Phân tích tác phẩm 'Mẹ Tơm' của Tố Hữu lớp 10

Phân tích tác phẩm 'Mẹ Tơm' của Tố Hữu lớp 10
1. Phân tích tác phẩm 'Mẹ Tơm' của Tố Hữu - Mẫu số 1
Tố Hữu – nhà thơ được tôn vinh là lá cờ đầu của thơ ca cách mạng Việt Nam,
không chỉ là một nhà thơ trữ tình chính luận, mà còn luôn hướng tới những
giá trị cộng đồng, niềm vui và khát vọng lớn lao. Trong suốt cuộc đời sáng tác,
ông gắn bó từng chặng đường thơ với từng giai đoạn cách mạng của dân tộc.
Bài thơ "Mẹ Tơm" được Tố Hữu viết khi ông trở về thăm lại người mẹ anh
hùng sau chín năm xa cách. Qua bài thơ dài, hình ảnh mẹ Tơm hiện lên với
những phẩm chất tốt đẹp. Dù giống như bao người phụ nữ Việt Nam khác với
dáng vẻ chân yếu tay mềm, nhưng mẹ Tơm lại mang trong mình lòng dũng
cảm phi thường. Bà là biểu tượng cho những người mẹ Việt Nam anh hùng.
Khi nhà thơ trở về quê hương thăm mẹ, lòng ông ngập tràn niềm vui nhưng
lại bàng hoàng khi nhận ra mẹ Tơm không còn nữa. Sự thay đổi nhanh chóng
của thời gian khiến ông cảm thấy như mình trở thành một người khách lạ
trong chính ngôi nhà của mình. Theo dòng hồi tưởng, hình ảnh mẹ Tơm hiện
lên với vẻ đẹp anh hùng, bà là người đã cưu mang, giúp đỡ những cán bộ
cách mạng và cả nhà thơ. Mẹ nấu cơm cho các cán bộ Đảng dù biết rằng
điều đó có thể khiến bà đối mặt với hiểm nguy:
“Con đã về đây, ơi mẹ Tơm
Hỡi người mẹ khổ đã dành cơm
Cho con, cho Đảng ngày xưa ấy
Không sợ tù gông, chấp súng gươm.”
Niềm vui sướng của tác giả khi nghĩ về người mẹ anh hùng ấy, người đã
không sợ những đe dọa và sự ác độc của quân thù. Mẹ Tơm chỉ là một người
phụ nữ bình dị nhưng trái tim bà lại được đúc bằng thép, để cho mọi sự tàn
ác kia chỉ như gió thoảng bên tai. Mẹ vẫn dành những phần cơm cho các cán
bộ Đảng mà không hề sợ súng gươm quân thù.
Không chỉ là một người mẹ dũng cảm, mẹ Tơm còn yêu thương các cán bộ
Đảng như con ruột của mình, đồng thời căm thù bọn Tây Nhật:
“Thương người cộng sản, căm Tây – Nhật
Buồng Mẹ – buồng tim – giấu chúng con
Đêm đêm chó sủa… Làng bên động?
Bóng Mẹ ngồi canh lẫn bóng cồn…”
Chính vì tình thương đối với những người cộng sản và lòng căm thù kẻ thù
xâm lược mà mẹ Tơm đã giúp đỡ các chiến sĩ. Bà lấy căn buồng của mình để
giấu các bộ đội, lấy trái tim để che chở họ. Trái tim mẹ chứa đựng tình
thương bao la, vượt qua mọi nỗi sợ hãi. Trong trái tim ấy, sự căm thù quân
giặc khiến nỗi sợ súng gươm không có chỗ tồn tại. Dù tuổi đã già, mẹ Tơm
vẫn không quản ngại ngồi canh chừng cho các con yên tâm làm việc.
Khi chứng kiến cảnh những người con chiến sĩ của mình bị bắt, mẹ đau xót
vô cùng. Hình ảnh máu đỏ pha lẫn với cát lạnh khiến mẹ trông nỗi đau như
vọng đến tận trời cao:
“Nhưng một đêm mưa, ướt bãi cồn
Lính về, lính trói cả hai con
Máu con đỏ cát đường thôn lạnh
Bóng mẹ ngồi trông, vọng nước non!”
Trở về với hiện tại, người mẹ ấy đã đi xa. Chỉ còn lại nắm cỏ và nắm đất. Nhà
thơ kể lại câu chuyện về người mẹ anh hùng đầy tình yêu thương và che chở.
Thời gian đã mang mẹ đi xa, nhưng tình cảm và lòng biết ơn của tác giả dành
cho người mẹ anh hùng, người đã hy sinh bản thân cho cách mạng, cho
kháng chiến của dân tộc, vẫn luôn còn mãi.
2. Phân tích tác phẩm 'Mẹ Tơm' của Tố Hữu - Mẫu số 2
Đoạn trích "Mẹ Tơm" của nhà thơ Tố Hữu là một phần trong tác phẩm "Chiếc
lá cuối cùng". Trong đoạn này, nhà thơ miêu tả hình ảnh người mẹ của mình -
một người phụ nữ mạnh mẽ, kiên cường, hy sinh nhưng cũng chất chứa
nhiều nỗi buồn và lo lắng.
“Con đã về đây, ơi mẹ Tơm
Hỡi người mẹ khổ đã dành cơm
Cho con, cho Đảng ngày xưa ấy
Không sợ tù gông, chấp súng gươm”
Mẹ Tơm hiện lên như một người phụ nữ nông thôn chất phác, mộc mạc. Bà
vất vả lao động trên cánh đồng, đôi bàn tay chai sạn nhưng lại chứa đựng
biết bao tình thương và sự hy sinh. Dù cuộc sống chẳng mấy dễ dàng, không
có nhiều điều kiện tốt đẹp, mẹ vẫn kiên nhẫn và nhẹ nhàng, luôn chăm sóc
cho gia đình và con cái bằng tất cả tình thương của mình.
Điều đặc biệt ấn tượng trong đoạn này là sự tôn vinh và yêu thương mẹ của
nhà thơ. Từ những hình ảnh mộc mạc nhưng sâu sắc, Tố Hữu đã lồng ghép
vào tác phẩm của mình sự kính trọng, lòng biết ơn và tình cảm sâu nặng đối
với mẹ. Đây không chỉ là sự miêu tả về hình ảnh một người phụ nữ mạnh mẽ
trong cuộc sống, mà còn là việc gợi nhớ về tình thương gia đình, về nguồn
năng lượng và sức mạnh của tình mẫu tử.
Tổng thể, đoạn trích "Mẹ Tơm" của Tố Hữu mang lại cho người đọc một cảm
nhận sâu sắc về tình yêu thương và sự hy sinh của mẹ, và khẳng định vai trò
quan trọng của gia đình trong cuộc sống của mỗi người.
“Chợ xa, Mẹ gánh mớ rau xanh
Thêm bó truyền đơn gọi đấu tranh
Bãi cát vàng thau in bóng Mẹ
Chiều về… Hòn Nẹ… Biển reo quanh…”
Hình ảnh mẹ Tơm hiện lên là một bà mẹ anh hùng, một người phụ nữ yêu
nước, căm thù giặc. Bà không quản khó nhọc nguy hiểm để cất giấu cán bộ
chiến sĩ trong nhà mình. Dù tuổi đã cao, mẹ vẫn tham gia tích cực vào các
hoạt động cách mạng. Người mẹ ấy quả thật rất vĩ đại và đáng kính biết bao.
Có lẽ vì thế mà Tố Hữu, dù bận rộn với cuộc chiến đấu, vẫn không thể nào
quên được tình cảm sâu đậm của người mẹ anh hùng ấy.
Những dòng thơ chất chứa tình cảm của Tố Hữu đã làm nổi bật lên hình ảnh
một người mẹ Việt Nam truyền thống, người mẹ không chỉ lo toan cho gia
đình mà còn sẵn sàng hi sinh vì nghĩa lớn. Chính từ sự hy sinh và tình yêu
thương vô bờ bến của mẹ mà nhà thơ cảm nhận được nguồn sức mạnh to
lớn để tiếp tục chiến đấu và cống hiến cho đất nước.
Thông qua đoạn trích này, ta thấy được tấm lòng cao quý của một người mẹ,
sự hy sinh thầm lặng mà vĩ đại. Mẹ Tơm không chỉ là biểu tượng của tình
mẫu tử thiêng liêng, mà còn là hình tượng của người phụ nữ Việt Nam bất
khuất, kiên cường trong đấu tranh bảo vệ Tổ quốc.
3. Phân tích tác phẩm 'Mẹ Tơm' của Tố Hữu - Mẫu số 3
Tố Hữu, tên khai sinh là Nguyễn Kim Thành, quê ở Thừa Thiên - Huế. Từ nhỏ,
ông đã được cha dạy làm thơ theo những lối cổ. Năm 1938, Tố Hữu gia nhập
Đảng Cộng Sản Đông Dương. Vào cuối tháng 4/1939, ông bị bắt giam và
phải trải qua nhiều nhà tù khác nhau, bao gồm nhà lao Thừa Thiên. Tháng
4/1942, ông vượt ngục và tiếp tục hoạt động cách mạng. Trong Cách mạng
tháng Tám năm 1945, ông đảm nhiệm vai trò Chủ tịch Ủy ban Khởi nghĩa,
lãnh đạo cuộc Tổng khởi nghĩa giành chính quyền ở Huế. Trong suốt hai
cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, Tố Hữu luôn giữ
những vị trí trọng yếu trong bộ máy lãnh đạo của Đảng và Nhà nước.
Thơ của Tố Hữu là một thành công xuất sắc của Thơ Cách mạng, gắn bó mật
thiết với vận mệnh của đất nước, phục vụ cuộc đấu tranh giành độc lập tự do
của dân tộc. Thơ ông là minh chứng sống động cho sức cảm hoá của lý
tưởng cộng sản và những tư tưởng xã hội chủ nghĩa trong đời sống tinh thần
của dân tộc ta. Con đường thơ của ông tìm thấy sự kết hợp hài hoà giữa hai
yếu tố cách mạng và dân tộc, tạo nên hình thức đẹp đẽ của thơ ca.
Bài thơ "Mẹ Tơm" được trích từ tập thơ "Gió lộng", được sáng tác sau
chuyến về thăm quê mẹ Tơm vào năm 1961 và cũng là bài thơ kết thúc của
tập thơ này. Bài thơ thể hiện lòng biết ơn sâu sắc của nhà thơ đối với Mẹ
Tơm và ca ngợi sự vĩ đại của những bà mẹ Việt Nam thời kháng chiến. Quê
hương mẹ Tơm hiện ra trong mắt tác giả thật sống động và đầy cảm xúc:
“Tôi lại về quê mẹ nuôi xưa
Một buổi trưa nắng dài bãi cát
Gió lộng xôn xao, sóng biển đu đưa
Mát rượi lòng ta ngân nga tiếng hát…”
Nhịp điệu của khổ thơ tươi vui, rộn rã như một khúc nhạc, phản ánh tâm
trạng phấn khởi của tác giả sau 19 năm quay lại nơi này. Hòn đảo với những
bờ cát nắng trải dài, gió mát thổi từng cơn, sóng biển vỗ bờ, tất cả những
cảnh vật quen thuộc đã gợi lên trong lòng tác giả những cảm xúc nhung nhớ:
“Mười chín năm rồi hôm nay lại bước
Đoạn đường xưa, cát bỏng lưng đồi
Ôi có phải sóng bồi thêm bãi trước
Hay biển đau xưa rút nước xa rồi?
Hòn Nẹ ta ơi! Mảng về chưa đó
Có nhiều không con nục con thu
Chào những buồm nâu thuyền câu Diêm Phố!
Nhớ nhau chăng hỡi Hanh Cát Hanh Cù?
Tôi lại về đây, hỡi các anh:
Hỡi rừng sa mộc, khóm dừa xanh
Hỡi đồi cát trắng rung rinh nắng
Hỡi những vườn dưa đỏ ngọt lành”
Một bức tranh tuyệt đẹp với sắc xanh của cây dừa, sắc đỏ của vườn dưa,
màu trắng của những đồi cát trải dài. Tác giả đã nhân hóa cảnh vật nơi đây
thành những người bạn thân lâu ngày không gặp để thể hiện cảm xúc nhớ
thương da diết. Những thứ vô tri vô giác nay trở thành những người bạn thân
thiết, gắn bó với ông trong hai cuộc kháng chiến gian khổ. Sau chín năm trở
lại nơi ở của người mẹ anh hùng, nhà thơ không khỏi bồi hồi xúc động khi
biết rằng mẹ đã không còn nữa, chỉ còn lại không gian ngày xưa với nỗi tiếc thương.
Bài thơ "Mẹ Tơm" để lại ấn tượng sâu sắc về hình ảnh một người mẹ Việt
Nam anh hùng - tuy nhỏ nhắn nhưng kiên cường bất khuất, coi bộ đội, chiến
sĩ như con cái của mình, hết lòng phục vụ cho cách mạng từ bữa ăn đến
những mớ rau để tuyên truyền thông tin mật. Dù bị quân giặc đe dọa, người
mẹ ấy vẫn can đảm, kiên trung không chịu khuất phục. Những điều này đã để
lại dấu ấn vô cùng đáng nhớ đối với Tố Hữu nói riêng và những chiến sĩ cách
mạng nói chung. Mẹ Tơm - đại diện cho người phụ nữ Việt Nam giỏi việc
nước, đảm việc nhà, xứng đáng với tám chữ vàng Bác Hồ từng trao tặng:
“Anh hùng, trung hậu, bất khuất, đảm đang”.
4. Phân tích tác phẩm 'Mẹ Tơm' của Tố Hữu - Mẫu số 4
Tố Hữu là một nhà thơ lớn của Việt Nam, nổi tiếng với những tác phẩm viết
về người mẹ với tình cảm sâu sắc và lòng kính trọng. Trong tập thơ "Từ ấy",
ông có bài "Bà má Hậu Giang"; trong "Việt Bắc" có các bài "Bầm ơi!", "Bà Bủ",
"Bà mẹ Việt Bắc"; trong "Gió lộng" có "Quê mẹ", "Mẹ Tơm"; và trong "Ra trận"
có "Mẹ Suốt". Những bài thơ này không chỉ là những dòng chữ mà còn là
những lời ngợi ca chân thành và biết ơn vô hạn đối với những người mẹ Việt Nam.
Bài thơ "Mẹ Tơm" được viết với cảm xúc thiêng liêng, tôn kính đối với người
mẹ đã nuôi dưỡng nhà thơ trong những ngày tháng khó khăn. Từ những xúc
cảm cá nhân, bài thơ đã vươn lên trở thành một tác phẩm triết lý, tôn vinh
đạo lý ân nghĩa của dân tộc. Tác giả đã lựa chọn thể thơ trữ tình kết hợp với
tự sự, phù hợp với giọng điệu tâm tình, làm nổi bật sự vận động nội tâm của mình.
Bài thơ mở đầu với cảm xúc dào dạt khi nhà thơ trở về miền biển Hậu Lộc,
quê hương của mẹ Tơm, sau mười chín năm xa cách:
“Tôi lại về quê mẹ nuôi xưa
Một buổi trưa, nắng dài bãi cát
Gió lộng xôn xao, sóng biển đu đưa
Mát rượi lòng ta ngân nga tiếng hát…”
Những từ láy như “xôn xao”, “đu đưa”, “ngân nga” tạo nên một không gian
tràn đầy âm thanh và cảm xúc, khiến cho người đọc cảm nhận được sự êm ái,
du dương và tình cảm sâu nặng của nhà thơ.
Tố Hữu không chỉ trở về với miền đất thân quen mà còn trò chuyện với
những cảnh vật vô tri như thể chúng là những người bạn cũ:
“Hòn Nẹ ta ơi! Mảng về chưa đó
Có nhiều không con nục, con thu?
Cho những buồm nâu thuyền câu Diêm Phố!
Nhớ nhau chăng, hỡi Hanh Cát, Hanh Cù?”
Màu sắc thiên nhiên trong bài thơ cũng rất sống động. Màu xanh của “dừa
xanh”, màu trắng của “cát trắng”, và màu đỏ của “dưa đỏ ngọt lành” hòa
quyện vào nhau tạo nên một bức tranh tuyệt đẹp. Nhà thơ như đang sống lại
những kỷ niệm xưa, khi ông trò chuyện với những cảnh vật quen thuộc, cảm
nhận được sự thay đổi của quê hương.
Trong khúc tâm tình này, nhà thơ nhớ đến mẹ Tơm với lòng biết ơn sâu sắc:
“Con đã về đây, ơi mẹ Tơm
Hỡi người mẹ khổ đã dành cơm
Cho con, cho Đảng ngày xưa ấy
Không sợ tù gông, chấp súng gươm”
Nhớ về mẹ Tơm là nhớ về một người mẹ giàu tình yêu thương, có lý tưởng
cao đẹp. Mẹ Tơm đã nuôi dưỡng, che chở cho Tố Hữu trong những ngày
tháng vượt ngục đầy gian nan, bất chấp bạo lực của kẻ thù. Mẹ Tơm thật tình nghĩa mà anh hùng!
Nhà thơ cũng ngỡ ngàng và vui mừng trước sự đổi thay của quê hương Hậu Lộc:
“Nhà ai mới nhỉ, tường vôi trắng
Thơm phức mùi tôm nặng mấy nong
Ngồn ngộn sân phơi khoai dát nắng
Giếng vườn ai vậy, nước khơi trong?”
Những hình ảnh mới mẻ, hương vị đặc trưng của miền biển đã nói lên sự
thay da đổi thịt của miền quê Hậu Lộc – một miền quê thanh bình, sung túc.
Nhà thơ cũng không quên nhớ lại những kỷ niệm xưa:
“Đầu thôn, cồn vắng, túp lều rơm:
Tổ ấm chim về. Có mẹ Tơm
Hai đứa trai ngày đi cúp dạo
Nồi khoai sớm tôi lót thay cơm”
Mẹ Tơm, dù nghèo khổ, vẫn luôn trung thành, thủy chung với cách mạng:
“Buồng Mẹ – buồng tim – giấu chúng con”
Hình ảnh mẹ Tơm trong bài thơ không chỉ là một người mẹ đơn thuần, mà
còn là biểu tượng của lòng trung thành, kiên cường và tình nghĩa. Mẹ Tơm từ
người mẹ nuôi dưỡng, đã trở thành người mẹ tranh đấu, từ những việc làm
âm thầm như nuôi giấu cán bộ, ngồi canh cho những hoạt động của chiến sĩ
cách mạng, dần dần Mẹ đã tham gia trực tiếp vào cuộc chiến:
“Chợ xa, Mẹ gánh mớ rau xanh
Thêm bó truyền đơn gọi đấu tranh
Bãi cát vàng thau in bóng mẹ
Chiều về…Hòn Nẹ…biển reo quanh!”
Mẹ Tơm là hiện thân của những người mẹ Việt Nam anh hùng, bất khuất,
luôn hết lòng vì cách mạng. Nhà thơ tưởng niệm mẹ Tơm với lòng biết ơn
sâu sắc và triết lý ngợi ca người Mẹ tình nghĩa mà anh hùng:
“Ôi bóng người xưa, đã khuất rồi
Tròn đôi nấm đất trắng chân đồi
Sống trong cát, chết vùi trong cát
Những trái tim như ngọc sáng ngời!”
Bài thơ “Mẹ Tơm” đã tái hiện hình ảnh mẹ Tơm một cách sống động và sâu
sắc. Người mẹ nghèo khổ, sống lặng lẽ nhưng giàu tình yêu thương và lòng
trung thành với cách mạng, từ cuộc sống thật đã bước vào trong thơ trở
thành một nhân vật lý tưởng. Hình tượng người Mẹ anh hùng, tình nghĩa
được khắc họa trong bài thơ đã để lại ấn tượng sâu đậm trong lòng người đọc.
Document Outline

• Phân tích tác phẩm 'Mẹ Tơm' của Tố Hữu lớp 10
  • 1. Phân tích tác phẩm 'Mẹ Tơm' của Tố Hữu - Mẫu số
  • 2. Phân tích tác phẩm 'Mẹ Tơm' của Tố Hữu - Mẫu số
  • 3. Phân tích tác phẩm 'Mẹ Tơm' của Tố Hữu - Mẫu số
  • 4. Phân tích tác phẩm 'Mẹ Tơm' của Tố Hữu - Mẫu số