Quy luật giá trị trong Kinh tế chính trị Mác-Lênin: Tìm hiểu và ứng dụng môn Kinh tế chính trị | Trường Đại học Luật Hà Nội

lOMoAR cPSD| 58412604 MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1
NỘI DUNG ................................................................................................................ 1
1. Lý luận chung về quy luật giá trị ........................................................................ 1
1.1. Khái niệm quy luật giá trị ............................................................................. 1
1.2. Nội dung của quy luật giá trị ........................................................................ 1
1.3. Các hình thức chuyển hóa của quy luật giá trị ............................................. 3
2. Thực tiễn về quy luật giá trị tại Việt Nam ........................................................... 4
2.1. Vận dụng quy luật giá trị vào phát triển kinh tế thị trường định hướng xãhội
chủ nghĩa ở Việt Nam .......................................................................................... 4
2.2. Vận dụng quy luật giá trị vào sản xuất ......................................................... 5
2.3. Vận dụng quy luật giá trị vào lĩnh vực lưu thông hàng hóa ......................... 6
KẾT LUẬN ................................................................................................................ 7
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................... 8 1 2
Downloaded by LU MY (mymycv.hr@gmail.com) lOMoAR cPSD| 58412604 MỞ ĐẦU
Nền kinh tế thị trưởng là nền kinh tế được vận hành theo cơ chế thị trường.
Đó là nền kinh tế hàng hóa phát triển cao, ở đó mọi quan hệ sản xuất và trao đổi đều
được thông qua thị trường, chịu sự tác động, điều tiết của các quy luật thị trường.
Như chúng ta được biết, có rất nhiều quy luật kinh tế điều tiết thị trường. Với tư cách
là nền kinh tế hàng hóa phát triển ở trình độ cao, các quy luật của nền kinh tế hàng
hóa cũng phát huy tác dụng trong nền kinh tế thị trường. Trong đó, quy luật giá trị là
quy luật kinh tế quan trọng nhất của sản xuất và trao đổi hàng hóa. Do đó ở đâu có
sản xuất và trao đổi hàng hóa thì ở đó xuất hiện quy luật giá trị. Mọi hoạt động của
các chủ thể kinh tế trong sản xuất và lưu thông hàng hóa đều phải chịu sự tác động
của quy luật này. Quy luật giá trị là nguyên nhân chính dẫn đến khủng hoảng kinh tế
chu kỳ, phân hóa giàu nghèo…Vì vậy, em xin chọn đề bài số 1: “Quy luật giá trị -
Lý luận và thực tiễn ở Việt Nam” làm bài tập học kỳ để tìm hiểu rõ hơn về quy luật kinh tế này. NỘI DUNG
1. Lý luận chung về quy luật giá trị
1.1. Khái niệm quy luật giá trị
Quy luật giá trị là quy luật kinh tế cơ bản của sản xuất hàng hóa. Ở đâu có sản
xuất và trao đổi hàng hóa thì ở đó có sự hoạt động về quy luật giá trị.
1.2. Nội dung của quy luật giá trị
Về nội dung, quy luật giá trị yêu cầu việc sản xuất và trao đổi hàng hóa phải
được tiến hành trên cơ sở của hao phí lao động xã hội cần thiết. Theo yêu cầu của
quy luật giá trị, người sản xuất muốn bán được hàng hóa trên thị trường, muốn được
xã hội thừa nhận sản phẩm thì lượng giá trị của một hàng hóa cá biệt phải phù hợp
với thời gian lao động cần thiết. Vì vậy, họ phải luôn luôn tìm cách hạ thấp hao phí lOMoAR cPSD| 58412604
lao động cá biệt xuống nhỏ hơn hoặc bằng hao phí lao động xã hội cần thiết. Trong
lĩnh vực trao đổi, phải tiến hành theo nguyên tắc ngang giá, lấy giá trị xã hội làm cơ
sở, không dựa trên giá trị cá biệt. Đòi hỏi trên của quy luật là khách quan, đảm bảo
sự công bằng, hợp lí, bình đẳng giữa những người sản xuất hàng hóa.
Quy luật giá trị hoạt động và phát huy tác dụng thông qua sự vận động của giá
cả xung quanh giá trị dưới sự tác động của quan hệ cung – cầu. Giá cả thị trường lên
xuống xoay quanh giá trị hàng hóa trở thành cơ chế tác động của quy luật giá trị.
Thông qua sự vận động của thị trường sẽ thấy được quy luật hoạt động của quy luật
giá trị. Quy luật giá trị bắt buộc những người sản xuất và trao đổi hàng hóa phải tuân
theo yêu cầu hay đòi hỏi của nó thông qua mệnh lệnh của giá cả thị trường. Trong
nền kinh tế hàng hóa, quy luật giá trị có những tác động cơ bản sau:
Thứ nhất, điều tiết sản xuất và lưu thông hàng hóa. Trong sản xuất, thông qua
sự biến động của giá cả, người sản xuất sẽ biết được tình hình cung – cầu về hàng
hóa đó và quyết định phương án sản xuất. Nếu giá cả hàng hóa bằng giá trị thì việc
sản xuất là phù hợp với yêu cầu của xã hội; hàng hóa này nên được tiếp tục sản xuất.
Nếu giá cả hàng hóa cao hơn giá trị, sản xuất cần mở rộng để cung ứng hàng hóa đó
nhiều hơn vì nó đang khan hiếm trên thị trường; tư liệu sản xuất và sức lao động sẽ
được tự phát chuyển vào ngành này nhiều hơn các ngành khác. Nếu giá cả hàng hóa
thấp hơn giá trị, cung về hàng hóa này đang thừa so với nhu cầu xã hội; cần phải thu
hẹp sản xuất ngành này để chuyển sang mặt hàng khác. Trong lưu thông, quy luật
giá trị điều tiết hàng hóa từ nơi có giá cả thấp đến nơi có giá cả cao, từ nơi cung lớn
hơn cầu đến nơi cung nhỏ hơn cầu. Thông qua mệnh lệnh của giá cả thị trường, hàng
hóa ở nơi có giá cả thấp được thu hút, chảy đến nơi có giá cả cao hơn, góp phần làm
cho cung cầu hàng hóa giữa các vùng cân bằng, phân phối lại thu nhập giữa các vùng
miền, điều chỉnh sức mua của thị trường (nếu giá cao thì mua ít, giá thấp mua nhiều)… lOMoAR cPSD| 58412604
Thứ hai, kích thích cải tiến kĩ thuật, hợp lý hóa sản xuất nhằm tăng năng suất
lao động. Trên thị trường, hàng hóa được trao đổi theo giá trị xã hội. Người sản xuất
có giá trị cá biệt nhỏ hơn giá trị xã hội, khi bán theo giá trị xã hội sẽ thu được nhiều
giá trị lợi nhuận hơn. Ngược lại người sản xuất có giá trị cá biệt lớn hơn giá trị xã
hội sẽ gặp bất lợi hoặc thua lỗ. Để đứng vững trong cạnh tranh và tránh không bị phá
sản, người sản xuất phải luôn tìm cách làm cho giá trị cá biệt hàng hóa của mình nhỏ
hơn hoặc bằng giá trị xã hội. Muốn vậy, phải cải tiến kĩ thuật, áp dụng công nghệ
mới, đổi mới phương pháp quản lý, thực hiện tiết kiệm… Kết quả lực lượng sản xuất
ngày càng phát triển, năng suất lao động xã hội tăng lên, chi phí sản xuất hàng hóa
giảm xuống. Trong lưu thông, để bán được nhiều hàng hóa, người sản xuất phải
không ngừng tăng chất lượng phục vụ, quảng cáo, tổ chức tốt khâu bán hàng… làm
cho quá trình lưu thông được hiệu quả hơn, nhanh chóng, thuận tiện với chi phí thấp nhất.
Thứ ba, phân hóa những người sản xuất thành những người giàu, người nghèo
một cách tự nhiên. Trong quá trình cạnh tranh, những người sản xuất nhạy bén với
thị trường, trình độ năng lực giỏi, sản xuất với hao phí cá biệt thấp hơn mức hao phí
chung của xã hội sẽ trở nên giàu có. Ngược lại, những người do hạn chế về vốn, kinh
nghiệm sản xuất thấp kém, trình độ công nghệ lạc hậu… thì giá trị cá biệt sẽ cao hơn
giá trị xã hội và dễ lâm vào tình trạng thua lỗ, dẫn đến phá sản, thậm chí phải đi làm
thuê. Trong nền kinh tế thị trường thuần túy, chạy theo lợi ích cá nhân, đầu cơ, gian
lận, khủng hoảng về kinh tế… là những yếu tố có thể làm tăng thêm tác động phân
hóa sản xuất cùng những tiêu cực về kinh tế xã hội khác.
1.3. Các hình thức chuyển hóa của quy luật giá trị
Tiền tệ là một loại hàng hóa đặc biệt được dung để các hàng hóa khác biểu
thị giá trị của mình. Giá trị hàng hóa được biểu thị ra bằng tiền gọi là giá cả hàng hóa. lOMoAR cPSD| 58412604
Trong giai đoạn cao của chủ nghĩa cộng sản, sản xuất hàng hóa, quy luật giá
trị và tiền tệ tiêu vong.
Trong giai đoạn chủ nghĩa tư bản tự do cạnh tranh, quy luật giá trị chuyển hóa
thành quy luật giá cả sản xuất.
Trong giai đoạn chủ nghĩa tư bản độc quyền, quy luật giá trị chuyển hóa thành
quy luật giá cả độc quyền cao.
2. Thực tiễn về quy luật giá trị tại Việt Nam
2.1. Vận dụng quy luật giá trị vào phát triển kinh tế thị trường định
hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam
Trước thời kỳ đổi mới, chúng ta phủ nhận sản xuất hàng hóa và quy luật giá
trị, nên không khai thác được các nguồn lực, nền kinh tế kém phát triển, rơi vào
khủng hoảng. Trong thời kỳ đổi mới, chúng ta phát triển nền sản xuất hàng hóa, quy
luật giá trị hoạt động, tạo nên sự cạnh tranh, phát triển kinh tế…Bên cạnh đó, cũng
nảy sinh những mặt trái như: phân hóa giàu – nghèo, buôn bán gian lận… Hiện nay,
nước ta đang hội nhập theo nền kinh tế thế giới với chính sách mở cửa hợp tác với
các nước. Đảng ta đã đưa ra quan điểm “Một nền kinh tế phát triển theo mô hình nền
kinh tế nhiều thành phần, theo định hướng xã hội chủ nghĩa và dưới sự quản lý của
nhà nước”. Trong quá trình phát triển nền kinh tế, nước ta chịu tác động của nhiều
nhân tố khách quan, một trong những nhân tố khách quan chủ yếu là quy luật giá trị.
Việt Nam sau hơn 30 năm đổi mới, dưới tác động của quy luật giá trị và vai trò quản
lý kinh tế của Nhà nước, nền kinh tế nước ta đã đạt được những thành tựu nhất định
trên tất cả các lĩnh vực, đặc biệt là về kinh tế. Từ một nền kinh tế nông nghiệp lạc
hậu với 90% dân số làm nông nghiệp, Việt Nam đã xây dựng được cơ sở vật chất –
kỹ thuật, hạ tầng kinh tế - xã hội từng bước đáp ứng cho sự nghiệp công nghiệp hóa,
hiện đại hóa, tạo ra môi trường thu hút nguồn lực xã hội cho phát triển dài hạn và
bền vững. Bên cạnh những tác động tích cực, quy luật giá trị cũng có những tác động lOMoAR cPSD| 58412604
tiêu cực đến nền kinh tế nước ta như giàu – nghèo, cạnh tranh không lành mạnh giữa
các chủ thể sản xuất, buôn bán gian lận… Vì vậy, cần phải nghiên cứu kỹ quy luật
giá trị để có thể có những hiểu biết thêm về những biểu hiện mới của nó từ đó có
những chính sách và hướng đi rõ ràng cụ thể để nước at ngày càng phát triển đi lên.
Trong thời gian tới, để phát huy những tác động tích cực, hạn chế những tiêu cực của
quy luật giá trị vào nền kinh tế thị trường, chúng ta cần nắm vững những nội dung,
cơ chế hoạt động của quy luật giá trị trong nền kinh tế, từ đó vận dụng vào các lĩnh
vực một cách đúng đắn để hạn chế những tác động tiêu cực của quy luật giá trị đối
với quá trình phát triển kinh tế thị trường ở nước ta.
2.2. Vận dụng quy luật giá trị vào sản xuất
Thứ nhất, đối với việc hoạch toán kinh tế của các doanh nghiệp. Trong nền
kinh tế thị trường ở nước ta, mỗi doanh nghiệp là người sản xuất hàng hóa cạnh tranh
gay gắt với nhau, để đứng vững được trên thị trường, chiến thắng đối thủ cạnh tranh
thì họ phải tính đến hiệu quả sản xuất kinh doanh thông qua các hình thức giá trị, giá
cả, lợi nhuận, chi phí…Để có lợi nhuận, các doanh nghiệp phải tìm cách hạ thấp chi
phí sản xuất bằng cách hợp lý hóa sản xuất, tiết kiêm chi phí vật chất, tăng năng suất
lao động…Để làm được điều đó, doanh nghiệp phải nắm vững và vận dụng tốt quy
luật giá trị trong hạch toán kinh tế. Đối với các doanh nghiệp Nhà nước, để tăng hiệu
quả sản xuất kinh doanh, Nhà nước ta đã quyết định cổ phần hóa phần lớn các doanh
nghiệp Nhà nước, và Nhà nước chỉ giữ lại một số ngành có tính chất an ninh quốc
gia. Các doanh nghiệp rồi sẽ dần chuyển thành các công ty cổ phần với nhiều chủ sỡ
hữu và mỗi cổ đông sẽ vì lợi ích của mình để đầu tư vào sản xuất, hoạch toán kinh
tế sao cho lợi nhuận càng nhiều càng tốt. Bởi vậy, việc vận dụng quy luật giá trị vào
hoạch toán kinh tế của mỗi công ty cổ phần thời kỳ này là một việc hết sức quan
trọng và cần thiết đối với mỗi công ty cổ phần. lOMoAR cPSD| 58412604
Thứ hai, đối với việc hình thành giá cả sản xuất. Thời kỳ cơ chế tập trung quan
liêu bao cấp, tất cả giá cả các mặt hàng đều do Chính phủ kiếm soát. Sau năm 1986,
nền kinh tế nước ta chuyển sang sản xuất hàng hóa thì giá cả là do thị trường quyết
định. Nhà nước ta cũng xác định, thời kỳ này giá cả phải vận dụng tổng hợp các quy
luật, trong đó quy luật giá trị có tác động trực tiếp. Giá cả phải do giá trị quyết định.
Tuy nhiên, trên tực tế giá cả hàng hóa chịu tác động của nhiều yếu tố như cung - cầu,
cạnh tranh, sức mua đồng tiền, giá các mặt hàng liên quan... không thể giữ giá theo
ý muốn chủ quan của Nhà nước. Qua đây cho ta thấy ngay trong Nhà nước cũng đã
nhận ra được vai trò quan trọng của quy luật giá trị trong việc hình thành giá cả trong
nền kinh tế thị trường.
2.3. Vận dụng quy luật giá trị vào lĩnh vực lưu thông hàng hóa
Trong lĩnh vực lưu thông, quy luật giá trị yêu cầu trao đổi phải theo nguyên
tắc ngang giá, tức giá cả bằng giá trị. Dưới tác động quy luật giá trị, hàng hóa trong
nền kinh tế sẽ được đưa từ nơi có giá cả thấp đến nơi có giá cả cao, từ nơi cung nhiều
đến nơi cầu nhiều. Thông qua sự biến động về giá cả trên thị trường, luồng hàng hóa
sẽ lưu thông từ đó tạo sự cân đối về nguồn hàng giữa các vùng miền. Đối với nền
kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa của Việt Nam, thông qua hệ thống
giá cả quy luật giá trị có ảnh hưởng nhất định đến việc lưu thông của một hàng hóa
nào đó. Giá mua cao sẽ khơi thêm nguồn hàng, giá bán hạ sẽ thúc đẩy mạnh việc tiêu
thụ và ngược lại. Do đó mà Nhà nước ta đã vận dụng vào việc định giá cả sát giá trị,
xoay quanh giá trị để kích thích cải tiến kỹ thuật, tăng cường quản lý. Không những
thế Nhà nước ta còn chủ động tách giá cả khỏi giá trị với từng loại hàng hóa trong
từng thời kỳ nhất định, lợi dụng sự chênh lệch giữa giá cả và giá trị để điều tiết một
phần sản xuất và lưu thông, điều chỉnh cung cầu và phân phối. Giá cả được coi là
một công cụ kinh tế quan trọng để kế hoạch hóa sự tiêu dùng của xã hội. Bên cạnh
những tác động tích cực thì còn có những hạn chế. Do chạy theo lợi nhuận, do tính lOMoAR cPSD| 58412604
cạnh tranh cao trong nền kinh tế nên xuất hiện tình trạng gian lận trong buôn bán,
hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng xuất hiện tràn lan trên thị trường...Ở Việt
Nam, theo đánh giá của cơ quan chức năng, hàng giả, hàng nhái đang len lỏi vào thị
trường một cách công khai. Thực trạng hàng giả hàng nhái hiện nay là một vấn nạn
xã hội chưa hề có dấu hiệu thuyên giảm, thậm chí đang ngày một gia tăng. Từ những
hạn chế đó, Nhà nước với vai trò quản lý vĩ mô nền kinh tế cần đưa ra những chính
sách thiết thực, hiệu quả để khắc phục những hạn chế, đồng thời phát huy mặt tích cực. KẾT LUẬN
Quy luật giá trị là quy luật kinh tế quan trọng nhất của sản xuất và lưu thông
hàng hóa. Sự ra đời và hoạt động của quy luật này gắn liền với sản xuất và lưu thông
hàng hóa. Ở đâu có sản xuất và lưu thông hàng hóa thì ở đó có sự hoạt động của quy
luật giá trị. Cơ chế điều tiết sản xuất và lưu thông hàng hóa chính là sự hoạt động
của quy luật giá trị, sự hoạt động của quy luật giá trị được biểu hiện thông qua cơ
chế giá cả. Thông qua sự vận động của giá cả thị trường ta sẽ thấy được sự hoạt động
của quy luật giá trị. Giá cả thị trường ta sẽ lên xuống xung quanh giá trị hàng hóa và
trở thành cơ chế tác động của quy luật giá trị. Cơ chế tác động của quy luật giá trị
phát sinh khi tác dụng lên thị trường thông qua cạnh tranh, cung – cầu, sức mua của
đồng tiền. Việc vận dụng quy luật giá trị vào phát triển kinh tế thị trường định hướng
xã hội chủ nghĩa ở nước ta có ý nghĩa vô cùng to lớn, giúp nền kinh tế Việt Nam phát
triển theo kịp trình độ các nền kinh tế phát triển trên thế giới. Tuy nhiên, Nhà nước
với vai trò quản lý vĩ mô nền kinh tế cần có những giải pháp để hạn chế những tác
động tiêu cực của quy luật giá trị tới nền kinh tế, giúp nền kinh tế Việt Nam phát
triển nhanh, hiệu quả và bền vững. lOMoAR cPSD| 58412604
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Bộ Giáo dục và Đào tạo, “Giáo trình Kinh tế chính trị Mác-Lênin”, (dùng
cho bậc đại học – không chuyên lý luận chính trị), tài liệu phục vụ tập huấn
chuyên ngành tháng 8 năm 2019).
2. Bộ Giáo dục và Đào tạo, “Giáo trình Kinh tế chính trị Mác-Lênin”, (dùng
cho các khối ngành không chuyên Kinh tế - Quản trị kinh doanh trong các
trường đại học, cao đẳng), Nxb. CTQG, Hà Nội.
3. Bộ Giáo dục và Đào tạo, “Giáo trình những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa
Mác-Lênin”, phần Kinh tế chính trị, Nxb. CTQG, Hà Nội.
4. Các trang webhttp://tapchitaichinh.vn/nghien-cuu-trao-doi/van-dung-chu-
nghia-mac-lenintrong-phat-trien-nen-kinh-te-thi-truong-dinh-huong-xhcn-o- viet-nam- 321923.html