PHÂN TÍCH THƠ "THUẬT HỨNG 24" CỦA NGUYỄN TRÃI: Ý NGHĨA SÂU SẮC

THUẬT HỨNG 24
Thời gian luôn không ngừng chuyển động. Chúng ta chỉ sống một lần trên đời với tuổi
thọ luôn là một con số hữu hạn. Nhưng có một thứ luôn tồn tại song song với thời gian, đó là
thơ, là văn, là những tác phẩm nghệ thuật đích thực. Tác phẩm “Thuật hứng 24” của nhà thơ
Nguyễn Trãi là một trong những tác phẩm nghệ thuật như vậy. Đọc những vần thơ của
Nguyễn Trãi, ta cảm nhận được rất rõ nét trái tim đang tung lên bởi cái đẹp trước thiên nhiên,
từ đó bộc lộ được tấm lòng trung dân ái quốc của chính tác giả.
“Công danh đã được hợp về nhàn
Lành dữ âu chi thế nghị khen”
Công danh là cái đích cũng là niềm mơ ước mà bao nhiêu nhà Nho xưa hướng đến, tu
luyện phẩm chất, chăm chỉ học hành để cống hiến tài năng và sức lực cho đất nước, nhân dân,
và cũng là để nhận được sự đánh giá và công nhận. Thế nhưng, Nguyễn Trãi lại chọn lối sống
“hợp về nhàn”, nhà thơ thể hiện được sự nhẹ nhõm, thanh nhàn khi trút bỏ được gánh nặng
của công danh. Bỏ qua tất cả cái ồn ào chốn quan trường, Nguyễn Trãi tìm về một cuộc sống
yên bình trong chính cái tâm của mình.
Câu thơ thứ hai nói lên thái độ, cách ứng xử của Nguyễn Trãi: chẳng quan tâm mọi
chuyện thị phi “lành dữ”, mặc kệ tiếng chê khen của người đời. Đó là thái độ đúng, là khí tiết
của kẻ sĩ khi đã thoát vòng danh lợi, lui về suối rừng ở ẩn. Điều này cũng cho thấy quyết định
về nhàn của nhà thơ là quyết dịnh chắc chắn. Trong tác phẩm “Nhàn” của Nguyễn Bỉnh
Khiêm, nhà thơ đề cập tới một triết lí sống thanh cao, nhàn nhã qua hai câu thơ:
“Ta dại ta tìm nơi vắng vẻ
Người khôn người đến chốn lao xao”.
Với giọng thơ đủng đỉnh, khoan thai, nhà thơ đã thể hiện nhịp điệu cuộc sống ung dung, tự tại khi về nhàn:
“Ao cạn vớt bèo cấy muống
Đìa thanh phát cỏ ương sen”
Các hành động “vớt bèo cấy muống”, “phát cỏ ương sen” đã làm hiện lên một cuộc đời
cần mẫn, thanh bạch đáng tự hào. Nguyễn Trãi đã trở thành một lão nông chi điền, sống cuộc
sống hòa hợp với tự nhiên rất bình dị mà thanh cao.
“Kho thu phong nguyệt đầy qua nóc
Thuyền chở yên hà nặng vạy then”
Những câu thơ này thể hiện được lối sống thanh bạch của Nguyễn Trãi khi lấy “phong”,
“nguyệt” tức gió trăng bầu bạn, cảm nhận nhịp sống dân dã. “Kho” là hữu hạn, thu vào gió
trăng vô hạn. “Thuyền” là hữu hạn, chở khói sông là vô hạn. Gió trăng dĩ nhiên đầy vượt qua
nóc. Còn khói sông tưởng nhẹ mà nặng vạy cả then thuyền. Con người khi hòa hợp với thiên
nhiên thì thiên nhiên sẽ trở thành bạn. Nguyễn Trãi rất giàu, giàu một tình yêu dành cho thiên
nhiên/ Chính điều này cho thấy một hồn thơ thanh cao, một cuộc sống tinh thần ung dung, hồn
nhiên, tự tại của nhà thơ – một cuộc sống chan hoà với thiên nhiên, tạo vật.
Tuy đã lui về ở ẩn nhưng tấm lòng của nhà thơ luôn hướng về dân về nước:
Bui có một lòng trung lẫn hiếu,
Mài chăng khuyết, nhuộm chăng đen.
“Bui” nghĩa là “chỉ”; “bui có” là chỉ có. Tác giả bộc lộ niềm tự hào về lòng trung hiếu
của mình đối với nước. Nhà thơ từ bỏ cuộc sông vinh hoa phú quý, chọn sống cuộc đời không
bon chen, vẹn nguyên tấm lòng dành cho nước. Tấm lòng trung hiếu của Nguyễn Trãi vô cùng
bền vững, son sắt, thuỷ chung, dù có mài đi cũng chẳng khuyết, có nhuộm đi cũng chẳng đen.
Đến với thế giới thi ca về lối sống thanh tao, yên bình, “Nhàn” của Nguyễn Bỉnh Khiêm
là lời tâm sự nhẹ nhàng, thâm trầm, sâu sắc về quan niệm sống nhàn: hòa hợp với thiên nhiên,
cốt cách thanh cao, không màng danh lợi thì “Thuật hứng 24” cũng thể hiện một cách sâu sắc
những tư tưởng tình cảm cao đẹp của Nguyễn Trãi: thích sống nhàn trong cuộc đời thanh bạch,
lúc nào cũng giữ trọng lòng trung hiếu son sắt, thuỷ chung.
Khép lại bài thơ, điều lắng lại trong lòng người đọc là một tình cảm ấm áp toát lên từ
lòng yêu nước thương dân, từ cuộc sống thanh đạm và đáng quí của Nguyễn Trãi.