Soạn bài Hai đứa trẻ | Ngữ văn 12 Chân trời sáng tạo (Tập 1)

Trước khi đọc
Câu hỏi trang 40 SGK Ngữ văn 12 tập 1
Khi chờ đợi một điều gì đó quan trọng với bản thân, bạn thường có tâm trạng
cảm xúc như thế nào? Hay chia sẻ điều đó với các bạn trong lớp. Trả lời:
Khi chờ đợi một điều gì đó quan trọng với bản thân, em thường có tâm trạng
hồi hộp, háo hức, hay suy nghĩ về điều đó.
Đọc văn bản
Câu hỏi 1 trang 40 SGK Ngữ văn 12 tập 1
Theo dõi: Chú ý những từ ngữ, hình ảnh được dùng để miêu tả cảnh hoàng
hôn trong phần văn bản này. Trả lời:
Từ ngữ, hình ảnh miêu tả cảnh hoàng hôn: tiếng trống thu không, phương tây
dỏ rực như lửa cháy, những đám mây hồng như hòn than sắp tàn, tiếng ếch
nhái kêu, tiếng muỗi vo ve,…
Câu hỏi 2 trang 41 SGK Ngữ văn 12 tập 1
Suy luận: Chi tiết này cho thấy việc buôn bán của người dân phố huyện như thế nào? Trả lời:
Chi tiết này cho thấy việc buôn bán của người dân phố huyện rất ế ẩm, khó
khăn, ít người mua hàng.
Câu hỏi 3 trang 42 SGK Ngữ văn 12 tập 1
Suy luận: Qua chi tiết này, bạn hiểu thêm điều gì về nhân vật Liên? Trả lời:
Nhân vật Liên là người con gái lớn và đảm đang.
Câu hỏi 4 trang 43 SGK Ngữ văn 12 tập 1
Theo dõi: Bầu trời đêm và không gian phố huyện trong đoạn này được miêu tả
qua điểm nhìn của ai? Trả lời:
Bầu trời đêm và không gian phố huyện trong đoạn này được miêu tả qua điểm
nhìn của người kể chuyện.
Câu hỏi 5 trang 45 SGK Ngữ văn 12 tập 1
Chú ý tâm trạng và cảm xúc của chị em Liên trong lúc đoàn tàu đến Trả lời:
Khi đoàn tàu đến, Liên và An có tâm trạng:
+ Liên vội đánh thức An như sợ bỏ qua một điều quý giá
+ Liên quan sát và chiêm ngưỡng “các toa đèn sáng trưng, chiếu cả xuống
đường”. Liên xúc động “lặng theo mơ tưởng về “Hà Nội xa xăm, Hà Nội sáng
rực vui vẻ và huyên náo”.
+ Khi ngắm nhìn những đoàn tàu vụt qua phố huyện, Liên như được sống
trong một thế giới mới tươi đẹp và sôi động hơn. Sau khi đọc
Nội dung chính: Tác phẩm cho thấy cuộc sống cơ cực, quẩn quanh, tăm tối ở
phố huyện nghèo trước Cách mạng tháng Tám. Đồng thời làm nổi bật niềm
cảm thông, thương xót, trân trọng của Thạch Lam đối với những kiếp người nghèo khổ.
Câu 1 trang 46 SGK Ngữ văn 12 tập 1
Tóm tắt nội dung câu chuyện được kể và chỉ ra đặc điểm về cách xây dựng cốt
truyện trong Hai đứa trẻ. Trả lời: - Tóm tắt:
Truyện ngắn Hai đứa trẻ là văn bản kể về hai nhân vật Liên và An cùng những
người dân trong một phố huyện nghèo. Liên và An đã từng có một cuộc sống
đầy đủ vui vẻ ở Hà Nội. Do bố mất việc, gia đình sa sút, hai đứa trẻ phải về
sống nơi phố huyện - một cuộc sống nghèo khổ, đơn điệu. Hai chị em được
mẹ giao cho trông cửa hàng tạp hóa nhỏ bên bến tàu của huyện. Trong một
buổi chiều tà, Liên cảm thấy nơi đây buồn tẻ, chị ngắm nhìn những đứa trẻ
con đi nhặt nhạnh những đồ thừa. Nhìn cuộc sống tàn lụi của chị Tí, bác Siêu,
vợ chồng bác Xẩm xung quanh. Thế nhưng chừng ấy người sống trong bóng
tối vẫn hy vọng cái gì đó tươi sáng hơn. Mong ước ấy vẫn được thể hiện qua
sự mong đợi chuyến tàu đêm chạy qua phố huyện của cả hai chị em và những
người buôn bán về đêm. Nhưng chỉ thoáng qua đó, đoàn tàu rầm rộ đi tới,
chẳng được bao lâu lại vụt qua và chỉ còn lại đêm khuya - đêm ở trong phố,
tịch mịch và đầy bóng tối.
- Đặc điểm về cách xây dựng cốt truyện: truyện ngắn Hai đứa trẻ của Thạch
Lam là truyện không có cốt truyện Hai đứa trẻ đúng là rất tiêu biểu cho loại
“truyện không có truyện”. Bởi lẽ, cốt truyện chỉ là cảnh một buổi chiều tối ở
một phố huyện nghèo nàn, tăm tối, với tiếng trống thu không, cảnh chợ chiều
hiu hắt, với một chõng hàng nước, một gánh hàng phở, một gia đình bác xẩm
ê a, một bà già điên uống rượu cười sằng sặc và hai chị em cô hàng xén Liên,
An cố thức chờ chuyên tàu đêm đi qua... Chỉ có vậy thôi, chẳng có tình huống
gây cấn, éo le cũng không có mâu thuẫn xung đột, truyện không có xung đột,
không có biến cố nó chỉ là diễn biến thời gian.
Câu 2 trang 46 SGK Ngữ văn 12 tập 1
Bức tranh phố huyện đã được tác giả miêu tả theo trình tự nào và có đặc điểm
gì? Làm rõ ý nghĩa của việc miêu tả bức tranh ấy trong văn bản. Trả lời:
- Bức tranh phố huyện được nhà văn miêu tả theo trình tự thời gian tuyến tính
(trước – sau). Theo đó truyện ngắn Hai đứa trẻ có thể phần làm ba cảnh: Cảnh
chiều xuống (chợ tàn), cảnh đêm về và cảnh đêm khuya.
- Toàn bộ bức tranh phố huyện được nhìn qua tâm trạng của cô bé Liên, một
cô bé đảm đang, tốt bụng với một tâm hồn đa cảm. Điều này đã làm nên chất
trữ tình cho chuyện. Tâm trạng của Liên được miêu tả gắn liền với không gian
phố huyện: Buồn man mác, mơ hồ khó hiểu trước bức tranh cuộc sống nghèo
phố huyện lúc chiều xuống; buồn khắc khoải trong cảnh chờ đợi một điều gì
tốt đẹp hơn; buồn thấm thía khi chuyến tàu đi qua.
Câu 3 trang 46 SGK Ngữ văn 12 tập 1
Xác định ngôi kể, điểm nhìn trong văn bản và cho biết tác dụng của ngôi kể,
điểm nhìn ấy trong việc khắc họa nhân vật, thể hiện chủ đề, cảm hứng của tác phẩm. Trả lời:
- Ngôi kể: Ngôi thứ 3
- Điểm nhìn: Điểm nhìn trần thuật được đặt vào Liên.
Tác dụng: Khiến cho tác giả có thể đi sâu khai thác tâm trạng và cảm xúc, sự
biến đổi tinh tế trong suy nghĩ của nhân vật.
Câu 4 trang 46 SGK Ngữ văn 12 tập 1
Nêu và phân tích ý nghĩa:
a. Một số câu văn, đoạn văn sử dụng kết hợp yếu tố tự sự, miêu tả, biểu cảm.
b. Một số hình ảnh, chi tiết xuất hiện nhiều lần trong văn bản. Trả lời:
a. Một số câu văn, đoạn văn sử dụng kết hợp yếu tố tự sự, miêu tả, biểu cảm:
- Liên khẽ quạt cho An, vuốt lại mái tóc tơ… cảm giác mơ hồ không hiểu.
- Liên cầm tay em không đáp … mênh mang và yên lặng.
Liên và An thức để bán hàng, để được nhìn chuyến tàu đêm đi qua hoạt động
cuối cùng của đêm khuya. Nỗi buồn thấm thía trước cảnh ngày tàn và những
kiếp người tàn tạ: Thương những đứa trẻ nhà nghèo nhưng không có tiền mà
cho chúng. Xót thương mẹ con chị Tí: ngày mò cua bắt tép, tối dọn cái hàng
nước chè tươi chả kiếm được bao nhiêu, xót thương bà cụ Thi điên.
b. Một số hình ảnh, chi tiết xuất hiện nhiefu lần trong văn bản:
- Hình ảnh phố huyện
- Hình ảnh đoàn tàu
- Hình ảnh con người ở phố huyện
Nhịp sống buồn tẻ, tù đọng của phố huyện từ chiều tàn đi vào đêm khuya. Tất
cả được thể hiện ra qua cái nhìn xót xa, thương cảm của tác giả.
Câu 5 trang 46 SGK Ngữ văn 12 tập 1
Theo bạn, truyện Hai đứa trẻ của Thạch Lam được viết theo phong cách sáng
tác nào? Dựa vào đâu để bạn khẳng định như vậy? Trả lời:
- Truyện Hai đứa trẻ của Thạch Lam có sự kết hợp giứa phong cách hiện thực
và phong cách lãng mạn.
+ Bút pháp hiện thực: Cuộc sống nơi phố huyện nghèo
+ Bút pháp lãng mạng: Cảnh đợi tàu và ý nghĩa
Câu 6 trang 46 SGK Ngữ văn 12 tập 1
Một tác phẩm văn học có giá trị thẩm mĩ và nhân văn thường đánh thức ở
người đọc ít nhất một điều gì đó sâu xa, tốt đẹp trong tư tưởng, tình cảm. Đối
với bạn, Hai đứa trẻ có khả năng đánh thức như vậy không? Vì sao? Trả lời:
Đang cập nhật...
Câu 7 trang 46 SGK Ngữ văn 12 tập 1
Tìm hiểu thêm về các tác giả sáng tác theo phong các lãng mạn, phong cách
hiện thực trong văn học Việt Nam giai đoạn 1930 – 1945 và hoàn tất bảng bằng
cách đánh dấu xác định phong cách sáng tác của tác phẩm, tác giả trong văn
bản (làm vào vở) và lí giải: Tên tác giả Tên tác phẩm Phong cách Phong cách lãng mạn hiện thực
Thạch Lam Dưới bóng hoàng lan,
Nắng trong vườn,… Vũ
Trọng Số đỏ, giông tố,… Phụng Nam Cao
Lão Hạc, Chí Phèo,... Trả lời:
Đang cập nhật...
Bài tập sáng tạo
Câu hỏi trang 47 SGK Ngữ văn 12 tập 1
Lấy cảm hứng từ hình ảnh Hai đứa trẻ chờ đoàn tàu đi qua phố huyện (Hai đứa
trẻ) hoặc hình ảnh thân thiết giữa Lão Hạc với cậu Vàng (Lão Hạc), hãy sáng
tác một bài thơ, một bài hát hoặc một bức tranh. Trả lời:
- Hai đứa trẻ: Tham khảo bài hát Hai đứa trẻ - Phương Mỹ Chi