Phân tích truyện ngắn Những ngôi sao xa xôi của Lê Minh Khuê
Hình ảnh những nữ thanh niên xung phong được xuất hiện nhiều trong các tác phẩm văn học Việt
Nam thời kháng chiến. Trong tác phẩm Những ngôi sao xa xôi của Lê Minh Khuê, hình ảnh những cô
gái trong tổ trinh sát hiện ra gần gũi như những đóa hoa nở trên chiến trường. Dưới đây là mẫu phân
tích Những ngôi sao xa xôi của Luật Minh Khuê, mời các bạn cùng theo dõi.
1. Dàn ý phân tích Những ngôi sao xa xôi A. Mở bài
+ Giới thiệu khái quát tác giả, tác phẩm. B. Thân bài
* Khái quát truyện ngắn
Truyện kể về ba nữ thanh niên xung phong Thao, Định, Nho gan dạ làm tổ trinh sát mặt đường có
nhiệm vụ quan sát máy bay địch, đánh dấu và phá bom. Công việc hằng ngày phải đối mặt với tử thần
nhưng họ không hề run sợ, trái lại rất lạc quan, yêu đời.
* Hoàn cảnh sống và chiến đấu
+ Họ sống trên một cao điểm giữa vùng trọng điểm trên tuyến đường Trường Sơn - con đường huyết
mạch để chi viện cho chiến trường miền Nam
+ Họ uống nước đựng trong ca hoặc bị đông, tắm ở suối, dụng cụ giải trí là chiếc đài để nghe nhạc và tin tức.
+ Công việc của họ:
+ Ban ngày phải chạy trên cao điểm, phơi mình dưới tầm đánh phá của máy bay
+ Sau mỗi trận bom oanh tạc, họ phải ra trọng điểm làm nhiệm vụ: đo lượng đất đá, phá bom
=> Một công việc nguy hiểm, cái chết có thể đến bất kỳ lúc nào đòi hỏi họ phải có sự gan dạ, tự tin
* Vẻ đẹp tâm hồn của ba cô gái thanh niên xung phong
- Những điểm chung
+ Họ đều là người Hà Nội, còn rất trẻ có lý tưởng sống cao đẹp, sẵn sàng hy sinh tuổi thanh xuân, hy
sinh hạnh phúc cá nhân để đi theo tiếng gọi thiêng liêng của Tổ Quốc.
+ Dũng cảm, gan dạ, sẵn sàng làm nhiệm vụ, không sợ hiểm nguy gian khổ, dám đối mặt với cái chết.
+ Tinh thần trách nhiệm cao với công việc
+ Có tinh thần đồng đội gắn bó, đoàn kết, quan tâm lo lắng cho nhau như những người thân trong gia đình.
+ Đời sống tinh thần lạc quan, đáng yêu, nữ tính, mộng mơ
=> Đó đều là những phẩm chất cao đẹp của những chiến sĩ thanh niên xung phong. - Những nét riêng
+ Nho: Là em út, tính trẻ con, thích ăn kẹo, dáng vẻ nhỏ bé nhưng khi bị thương lại là một cô gái có bản lĩnh.
+ Chị Thao: thích làm dáng, thích hát, dũng cảm nhưng sợ máu, sợ vắt, chị Thao là sự kết hợp giữa nét
mềm yếu của con gái nhưng cũng đầy quyết đoán.
+ Phương Định: là cô gái Hà nội, hay hoài niệm về quê hương, có tính cách hồn nhiên, mơ mộng, biết
cách chăm sóc, là một cô gái duyên dáng, có tinh thần trách nhiệm với công việc.
=> Cả ba người đều có những nét tính cách giản dị, bình thường đáng yêu nhưng có nội tâm vô cùng phong phú. * Đánh giá
+ Phương thức trần thuật: ngôi thứ nhất
+ Nghệ thuật miêu tả diễn biến tâm lý nhân vật đặc sắc
+ Lời kể linh hoạt, câu văn ngắn gọn, nhịp nhàng. C. Kết bài
Khẳng định giá trị của tác phẩm.
2. Phân tích truyện ngắn Những ngôi sao xa xôi
"Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước
Mà lòng phơi phới dậy tương lai"
Trong văn học Việt Nam thời kháng chiến, hình ảnh những người lính, những thanh niên xung phong
luôn là nguồn cảm hứng bất tận với các nhà văn. Tiêu biểu là ba nữ thanh niên xung phong trong tác
phẩm truyện ngắn Những ngôi sao xa xôi của Lê Minh Khuê. Những cô gái với tuổi đời còn rất trẻ
nhưng sự gan dạ của họ không hề trẻ. Dù trong hoàn cảnh khốc liệt, những bông hoa ấy vẫn nở rực rỡ
trên chiến hào đầy bom đạn.
Lê Minh Khuê sinh ra ở Thanh Hóa, bà là một nhà báo và là một trong những cây bút đầu tiên sáng tác
trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ với các tác phẩm tiêu biểu như: Cáo điểm mùa hạ, Màu xanh man
trá, Tôi đã không quên ... Phạm Xuân Nguyên nhận xét:
"Lê Minh Khuê là một trong những cây bút sung sức, nổi bật của văn học Việt Nam, người đã từng có
những tác phẩm không phải khuấy động dư luận, mà đã đặt ra những vấn đề buộc chúng ta phải nhìn
vào cuộc sống, nhìn vào quá khứ và hiện tại của đất nước, của dân tộc bằng một con mắt tỉnh táo
hơn. Viết về cuộc sống hôm nay, nhưng đọc truyện của chị thấy nhiều điểm chúng ta không yên ổn
được, rất bất an".
Bà viết truyện ngắn với phong cách giàu nữ tính, miêu tả tinh tế, đặc sắc. Trước năm 1975, các tác
phẩm của bà chủ yếu về thanh niên xung phong, bộ đội trên tuyến đường Trường Sơn. Sau ngày giải
phóng, bà viết về chủ đề những chuyển biến đời sống xã hội và con người trên tinh thần đổi mới
Truyện ngắn Những Ngôi sao xa xôi sáng tác năm 1971. Câu chuyện xoay quanh ba cô gái thanh niên
xung phong làm nhiệm vụ phá bom trên tuyến đường Trường Sơn. Công việc của họ rất nguy hiểm có
thể hy sinh bất cứ lúc nào. Nhưng họ không hề run sợ mà rất gan dạ. Ba cô gái với ba màu sắc tính
cách khác nhau nhưng ở họ có những nét đẹp của những thanh niên xung phong, kiên cường, bất
khuất, không ngại hy sinh để góp một phần sức lực giành lại độc lập cho Tổ Quốc. Truyện được kể theo
ngôi thứ nhất với nhân vật tên Trương Định. Việc sử dụng ngôi kể như vậy sẽ giúp người đọc hiểu
được nội tâm nhân vật, những cảm xúc, suy nghĩ của ba cô gái. Những ngôi sao xa xôi đã làm nổi bật
tâm hồn trong sáng, mơ mộng, tinh thần dũng cảm, cuộc sống chiến đấu đầy gian khổ, hy sinh nhưng
rất hồn nhiên, lạc quan của những cô gái thanh niên xung phong, đó chính là những hình ảnh đẹp, tiêu
biểu về thế hệ trẻ Việt Nam trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ cứu nước.
Trong tác phẩm, hình ảnh ba nữ thanh niên xung phong Nho, Thao, Phương Định hiện lên với hoàn
cảnh sống rất khó khăn, họ sinh sống và chiến đấu trên một cao điểm bắn phá ác liệt nhất của máy bay
địch trên tuyến đường Trường Sơn. Nơi trú ẩn của họ là một cái hang, dưới chân cao điểm, cách xa
đơn vị. Nhiệm vụ của họ là quan sát máy bay địch, đo đạc, đồng thời ước tính khối lượng đất đá bị
bom địch san lấp, đếm những quả bom chưa nổ và dùng thuốc nổ để phá, đó là một công việc rất
nguy hiểm, đòi hỏi người thực hiện phải có tinh thần thép. Khung cảnh khi có bom rơi: "đất bốc khói,
không khí bàng hoàng, máy bay đang ầm ì xa dần", tâm trạng của ba nữ thanh niên "thần kinh căng
như chão, tim đập bất chấp cả nhịp điệu".
Công việc mạo hiểm, họ phải liều mình xông pha giữa máy bay trinh sát của địch "mà vẫn biết rằng
khắp chung quanh có rất nhiều quả bom chưa nổ. Có thể nổ bây giờ, có thể chốc nữa. Nhưng nhất
định sẽ nổ..". Tuy nguy hiểm là vậy, nhưng các cô vẫn tự hào với cái danh xưng "tổ trinh sát mặt
đường" mà đơn vị đặt cho mình. "Chúng tôi chạy trên cao điểm cả ban ngày. Mà ban ngày chạy trên
cao điểm không phải chuyện chơi. Thần chết là một tay không thích đùa. Hắn ta ẩn mình trong ruột
những quả bom. Tôi bây giờ vẫn còn một vết thương chưa lành miệng ở đùi". Ta có thể thấy công việc
của những người trinh sát ấy không chỉ là sự hiểm nguy về thể xác khi có thể bị bom vùi bất cứ lúc nào
mà còn đòi hỏi ở họ sự tập trung, một tinh thần thép và một độ chính xác tuyệt đối.
Thế nhưng cả Nho, Thao, Phương Định dù trong gian khổ, hiểm nguy vẫn luôn mang trong mình vẻ
đẹp, sự trong sáng của những cô gái Hà Nội trẻ. Nghe theo tiếng gọi của Tổ Quốc mà họ đã dũng cảm
lên đường. Họ có những điểm chung, điểm riêng biệt tạo lên ba đóa hoa khác nhau trên chiến trường bom đạn mịt mù.
Chúng ta thấy nổi bật ở họ rằng họ có chung một lý tưởng. Người anh hùng Lý Tự Trọng trước lúc hy
sinh đã dũng cảm tuyên bố: "Con đường của thanh niên chỉ có thể là con đường cách mạng, chứ
không còn con đường nào khác". Lý tưởng thiêng liêng ấy đã dẫn dắt họ trở thành đồng đội, đồng chí
của nhau, họ đại diện cho lớp thanh niên yêu nước những năm 70 của thế kỷ trước.
Thao là cô gái lớn tuổi nhất nên được giao nhiệm vụ chỉ huy đội trinh sát, trong công việc chị rất
quyết đoán nhưng trong cuộc sống chị lại nữ tính khi "tỉa lông mày" và say sưa chép lời bài hát, chị sợ
máu và vắt. Ở Thao, chúng ta thấy đó là một cô gái vừa kiên cường, dũng cảm nhưng vẫn có những phút giây yếu mềm.
Nho là em út nên tính cách trẻ con, dáng người nhỏ nhắn và thích ăn kẹo. Giống như Thao, khi đứng
trước kẻ thù, bản lĩnh của cô lại được bộc lộ.
Về nhân vật tôi - Phương Định, đó là một cô gái hồn nhiên, xinh xắn và mơ mộng, cô có giọng hát hay,
cô hay nhớ về Hà Nội, nhớ về nhà. Cô là một cô gái có tâm hồn đa cảm, chỉ cần một cơn mưa cũng
khiến cô xúc động. Những tính cách và diễn biến tâm trạng của cô được thể hiện qua các sự việc: ở
trong hang chờ Nho, khi Thao đi phá bom trở về,..
Tuy mỗi người một tính cách khác nhau, nhưng họ luôn dành cho nhau những tình cảm chân thành và
tốt đẹp. Càng đi sâu vào tác phẩm, ta càng cảm nhận được tình đồng chí, đồng đội. Những tình cảm ấy
được Lê Minh Khuê miêu tả một cách khéo léo. Họ luôn dành cho nhau sự quan tâm lặng lẽ và niềm
tin vào đồng đội luôn ở phía sau cổ vũ, khích lệ.
Các anh chiến sĩ gọi các cô là những ngôi sao xa xôi, với các anh, ba cô gái ấy như những ánh sao rực
rỡ, ngày đêm chiến đấu giữa mưa bom, bão đạn. Các cô yêu nước và yêu luôn cả những anh chiến sĩ
đi qua cao điểm, đó không phải tình yêu nam nữ, mà đó chính là lòng yêu đồng bào, chứa chan niềm
tự hào dân tộc. Phương Định luôn thấy mừng rỡ khi có xe đi ngang cao điểm, vì điều đó thể hiện cô đã
hoàn thành tốt nhiệm vụ của mình.
Bằng nét bút tươi trẻ, lời văn giản dị, lối kể chuyện tự sự ngôi thứ nhất tự nhiên Lê Minh Khuê đã
khắc họa thành công hình ảnh những nữ thanh niên xung phong hồn nhiên nhưng thật gan dạ. Họ là
những con người dũng cảm, dám hy sinh tuổi xuân của mình dành cho tổ quốc. Việc lựa chọn những
hình ảnh tiêu biểu cũng đã làm nổi bật những nhân vật trong tác phẩm.
Leptonxtoi nhận định:
"Một tác phẩm nghệ thuật là kết quả của tình yêu. Tình yêu của con người, ước mơ cháy bỏng vì một
xã hội công bằng, bình đẳng bác ái luôn luôn thôi thúc các nhà văn sống và viết, vắt cạn kiệt những
dòng suy nghĩ, hiến dâng bầu máu nóng của mình cho nhân loại".
Với cách viết của mình, Lê Minh Khuê là một trong những nhà văn tiêu biểu với tác phẩm viết về chiến
tranh, nhiều năm tháng đã qua đi nhưng nỗi đau vẫn còn mãi, tác phẩm không chỉ làm sống dậy
những năm tháng chiến tranh hào hùng mà còn về một thời chiến đấu oanh liệt. Văn học là hành trình
từ trái tim đến trái tim, những giá trị nhân văn mà Lê minh Khuê truyền tải đã chinh phục được nhiều thế hệ độc giả.
Những ngôi sao xa xôi đã khắc họa thành công cuộc đời ba nữ thanh niên xung phong, qua tác phẩm
ta phần nào hiểu được những hy sinh mà ông cha ta đã đánh đổi.