Phong trào Tây Sơn: Sự Thật và Ý Nghĩa Lịch Sử - Chuyên đề 18XX

BỐI CẢNH:
 Từ khoảng những năm 30 của thế kỉ XVIII, xã hội Đại Việt từng bước lâm vào khủng hoảng: 
Ở Đàng Ngoài: chính quyền Lê - Trịnh suy thoái, không chăm lo đời sống nhân dân. Nhiều năm
mất mùa, đói kém. Các cuộc khởi nghĩa nông dân liên tục bùng nổ, đặc biệt là dưới thời chúa Trịnh Giang (1729 - 1740).
 Ở Đàng Trong: năm 1765, Nguyễn Phúc Thuần lên ngôi chúa khi còn nhỏ tuổi. Đại thần Trương
Phúc Loan thao túng mọi việc, tham lam vô độ. Tầng lớp quý tộc, quan lại ở Đàng Trong sống
hưởng lạc, xa xỉ. Do chế độ thuế khoá nặng nề và ngoại thương suy tàn, nền kinh tế Đàng Trong
rơi vào khủng hoảng. Mâu thuẫn xã hội ngày càng sâu sắc. Lúc này, mâu thuẫn giữa nông dân với
quan lại, giữa nông dân với chính quyền phong kiến trở nên vô cùng nghiêm trọng. Điều này đã
làm bùng nổ các cuộc khởi nghĩa trong đó có khởi nghĩa Tây Sơn. Có thể thấy nguyên nhân chính
làm bùng nổ phong trào Tây Sơn là sự xung đột giữa nông dân với chính quyền Đàng Trong. Giai đoạn 1771-1777:
-Năm 1771,Đại Việt đang trong giai đoạn Trịnh-Nguyễn phân tranh. Ba anh em nhà Tây Sơn là
Nguyễn Nhạc, Nguyễn lữ và Nguyễn Huệ khởi nghĩa chống chúa Nguyễn=> Chiếm thành Quy Nhơn làm căn cứ
-Vì 3 anh em có tư tưởng lấy của nhà giàu chia cho nhà nghèo Nên những
kẻ nghèo khổ theo phục rất nhiều khiến thế lực ngày một mạnh. Chẳng bao lâu mà từ đất Quảng
Ngãi đến Bình Thuận đều thuộc ba anh em
=>Nhận thấy nhà Nguyễn trong Nam đang rối ren. Năm 1774, Quân Lê-Trịnh vượt sông Giang
đánh chiếm Phú Xuân=> chúa Nguyễn yếu thế rút chạy vào Gia Định .
Năm 1776, Nguyễn nhạc xưng Vương. Năm 1777, nhà Nguyễn bị đánh bại bởi quân Tây Sơn với
sự chỉ đạo của Nguyễn Huệ =>chúa Nguyễn bị tiêu diệt nhưng Nguyễn ánh đã thoát chạy
=>Vùng đất phía Nam thuộc về nhà Tây Sơn, quân Tây Sơn kiểm soát phần lớn đàn trong. Mỗi
năm quân Tây Sơn đều vào Nam truy sát Nguyễn ánh nhưng Không thành. Giai đoạn 1777-1785:
Sau nhiều lần bị Tây Sơn đánh bại Nguyễn Ánh quyết định cầu viện quân Xiêm. Nước Xiêm lúc
ấy đang thịnh vượng nên cũng muốn nhân cơ hội chiếm đất Gia Định để mở rộng bờ cõi. Tháng
7- 1784, 5 vạn quân Xiêm kéo vào Gia Định. Nhận thấy tình hình nguy cấp vua liền phái Nguyễn
Huệ đem quân vào đánh ở Gia Định. Ông cho bố trí trần địa ở đoạn sông Rạch Gầm và Xoài Mút.
Tháng 5- 1785, quân xiêm tiến vào Mỹ Tho =>Quân Tây Sơn giả thua và dụ địch rút vào trận địa.
Khi quân Xiêm lọt vào trận mai phục, Nguyễn Huệ cho quân đánh phá và nã pháo liên tục vào
quân Xiêm; trận quyết chiến diễn ra không đầy một ngày.
=> Hầu hết quân Xiêm đã bị quân Tây Sơn tiêu diệt. Chiến thắng Rạch Gầm – Xoài Mút là một
trong những trận thủy chiến vĩ đại nhất, đập tan mưu đồ xâm lược của vua Xiêm nhằm chứng tỏ
tầm vóc lớn lao của nghĩa quân Tây Sơn cũng như thiên tài quân sự Nguyễn Huệ. GIAI ĐOẠN 1786-1789: 
Sau khi đánh thắng 5 vạn quân Xiêm, nghĩa quân Tây Sơn đã tính đến chuyện tiêu diệt chúa Trịnh
ở Đàng Ngoài thống nhất nước nhà. Bấy giờ quân Trịnh đang đóng quân tại Phú Xuân, vơ vét,
cướp bóc tàn sát nông dân khiến dân chúng căm phẫn.
 Mùa hè năm 1786, Nguyễn Huệ dưới sự yểm trợ của Nguyễn Hữu Chỉnh đã tiến quân xuyên qua
đèo hải vân để đánh vào thành Phú Xuân. Đến 6/1786 lợi dụng nước sông dâng cao thuyền của
quân tây sơn đã tiến đánh sát kinh thành phối hợp với bộ binh giao chiến với quân trịnh không có
sự phòng bị quân trịnh nhanh chóng bị tiêu diệt 
Thừa thắng tiến lên nguyễn huệ đã dẫn quân ra nam sông Gianh giải phóng hoàn toàn đất đàng trong 
Tranh thủ cơ hội, nguyễn huệ đã chủ động tiến quân ra đàng ngoài với danh nghĩa phù Lê diệt
Trịnh và hô hào ủng hộ từ nhân dân. Ngày 21/7/1786, Nguyễn Huệ dẫn quân tiến đánh thành
Thăng Long, nhanh chóng đánh tan quân Trịnh đang rệu rã, về sau thì Thăng Long thất thủ. Vì
không được lòng dân, trên đường bỏ chạy, chúa Trịnh bị dân bắt và đem nộp cho Nguyễn Huệ.
Chính quyền chúa trịnh chính thức bị lật đổ.
 Sau khi vua Lê Hiền Tông qua đời, Nguyễn Huệ cũng thu xếp cho Lê Duy Kỳ tức Lê Chiêu
Thống lên ngôi còn mình thì rút về miền Nam
 Cũng từ năm 1786 đến giữa năm 1788, quân Tây Sơn cũng đã 3 lần tiến quân ra TL 
Tháng 5/ 1788, Lê Chiêu Thống sang TQ cầu viện nhà Thanh. Càn Long muốn nhân cơ hội xâm
chiếm nước ta nên đã cử 29 vạn quân Thanh dưới sự chỉ huy của Tôn Sĩ Nghị, Ô Đại Kinh và
Sầm Nghi Đống hộ tống LCT tiến xuống miền Bắc với danh nghĩa là Phù Lê. Nhận được tin cấp
báo, ngày 22/12/1788, Nguyễn Huệ lên ngôi Hoàng đế, lấy niên hiệu là Quang Trung và thần tốc
tiến quân ra Bắc. Quân TS đã quét sạch 29 vạn quân Thanh chỉ trong vòng 6 ngày mà trong đó
nổi bật nhất là trận Ngọc Hồi Đống Đa ( 1789)- Đây là đồn quan trọng nhất của địch với khoảng
3 vạn quân tinh nhuệ đóng giữ.
 Quang Trung sau đó được nhà Thanh chính thức công nhận là người cai quan Bắc Hà. Chiến
thắng này cũng đánh dấu bước phát triển cực thịnh dù không dài của nhà TS. GIAI ĐOẠN 1789-1802: 
Chính quyền QT đóng đô ở Phú Xuân và kiểm soát phía bắc Đàng Trong và toàn bộ Đàng Ngoài.
Còn ở vùng đất phía Nam thì lực lượng của Nguyễn Ánh cũng đã từng bước chiếm lại Gia Định.
Tuy nhiên, đến ngày 16/9/1792 vua QT qua đời, con trai của QT là Quang Toản lên ngôi khi mới
10 tuổi. Quang Toản còn nhỏ tuổi, mọi việc đều vào tay ngoại thích là Bùi Đắc Tuyên. Đắc Tuyên
ngày càng chuyên quyền hống hách, đại thần trong thành ngoài trấn thì nghi kị giết hại lẫn nhau
cùng với đó là Nguyễn Ánh đem quân trở lại tấn công. Đến năm 1802, Nguyễn Ánh đánh ra TL,
Quang Toản chạy trốn và bị bắt, Nguyễn Ánh đã trả thù hoàng tộc và những người theo Tây Sơn một cách tàn bạo.
 Triều đại TS chính thức sụp đổ sau 25 năm. Ý nghĩa:
-Thắng lợi của phong trào Tây Sơn trong việc lật đổ chính quyền phong kiến thối nát Nguyễn- Trịnh- Lê,
đã xóa bỏ ranh giới chia cắt đất nước, đặt nền tảng thống nhất quốc gia.
-Thắng lợi của phong trào Tây Sơn trong việc trong việc chống quân xâm lược Xiêm và Thanh có ý nghĩa
lịch sử to lớn: giải phóng đất nước, giữ vững nền độc lập của tổ quốc, một lần nữa đập tan tham vọng xâm
lược nước ta của các để chế quân chủ phương Bắc.
Document Outline

• BỐI CẢNH:
  • Giai đoạn 1771-1777:
  • Giai đoạn 1777-1785:
• GIAI ĐOẠN 1786-1789:
• GIAI ĐOẠN 1789-1802:
  • Ý nghĩa: