Sơ đồ tư duy bài Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm ngắn gọn

Sơ đồ tư duy bài Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm ngắn gọn
1. Sơ đồ tư duy bài Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm ngắn gọn
2. Phân tích Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm siêu hay - Mẫu số 1
Từ bao đời nay, hình ảnh đất nước luôn là nguồn cảm hứng dồi dào cho các
nhà văn, nhà thơ. Trong mạch nguồn văn học dân tộc, Nguyễn Khoa Điềm,
một tác giả tiêu biểu của văn học kháng chiến chống Mỹ, đã mang đến những
góc nhìn mới mẻ và độc đáo về Đất Nước. Tư tưởng đó được thể hiện rõ
ràng và sâu sắc nhất qua đoạn trích "Đất Nước" trong trường ca Mặt đường khát vọng.
Đất nước, đối với mỗi người, mang một ý nghĩa riêng. Đối với Nguyễn Khoa
Điềm, ông không chỉ cảm nhận mà còn lý giải khái niệm đất nước bằng cả trái
tim và lý trí. Không dùng những khái niệm trừu tượng, ông khai thác hình ảnh
đất nước từ những điều gần gũi nhất, cụ thể nhất trong cuộc sống hằng ngày:
"Khi ta lớn lên Đất Nước đã có rồi
Đất Nước có trong những cái 'ngày xửa ngày xưa' mẹ thường hay kể
Đất Nước bắt đầu từ miếng trầu bây giờ bà ăn
Đất Nước lớn lên khi dân ta biết trồng tre mà đánh giặc"
Đất nước hiện lên qua những hình ảnh vô cùng bình dị và thân thuộc: từ
những câu chuyện cổ tích, từ miếng trầu dân dã, từ cây tre của truyền thuyết
Thánh Gióng đã trở thành biểu tượng của sức mạnh dân tộc. Đất nước không
phải là điều cao xa, mà đã thấm đẫm trong từng lời ru của mẹ, từng hạt mồ
hôi của cha, trong tâm hồn của những đứa trẻ ngay từ khi còn thơ bé.
Không dừng lại ở đó, Nguyễn Khoa Điềm tiếp tục mở rộng khái niệm đất
nước từ những giá trị văn hóa, phong tục tập quán của dân tộc. Hình ảnh
"Tóc mẹ thì bới sau đầu" là nét đẹp truyền thống, biểu tượng cho sự bền bỉ và
trường tồn của văn hóa Việt Nam qua hàng ngàn năm lịch sử. Mặc cho
những cuộc xâm lăng và sự đồng hóa của kẻ thù, văn hóa dân tộc vẫn giữ
nguyên giá trị của nó, trường tồn và lan tỏa. Đất nước còn được xây dựng từ
lòng nhân hậu, nghĩa tình, từ tình cảm vợ chồng gắn bó thủy chung: "Cha mẹ
thương nhau bằng gừng cay muối mặn". Câu ca dao quen thuộc "Gừng cay
muối mặn, xin đừng quên nhau" đã được Nguyễn Khoa Điềm khéo léo vận
dụng để nhấn mạnh rằng, đất nước không chỉ tồn tại trong những gì lớn lao,
mà còn là trong những điều giản dị và thiêng liêng của cuộc sống thường ngày.
Tiếp nối dòng cảm hứng ấy, tác giả còn khắc họa đất nước qua những hình ảnh thật gần gũi:
"Đất là nơi anh đến trường Nước là nơi em tắm
Đất Nước là nơi ta hò hẹn
Đất Nước là nơi em đánh rơi chiếc khăn trong nỗi nhớ thầm"
Đất nước không phải một khái niệm xa xôi, mà chính là nơi chúng ta sống,
học tập, yêu thương và nhớ nhung. Nguyễn Khoa Điềm đã không dùng
những lời lẽ hoa mỹ, mà bằng những điều chân thực và giản dị nhất, ông
khẳng định đất nước chính là không gian sinh tồn của con người Việt Nam.
Và để làm rõ hơn nguồn gốc của đất nước, ông quay về với truyền thuyết, lịch sử của dân tộc:
"Đất Nước là nơi dân mình đoàn tụ Đất là nơi chim về Nước là nơi rồng ở Lạc Long Quân và Âu Cơ
Đẻ đồng bào ta trong bọc trứng"
Qua sự liên kết giữa lịch sử và địa lý, Nguyễn Khoa Điềm từng bước xây
dựng nên khái niệm đầy đủ về đất nước, từ đó ông cũng nhấn mạnh trách
nhiệm của con người đối với tổ quốc: "Những ai đã khuất/ Những ai bây giờ/
yêu nhau và sinh con đẻ cái/ Gánh vác phần người đi trước để lại". Hai chữ
"gánh vác" thể hiện sự tiếp nối và trách nhiệm của mỗi thế hệ với việc xây
dựng và bảo vệ đất nước. Ông cũng không quên nhắc nhở rằng, dù trong
quá trình dựng xây, chúng ta cũng phải luôn nhớ ơn tổ tiên, những người đã
tạo dựng nền tảng cho Đất Nước.
"Trong anh và em hôm nay... Đất Nước vẹn tròn to lớn" - Nguyễn Khoa Điềm
khẳng định rằng, sự trường tồn của đất nước là nhờ vào tình yêu thương, sự
đoàn kết của mỗi cá nhân và cả cộng đồng. Khi cái chung và cái riêng hòa
hợp, khi mỗi người đều góp phần nhỏ bé của mình, đất nước sẽ trở nên bền
vững. Ông cũng gửi gắm trách nhiệm đến thế hệ trẻ: "Em ơi em đất nước là
máu xương của mình/ Phải biết gắn bó và san sẻ". Mỗi người phải biết hóa
thân, cống hiến cho đất nước để làm nên một quê hương vĩnh cửu.
Hàng loạt các địa danh gắn với lịch sử và truyền thống đấu tranh của dân tộc
được tác giả gọi tên, từ núi Vọng Phu đến Ông Đốc, Bà Đen... Mỗi tên gọi
đều mang theo dấu ấn của những con người đã góp phần tạo nên đất nước,
bằng sự hy sinh âm thầm mà lớn lao. Để rồi, ông đúc kết: "Và ở đâu trên
khắp ruộng đồng gò bãi/…/Những cuộc đời đã hóa núi sông ta".
Những người vô danh, những người không ai nhớ mặt đặt tên, nhưng chính
họ đã góp phần làm nên đất nước. Nguyễn Khoa Điềm đã sử dụng biện pháp
liệt kê và điệp từ "họ" để khắc họa hình ảnh lớp lớp thế hệ tiếp nối nhau,
truyền lại giá trị văn hóa, tinh thần cho con cháu mai sau. Chính từ đó, ông
đưa ra tuyên ngôn mạnh mẽ: "Đất Nước này là Đất Nước của Nhân Dân".
Bài thơ "Đất Nước" của Nguyễn Khoa Điềm không chỉ là lời tri ân, mà còn là
lời nhắc nhở về trách nhiệm và tình yêu đối với tổ quốc. Với cách nhìn nhận
mới mẻ, sâu sắc, ông đã giúp chúng ta có thêm một cách hiểu về đất nước,
về những giá trị cội nguồn trường tồn qua hàng ngàn năm lịch sử. Từ đó, mỗi
người sẽ thêm yêu, thêm tự hào về nơi mình sinh ra, lớn lên và sẽ tiếp tục cống hiến.
3. Phân tích Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm siêu hay - Mẫu số 2
Nguyễn Khoa Điềm là một nhà thơ tài hoa, với những tác phẩm đậm chất suy
tư và giàu triết lý. Thơ ông không chỉ chạm đến trái tim người đọc bằng
những cảm xúc chân thành, mà còn mang tính chiêm nghiệm sâu sắc về
cuộc sống và con người. Trong số các tác phẩm của ông, trường ca "Mặt
đường khát vọng" nổi bật như một dấu ấn đặc biệt, với những trang viết đầy
cảm hứng về đất nước và dân tộc. Đoạn trích trong sách giáo khoa được lấy
từ phần đầu của chương V, với tiêu đề "Đất nước", đã khắc họa rõ nét nguồn
gốc và truyền thống hào hùng của dân tộc Việt Nam.
Ngay từ đầu tác phẩm, Nguyễn Khoa Điềm đã đặt ra hai câu hỏi quan trọng:
"Đất nước là gì?" và "Đất nước có từ bao giờ?". Ông tìm kiếm câu trả lời qua
những hình ảnh quen thuộc và giản dị từ đời sống thường nhật của người
dân Việt Nam. Với câu hỏi đầu tiên, ông khẳng định: "Khi ta lớn lên Đất Nước
đã có rồi... Đất Nước lớn lên khi dân mình biết trồng tre mà đánh giặc." Đất
nước không phải là khái niệm xa lạ, trừu tượng, mà hiện hữu từ những câu
chuyện dân gian, truyền thuyết và phong tục tập quán. Đất nước là sự tích
trầu cau thấm đượm tình cảm gia đình, là hình ảnh Thành Gióng vụt lớn nhổ
tre đánh giặc, là những phong tục đẹp đẽ như "Tóc mẹ thì bới sau đầu" hay
"Cha mẹ thương nhau bằng gừng cay muối mặn", tượng trưng cho tình yêu
và lòng thủy chung của người Việt.
Nguyễn Khoa Điềm tiếp tục khẳng định rằng, đất nước còn tồn tại qua những
nét văn hóa và sinh hoạt đời thường, từ việc dựng nhà, sinh con đẻ cái, đến
việc trồng lúa nước. Ông nhắc đến cách đặt tên đơn giản mà sâu sắc của
người xưa – đặt tên xấu cho dễ nuôi, và tôn vinh sự vất vả, tỉ mỉ trong việc
làm ra hạt gạo: "Hạt gạo phải một nắng hai sương xay, giã, giần, sàng." Tất
cả những điều này đều chứng minh rằng đất nước đã có từ rất lâu, là sự kết
tinh của bao thế hệ qua phong tục, truyền thống và văn hóa.
Sau khi giải đáp câu hỏi về nguồn gốc đất nước, Nguyễn Khoa Điềm chuyển
sang khám phá "Đất nước là gì?". Ông đưa ra một định nghĩa vừa giản dị vừa
sâu sắc: "Đất là nơi anh đến trường, nước là nơi em tắm". Đất nước là không
gian của tình yêu đôi lứa, là nơi để con người hò hẹn, là nơi của những kỷ
niệm tuổi thơ và những cuộc trở về sau bao năm xa cách. Đồng thời, đất
nước còn là nơi sinh sống của biết bao thế hệ, là nơi cha ông đã xây dựng và
bảo vệ. Tác giả nhìn nhận đất nước không chỉ ở hiện tại mà còn trải dài qua
chiều dài lịch sử, từ quá khứ hào hùng đến tương lai tươi sáng, khi "Mai này
con ta lớn lên/ Con sẽ mang đất nước đi xa".
Một điểm nhấn quan trọng trong tư tưởng của Nguyễn Khoa Điềm là quan
niệm "Đất nước của nhân dân". Ông cho rằng chính nhân dân là những
người làm nên đất nước, từ những người nông dân giản dị cho đến những
chiến sĩ hy sinh trong cuộc đấu tranh bảo vệ tổ quốc. Hình ảnh đất nước hiện
lên qua những địa danh thân thuộc như núi Vọng Phu, Hòn Trống Mái, và
Đền Hùng – tất cả đều mang dấu ấn của biết bao thế hệ đã góp phần xây
dựng và bảo vệ. Qua đó, nhà thơ khẳng định rằng sự tồn tại và phát triển của
đất nước không thể tách rời công lao và sự hy sinh của nhân dân.
Nguyễn Khoa Điềm còn khéo léo sử dụng những câu ca dao, tục ngữ để
khắc họa tinh thần bền bỉ, kiên cường của người Việt. Ông chọn những hình
ảnh gần gũi như cây tre, chiếc khăn, hay tình yêu đôi lứa để truyền tải tư
tưởng sâu sắc về đất nước và con người. Những câu thơ như "Biết trồng tre
đợi ngày thành gậy/ Đi trả thù mà không sợ dài lâu" không chỉ thể hiện tinh
thần quật cường của dân tộc, mà còn nhấn mạnh sự bền bỉ, dẻo dai trong
cuộc đấu tranh giành tự do.
Tác phẩm "Đất nước" là một bản trường ca đầy xúc cảm và suy tư về quê
hương, với tư tưởng chủ đạo là đất nước của nhân dân. Nguyễn Khoa Điềm
đã thành công trong việc kết hợp giữa chất chính luận và chất trữ tình, giữa
sự sâu sắc trong suy nghĩ và sự mềm mại trong cảm xúc. Tác phẩm không
chỉ là một bài thơ ca ngợi đất nước, mà còn là một lời nhắc nhở về trách
nhiệm của mỗi cá nhân đối với tổ quốc, về sự gắn kết giữa con người và quê
hương. Đây chính là điểm sáng tạo nên sức sống lâu bền và giá trị to lớn của
tác phẩm trong lòng người đọc.
Document Outline

• Sơ đồ tư duy bài Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm ngắ
  • 1. Sơ đồ tư duy bài Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm
  • 2. Phân tích Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm siêu ha
  • 3. Phân tích Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm siêu ha