Mị làm dâu gạt nợ. A Phủ - Mị có cùng
một cảnh ngộ, cùng là người đi ở gạt nợ cho nhà thống lí. A Phủ bị trói mấy đêm rồi
nhưng đêm nào cũng vậy. Mị dậy đốt lửa sưởi và thản nhiên như không có gì bên
cạnh. Mỗi đêm, đêm nào cũng vậy khi ngọn lửa bùng, Mị nhìn sang biết A Phủ còn
sống nhưng Mị không hề nói năng gì. "Nếu A Phủ là cái xác chết đứng đấy, cũng thế
thôi. Mị vẫn trở dậy, vẫn sưởi, chỉ biết chỉ còn ở với ngọn lửa". Bởi vì tâm hồn Mị đã
khép kín và câm lặng rồi. Mặc dù, với ngọn lửa to như thế, hồng như thế cô vẫn cảm
thấy lành lạnh, cô đơn. Sự cô đơn ấy cô đã từng nếm thử nhưng bây giờ nó cay và
đắng lạ. Khi chỉ biết ngồi một mình bên bếp lửa. Dường như sức sống trong tầm hồn
cô đã cạn dần. Không, ngược lại, sức sống trong cô lâu nay bị dồn nén quá sức bây
giờ nó để vỡ tung ra khi "Ngọn lửa vừa bập bùng sáng lên, Mị lé mắt trông sang, thấy
hai mắt A Phủ cũng vừa mở, một dòng nước mắt lấp lánh bò xuống hai hõm má đã
xám đen lại" của A Phủ. Dòng nước mắt ấy đã làm trỗi dậy trong Mị tình thương
những người cùng cảnh ngộ. Mị chợt nhớ lại cái đêm mình cũng bị trói đứng vào cột
nhà như thế kia, cũng "nước mắt chảy xuống miệng, xuống cổ không lau đi được".
Cũng như lần trước, một khi ý thức sống trỗi dậy, thì Mị lại nghĩ đến cái chết, nhưng
lần này là một cái chết oan ức, vô lí của một người khác. Vì mê tín, vì đã là người của
nhà thống lí, Mị cam chịu chết ở cái nhà này. Còn A Phủ việc gì phải chết, A Phủ phải
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
được sống. Sau ý nghĩ ấy lòng thương người lớn hơn thương thân. Mị đã cam chịu
chết thì cô sợ gì mà không cứu A Phủ. "Ta là thân đàn bà, nó đã bắt ta về trình ma nhà
nó rồi thì chỉ cần biết đợi ngày mà rủ xuống ở đây thôi- Người kia việc gì phải chết".
Rõ ràng, Mị đã suy nghĩ kỹ, đã lường trước những gì sẽ xảy ra. Cô sẵn sàng chịu trói
thay cho A Phủ. Nghĩ đến lúc rơi vào tình cảnh ấy Mị cũng không thấy sợ. Ngược lại
lúc này cô bình tĩnh, can đảm hơn bao giờ hết. Đến giờ phút này thì việc rút dao cắt
dây trói cho A Phủ là một việc phải làm tất nhiên có thể xảy ra. Đó là hành động tự
bản thân Mị chứ không phải là sự phát triển của tình huống truyện do tác giả sắp đặt.
A Phủ đã được giải thoát, lòng thương của Mĩ đã chiến thắng còn Mị vẫn đứng trong
bóng tối. vẫn biết rằng Mị không sợ hình phạt của thống lí, không sợ phải chết thay
cho A Phủ vì chết đối với Mị là một giải thoát, Mị vốn nghĩ thế. Nhưng thấy A Phủ đã
chạy đi rồi, chạy đi đến một cuộc sống tự do, thì Mị bừng tỉnh hẳn. Mị không muốn
chết nữa mà Mị muốn sống, phải sống "Mị cũng vụt chạy ra" theo A Phủ. Giải thoát
cho A Phủ, Mị cũng giải thoát luôn cho chính mình. Hành động cởi trói cho A Phủ bắt
nguồn từ một sức sống tiềm tàng mãnh liệt. Trong tính cách của Mị, không một uy vũ
nào có thể dập tắt nổi. Hành động chạy theo A Phủ là một hành động thật bất ngờ
nhưng rất hợp lí. Lần này, thì sức sống mãnh liệt của Mị đã chiến thắng. Mị đúng là
con người hơn con người thật. Đêm cuối cùng ở nhà thống lí Pá Tra, đã thành thật xin
A Phủ cho đi theo, lời xin ấy cũng chính là ngọn lửa lâu ngày âm ỉ đang được bùng cháy.
Nhân vật Mị đã thu hút được người đọc bằng chính cái sức sống tiềm ẩn ấy . Tô Hoài
đã rất thành công khi tạo dựng nhân vật này. Một cô Mị xinh đẹp, tài hoa, yêu đời,
ham sống và luôn luôn nghĩ đến cái chết vì không được sống cho ra sống. Một cô Mị
câm lặng, khép kín và luôn luôn bùng nổ những hành động chống đối mãnh liệt. Mâu
thuẫn đấy mà lại hết sức thống nhất, tự nhiên, hợp lí. Người đọc cảm giác ấy là nhờ
cách kể truyện rất sinh động, kết cấu hình tượng chặt chẽ và nhất là nhờ những chi tiết
nghệ thuật có tính biểu cảm cao: một lỗ cửa sổ, "mờ mờ trăng trắng" soi rọi cuộc đời
của cô con dâu gạt nợ nhà thống lí một tiếng sáo gọi bạn tình đêm xuân bồi hồi, tha
thiết như giục giã, như gọi mời những hơi rượu say nồng đêm xuân; những giọt nước
mắt trong đêm cuối cùng ở nhà thống lí... ở Mị có sự dửng dưng vô cảm, bên cạnh
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
lòng thương xót xâu xa; có lúc lãng quên tất cả và cũng có lúc trào dâng nỗi nhớ thiết
tha bồi hồi. Từ chỗ không thấy sợ Mị bỗng trở thành người hoảng hốt. Tất cả trạng
thái đối nghịch ấy của tâm hồn Mị đều được Tô Hoài dẫn dắt, phân tích một cách hợp
lí tưởng như không có thể nào khác được.
Đọc Vợ chồng A Phủ ta thấy Mị là bức chân dung tĩnh lặng. Hầu như trong thời gian
nhà thống lí Mị chỉ nói có vài ba câu. Nhưng ẩn chứa trong tâm hồn câm lặng ấy là
một sức sống mãnh liệt, một khát vọng lớn lao như mạch suối ngầm trong mắt. Tiếp
xúc với Vợ chồng A Phủ ta nhớ, ta yêu một cô Mị ở Hồng Ngài càng bị đọa đầy, đau
khổ càng khao khát muốn vươn lên một cuộc sống tốt lành. Một cô Mị tiềm tàng sức
sống mãnh liệt để có thể hiểu hơn một cô Mị du kích Phiềng Sa sau này.
Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị - Mẫu 13
“Vợ chồng A Phủ” là một trong ba tác phẩm đặc sắc viết về đề tài miền núi rút ra từ
tập truyện “Tây Bắc” (1953) của nhà văn Tô Hoài. Tác phẩm để lại ấn tượng sâu sắc
và đầy xúc động về số phận của nhân vật Mị- cô con dâu gạt nợ nhà thống lí Pá Tra
với những vẻ đẹp về ngoại hình, tinh thần cũng như sức sống tiềm tàng mãnh liệt.
Trước khi về làm dâu nhà thống lí Pá Tra, Mị là cô gái Mèo xinh đẹp, trẻ trung với
khao khát chính đáng về cuộc sống tự do, khao khát tình yêu. Trong tác phẩm, tác giả
Tô Hoài đã làm nổi bật hình tượng một cô gái miền núi không những xinh đẹp mà còn
rất tài hoa, chăm chỉ. Vẻ đẹp của Mị khiến cho mỗi khi mùa xuân đến trai làng đứng
nhẵn cả đầu vách buồng Mị. Như vậy, cô hoàn toàn có những phẩm chất đáng tôn
trọng và rất xứng đáng được hưởng hạnh phúc.
Kể từ khi về làm con dâu thống lí Pá Tra, nhân vật Mị hiện lên với số phận bất hạnh
và được thể hiện rõ ngay từ phần mở đầu tác phẩm với hình ảnh “ai ở xa về bao giờ
cũng thấy một người con gái ngồi quay sợi bên cạnh một tảng đá trước cửa chuồng
ngựa”. Vì cha mẹ không trả nổi món nợ vay thống lí để làm đám cưới lúc trẻ nên Mị
đã bị A Sử bắt về và chấp nhận kiếp “làm dâu gạt nợ” cho nhà thống lí. Kể từ đó, cô
trở thành một nô lệ bị đọa đày, bị hành hạ, bị tước đoạt hết mọi quyền sống và rồi, cô
cam chịu cuộc sống đó như một cái xác vô hồn. Mị mất dần những ý niệm về thời gian
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
và chỉ nhận thức thế giới qua các ô cửa sổ bằng bàn tay “mờ mờ trăng trắng không
biết là sương hay nắng”, cô sống một cuộc sống không còn ý nghĩa.
Những tưởng hoàn cảnh nghiệt ngã đã tiêu diệt khát vọng về cuộc sống trong Mị.
Nhưng không! Tình yêu, khát vọng cuộc sống chỉ bị lụi tắt chứ không hề lụi tàn. Mỗi
khi vào buồng, Mị lại ngồi xuống trông ra cửa sổ. Chi tiết này cho thấy tâm hồn Mị
vẫn luôn hướng ra bên ngoài và luôn tồn tại những khát khao dù là mỏng manh mơ hồ,
chỉ cần có chất xúc tác là sẽ sẵn sàng trỗi dậy. Vì thế nên trong một đêm xuân tại
Hồng Ngài, tiếng sáo đã đánh thức tâm hồn Mị nhớ lại thời xa xưa. Quá khứ tươi đẹp
của tuổi thanh xuân hiệ hữu chân thực, rõ nét qua tiếng sáo gọi bạn văng vẳng bên tai.
Đó là tiếng sáo của tình yêu, của tuổi thanh xuân căng tràn sức sống và dường như lúc
này, Mị không còn là cô con dâu gạt nợ nhà thống lí Pá Tra nữa: “Mị uống rượu bên
bếp và thổi sáo. Mị uốn chiếc lá trên môi, thổi lá cũng hay như thổi sáo. Có biết bao
nhiêu người mê, ngày đêm thổi sáo đi theo Mị. Nhưng thực tế, Mị vẫn còn ở nhà
thống lí Pá Tra và chịu kiếp đày đọa, vì thế Mị ước có nắm lá ngón trong tay, Mị sẽ ăn
cho chết ngay. Và hành động phản kháng lần thứ nhất đã diễn ra khi quyết định đến
góc nhà, lấy ống mỡ, xắn thêm một miếng bỏ thêm vào đĩa đèn cho sáng, quấn lại tóc
và với tay lấy cái váy hoa. Nhưng rồi tất cả đã bị dập tắt khi A Sử nhìn thấy, đoán
được ý định của Mị, hắn trói Mị đứng vào cột. Những hành động phi nhân tính của A
Sử chỉ có thể giam cầm được thể xác của Mị chứ không thể trói buộc tâm hồn đang
bay theo tiếng sáo của Mị.
Sức sống mãnh liệt trong tâm hồn nhân vật Mị đã được khẳng định một lần nữa thông
qua hành động cắt dây cởi trói cho A Phủ. Cuộc sống đọa đày trong nhà thống lí Pá
Tra sẽ vẫn tiếp diễn nếu như không có chuyện A Phủ- người từng đánh lại A Sử bị
phạt vì làm mất một con bò. Trong những ngày đầu, Mị hoàn toàn thờ ơ và vô cảm
trước việc A Phủ bị trói. Nhưng rồi sau đó, khi nhìn thấy giọt nước mắt lăn trên má A
Phủ, Mị chợt nhớ đến đêm năm trước A Sử trói mình và Mị đã nhiều lần khóc, nước
mắt chảy xuống miệng, xuống cổ, không lau đi được. Mị xót xa cho A Phủ và trong cô
diễn ra sự đấu tranh lo sợ mình sẽ bị trói thay. Nhưng rồi khát vọng sống tự do đã
khiến Mị theo cởi trói và chạy theo A Phủ, cũng là giải thoát cho bản thân mình. Hành
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
động táo bạo và bất ngờ ấy là kết quả tất yếu của sức sống tiềm tàng khi người con gái
yếu ớt phải chống lại cả cường quyền và thần quyền.
Như vậy, bằng ngòi bút sắc sảo cùng tài năng miêu tả tâm lí nhân vật, tác giả Tô Hoài
đã xây dựng hình tượng nhân vật Mị với những nét đẹp về ngoại hình lẫn tâm hồn, đặc
biệt là sức sống tiềm tàng nhưng hết sức mãnh liệt. Qua nhân vật này, tác giả đã đặt ra
những vấn đề về giá trị hiện thực thông qua bức tranh xã hội đè nén, trói buộc giam
hãm con người. Từ đó tác giả bộc lộ thái độ đồng cảm, sẻ chia đối với những thân
phận bị áp bức và đặt niềm tin vào sức sống mãnh liệt tiềm ẩn bên trong con người.
Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị - Mẫu 14
Tô Hoài được biết đến là một trong số những nhà văn thành công nhất khi viết về cuộc
sống và con người nơi miền Tây Bắc của Tổ quốc trong những năm kháng chiến
chống Pháp gian khổ mà kiên cường, bất khuất của dân tộc. Với lối trần thuật sinh
động, ngôn ngữ gợi cảm cùng nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật sắc sảo, những trang
viết của Tô Hoài luôn để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng bạn đọc và tác phẩm "Vợ
chồng A Phủ" là một trong số những tác phẩm đó. Đọc "Vợ chồng A Phủ" người đọc
không thể nào quên được hình ảnh nhân vật Mị - một cô gái sức sống tiềm tàng, mãnh liệt.
Như chúng ta đã biết, Mị là một cô gái trẻ đẹp với nhiều phẩm chất đáng quý nhưng
cuộc đời của Mị lại luôn gặp phải những đau khổ và bi kịch. Ngay trong phần đầu của
tác phẩm, người đọc đã thấy hiện lên hình ảnh một cô Mị xinh đẹp, chăm chỉ và giàu
lòng hiếu thảo với cha mẹ. Chắc hẳn, ai cũng nghĩ, người con gái hội tụ nhiều phẩm
chất tốt đẹp như Mị sẽ xứng đáng có được cuộc sống ấm êm, vui vẻ và hưởng một
hạnh phúc vẹn tròn. Nhưng, vì món nợ truyền kiếp Mị đã trở thành con dâu gạt nợ của
nhà thống lí Pá Tra và cũng kể từ đây, Mị sống kiếp của con trâu con ngựa và với Mị,
nhiều lúc cô cảm thấy mình còn không bằng con trâu, con ngựa trong nhà thống lí.
Cũng kể từ đây, Mị đã trở thành công cụ lao động của nhà thống lí, Mị làm việc không
biết ngày tháng,quên hết mọi ý niệm về không gian và thời gian. Và để rồi, có lẽ bởi
sống quá lâu trong cái khổ, trong sự hành hạ cả thể xác lẫn tinh thần, Mị dần trở nên
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
chai lì, vô cảm và tê liệt trong sức sống, lúc nào cùng làm việc như một cỗ máy với
khuôn mặt "buồn rười rượi".
Dẫu sống trong cái khổ với đầy rẫy sự áp bức nhưng người đọc vẫn thấy sức sống
tiềm tàng, mãnh liệt của nhân vật Mị mà không thế lực nào có thể dập tắt nó được. Có
thể thấy, sức sống tiềm tàng ấy của Mị trước hơn hết thể hiện ở những phản ứng ngầm
của nhân vật. Đã có nhiều lầm trong tác phẩm Mị có ý định ăn lá ngón để tự tử. Hành
động ấy của nhân vật xét đến cùng xuất phát từ việc Mị ý thức được thực tại cuộc
sống của chính mình và vượt thoát khỏi nó.
Đặc biệt, sức sống tiềm tàng của Mị được thể hiện rõ nét qua diễn biến tâm trạng và
hành động của nhân vật trong đêm tình mùa xuân. Bằng ngòi bút trữ tình và giàu chất
thơ cùng những am hiểu sâu sắc về Tây Bắc, nhà văn Tô Hoài đã vẽ nên một bức
tranh mùa xuân Tây Bắc với những nét độc đáo nhất, mang đậm bản sắc của núi rừng
nơi đây và có lẽ đặc biệt nhất trong số đó chính là âm thanh của tiếng sáo. Bởi âm
thanh của tiếng sáo chứa thật nhiều ý nghĩa, nó không chỉ là nét đặc trưng của mùa
xuân Tây Bắc mà còn là biểu tượng cho hạnh phúc, tình yêu, đồng thời nó chính là
yếu tố tác động mạnh mẽ nhất đến tâm hồn Mị, đánh thức sức sống trong Mị. Để rồi,
trong tâm hồn Mị đã bắt đầu có những dấu hiệu của sự thức tỉnh, "Mị nghe tiếng sáo
vọng lại thiết tha bổi hổi", Mị cảm nhận được những âm thanh trong không gian
quanh mình và rồi "Mị nhẩm thầm bài hát của người đang thổi sáo". Giờ đây, dường
như Mị không còn dửng dưng, vô cảm với những gì diễn ra trong cuộc sống của mình
nữa. Qua lời bài hát, từng dòng kí ức đang gọi nhau ùa về, sống lại trong Mị. Tâm hồn
Mị bắt đầu có dấu hiệu của sự nổi loạn. Mị uống rượu, "uống ừng ực từng bát" như để
quên đi những nỗi cay đắng, tủi nhục của mình. Tâm hồn Mị dần hồi sinh và phơi
phới trở lại, dần thoát khỏi sự tê liệt về tinh thần. Mị ý thức về tuổi trẻ và khao khát
được sống như ngày xưa "Mị trẻ lắm, Mị vẫn còn trẻ, Mị muốn đi chơi". Muốn đi chơi
nghĩa là Mị muốn hòa mình vào không khí của màu xuân tươi đẹp rực rỡ, là muốn đến
với thế giới ngập tràn tình yêu và tự do phía bên ngoài kia, nghĩa là Mị đã thoát khỏi
trạng thái tê liệt tâm hồn trong những ngày trước đây. Và đó cũng chính là lúc Mị ý
thức được thân phận tủi nhục, cay đắng của chính mình. Tâm hồn thức tỉnh đó cũng là
lúc Mị đối diện với thực tại phũ phàng, nhận ra thân phận buồn tủi chua xót của mình
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
khi Mị và A Phủ không có lòng, không có tình yêu mà vẫn phải ở với nhau - một cuộc
sống không có tình yêu và hạnh phúc. Nhưng dù thế nào đi nữa Mị vẫn muốn đi chơi
và Mị đã chuẩn bị đi chơi. Mị đã thắp sáng lên ngọn đèn điều đó có nghĩa ý niệm về
không gian đã trở lại trong Mị. Mị thắp đèn cũng chính là thắp sáng bóng tối u uất
trong tâm hồn mình. Mị quấn lại tóc, "với tay lấy cái váy hoa, rút thêm cái áo". A Sử
về và trói đứng Mị nhưng dường như Mị đã quên mất việc mình đang bị trói, Mị vẫn
nghe thấy tiếng sáo và chân Mị vẫn vùng bước đi. Giờ đây, A Sử chỉ có thể trói chặt
thể xác của Mị còn tâm hồn Mị đã đi theo âm thanh của tiếng sáo, hòa cùng những
cuộc vui bởi trong Mị giờ đây sức sống đã trỗi dậy, vượt thoát ra khỏi cả những nỗi đau về thể xác.
Thêm vào đó, sức sống mãnh liệt, tiềm tàng của Mị còn thể hiện rõ nét qua hành động
Mị cắt dây cởi trói cho A Phủ. Lúc đầu, khi thấy A Phủ bị trói đứng, Mị hoàn toàn
dửng dưng, vô cảm, "Nếu A Phủ là cái xác chết đứng đấy thì cũng thế thôi". Mị sống
cô độc, tuyệt vọng và vô cảm, phải chăng chính cái khổ, cái cực ở nhà thống lí đã
khiến tâm hồn Mị trở nên chai sạn. Nhưng rồi khi nhìn thấy giọt nước mắt của A Phủ,
tâm hồn Mị đã được đánh thức. Mị không còn dửng dưng, thản nhiên với A Phủ nữa
mà thay vào đó là sự đồng cảm và động lòng trắc ẩn "Trời ơi! Nó bắt trói đứng người
ta đến chết". Giọng văn chuyển từ kể sang biểu cảm đã thể hiện rõ nét niềm cảm
thương sâu sắc của Mị với A Phủ và cả với chính mình. Hơn thế nữa, Mị căm phẫn tội
ác của cha con nhà thống lí Pá Tra. "Mị thốt lên: Chúng nó thật độc ác". Nhà văn đã
để nhân vật tự thốt lên, trực tiếp bộc lộ sự căm phẫn và thái độ phản kháng của mình.
Trong đầu Mị hiện lên ý định cởi trói cho A Phủ song Mị lại thấy sợ. Nhưng rồi đến
cuối cùng, tình thương người, thương mình của Mị đã vượt qua mọi nỗi sợ hãi, thúc
đẩy Mị cắt dây cởi trói cho A Phủ. Mị giục A Phủ chạy trốn và cuối cùng quyết định
chạy trốn theo A Phủ. Hành động đó của Mị là hành động bột phát song nó là điều tất
yếu bởi lẽ sức sống tiềm tàng đang cứ ngày một lớn dần và trỗi dậy trong Mị.
Tóm lại, với nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật sâu sắc, chân thực và tinh tế cùng
những tình huống đặc sắc, "Vợ chồng A Phủ" của Tô Hoài đã xây dựng thành công
nhân vật Mị với sức sống tiềm tàng, mãnh liệt. Đồng thời, qua đó đã thể hiện rõ nét tư
tưởng nhân đạo của nhà văn Tô Hoài.
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
Sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị - Mẫu 15
Vợ chồng A Phủ (1953), Miền Tây (1967), Vừ A Dính (1962)... là những tác phẩm
nổi tiếng của Tô Hoài viết về phong tục, cảnh sắc và con người miền Tây của Tổ quốc
ta. Tô Hoài đã từng nói: “Tôi coi Việt Bắc, Tây Bắc cũng như một quê hương đề tài
của tôi...” (Văn nghệ số 14/10/1995). Tập truyện Tây Bắc là một nét son chói lọi đầu
tiên của sự nghiệp văn chương Tô Hoài viết về đề tại miền Tây. Một chuyến đi dài, Tô
Hoài theo bộ đội vào giải phóng Tây Bắc. Ông đã viết thành công tác phẩm "Truyện
Tây Bắc", trong đó có truyện "Vợ chồng A Phủ". Qua truyện ngắn này, Tô Hoài đã
phản ánh nỗi thống khổ và sự vùng dậy của người Mèo ở Tây Bắc, một lòng quyết
tâm đi theo kháng chiến để giành lấy tình yêu, hạnh phúc.
Những trang viết về Mị - một trong hai nhân vật chính của truyện là vô cùng cảm
động. Mị tuy bị chà đạp, bị giày xéo trong bể khổ cuộc đời, nhưng cô đã có một sức sống tiềm tàng kì lạ!
Mị là một cô gái trẻ và đẹp, duyên dáng, hiếu thảo, thổi sáo hay, “có biết bao nhiêu
người mê, ngày đêm đã thổi sáo đi theo Mị”. Nhà nghèo, năm nào bố Mị cũng phải trả
nợ lãi một nương ngô cho thống lí Pá Tra. Bố đã già, Mị thương bố lắm. Cô đã nói với
bố: “Con nay đã biết cuốc nương ngô, con phải làm nương ngô giả nợ thay cho bố. Bố
đừng bán con cho nhà giàu”. Món nợ truyền kiếp mà bố Mị vay của thống lí như một
oan trái cuộc đời. Mị đã bị A Sử - con trai thống lí đánh lừa bắt về cúng trình ma. Mị
trở thành con dâu gạt nợ... Đau xót quá! “Chao ôi! Thế là cha mẹ ăn bạc của nhà giàu
từ kiếp trước, bây giờ người ta bắt bán con trừ nợ. Không thể làm thế nào khác được
rồi!”. Tiếng than của bố Mị nói lên một sự thật cay đắng: Mị là con dâu gạt nợ của
thống li Pá Tra - điều đó như một định mệnh bi thảm!
Những năm đằng đẵng làm dâu gạt nợ, Mị bị đối xử hết sức tàn tệ, chẳng khác gì một
con vật. Phải làm quần quật quanh năm, suốt tháng. Lên núi hái thuốc phiện, giặt đay,
xe đay, đi nương bé bắp, lúc hái củi bung ngô, lúc nào Mị cũng phải gài một bó đay
trong cánh tay đế tước thành sợi. Mị chẳng khác nào con trâu, con ngựa nhà thống lí.
Khổ cực quá chừng: “Con ngựa, con trâu làm còn có lúc, đêm nó còn được đứng gãi
chân, đứng nhai cỏ, đàn bà con gái nhà này thì vùi vào việc làm cả đêm cả ngày”.
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
Tuổi trẻ, sắc đẹp của Mị bị tước đoạt, vùi dập. Cô như một đóa hoa rừng chóng héo
tàn, lúc nào cũng “cúi mặt, mặt buồn rười rượi'’. Buồng Mị ở như một cái chuồng nhốt
thú, kín mít, tối om, chỉ có một lỗ nhỏ bằng bàn tay, nhìn ra ngoài “chỉ thấy trăng
trắng, không biết là sương hay là nắng”. Đau khổ quá “Mị nghĩ rằng mình cứ chỉ ngồi
trong cái lỗ vuông ấy mà trông ra, đến bao giờ chết thì thôi!’’. Nỗi ám ảnh ấy thật ghê
sợ. Mị như một linh hồn chết.
Cứ tưởng rằng Mị cam chịu số phận. Nhưng cô ta đã hết sức vùng vẫy cố thoát khỏi
cái dây oan nghiệt của số phận. Hàng mấy tháng liền, đêm nào Mị cũng khóc. Mị trốn
về nhà, tròng mắt đỏ hoe. Gặp bố “Mị quỳ lạy, úp mặt xuống đất, nức nở". Lần đầu
tiên, Mị phản kháng lại số phận tủi nhục, hái lá ngón toan ăn để tự tử. Nhưng Mị chết
đi, ai sẽ làm nương ngô giả được nợ thống lí, khi bố Mị đã “ốm yếu quá rồi”. Thương
bố, Mị “không đành lòng chết”. Mị bưng mặt khóc, ném nắm lá ngón xuống đất “đành
trở lại nhà thống lí”, cam chịu kiếp ngựa trâu, sống lùi lũi như con rùa trong xó cửa.
Biết bao mùa xuân trôi qua! Biết bao nhiêu nước mắt Mị đã chảy xuống. Cũng như
bao người đàn bà khác trong nhà thống lí “một đời con người chỉ biết đi theo đuôi con
ngựa của chồng”. Mị cam chịu số phận: “ở lâu trong cái khổ, Mị quen khổ rồi’’... Mị
thấy mình chỉ là con trâu, con ngựa “chi biết ăn cỏ, biết đi làm mà thôi!”. Một đời con
gái, một kiếp người bị vùi dập đến tê dại như thế thì sự đau khổ đã tột cùng rồi!
Một bất ngờ khác lại đến với người đọc. Lần thứ hai, Mị lại vùng dậy. Ngày Tết đến,
Mị đã lén lấy hũ rượu “uống ừng ực từng bát” rồi say, “lịm mặt’' ngồi xem bọn nhảy
đồng, người hát, nhưng “lòng Mị thì đang sống về ngày trước”. Con gái vùng rẻo cao,
ai mà chẳng uống rượu? Chắc là Mị đã từng uống rượu, nhưng cách uống rượu “ừng
ực từng bát” thì đây là lần đầu tiên. Mị uống cho quên hết mọi đau khổ? Mị uống cho
hả giận? Hay Mị mượn bát rượu để thức tỉnh lòng mình sống lại cùng với mùa xuân,
với những đêm tình mùa xuân thời con gái? Nếu những năm tháng đã qua, bếp lửa và
ngọn lửa đã sưởi ấm lòng Mị, đã làm nguôi đi, vơi đi bao nỗi đau, tủi nhục cuộc đời,
thì giờ đây, tiếng sáo, tiếng hát của trai gái Mèo tha thiết gọi bạn tình đã khơi dậy
trong lòng Mị bao khao khát:
Anh ném pao, em không bắt
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
Em không yêu, quả pao rơi rồi...
Mị đã tự ý thức về mình. Mị thấy lòng phơi phới, vui sướng như thời con gái bước vào
những đêm tình mùa xuân. Mị thấy mình "trẻ lắm... vẫn còn trẻ”. Mị thấy mình cô
đơn. Mị phải đi chơi. Bao nhiêu cô gái khác đã có chồng vẫn đi chơi . Thật là vô lí,
hơn nữa Mị thấy mình với A Sử “không có lòng với nhau nhưng vẫn phải ở với
nhau’’. Mị khóc. Mị thương mình đau khổ. Mị ghê tởm thằng A Sử “còn muốn rình
bắt mấy người con gái nữa về làm vợ...” Mị muốn ăn lá ngón cho chết ngay! Một sức
sống tiềm tàng trong lòng Mị như hòn than hồng âm ỉ cháy. Bạo lực, Mị cũng chẳng
sợ. Mị xắn mỡ bỏ vào đĩa đèn cho sang, rồi cô quấn lại tóc, với lấy váy hoa, rút thêm
cái áo, chuẩn bị đi chơi. Hành động Mị diễn ra trước mắt thằng A Sứ. Như thách thức.
Không trả lời khi hắn hỏi: “Mày muốn đi chơi à?”. Sự vùng dậy của Mị lần này lại
phải trả giá! Thằng con trai của nhà thống lí vô cùng tàn ác đã trói đứng Mi trong
buồng tối bằng một thúng sợi đay và còn quấn cả tóc Mị lên cột, làm cho cô “không
cúi không nghiêng được đầu nữa”. Nhưng sức sống vẫn tiềm ẩn trong lòng người con
gái Mèo này. Suốt đêm bị trói đứng “dây trói thít lại, đau nhức”, lúc mê lúc tỉnh, Mị
“nồng nàn tha thiết nhớ” và cô bồi hồi: “Mị vẫn tiếng sáo đưa Mị đi theo những cuộc
chơi, những đám chơi". Tâm trí Mị chập chờn “có lúc vùng bước đi”, nhưng bị trói, đi
sao được? Nghe tiếng ngựa gãi chân, nhai cỏ “Mị thổn thức nghĩ mình không bằng con ngựa”.
Chúng ta đã từng đọc truyện thơ "Tiễn dặn người yêu" trong đó cô gái Thái bị ép
duyên đau khổ than thân: “Ngẫm thân em chỉ bằng thân con bọ ngựa — con chẫu
chuộc thôi...”. Nỗi cay đắng của Mị còn gấp trăm gấp nghìn lần thế! Được cởi trói do
một sự tình cờ, cô lại phải vào rừng hái lá thuốc, đêm ngồi hầu hạ, xoa thuốc dấu cho
A Sử. Đau ê ẩm, mỏi quá, Mị “gục đầu nằm thiếp đi” lại bị tên khốn kiếp “đạp chân
vào mặt”. Tô Hoài đã ghi lại một cách cảm động sự vùng dậy lần thứ hai của Mị với
bao vùi dập, đau đớn ê chề ! Mị vẫn chưa gục ngã trước số phận!
Lần thứ ba, Mị lại vùng dậy. Hình như số phận của Mị đã gắn liền với số phận của A
Phủ như một tiền định. Một bên là con dâu gạt nợ, một bên là kẻ phạm tội đánh con
quan. Cả hai đều là con trâu, con ngựa của nhà thông lí Pá Tra. Mị đã bị A Sử trói
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
đứng. A Phủ vì tội để hổ bắt mất bò đã bị Pá Tra trói vào cọc bằng một cuộn dây mây,
“quấn từ chân lên vai, chỉ còn cổ và đầu hơi lúc lắc được”. Làm sao bắt được con hổ?
A Phủ nhất định bị thế mạng. Suốt 3 ngày đêm bị trói “A Phủ chỉ đứng nhắm mắt” Má
A Phủ đã xám lại. A Phủ sắp chết! Giữa đêm khuya từ bếp lửa nhìn sang, Mị nhìn
những giọt nước lăn bò trên má A Phủ mà xót xa, động lòng: “Trời ơi, nó bắt trói
đứng người ta đến chết...”. Mị căm thù nguyền rủa cha con thống lí: “Chúng nó thật
độc ác. Người kia việc gì mà phải chết thế..”. Mị không còn biết sợ hãi nữa. Cô đã
dùng dao nhỏ cắt nút dây mây, cởi trói cho A Phủ, cứu thoát A Phủ. Như một lời
khích lệ: “Đi ngay!”. Mị đã vùng chạy theo A Phủ. Cô đã nói: “ A Phủ cho tôi di... ở
đây thì chết mất!”. Lương tâm thức tỉnh. Mị cứu A Phủ và cũng là tự cứu mình. Thật
là dữ dội và khủng khiếp. Tình huống truyện tạo nên tính bi kịch của số phận. Bao
nhiêu máu và nước mắt, Mị mới giành được tự do. Mị thương người, tự thương minh.
Khát vọng về tự do và hạnh phúc, là nguồn sức mạnh vùng dậy của Mị.
Trốn khỏi Hồng Ngài, Mị và A Phủ đi suốt một mùa mưa, vượt qua những triền núi đá
tai mèo, họ nên vợ nên chồng khi đến khu du kích Phiềng Sa. Hành động cắt dây trói
cứu A Phủ và cùng A Phủ chạy trốn là điểm đỉnh sự vùng dậy của Mị, là sự thể hiện
sức sống tiềm tàng của người con gái Mèo trong truyện ngắn Vợ chồng A Phủ. Khát
vọng về tự do, hạnh phúc, về quyền sống của con người đã cho nhân vật Mị nhiều sức
mạnh để vùng dậy. Sức sống tiềm tàng của Mị đủ khổng định một chân lí: Bạo lực
không đè bẹp được khát vọng tự do! Sức sống tiềm tàng của Mị mang tính điển hình
sâu sắc, thể hiện một cách cụ thể, chân thực và sống động cho sự vùng dậy của người
Mèo trên con đường đi tìm hạnh phúc, tự do và họ đã đến với cách mạng và kháng chiến.
Nhân vật Mị được nhà văn Tô Hoài miêu tả và khám phá trong chiều sâu tâm hồn,
trong những biến thái “thăng trầm, gấp khúc” của tâm trạng. Miêu tả thành công sức
sống tiềm tàng của nhân vật Mị, ngòi bút nghệ thuật của Tô Hoài đã làm cho truyện
ngắn Vợ chồng A Phủ sáng bừng giá trị nhân đạo. Người đọc mãi mãi thấm thía về cái
giá của tình yêu tuổi trẻ và hạnh phúc, tự do.
Sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị - Mẫu 16
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
Tô Hoài tên khai sinh là Nguyễn Sen, ông là một cây bút đầy sức sáng tạo của nền văn
học Việt Nam. Tô Hoài có vốn hiểu biết phong phú, sâu sắc về phong tục tập quán của
nhiều vùng miền khác nhau, lối trần thuật hóm hỉnh, vốn từ vựng giàu có, sáng tạo,
cách miêu tả đậm chất tạo hình, lay động lòng người. . “Vợ chồng A Phủ” là một
trong những tác phẩm tiêu biểu của ông. Truyện nói về cuộc sống tối tăm , khổ nhục
và quá trình tự vùng lên đấu tranh kẻ thù, xây dựng lại cuộc đời của người dân miền
núi cao Tây Bắc dưới ách thống trị của bọn thực dân, chúa đất. Đặc biệt, Tô Hoài đã
khắc họa thành công nhân vật Mỵ có sức ám ảnh đối với người đọc với sức sống tiềm
tàng trong đêm tình mùa xuân ở Hồng Ngài.
Năm 1952, Tô Hoài cùng bộ đội vào giải phóng Tây Bắc. Chuyến đi thực tế này đã
đem đến cho nhà văn cái nhìn sâu sắc và tình cảm thắm thiết với người và cảnh Tây
Bắc. “Vợ chồng A Phủ” được in trong tập “Truyện Tây Bắc”
Tô Hoài đã dẫn dắt người đọc vào câu chuyện bằng một lời giới thiệu nhẹ nhàng
nhưng đầy ý vị “Ai ở xa về, có dịp vào nhà thống lý Pá Tra thường thấy có một cô gái
ngồi quay sợi gai bên tảng đá trước cửa, cạnh tàu ngựa. Lúc nào cũng vậy, dù quay
sợi, thái cỏ ngựa, dệt vải, chẻ củi hay đi cõng nước dưới khe suối lên, cô ấy cũng cúi
mặt, mặt buồn rười rượi”. Cách vào truyện gây ấn tượng bởi tác giả đã tạo ra sự đối
nghịch giữa cô gái trẻ đẹp lẻ loi, âm thầm với cảnh đông đúc tấp nập của gia đình
thống lí Pá Tra. Đây là thủ pháp tạo tình huống “có vấn đề” để lôi cuốn người đọc
khám phá những bí ẩn của số phận nhân vật.
Mị là một cô gái xinh đẹp, tài hoa, hồn nhiên yêu đời, là mơ ước của bao trai làng. Mị
còn là một cô gái chăm chỉ, hiếu thảo và có lòng tự trọng. Cô đã xin bố cô cho cô “con
nay đã lớn, đã biết cuốc nương làm ngô giả nợ cho bố, xin bố đừng gả con cho nhà
giàu” . Mị xứng đáng được sống hạnh phúc nhưng Mị lại phải sống đọa đày trong khổ
đau, tủi nhục. Ngày trước cha mẹ Mị phải vay tiền của nhà thống lí để làm đám cưới,
cho tới khi Mị ra đời, mẹ Mị mất, Mị sắp đến tuổi lấy chồng, món nợ vẫn không trả
được, dù mỗi năm gia đình Mị đã nộp một nương ngô cho thông lí. Thống lí đế nói
với bố của Mị “cho tao đứa con gái này về làm dâu thì tao sẽ xóa hết nợ cho”. Rồi Mị
bị A Sử con trai thống lí bắt có về làm vợ theo cướp dâu. Tô Hoài đã tố cáo chế độ
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
cho vay nặng lãi, bóc lột người nghèo một cách dã man của bọn thống trị vùng Tây
Bắc thời kì trước cách mạng tháng Tám.
Ngày mới về làm dâu, “có đến hàng mấy tháng, đêm nào Mị cũng khóc” vì Mị phải
sống với kẻ mà cô không yêu . hơn nữa, bề ngoài Mị là con dâu thống lí nhưng thực
chất cô là con nợ. Một con nợ thông thường dù khốn khổ vẫn hy vọng một ngày nào
đó sẽ trả hết nợ, thoát khỏi thân phận con nợ. Không thể chịu đựng được sự áp chế cả
thể xác lẫn tinh thần của cha con thống lí, Mị trốn về nhà gặp cha, cô tính ăn nắm lá
ngón để tìm sự giải thoát. Nhưng trước những lời thống thiết của cha, Mị không muốn
cha Mị buồn khổ hơn, cô nén nỗi đau riêng đành trở lại nhà thống lí.
Mị sống cam chịu, không phản kháng. Sau này, bố chết rồi “Mị không còn tưởng đến
Mị có thể ăn lá ngón tự tử nữa”. Tác giả cắt nghĩa “Ở lâu trong cái khổ, Mị quen khổ
rồi” để minh giải tình trạng nhân vật đày đọa đến mức tê liệt về tinh thần , buông xuôi,
phó mặc cho hoàn cảnh. Mị sống thầm lặng, lặng lẽ “mị ngày càng không nói, lùi lũi
như con rùa nuôi trong xó cửa”. Mị bị biến thành một thứ công cụ lao động là nỗi cực
nhục mà Mị phải chấp nhận. Nhưng Mị còn phải chịu đựng nỗi đau về tinh thần triền
miên. Nhà văn miêu tả căn buồng của Mị ở trong nhà thống lí như một nhà tù “ở cái
buồng Mị nằm, kín mít, có một chiếc cửa sổ một lỗ vuông bằng bàn tay. Lúc nào
trông ra chỉ thấy trăng trắng không biết là sương hay là nắng”. Mị bị đày ải bởi lao
động khổ sai ở nhà thống lí nhưng đáng sợ hơn là sự đày đọa về tinh thần, Nó làm cho
Mị sống mà như đã chết.
Với sự cảm thông trân trọng, Tô Hoài đã phát hiện sức sống mãnh liệt tiềm tàng trong
con người Mị dẫn cô tới hành động phản kháng táo bạo, quyết liệt. Nhà văn tạo những
cảnh, những tình huống hợp lí để vẻ đẹp tính cách nhân vật tỏa sáng.
Cảnh tết đến xuân sang với nhiều hình ảnh, màu sắc rực rỡ của những chiếc váy hoa
“phơi trên mỏm đá xòa như con bướm sặc sỡ”, tiếng cười đùa vui vẻ của đám trẻ trước
sân nhà, đặc biệt là tiếng sáo rủ bạn đi chơi đã tác động mạnh mẽ đến tâm hồn Mị. Mị
nghe “tiếng sáo ngoài đầu núi” vọng lại tha thiết, bổi hổi. Mị ngồi nhẩm thầm bài hát của người đang thôi:
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
“Mày có con trai con gái rồi …
Ta đi tìm người yêu”
Ngôn từ giản dị, mộc mạc của tiếng sáo hàm chứa lẽ sống tự do, phóng khoáng của
con người. Tiếng sáo đánh thức đời sống ý thức, làm hồi sinh tâm hồn Mị, bừng lên
sức sống tiềm ẩn trong Mị. “Ngày Tết, Mị cũng uống rượu..cứ uống ực từng bát. Rồi
say..” ngồi “nhìn mọi người nhảy đồng , người hát nhưng lòng Mị thì đang sống về
ngày trước”. Cách uống rượu “ực từng bát” của Mị khiến ta nghĩ cô như đang uống
đắng cay của phần đời đã qua và cô như đang uống cái khát khao của phần đười chưa
tới. Rượu có thể làm cơ thể và đầu óc Mị say nhưng tâm hồn cô thì đã tỉnh lại sau bao
tháng ngày câm nín bởi sự đày đọa khốn khổ. “Tai Mị văng vẳng tiếng sáo gọi bạn
đầu làng”. Tiếng sáo nhắc Mị nhớ lại một thời tươi đẹp, một thời tự do. Có biết bao
nhiêu người mê ngày đêm thổi sáo đi theo Mị. Để rồi, sau bữa cơm Tết, mọi người đi
chơi thì Mị lại “từ từ bước vào buồng”, “ngồi xuống giường, trông ta cái cửa sổ lỗ
vuông mờ mờ trăng trắng”. Bởi vì bị giam hãm lâu ngày, Mị đã thành thói quen.
“Chẳng năm nào A Sử cho Mị đi chơi Tết. Mị cũng chẳng buồn đi”. Nhưng Mị thấy
“phơi phới trở lại trong lòng đột nhiên vui sướng như những đêm Tết ngày trước” . Mị
thấy mình còn trẻ, Mị muốn đi chơi như bao người phụ nữ có chồng khác. Mị thấy
mình còn trẻ, Mị muốn đi chơi như bao người phụ nữ có chồng khác. Mị ý thức được
tình cảm của mình. Ý nghĩ về cái chết là sự phản kháng hoàn cảnh. Nó chứng tỏ Mị đã
trở lại chính mình. “Tiếng sáo gọi bạn yêu vẫn lửng lơ bay ngoài đường” nghe càng da
diết , thôi thúc Mị bước tới hành động “xắn một miếng mở bỏ thêm vào đĩa đèn cho
sáng”. Khi tiếng sáo “rập rờn” trong đầu, Mị quyết định đi chơi, Mị sửa soạn đi chơi,
Mị “quấn lại tóc” “với tay lấy cái váy hoa”, “rút thêm cái áo”. Hành động của Mị là
hành động của một người tự do, theo tiếng gọi của lòng mình. Giữa lúc khao khát tự
do trong Mị đang sống dậy thì Mị bị A Sử trói đứng vào cột “không cúi không
nghiêng đầu được nữa”. Lúc đó, Mị vẫn là người nửa tỉnh nửa mơ, hồn Mị vẫn lâng
lâng theo tiếng sáo, những kí ức tươi đẹp thời thanh xuân khiến Mị “như không biết
mình đang bị trói”. Khi Mị vùng bước đi, sợi dây trói nhắc Mị nhớ tới thân phận trong
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
hiện tại. Mị thổn thức nghĩ “Mình không bằng con ngựa” , vì con ngựa còn được đứng
gãi chân, nhai cỏ. Thực tại nghiệt ngã lại bóp chết khát vọng trong Mị. Cả đêm bị trói
đứng như thế. Nín khóc Mị lại bồi hồi, có lúc lại nồng nàn thiết tha nhớ…
Sức sống mãnh liệt tiềm tàng trong con người Mị không gì vùi dập được. Ngòi bút của
tác giả lánh sâu vào những bí mật của đời sống nội tâm, phát hiện nét đẹp và nét riêng
của tính cách nhân vật ngay cả lúc nhân vật đau khổ nhất. Tô Hoài đã cảm thông cho
số phận của những con người phải sống trong sự đày đọa của áp bức thống trị. Nhà
văn đã lên án và tố cáo sâu sắc một xã hội tàn bạo, xấu xa, nghiệt ngã như vậy. Qua
đó, Tô Hoài còn ca ngợi vẻ đẹp tâm hồn , khát vọng sống mãnh liệt của nhân vật Mị.
Cảm nhận sức sống tiềm tàng của Mị - Mẫu 17
Có những sở thích nhất thời, song cũng có những sở thích đời đời không thay đổi, có
những nỗi đau thoáng qua và cũng có những vết thương hằn sâu theo năm tháng. Nếu
giở những trang đời đẫm lệ của Kiều ta sẽ khóc, nếu Chí Phèo chết ta xót thương thì
khi đọc Vợ chồng A Phủ ta cũng cho phép tim mình rung lên theo tiếng thổn thức của
Mị. Một cô gái trẻ phải chôn vùi cuộc đời thanh xuân trong nhà tên thống lí đến khi
trốn khỏi Hồng Ngài, ta vẫn còn thấy được một sức sống tiềm tàng mãnh liệt trong
người con gái Mèo ấy! Hạt nảy mầm ra hoa kết trái là một quy luật tự nhiên. Là con
gái lớn lên lấy chồng về làm dâu nhà chồng cũng là một tự nhiên và cũng là mơ ước
của họ. Thế nhưng, hạnh phúc rất nhiều song nói như người đời, ông trời lại hay ích
kỉ, ông chỉ ban cho một số người hạnh phúc còn khổ đau dường như nhân loại ai cũng
được hưởng. Em nhớ H.Balzac trong “Miếng da lừa” có viết “Trên đời không có gì
trọn vẹn hơn sự bất hạnh” là vậy. Ngay cả hạnh phúc tưởng chừng như tầm thường dễ
dàng đó cũng không mỉm cười với Mị, nó quay lưng với cô và mở cho cô trang đời cơ
cực: trang đời đẫm đầy nước mắt.
Chân dung Mị hiện lên đầu tác phẩm gần như là tảng đá chai sạn khô lạnh, dường như
ngọn lửa tình người đã vĩnh viễn tắt ngấm trong trái tim cô. Cô cứ “lùi lũi như con rùa
nuôi trong xó cửa”. Từ ngày bị bắt về làm dâu gạt nợ trong nhà thống lí đến nay,
gương mặt Mị chỉ toàn nước mắt. Gia đình Pá Tra nào có xem Mị là một con người, là
một thành viên hợp pháp? Một con ở! Thậm chí một con vật. Làm việc cạnh tàu ngựa,
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
buồng ngủ gần tàu ngựa Mị giống như con ngựa nhà thống lí. Ngày nối ngày, Mị chỉ
biết “quay tơ hái cỏ ngựa, dệt vải, chẻ củi, đi cõng nước”. Mị tồn tại đấy song chỉ là
cái xác biết đi, linh hồn Mị tắt lịm từ bao giờ rồi. Song, thật sự Mị vẫn chưa chết, con
người của Mị ngày xưa vẫn còn sống trong thể xác héo mòn và vẫn tiềm tàng một sức sống mãnh liệt.
Mị là con của núi rừng sơn cước, dòng suối rừng cây đã nhen nhóm trong cô một vẻ
hồn nhiên mộc mạc. Cô sống như chính cô, không giả dối, không tính toán so đo. Mị
rất yêu đời. Cô đẹp, cô có tài thổi sáo và đã từng vui chơi như tất cả mọi người. Cô
không có con trai khép kín dưới lòng biển sâu mà cô là cánh chim hay hót của núi
rừng. Mị đã từng phản đối khi nghe tin Pá Tra đòi bắt cô về làm dâu gạt nợ. Mị bảo
với bố “Con nay đã biết cuốc nương làm ngô, con phải làm nương ngô giả nợ cho bố.
Bố đừng bán con cho nhà giàu”. Mị yêu tự do, Mị yêu cuộc sống Mị muốn là cánh hải
âu không sợ biển lớn, sông dài, cô sẵn sàng trả bằng mọi giá để được tự do bên bố,
bên gia đình, được yêu, được ca hát. Mị đã có ý thức hẳn hoi về cuộc sống, thế nhưng
sự ngang trái cuộc đời đã chụp lên Mị màu đen tang tóc. Đối với Mị tự do là điều quý
nhất. Song, đóa hoa vừa chớm nụ xuân vừa rung rung ngỡ ngàng đón cuộc đời mới -
đời thiếu nữ - đã bị người ta ngắt, người ta vò nát, không thương tiếc: Mị bị A Sử bắt.
Đau đớn đến tận cùng “có đến hàng mấy tháng đêm nào Mị cũng khóc” và rồi chính
sức sống mãnh liệt, chính tình yêu cuộc sống đã đưa Mị đến ý định tự tử: Thà tự hủy
diệt thân xác còn hơn sống mà không được tự do, sống theo lí tưởng của mình. Những
ngang trái cuộc đời không buông tha Mị, cũng như bể khổ thế gian không cho phép
Kiều phải chết, nàng phải sống, sống chịu đọa đày. Và Mị không thể chết vì Mị phải
sống để gánh trên vai mối nợ truyền kiếp của cha mẹ. Cha mẹ cô cả đời khổ cực còn
phải sống vì con. Còn cô? Cô đã làm gì chưa? Cô không thể chết phải cam chịu làm
tảng đá vô tri, làm kiếp ngựa, kiếp con rùa thui thủi xó cửa nhà giàu. Năm tiếp năm,
tháng tiếp tháng, ngày lại nối ngày, Mị cam chịu tất cả! Con ngựa con trâu làm còn có
lúc, đêm nó còn được đứng gãi chân, đứng nhai cỏ còn Mị chưa bao giờ được nghỉ
ngơi. Ngày giờ chồng lên chừng nào thì sức sống của cô gái ngày xưa bị tiêu hao
chừng ấy: “Ở lâu trong cái khổ, Mị quen khổ rồi”. Sự đọa đày đã trói buộc đã biến Mị
thành nô lệ gần mất hẳn sức sống Mị quên hẳn việc tử tự của những năm về trước. Đối
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
với Mị lúc này thời gian là vô nghĩa. Mị chỉ biết làm việc mà thôi. Đáng lo thay khi
con người mất dần nhận cảm về thời gian vì như thế con người đó đã chết. Họ hoạt
động chỉ bằng bản năng còn đời sống tâm hồn đã tắt ngấm buồn vui, thời gian trôi qua
thật vô nghĩa. Thế lực phong kiến và thế lực thần quyền trong nhà thống lí đã nghiến
nát, đã tước đoạt được cuộc đời thanh xuân, yêu, sống của Mị. Đọc phần đầu tác phẩm
em không khỏi liên tưởng Mị là cô Huệ Chi trong Cửa biển của Nguyên Hồng. Song,
công bằng mà nói Huệ Chi hạnh phúc hơn Mị. Nàng chỉ sống như đã chết trong một
thời gian ngắn mà thôi - lúc bị ép gả cho tên tướng Nhật và nàng lại diễm phúc hơn
Mị gấp bội lần. Nàng được chết, được trở về một thế giới ngát hoa vĩnh hằng với đôi
tay rộng mở tình yêu của Mẹ. Còn Mị đau đớn thay khi cô phải kéo lê cuộc đời khổ ải
hàng mấy năm. Nhưng rồi Chí Phèo vẫn còn được bát cháo ân tình của Thị Nở đánh
thức. Mị cũng thế! Người con gái yêu đời, yêu cuộc sống như thế mà lại phải “chết” dễ dàng thế sao?
Em rất tâm đắc với hai chi tiết: Thứ nhất là tiếng sáo đêm xuân. Tiếng sáo vang dội từ
xa, len lỏi vào tâm hồn Mị. Tiếng sáo ngân vang ấy đã mở cửa ngôi nhà tâm hồn từ
lâu “im ỉm khóa” của Mị. Mị chợt nhớ – lần đầu tiên qua bao năm nay kí ức chợt ùa
về với Mị, Mị nhớ đến ngày trước “Mị thổi sáo giỏi. Mùa xuân này Mị uống rượu bên
bếp lửa và thổi sáo. Có biết bao nhiêu người mê ngày đêm đã thổi sáo đi theo Mị”. Và
lần đầu tiên, lại cũng là lần đầu ý định tự tử lại đến và Mị ước “Nếu có nắm lá ngón
trong tay lúc này, Mị sẽ ăn cho chết ngay”. Khi con người ta muốn chết, hơn lúc nào
hết lúc đó người ta tha thiết yêu cuộc sống và chính vì không được cuộc sống đáp ứng
nên họ rơi vào sự thất vọng và tìm đến cái chết. Sức sống của Mị không bị hủy diệt
mà tiềm ẩn và hôm nay như có một luồng gió mới thổi vào nó có dịp trỗi dậy. Mị đang
thả hồn theo tiếng sáo như lần theo sợi dây quá khứ để tìm về những ngày xưa hạnh
phúc. Và bất giác “Mị thấy phơi phới trở lại, trong lòng đột nhiên vui sướng”. Mị
muốn đi chơi, Mị “ngồi xuống giường trông ra cái ô cửa sổ mờ mờ trăng trắng”. Còn
ô cửa sổ nhỏ? Ô cửa sổ trong tác phẩm này là một không gian nghệ thuật, nơi ấy Mị
nhớ về quá khứ, về thuở con gái. Không gian mờ đục đó hôm nay, Mị mới nhận thức
được. Bấy lâu nay Mị nào có quan tâm. Không gian âm u có phải chăng là đời Mị?
Một cuộc đời trong màn sương không lối thoát, Mị có phải chăng là con mồi mãi sa
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
vào lưới nhện? Hôm nay, tiếng sáo luồn qua khung cửa đã làm cho Mị nhớ về quá
khứ, một thời son trẻ được tái hiện qua lớp “mờ mờ trăng trắng” ấy. Con người thực tế
trong Mị đã sống dậy thay thế cho con người vô thức. Thế mà, mãi mãi bất hạnh cứ
không thôi bám riết lấy Mị. Hai lần vươn tay đến hạnh phúc, hai lần sức sống trở về là
hai lần A Sử đã lấy đi mất, đã dang tay đẩy Mị trở về số kiếp con rùa, con ngựa. A Sử
trói Mị tàn ác như thời trung cổ, nhưng Mị bất chấp tất cả, Mị không sợ, Mị đang sống
với hạnh phúc kỉ niệm, đang thả trôi mình theo tiếng sáo. Thế nhưng sự tàn ác luôn
không cho Mị hưởng hạnh phúc đầu một thời gian ngắn ngủi thôi. Mị trở về kiếp lùi
lũi như con rùa con ngựa. Cuối cùng sức sống ấy đã trỗi dậy hơn lúc nào hết, nó mãnh
liệt bội phần. Lần Mị cởi trói cho A Phủ. Thoạt tiên lúc thấy A Phủ, Mị nhìn. Một cái
nhìn hờ hững không xúc động, không lạ lùng. Cảnh nhà này trói người là chuyện
thường. Nhưng đến một đêm, như bao đêm nào Mị cũng thức dậy và vẫn “thản nhiên
thổi lửa hơ tay”. Anh lửa “bập bùng sáng lên” chính ánh lửa ấy đã buộc Mị “lé mắt
trông sang thấy hai mắt A Phủ cũng vừa mở, một dòng nước mắt lấp lánh bò xuống
hai hõm má đã xám đen lại”. Và cũng như tiếng sáo, dòng nước mắt đau khổ của một
con người đau khổ đã lôi tuột Mị trở về quá khứ khổ đau ngày nào. Nhìn A Phủ đứng
đấy như một xác chết, bất giác Mị lại nhớ đến mình “Trông người lại ngẫm đến ta” là
vậy, Mị nhớ đến hôm ấy mình cũng đã chịu trói như thế và nước mắt chảy xuống
miệng, xuống cổ… không ai biết, ai hay. Nhìn A Phủ Mị thương mình quá! Sao đời
mình lại khổ đến thế! Và từ thương bản thân Mị nghĩ đến người, nghĩ đến người đàn
bà đã bị chết trói, nghĩ đến A Phủ Mị căm hận lũ người vô lương. Cái thương, cái căm
giận, cái phẫn nộ ấy khác nào như nguồn hơi bơm vào một quả bóng đã căng và căng
đến mức phải nổ tung, chính những điều đó đã làm Mị quan tâm đến A Phủ, một con
người khổ sở chỉ vì đánh mất một con bò mà phải đem mạng mình đánh đổi. Không!
Mị nhủ A Phủ không lí do gì phải chết. Và Mị đã hành động: “Mị rón rén bước lại, A
Phủ vẫn nhắm mắt, nhưng Mị tưởng như A Phủ đương biết có người bước lại, Mị rút
dao nhỏ cắt lúa, cắt nút dây mây. A Phủ cứ thở phè từng hơi không biết mê hay tỉnh”.
Mị hành động không hề tính toán. Thật vậy sau khi cởi trói cho A Phủ “Mị cũng hốt
hoảng” Mị hành động chỉ vì thương và ý định trả thù… Mị không muốn một cái chết
lại xảy ra, một tội ác nữa lặp lại, dù sao Mị cũng là một con người, Mị có trái tim nhân
hậu của một con người. Và hành động đó là sự phản kháng của sức sống ngày xưa. Có
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
người cho rằng đây là một hành động tự phát vô ý thức. Song theo em vẫn có thể hiểu
đây là một hành động xuất phát từ một quá trình vận động tâm lí có ý thức. Có thể xảy
ra lắm chứ! Nhưng cái quan trọng ở đây là kết quả một sức sống tiềm tàng, tiềm ẩn của Mị trước đó.
Mị cởi trói cho A Phủ là đã tự tay giật bỏ vòng xiềng xích cho mình. Và hành động tự
giải phóng này của Mị có nguồn gốc từ cái buồn “rười rượi” từ cách uống rượu từng
bát như uống cay đắng tủi nhục của cuộc đời…Và dĩ nhiên, nó trực tiếp hơn nhờ vào
tiếng sáo gọi bạn, tiếng sáo đã làm cho lòng Mị bùng lên một ngọn lửa vốn dĩ đã dập tắp từ lâu.
Giữa màn đêm u tối, Mị lao theo A Phủ, Mị lao vào bóng đêm để xé toạc bóng đêm
đến với ánh sáng của tự do và hạnh phúc. Mị chạy theo A Phủ chạy trốn để tìm một
vùng đất mới, để sống với hạnh phúc, được làm con người. Mặc dù giữa Mị và A Phủ
chưa hề có khái niệm tình yêu, thứ tình yêu trai gái nhưng ở họ có một thứ tình khác:
tình người, người cùng đau khổ. Và họ đã biết rằng phải dựa vào nhau để sống. Chỉ có
một con đường sống, duy nhất và con người thực của cô gái Mèo ấy đã thắng, cô lao
đi quên tất cả, quên thế lực quên sự trả thù của cha con thống lí, quên đi con ma thần
quyền chi phối, trói buộc cuộc đời cô. Đối với cô bây giờ tự do là trên hết. Cô lao đi,
đi đến phía trước dù cô chưa định hình rõ nhưng đây là đường sống. Khác với chị Dậu
trong Tắt đèn Chị Dậu lao ra đêm đen, và bóng tối như muốn nuốt chửng chị ấy, chị
mò mẫm trong vùng tối ấy. Chị không có con đường sáng để đi. Chị lao ra chỉ đơn
thuần là tránh nạn, chị lao ra để mà lao ra song không lối thoát: Chị Dậu không thể tự
giải phóng nổi mình “Trời tối như mực và như cái tiền đồ của chị”. Còn Mị, Mị lao ra
để cùng đi với A Phủ đến một miền đất sống.
Kết thúc đoạn trích là cảnh A Phủ dìu Mị lao xuống dốc. Có lẽ tác phẩm dừng ở đây
thì em chắc hẳn người đọc ai cũng sẽ tin chắc rằng A Phủ và Mị sẽ được sống yên
lành và hạnh phúc. Bởi lẽ với sức sống mãnh liệt với niềm yêu cuộc sống đến thế thì
không thể nào họ (mà đặc biệt là Mị) lại có thể không tìm được cuộc sống đích thực
như í muốn. Và không những chỉ có Mị mà bất kì một ai khác đều yêu tin vào cuộc
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
sống thì sớm hay muộn trái ngọt hạnh phúc cũng đến với tay họ, dù hôm nay đang
chịu nhiều đau khổ, nhọc nhằn. “Hạnh phúc là một sự đợi chờ” (J.Rút Xô).
Phân tích sức sống tiềm tàng của Mị - Mẫu 18
Trong thiên truyện Vợ chồng A Phủ, Tô Hoài đã rất thành công ở việc miêu tả tâm lí
nhân vật. Đặc biệt ở quá trình bộc lộ sức sống tiềm tàng của Mị, một thiếu nữ mà vẻ
đẹp, tình yêu, niềm khát khao hạnh phúc đều đã bị chế độ phong kiến miền núi vùi
dập. Song con người ham sống và sức sống tiềm tàng trong Mị vẫn không chết. Có
dịp, con người ấy sẽ thức dậy như một sự tất yếu, thức dậy để giải phóng thân phận
mình. Tô Hoài đã miêu tả chân thực và tinh tế diễn biến tâm lí phức tạp đó của Mị từ
khi bị bắt làm con dâu gạt nợ nhà thống lí đến lúc cùng A Phủ trốn khỏi Hồng Ngài.
Qua đó, giá trị nhân đạo lớn lao của tác phẩm được khẳng định.
Mở đầu tác phẩm, Mị đã được tác giả giới thiệu như hiện thân của một số kiếp nghiệt
ngã, một tâm hồn đau khổ câm lặng: “ngồi quay sợi bên tảng đá trước cửa, cạnh tàu
ngựa. Lúc nào cũng vậy, dù quay sợi, thái cỏ ngựa, dệt vải, chẻ củi hay đi cõng nước
dưới khe suối lên, cô ấy cũng cúi mặt, mặt buồn rười rượi”. Mị như một cái bóng, một
mảng tối im lìm trong cảnh giàu sang nhà Thống lí Pá Tra. Càng ngày Mị càng không
nói, chỉ “lùi lũi như con rùa nuôi trong xó cửa”. Người đàn bà ấy bị cầm tù trong ngục
thất tinh thần, nơi lui vào lui ra chỉ là “một căn buồng kín mít chỉ có một chiếc cửa sổ,
một lỗ vuông bằng bàn tay” Đã bao năm rồi, người đàn bà ấy chẳng biết đến mùa
xuân, chẳng đi chơi Tết…
Nhà văn có tả hình dáng nhưng không nhằm khắc họa chân dung ngoại hình mà chủ
yếu làm nổi bật con người số phận, một số phận nghiệt ngã, cay đắng, tủi cực. Điều đó
có sức ám ảnh đối với độc giả, gieo vào lòng người những xót thương. Cách áp chế
nặng nề của bọn chúa đất phong kiến miền núi, cả cường quyền và thần quyền đã đè
nén một tâm hồn yêu đời, khát sống trở thành một người hoàn toàn tê liệt về ý thức:
“sống lâu trong cái khổ Mị cũng đã quen rồi”, “Mị tưởng mình cũng là con trâu, mình
cũng là con ngựa”, Mị chỉ “cúi mặt, không nghĩ ngợi”, chỉ “nhớ đi nhớ lại những việc
giống nhau”. Mị không còn ý thức được về thời gian, tuổi tác và cuộc sống. Mị sống
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
như một cỗ máy, một thói quen vô thức. Mị vô cảm, không tình yêu, không khát vọng,
thậm chí không còn biết đến khổ đau.
Nhưng đâu đó trong cõi sâu tâm hồn người đàn bà câm lặng vì cơ cực, khổ đau ấy vẫn
tiềm ẩn một cô Mị ngày xưa, một cô Mị trẻ đẹp như đóa hoa rừng đầy sức sống, một
người con gái trẻ trung hiếu thảo. Ngày ấy, tâm hồn yêu đời của Mị gửi vào tiếng sáo
“Mị thổi sáo giỏi, thổi lá cũng hay như thổi sáo”. Ở Mị, khát vọng tình yêu tự do luôn
luôn mãnh liệt. Nếu không bị bắt làm con dâu gạt nợ, khát vọng của Mị sẽ thành hiện
thực bởi “trai đến đứng nhẵn cả chân vách đầu buồng Mị”. Mị đã từng hồi hộp khi
nghe tiếng gõ cửa của người yêu. Mị đã bước theo khát vọng của tình yêu nhưng
không ngờ sớm rơi vào cạm bẫy.
Tất cả những phẩm chất trên đây sẽ là tiền đề, là cơ sở cho sự trỗi dậy của Mị sau này.
Nhà văn miêu tả những tố chất này ở Mị khiến cho câu chuyện phát triển theo một
logic tự nhiên, hợp lí. Chế độ phong kiến nghiệt ngã cùng với tư tưởng thần quyền có
thể giết chết mọi ước mơ, khát vọng, làm tê liệt cả ý thức lẫn cảm xúc con người
nhưng từ trong sâu thẳm, cái bản chất người vẫn luôn tiềm ẩn và chắc chắn nếu có cơ
hội sẽ thức dậy, bùng lên.
Bị bắt về nhà thống lí làm con dâu gạt nợ, Mị định tự tử. Mị tìm đến cái chết chính là
cách phản kháng duy nhất của một con người có sức sống tiềm tàng mà không thể làm
khác trong hoàn cảnh ấy. “Mấy tháng ròng đêm nào Mị cũng khóc”, Mị trốn về nhà
cầm theo một nắm lá ngón. Chính khát vọng được sống một cuộc sống đúng nghĩa đã
khiến Mị không muốn chấp nhận cuộc sống bị chà đạp, cuộc sống lầm than, tủi cực, bị
đối xử bất công như một con vật. Mị tìm đến cái chết như một hành động tự giải thoát.
Đêm tình mùa xuân là cái đêm đáng ghi nhớ nhất trong cuộc đời Mị. Mị thốt nhiên lại
muốn đi chơi và đã sửa soạn để đi chơi. Với một người như Mị, muốn đi chơi có
nghĩa là muốn nổi loạn, muốn phá phách, không cam chịu sống “lùi lũi như con rùa
nuôi trong xó cửa” nữa.
Tô Hoài đã bộc lộ tài năng nghệ thuật già dặn của mình trong việc lí giải sự chuyển
biến tâm lí của Mị vừa như một sự bột phát đột phá vừa như là hệ quả tất yếu của một
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
sức sống tiềm tàng, tiềm ẩn được khơi dậy, bùng lên để quên đi thực tại, sống đúng
với bản chất của mình.
Sự thức tỉnh ý thức của Mị trước hết là nhờ ở sự tác động của hoàn cảnh: “những
chiếc váy hoa đã đem phơi trên mỏm đá, xòe như con bướm sặc sỡ, hoa thuốc phiện
vừa nở trắng lại đổi ra màu đỏ au, đỏ thẫm rồi sang màu tím man mác”. Cảnh vật cùng
với những âm thanh rộn rã báo hiệu mùa xuân: “đám trẻ đợi tết chơi quay cười ầm
trên sân chơi trước nhà” cũng có những tác động nhất định đến tâm lí của Mị. Nếu
ngoại cảnh là những chất xúc tác gián tiếp thì rượu là chất xúc tác trực tiếp để tâm hồn
yêu đời, khát sống của Mị trỗi dậy. “Mị đã lấy hũ rượu uống ừng ực từng bát một”. Mị
vừa như uống cho hả giận vừa như uống hận, nuốt hận. Hơi men đã dìu tâm hồn Mị theo tiếng sáo.
Trong đoạn diễn tả tâm trạng hồi sinh của Mị, tiếng sáo có một vai trò đặc biệt quan
trọng. “Mị nghe tiếng sáo vọng lại, thiết tha, bồi hồi. Mị ngồi nhẩm thầm bài hát của
người đang thổi”. “Ngày trước, Mị thổi sáo giỏi…
Mị uốn chiếc lá trên môi, thổi lá cũng hay như thổi sáo. Có biết bao nhiêu người mê,
ngày đêm đã thổi sáo đi theo Mị hết núi này sang núi khác”. Với Mị, tiếng sáo là biểu
tượng lôi cuốn nhất của mùa xuân, của khát vọng tình yêu, hạnh phúc. Không phải
ngẫu nhiên mà tác giả lại dụng công miêu tả tiếng sáo nhiều lần đến thế: “Tiếng sáo
gọi bạn cứ thiết tha, bồi hồi”, “ngoài đầu núi lấp ló đã có tiếng ai thổi sáo”, “tai Mị
vẳng tiếng sáo gọi bạn đầu làng”, “mà tiếng sáo gọi bạn yêu vẫn lửng lơ bay ngoài
đường”, “Mị vẫn nghe tiếng sáo đưa Mị đi theo những cuộc chơi, những đám chơi”,
“trong đầu Mị rập rờn tiếng sáo”… Tô Hoài đã miêu tả tiếng sáo như một dụng ý nghệ
thuật để lay tỉnh tâm hồn Mị. Tiếng sáo là biểu tượng của khát vọng tình yêu tự do, đã
theo sát diễn biến tâm trạng Mị, là ngọn gió thổi bùng lên đốm lửa tưởng đã nguội tắt.
Thoạt tiên, tiếng sáo còn “lấp ló”, “lửng lơ” đầu núi, ngoài đường. Sau đó, tiếng sáo
đã thâm nhập vào thế giới nội tâm của Mị và cuối cùng tiếng sáo trở thành lời mời gọi
tha thiết để rồi tâm hồn Mị bay theo tiếng sáo. Mị đã vượt khỏi tâm trạng thờ ơ, nguội
lạnh lâu nay của mình. Dấu hiệu đầu tiên của việc sống lại đó là Mị nhớ lại quá khứ,
nhớ về hạnh phúc ngắn ngủi trong cuộc đời tuổi trẻ của mình và niềm ham sống trở lại
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
“Mị thấy phơi phới trở lại, lòng đột nhiên vui sướng như những đêm Tết ngày trước”.
“Mị còn trẻ lắm, Mị vẫn còn trẻ lắm. Mị muốn đi chơi”. Phản ứng đầu tiên của Mị là:
“nếu có nắm lá ngón trong tay Mị sẽ ăn cho chết”. Mị đã ý thức được tình cảm đau xót
của mình. Mị muốn chết chứ “không buồn nhớ lại nữa” cái ngày xưa đẹp đẽ ấy bởi
nhớ lại chỉ thêm đau, “chỉ thấy nước mắt ứa ra”. Những giọt nước mắt tưởng đã cạn
kiệt vì đau khổ đã lại có thể lăn dài. Đau khổ tưởng đã làm Mị tê liệt cả lí trí lẫn tình
cảm nhưng từ trong sâu thẳm, tâm hồn Mị không chết, Mị vẫn còn khóc được cho
hoài niệm của mình, khóc cho vết thương tưởng đã mãi mãi thành sẹo, thành chai. Từ
những sôi sục trong tâm tư đã dẫn Mị tới hành động “lấy ống mỡ xắn một miếng bỏ
thêm vào đĩa dầu”. Đây là hành động của sự thức tỉnh. Mị muốn thắp lên ánh sáng cho
căn phòng bấy lâu chỉ là bóng tối. Mị muốn thắp sáng cho cuộc đời tăm tối của mình.
Chí ít, thứ ánh sáng thực này cũng khiến Mị cảm thấy mình không phải là một thứ đồ
vật bị bỏ quên, không phải là một con rùa trong xó tối. Hành động này đẩy tới hành
động tiếp: Mị “quấn tóc lại, với tay lấy cái váy hoa vắt ở phía trong vách”, chiếc váy
hoa mà có lẽ đã bao nhiêu mùa xuân rồi Mị không biết đến sự tồn tại của nó. Và cứ
như một người đàn bà mộng du, Mị quên hẳn sự có mặt của A Sử, quên hẳn mình
đang bị trói mà tiếng sáo vẫn dịu tâm hồn Mị “đi theo những cuộc chơi, những đám
chơi”. “Em không yêu, quả pao rơi rồi. Em yêu người nào, em bắt pao nào”. Tâm hồn
Mị đã thuộc về một thế giới khác, một thế giới lung linh như ngọc bích, lóng lánh như
pha lên, một thế giới mà ở đó Mị thổi sáo, Mị hát, Mị yêu và được yêu. Đó là một sức
sống tiềm tàng, dữ dội và mãnh liệt.
Sức sống tiềm tàng, mãnh liệt ở Mị được bộc lộ rõ ở hành động “vùng bước đi” giữa
lúc cả người bị trói đứng vào cột. Chỉ khi “tay chân đau không cựa được” Mị mới sức
tỉnh trở về hiện tại. Tiếng sáo im bặt, thay vào đó là “tiếng chân ngựa đạp vào vách”
khiến Mị cay đắng nghĩ “mình không bằng con ngựa”. Trong tác phẩm, rất nhiều lần
tác giả nhắc đến cuộn dây trói (trói Mị, trói A Phủ). Đó như là một biểu tượng cho chế
độ cường quyền và thần quyền khắc nghiệt. Nhưng ngay cả khi cuộn dây trói thít chặt
nhất cũng không thể ngăn con người nghĩ đến cuộc sống, sống với thế giới của tình yêu và khát vọng.
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
Tô Hoài đã đặt sự hồi sinh của Mị vào tình huống bi kịch: khát vọng mãnh liệt – hiện
thực phũ phàng khiến cho sức sống ở Mị càng thêm phần dữ dội. Quá trình hồi sinh
của một sức sống tiềm ẩn được nhà văn miêu tả không hề hời hợt, dễ dãi. Nhân vật
vượt khỏi sự thờ ơ, nguội lạnh không hề đơn điệu, dễ dàng. Mị sống quá lâu trong cái
khổ vì thế sự hồi sinh đến nhanh rất dễ gây cảm giác giả tạo. Đó phải là một quá trình
chuyển biến lớn dần và phải có một sự tác động đặc biệt. Sự tác động đó không gì
thay được tiếng sáo trong đêm tình mùa xuân. Một làn sóng cảm xúc đi qua, dù mãnh
liệt cũng không thể làm thay đổi cuộc đời Mị. Nhưng những gì mà Tô Hoài viết về cái
đêm tình mùa xuân ấy thật vô cùng ý nghĩa. Qua đây, nhà văn muốn phát biểu một tư
tưởng: sức sống của con người cho dù bị giẫm đạp, bị trói chặt vẫn không thể chết mà
luôn luôn âm ỉ, chỉ cần gặp dịp là bùng lên.
Khi tiếng sáo im bặt, chỉ còn nghe tiếng chân ngựa đạp vào vách cũng là lúc mọi kí ức
tan biến, cuộc đời Mị lại như những đêm đông trên miền núi cao, vừa dài vừa buồn.
Trước cảnh A Phủ bị trói, Mị hoàn toàn vô cảm. “Mị vẫn thản nhiên thổi lửa hơ tay”.
Có đêm, bị A Sử đánh gục ngay cửa bếp vậy mà đêm sau Mị vẫn trở dậy thổi lửa, hơ
tay như thế. Ta cứ tưởng sức sống trong Mị giống như ngọn đèn cạn dầu, chỉ bùng lên
để rồi tắt ngấm. Nhưng không, phần trên mới chỉ là phần chuẩn bị cho một bước đột
phá. Tâm hồn tê dại của người đàn bà ấy đột ngột bùng lên thật mãnh liệt: cắt dây trói
cứu A Phủ và tự giải thoát chính mình. Đây là một hành động táo bạo có ý nghĩa
quyết định đối với cuộc đời Mị. Sau hành động này, Mị đã tìm thấy hạnh phúc và sống
một cuộc đời đáng sống – trở thành vợ A Phủ và thành viên đội du kích Phiềng Sa.
Hành động của Mị vừa mang tính tự phát vừa có ý thức tự giác. Tự phát bởi sự việc
đến nhanh, đột ngột và Mị không kịp tính trước rồi sẽ đi đâu, làm gì, ngay cả việc có
chạy theo A Phủ hay không cũng chỉ được Mị quyết định sau khi cắt dây trói, đứng
lặng một phút trong bóng tối. Tô Hoài thật tinh tế và bản lĩnh khi sắp xếp chi tiết này
bởi nếu không khéo rất có thể có hai khả năng xảy ra: một là Mị trốn chồng vì khổ
quá, hai là Mị bỏ chồng theo A Phủ vì A Phủ vốn là người mà bao nhiêu cô gái mơ
ước có được. Cả hai khả năng này đều hạ thấp giá trị nhân vật, Mị cắt dây trói cho A
Phủ nhưng không hề chạy theo. Chỉ sau một phút định thần, nỗi hoảng sợ đã đẩy bàn
chân Mị vùng chạy theo một cách tự nhiên.
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
Tuy vậy, hành động của Mị chính là kết quả tất yếu của một con người có sức sống
tiềm tàng. Hành động này có nguồn gốc từ bản chất một người con gái hiếu thảo, yêu
đời, ham sống trong quá khứ, từ cái “buồn rười rượi”, từ cách uống rượu “ừng ực từng
bát một” và ngay cả từ ý định tự sát của Mị nữa. trực tiếp hơn cả là những giây phút
Mị rạo rực nghe tiếng sáo trong đêm tình mùa xuân. Sâu xa hơn nữa là vì Mị cảm thấy
đau đớn giống như những lần chính Mị bị trói. Mị không nỡ để một con người vô tội
phải chết dần trong đau đớn.
Tất cả được khơi dậy đúng lúc: “Mị hé mắt trông sang thấy một dòng nước mắt lấp
lánh bò xuống hai hõm má đã sạm đen lại của A Phủ”. Giọt nước mắt tuyệt vọng của
A Phủ đã giúp Mị nhớ lại mình, nhận ra mình, xót xa cho mình. Thương người và
thương mình đồng thời nhận ra tất cả sự tàn ác của nhà thống lí, tất cả đã khiến cho
hành động của Mị mang tính tất yếu.
Tất nhiên, Mị cũng rất lo lắng, hoảng sợ. Mị sợ mình bị trói thay vào cái cọc ấy, “phải
chết trên cái cọc ấy”. Khi đã chạy theo A Phủ, cái ý nghĩ ấy vẫn còn đuổi theo Mị: “ở
đây thì chết mất”. Nỗi lo lắng của Mị cũng là một khía cạnh của lòng ham sống, nó đã
tiếp thêm cho Mị sức mạnh vùng thoát khỏi số phận mình.
Nhân vật Mị trong Vợ chồng A Phủ của Tô Hoài để lại dấu ấn khó phai mờ trong tâm
trí độc giả. Mị là nạn nhân của ách áp chế nặng nề kiểu trung cổ. Nhưng trong Mị luôn
tồn tại những mâu thuẫn gay gắt: bên trong người đàn bà cam chịu là một sức sống
tiềm ẩn, bên cạnh sự dửng dưng vô cảm có lúc lại thiết tha, bồi hồi, mãnh liệt.
So với chị Dậu (Tắt đèn – Ngô Tất Tố), sức sống của Mị có thể không tiềm tàng,
quyết liệt bằng nhưng ở Mị, sức sống ấy một khi trỗi dậy thì có hướng đi rõ rệt. Chị
Dậu vùng lên mãnh liệt để rồi đứng bơ vơ trong đêm tối đen như mực, tối như cái tiền
đồ của chị. Hành động rút dao của Mị cũng không phải là hành động tự giải thoát bi
kịch bằng một bi kịch của Chí Phèo (Chí Phèo – Nam Cao) mà là hành động cắt đứt
sợi dây mê tín thần quyền và sức mạnh man rợ cường quyền. Hành động của Mị
tượng trưng cho sự chiến thắng của tinh thần phản kháng và con đường của Mị cũng
như của bao người nghèo khổ đến với cách mạng là con đường tất yếu.
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
Cả quãng đường dài dằng dặc của Mị ở nhà thống lí Pá Tra có hai đêm đáng nhớ nhất.
Đó là “đêm tình mùa xuân” và đêm cắt dây trói cho A Phủ. Hai biến cố đó đã chứng
minh được sức sống tiềm tàng trong con người Mị mà không thế lực nào giết chết
được. Đó cũng là tình cảm nhân đạo lớn lao của ngòi bút Tô Hoài. Nhà văn đã miêu tả
quá trình diễn biến tâm lí và hành động của Mị rất tự nhiên, sinh động, vừa bất ngờ,
vừa tất yếu hợp quy luật. “Mị là nhân vật thành công bậc nhất trong văn xuôi cách
mạng đương đại Việt Nam” (Trần Đình Sử).
Sức sống tiềm tàng của Mị - Mẫu 19
Vợ chồng A Phủ in trong tập Truyện Tây Bắc của nhà văn Tô Hoài (xuất bản năm
1953). Đây là tác phẩm có giá trị hiện thực và nhân đạo sâu sắc. Thông qua số phận
của Mị và A Phủ, nhà văn đã dựng lại quãng đời đau khổ, tối tăm của người dân miền
núi trước Cách mạng và phản ánh quá trình đến với cách mạng của họ. Tô Hoài đã
thành công trong việc xây dựng nhân vật Mị với diễn biến tâm lí vô cùng phức tạp.
Nhân vật Mị mang đầy đủ phẩm chất tốt đẹp của phụ nữ vùng cao. Đẹp người, đẹp
nết, Mị được nhiều trai bản yêu mến, ước ao. Tuổi thanh xuân hứa hẹn với cô bao điều
tốt lành, nhưng chỉ vì món nợ cha mẹ cô vay của tên thống lí Pá Tra từ ngày cưới, cho
đến khi mẹ cô đã chết mà vẫn chưa trả được nên Mị bị bắt về làm con dâu trừ nợ cho nhà hắn.
Mị bị coi như một thứ đồ vật vô tri vô giác để tính ra tiền trừ vào số nợ. Những năm
tháng Mị sống với cha con tên thống lí gian ác là chuỗi dài đau thương, khổ ải. Cô bị
coi rẻ hơn cả con trâu, con ngựa.
Đau khổ, cực nhục đã cướp mất tuổi xuân của Mị, biến cô thành kẻ nhẫn nhục, cam
chịu. Cô gái xinh đẹp, hồn nhiên, đa cảm thủa nào đường như đã chết, chỉ còn lại
người đàn bà lúc nào cũng vậy... cũng cúi mặt, mặt buồn rười rượi... ngồi quay sợi gai
bên tảng đá trước cửa, cạnh tàu ngựa... của nhà thống tí. Mị sống âm thầm, lùi lũi như
con rùa nuôi trong xó cửa.
Không những bị đọa đày về thể xác, Mị còn bị đè nén, áp bức về tinh thần. Cô chán
sống nhưng không được chết, vì Mị chết thì món nợ truyền kiếp kia vẫn còn và người
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
bố già càng thêm đau khổ. Cuộc đời Mị bị trói buộc bằng quyền lực, bằng tập tục mê
tín dị đoan lâu đời của người dân miền núi. Mị cho rằng mình đã bị Con ma nhà thống
lí nhận mặt: nó đã bắt ta về trình ma nhà nó rồi thì chỉ còn biết đợi ngày rũ xương ở đây thôi.
Cách đối xử bất công, tàn bạo của cha con thống lí làm cho Mị sống triền miên trong
đau khổ. Cô lặng lẽ ra vào như cái bóng, không một người bạn chia sẻ tâm tình. Cô
chỉ biết làm bạn với ngọn lửa trong những đêm đông dài và buồn. Thân xác Mị héo
úa, tâm hồn Mị lạnh lẽo, trống vắng, nếu không có bếp lửa sưởi kia thì Mị cũng đến
chết héo... Ngọn lửa là người bạn duy nhất giúp cô xua bớt phần nào bóng tối u ám
đang vây phủ cuộc đời.
Không có người thông cảm với nỗi khổ của mình, Mị phải tìm đến ngọn lửa và coi nó
là bạn... Khổ biết chừng nào!
Tác giả giúp người đọc hình dung rõ hơn về cuộc đời bế tắc của Mị qua hình ảnh căn
buồng cô ở kín bưng, tối mò, chỉ thông với bên ngoài bằng lỗ cửa sổ bé như bàn tay.
Ở trong nhìn ra không biết là đêm hay ngày, sương hay nắng...
Bao năm qua, bị đày đọa trong nhà thống lí, mọi cảm xúc của Mị hầu như tê liệt. Tinh
thần phản kháng cũng vậy. Mị nghĩ rằng mình là con trâu con ngựa của nhà giàu, chỉ
biết việc ăn cỏ, biết đi làm mà thôi. Con trâu, con ngựa đêm còn được nghỉ, còn cô
không lúc nào ngớt việc. Trước kia, có lần cô phản kháng dữ dội bằng cách định ăn lá
ngón tự tử, giờ đây cô không nghĩ đến cái chết nữa vì đã quá quen với cái khổ rổi. Đời
Mị cứ thế lặng lẽ trôi đi trong vô vọng. Với Mị, cuộc sống không còn ý nghĩa.
Đau khổ kéo dài khiến cho lòng Mị tưởng chừng nguội lạnh. Dường như mọi cảm
xúc, khát khao đã bị dập tắt từ lâu. Điều kì diệu là dẫu trong tột cùng đau thương thì
mọi thế lực tội ác cũng không hủy diệt được con người. Lay lắt, đói khổ, nhục nhã
nhưng Mị vẫn sống âm thầm, mãnh liệt. Từ trong sâu thẳm tâm hồn người con gái bị
đày đọa kia vẫn âm ỉ, le lói một ngọn lửa yêu đời, ham sống. Mùa xuân về, Mị lén
uống rượu và lòng Mị thì đang sống về ngày trước. Tai Mị văng vẳng tiếng sáo gọi
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
bạn đầu làng... Mị thấy phơi phới trở lại, trong lòng đột nhiên vui sướng như những
đêm Tết ngày trước. Mị trẻ lắm. Mị vẫn còn trẻ. Mị muốn đi chơi...
Rõ ràng, bản chất đích thực đã trở lại với Mị. Tất cả mọi giác quan, cảm xúc tưởng
như đã lụi tàn vì đau khổ nay đang sống dậy. Mị thấy mình còn trẻ lắm, mà còn trẻ thì
phải được hưởng hạnh phúc. Vì thế nên bất chợt Mị muốn đi chơi. Nhưng khát vọng
chính đáng đã bị hiện thực phũ phàng vùi dập. A Sử đánh Mị, trói Mị, Mị vẫn thả hồn
lâng lâng theo tiếng sáo gọi bạn. Tiếng sáo mùa xuân, tiếng sáo gọi tình yêu khơi lên
niềm khao khát hạnh phúc trong lòng Mị. Phản ứng tự phát ban đầu của Mị không thể
giải phóng được cuộc đời cô nhưng những giây phút trỗi dậy ấy có ý nghĩa thức tỉnh.
Giống như đốm lửa âm ỉ trong đám tro tàn, có ngày nó sẽ bùng cháy dữ dội khi gặp cơn gió mạnh.
Chứng kiến cảnh A Phủ bị trói, bị đánh, mấy đêm đầu, Mị vẫn thản nhiên thức dậy
sưởi lửa. Mị thản nhiên vì chuyện đánh người, trói người xảy ra thường xuyên ở nhà
thống lí. Nhưng đêm nay, trông thấy dòng nước mắt bò xuống hai hõm má đã xám đen
lại của A Phủ, Mị không cầm lòng được. Mị thương A Phủ cũng bị rơi vào vòng đọa
đày, khốn khổ như mình. Cô liên tưởng tới bao kẻ tôi tớ khác trong nhà này đã bị cha
con tên thống lí bạo tàn đối xử dã man. Có người chết đói, chết rét sau mấy ngày cùm
trói. A Phủ kia cũng sẽ như vậy thôi và đến một ngày nào đó, Mị cũng thế. Hơn bao
giờ hết, ý thức về nỗi khổ, về thân phận trỗi dậy trong lòng Mị. Nếu cứ cúi đầu chấp
nhận số phận có nghĩa là chấp nhận cái chết bi thảm. Từ hình ảnh đau thương của A
Phủ trước mắt, Mị liên tưởng đến tương lai mù tối, bế tắc của mình. Chính điều đó đã
làm sống lại trái tim tưởng chừng đã bị đau khổ làm cho chai đá của Mị. Cô thương
người, thương thân. Giọt lệ bất lực và thống khổ của A Phủ như giọt nước cuối cùng
làm tràn đầy bình nước, cảm thương số phận A Phủ, một chàng trai dũng cảm, khỏe
mạnh sắp bị cướp đi mạng sống, Mị càng thương thân và càng căm thù cha con tên
thống lí gấp bội. Cái thương cái ghét bùng lên, lấn át nỗi sợ, dẫn Mị đến hành động
táo bạo ngoài ý thức: cắt dây trói cứu A Phủ. Đây là hành động bộc phát song nó là
kết quả tất yếu của cả một quá trình bị dồn nén, bức xúc về mặt tinh thần bây giờ đã
đến lúc giải thoát và đó cũng chính là biểu hiện tất yếu của một sức sống vốn đã tiềm
tàng ẩn chứa trong con người Mị bấy lâu nay. Mị cắt dây trói cho A Phủ cũng là cắt
Văn mẫu lớp 12: Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị
đứt những dây trói vô hình đã cột chặt cô vào quãng đời tủi nhục. Cô vụt chạy theo A
Phủ bởi cô ý thức được nỗi khổ và sự sống còn của mình: ở đây thì chết mất Mị chạy
theo tiếng gọi mãnh liệt của tự do, cô tự giải phóng mình khỏi nanh Vuốt cha con tên
thống lí tàn bạo. Từ trong cái địa ngục giam cầm đày ải mình suốt mấy năm qua, từ
trong sự bủa vây tàn khốc của cái chết, Mị đã vùng dậy tìm lẽ sống, làm lại cuộc đời.
Qua việc miêu tả diễn biến tâm lí và sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị trong hoàn
cảnh đau thương, nhà văn Tô Hoài muốn khẳng định không bạo lực đen tối nào có thề
vùi dập được sức sống và khao khát tự do của con người ; đồng thời nhấn mạnh rằng,
chỉ có sự tự vùng dậy của bản thân theo sự dẫn dắt của cách mạng mới giải phóng
được con người ra khỏi kiếp ngựa trâu, nô lệ. Đó chính là giá trị nhân đạo to lớn của tác phẩm.