Phân tích truyện ngắn Chiếc thuyền ngoài xa của Nguyễn Minh Châu
Chiếc thuyền ngoài ra của Nguyễn Minh Châu là bức tranh hiện thực đầy màu sắc, ẩn sau đó chứa
đựng câu chuyện về số phận cuộc đời con người. Kính mời quý bạn đọc theo dõi bài viết dưới đây của
Luật Minh Khuê để tìm hiểu thêm về tác phẩm này nhé. Bài viết sẽ cung cấp cho quý bạn đọc mẫu bài
phân tích Chiếc thuyền ngoài xa chọn lọc hay nhất.
Mục lục bài viết
1. Dàn ý phân tích truyện ngắn "Chiếc thuyền ngoài xa" 1.1. Mở bài
- Nguyễn Minh Châu là một trong số " những nhà văn mở đường tài hoa và tinh anh nhất". Ông không
ngừng trăn trở về số phận nhân dân và trách nhiệm của nhà văn, luôn thiết tha truy tìm những hạt ngọc
ẩn giấu nơi bề sâu tâm hồn.
- Chiếc thuyền ngoài xa in trong tập Bến quê, tác phẩm đem đến cái nhìn đúng đắn về cuộc sống và con người. 1.2. Thân bài
1.2.1. Phát hiện của nghệ sĩ nhiếp ảnh
a, Phát hiện " cảnh đắt trời cho"
- Phùng là người say mê nghệ thuật trong môt thoáng nhìn anh đã phát hiện ra cảnh đắt trời cho để chớp lấy:
• Nhận xét " một bức tranh mực tàu của một danh học thời cổ", một vẻ đẹp đơn giản và toàn bích.
Đây là cảnh tượng kì diệu của thiên nhiên, cuộc sống khi từ xa.
• Phùng bối rối trước cái đẹp: "Trong trái tim như có cái gì đó bóp thắt vào", nhận ra rằng "bản
thân cái đẹp chính là đạo đức". Đó là niềm hạnh phúc của người nghệ sĩ khi bắt gặp cái đẹp, anh
nhận ra vai trò thực sự của nghệ thuật.
b, Phát hiện bức tranh cuộc sống đấy nghịch lý
- Từ chiếc thuyền nhỏ đẹp đe vừa rồi, Phùng nhận thấy:
• Người đàn bà thô kệch xấu xí, mặt đầy sự mệt mỏi bước ra và một lão chồng với tâm lưng rộng,
mái tóc tổ quạ, đôi mắt độc dữ cùng bước ra từ con thuyền.
• Lão chồng "dùng chiếc thắt lưng quật tới tấp vào lưng người đàn bà", "vừa đánh vừa nguyền rủa
bằng cái giọng rên rỉ đau đớn".
• Trong khi ấy, người đàn bà chỉ cam chịu, không kêu van, hay chống trả, chạy trốn.
- Thái độ của Phùng: "kinh ngạc đến mức trong mấy phút đầu, tôi cứ há mồm ra mà nhìn". Phùng ngỡ
ngàng nhận ra bản chất thực sự của cái đẹp anh vừa bắt được.
- Nhận xét: đừng nhầm lẫn giữa hiện tượng bên ngoài và bản chất bên trong.
1.2.2. Câu chuyện của người đàn bà hàng chài ở tòa án huyện
- Khi chánh án Đẩu đề nghị chị nên li hôn, chị ta van xin " con lạy quý tòa... đừng bắt con bỏ nó", theo chị:
• Người đàn ông bản chất vốn không phải kẻ vũ phu, độc ác, anh ta chỉ là nạn nhân của cuốc sống
đói khổ. Người chôbgf là chỗ dựa khi có biển động.
• Chị không thể một mình nuôi nấng trên dưới 10 đứa con, vả lại " trên thuyền cũng có lúc vợ
chồng con cái vui vẻ, hòa thuận".
- Qua câu chuyện và thái độ của người đàn bà, có thể nhận thấy người đàn ba là hiện thâ cho kiệp người
bất hạnh bị cái đói khổ, cái ác và số phận đen đủi dồn đến chân tường. Nhưng ở chị lại có một tâm hồn
vị tha, tình yêu thương tha thiết và là người từng trải, sâu sắc.
- Thái độ của chánh án Đẩu và nhiếp ảnh gia Phùng khi người đàn bà quyết không bỏ chồng:
• Cả hai đều thấy giận dư và bất bình
• Nhưng sau khi nghe tâm sự của người đàn bà anh ta thấy như cơ "một cái gì vừa mới vỡ ra".
- Nhận xét: Ban đầu, họ quen nhìn đời bằng con mắt đơn giản một chiều ( nghĩ đơn giản rằng những kẻ
đi theo ngụy là xấu "lão ta hòi 75 có đi lính ngụy không?"), chỉ biết qua lý thuyết sách vở, không sẵn sáng
đối mặt với nghịch lí cuộc đời.
- Bài học rút ra: Phải có cái nhìn đa diện về cuộc sống, không nhìn hiện tượng đánh giá bản chất.
1.2.3. Tấm ảnh được chọn
- Nghệ sĩ Phùng vẫn mang tấm ảnh đó về tòa soạn, quả nhiên tấm ảnh đã được chọn trao ở nhiều nơi,
nhất là tron các gia đình sành nghệ thuật.
- Phùng vẫn luôn nhận thấy trong bức ảnh của mình:
• "cái màu hồng của sương mai" ( biểu tượng cho nghệ thuật ) và người đàn bà nghèo khổ bước ra
từ bức tranh ( hiện thân của đời thực ).
- Nhận xét: Nghệ thuật chân chính không bao giờ tách rời khỏi cuộc sống. 1.3. Kết bài
- Nêu cảm nhận riêng về tác phẩm
- Giá trị nghệ thuật: Xây dựng tình huống truyện đặc sắc, cốt truyện hấp dẫn. Khắc họa nhân vật sắc sảo,
điểm nhìn trần thuật linh hoạt,..
- Tác phẩm đã đem đến bài học về cách nhìn cuộc sống và con người: phải nhìn đa diện, nhiều chiều,
phát hiện bản chất đằng sau vẻ bề ngoài của hiện tượng.
2. Phân tích Chiếc thuyền ngoài xa
Nguyễn Minh Châu là một trong những cây bút tiên phong của nền văn học hiện đại. Ông luôn dùng ngòi
bút của mình để "đi tìm hạt ngọc sâu" trong tâm hồn con người. Điều này đã được thể hiện rõ thông qua
tác phẩm "Chiếc thuyền ngoài xa". Tác phẩm kể về câu chuyẹn của một gia đình làng chài ven biển quanh
năm gắn bó với chiếc thuyền ngoài khơi xa, tác giả đã thể hiện những ý niệm triết lý sâu sắc về quan
điểm nghệ thuật và cuộc đời của mỗi con người.
Trong tác phẩm, tác giả đã xây dựng tình huống truyện độc đáo qua hai phát hiện của nghệ sĩ Phùng.-
người nghệ sĩ nhiếp ảnh luôn đi tìm cái đẹp. Sau những ngày "phục kích" ngoài bãi biển, Phùng đã bắt
gặp một khoảnh khắc trời cho tuyệt đẹp về hình ảnh một chiếc thuyền ngoài xa ẩn hiện trong sương
sớm: "mũi thuyền in một nét mơ hồ lòe nhòe vào ban sương mù trắng như sữa có pha đôi chút màu
hồng của ánh sương mai chiếu vào". Trong cảnh vào buổi sáng tinh mơ và chớm bình minh ấy, chiếc
thuyền ngoài xa lòe nhòe, mơ hồ như thực, như ảo. Đó là một khoảnh khắc tuyệt diệu như Phùng đã
đánh giâ: đó là một " cảnh đắt trơi cho". "tất cả khung cảnh ấy nhìn qua những mắt lưới và tấm lưới nằm
giữa hai chiếc gọng vó hiện ra dưới một hình thù y hệt cánh một con dơi" . Cảnh không chỉ có sự hài hòa
giữa thiên nhiên và con người mà bức tranh đó còn hài hóa từ đường nét đến màu sắc, ánh sáng: "toàn
bộ khung cảnh từ đường nét đến ánh sáng đều hài hòa và đẹp, một vẻ đẹp đơn giản và toàn bích". Vẻ
đẹp tuyệt bích đó đã làm trái tim người nghệ sĩ mê cái đẹp rung động và trở lên "bối vối, trong trái tim
như có cái gì đó bóp thắt vào" và thể hiện cảm hứng triết lí về nghẹ thuật. Khoảnh khắc mà Phùng bắt
gặp chính là " khám phá chân lí của sự toàn thiện, khám phá thấy cái khoảnh khắc trong ngần của tâm hồn".
Đối lập với cảnh đẹp toàn mĩ ấy là một cảnh tượng đầy trớ trêu và nghịch lý diễn ra ngày từ chiếc thuyền
ngư phủ đẹp như tranh vẽ ấy. Đó là cảnh người chúng rút chiếc thắt lưng "chẳng nói chẳng rằng quất tới
tấp vào lưng người đàn bà". Người phụ nữ cao lớn với những đường nét thô kệch không hề kêu than
một lời mà chỉ cam chịu trước những trận đòn roi từ lão chồng mà không hề chống trả, đặc biệt là không
hề chạy trốn. Khung cảnh đó hiện lên khiến Phùng ngỡ ngàng và cay đắng nhận ra: đằng sau vẻ đẹp toàn
bích của thiên nhiên là những mảnh đời đne tối, đằng sau cái vẻ đẹp thơ mộng của chiếc thuyền chính là
bi kịch bạo lưc gia đình. Sau khi chứng kiến cảnh tượng đầy nghiệt ngã ấy, Phùng đã có những suy ngẫm
về hiện thực ngang trái, bất công trong cuộc sống của con người.
Hai phát hiện đã khiến cho Phùng - người nghệ sĩ luôn đi tìm cái đẹp trăn trở, suy tư. Và người đàn bà
làng chài và câu chuyện đời tự kể đã giúp nghệ sĩ Phùng tìm ra giải đáp cho những thắc mắc của mình.
Xuất hiện tại toàn án huyện, người phụ nữ đã có những lí giải sâu sắc khiến Đầu và Phùng vỡ lẽ ra nhiều
điều. Người phụ nức với những đường nét thô kệch, xấu xi ấy lại chứa đựng những nét đẹp của người
phụ nữ Việt Nam đó là vẻ đẹp chiu thương chịu khó, giàu lòng vị tha, nhẫn nhục chịu đựng cùng đức hi
sinh cao cả. Lúc đầu chị sợ sệt, lúng túng tim đến một góc để ngồi với một vẻ dè chừng và cẩn thận. Chị
rón rén ngồi vào chiếc ghế mà Đẩu mời. Trái với dự đoán của Phùng và Đầu khi được khuyên bỏ lão
chồng đi thì người đàn bà ấy đã van xin đừng bắt mụ bỏ lão: "quý tòa bắt tội con cũng được, phạt tù con
cũng được nhưng đừng bắt con bỏ nó". Hành động kiên quyết không bỏ chồng đã khiến co hai nhân vật
vô cùng bất ngờ. Dù phải gánh chịu những đòn roi tàn nhẫn: "ba ngày một trận nhẹ, năm ngày một trận
nặng" nhưng chị vẫn cam chịu, nhẫn nhục.
Các từ ngữ xưng hô " con, quý tòa " của mụ thiếu tự tin, bị động, yếu thế đã dần thay đổi thành chủ
động, bình đẳng qua cách xưng hô " chị, các chú " để lí giải về lí do " đừng bắt tôi bỏ nó". Bằng sự đồng
cảm, chị đã đưa ra những lí do để giải thích cho những hành động vũ phu, trời đánh của lão chồng: đám
đàn bà chúng tôi đẻ nhiều quá, mà thuyền lại chật, và gia đình làng chài trên biển luôn cần có một người
đàn ông để trèo lái con người lúc sóng lớn hay những lúc kéo lưới và trên thuyền cũng có nhứng phút
giây đầm ấm, vui vẻ và hạnh phúc bên nhau. Thậm chí để biện minh cho hành động tàn bạo của chồng
mà còn tự trách mình: giá để ít đi. Với tâm thế của một người đàn bà từng trải và có hiểu biết với người
lắng nghe, người phụ nữ ấy đã bộc bạch những suy nghĩ từ kinh nghiệm của bản thân mình: "là bởi các
chú không phải là đàn bà, chưa bao giờ các chú biết nỗi vất cả của một người đàn bà trên một chiếc
thuyền không có đàn ông".
Qua câu chuyện của người đàn bà, độc giả có thể thấy được tấm lòng vị tha cùng đức tính hi sinh chịu
thương chịu khó của một người mẹ luôn sống vì con chứ không phải sống vì mình. Người đàn bà ấy
mang vr đẹp truyền thống của người phụ nữ Việt Nam. Hình tượng người đàn bà hàng chài với số phận
đau khổ, bất hạnh cùng tính cách vị tha, nhân hậu, am hiểu lẽ đời chính là sự lí giải cho hiện thực đời
sôngs nghịch lý mà Phùng và Đẩu "không bao giờ hiểu được".
Sau những ngày đi tìm kiếm cái đẹp của cuộc đời thì nghệ sĩ Phùng đã tìm thấy được vẻ đẹp toàn bích ấy.
Trở về toà soạn Phùng vẫn mang tấm ảnh đó về và quả nhiên tấm ảnh đó đã được chọn và được treo ở
nhiều nơi đặc biệt là các nhà sành nghệ thuật. Qua tấm ảnh Phùng nhận thấy những giá trị của cuộc đời:
"Cái màu hồng của sương mai" ( biểu tượng của nghệ thuật ) và bà hàng chài nghèo khổ bước ra từ bước
tranh ( hiện thân của đời thưc ) đan xen vào nhau. Và nghệ thuật chân chính sẽ không bao giờ tách rời cuộc sống.'
Có thể thấy rằng với sự tài năng của mình mà cây bút Nguyễn Minh Châu đã đem đến cho người đọc về
cách nhìn cuộc sống xung quanh con người. Đó là cái nhin đa diện, nhiều chiều, phải phát hiện bản chất
thực sự đằng sau vẻ đẹp bề ngoài của hiện tượng. Xây dựng tình huống truyện độc đáo, đặc sắc, cốt
truyện hấp dẫn đồng thời ngôn từ được tác giả chắt lọc đã khắc họa vô cùng thành tình huống truyện
với nhân vật sắc sảo và điểm nhìn trần thuật linh hoạt.