Soạn bài Lai tân | Ngữ văn 8 sách Kết nối tri thức Trước khi đọc
Câu 1 (trang 85, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Bác Hồ (Nguyễn Ái Quốc, Hồ Chí Minh) đã bôn ba khắp năm châu bốn biển để tìm
con đường cứu nước. Kể tên một số nơi Bác đã từng đặt chân tới. Hướng dẫn trả lời:
Bác Hồ (Nguyễn Ái Quốc, Hồ Chí Minh) đã bôn ba khắp năm châu bốn biển để tìm
con đường cứu nước. Một số nơi Bác đã từng đặt chân tới là: Pháp, Tây Ban Nha,
Bồ Đào Nha, Trung Mỹ, Nam Mỹ, Hoa Kỳ, Anh, Liên Xô…
Câu 2 (trang 85, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Nêu tên một số bài thơ của Hồ Chí Minh mà em biết Hướng dẫn trả lời:
Một số bài thơ của Hồ Chí Minh: Cảnh khuya, Rằm tháng Giêng, Tức cảnh Pác Pó, Mộ,… Sau khi đọc
Câu 1 (trang 86, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Bài thơ Lai Tân thuộc thể thơ nào? Nêu những dấu hiệu giúp em nhận biết được điều đó. Hướng dẫn trả lời:
Bài thơ Lai Tân thuộc thể thơ Thất ngôn tứ tuyệt Đường luật. Do bài thơ có bốn câu,
mỗi câu bảy chữ; có luật (nguyên tác luật bằng, bài thơ dịch luật trắc); có niêm (niêm
giữ câu 2 và câu 3); gieo vần chân ở các câu chẵn; nhịp câu thơ được ngắt chẵn
trước, lẻ sau (2/2/3 hoặc 4/3)
Câu 2 (trang 86, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Em hãy cho biết mục đích những việc thường làm của ban trưởng nhà giam và cảnh
trưởng. Căn cứ vào đâu em khẳng định như vậy? Hướng dẫn trả lời:
Mục đích những việc thường ngày của ban trưởng là ngày ngày đánh bạc, cảnh
trưởng thì ăn tiền của phạm nhân.
=> Căn cứ vào bản phiên âm của bài thơ "thiên thiên đố", "giải phạm tiền".
Câu 3 (trang 86, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Phải chăng sau khi chê những thói xấu của ban trưởng và cảnh tưởng, tác giả muốn
dành tặng lời khen cho huyện trưởng vì đã làm việc chăm chỉ? Em thử suy đoán
huyện trưởng “chong đèn” để làm việc gì. Hướng dẫn trả lời:
Sau khi chê những thói xấu của ban trưởng và cảnh trưởng, tác giả muốn rạch ròi
chân dung của những kẻ cầm đầu trong bộ máy quản lí nhà tù Tưởng Giới Thạch ở
Lai Tân. Huyện trưởng chong đèn làm việc công để làm chuyện mờ ám - hút thuốc phiện.
Câu 4 (trang 86, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Giọng điệu trào phúng của câu thơ thứ ba có gì khác biệt so với hai câu thơ đầu? Hướng dẫn trả lời:
- Hai câu thơ đầu: giọng điệu đả kích (từ ngữ thô mộc, suồng sã)
- Câu thơ thứ ba: mỉa mai – châm biếm (tạo ra yếu tố vô lí hoặc thiếu lô gic, đảo lộn
trật tự thông thường; lời thơ tựa như khen ngợi huyện trưởng chăm chỉ làm công
việc đến tận đêm khuya, ngược hẳn với hai “cán bộ nhà nước” trong hai câu thơ trước)
Câu 5 (trang 86, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Các nhân vật trong bài thơ Lai Tân thuộc thành phần nào trong xã hội? Hãy làm rõ
dụng ý của tác giả khi nhằm vào nhóm đối tượng này. Hướng dẫn trả lời:
Các nhân vật trong bài thơ Lai Tân đều thuộc thành phần công chức, viên chức
thuộc bộ máy chính quyền, những người thuộc giai tầng thống trị trong xã hội. Dụng
ý của tác giả khi hướng tiếng cười trào phúng vào nhóm đối tượng này: đả kích, tố
cáo tình trạng mục nát, “nhà dột từ nóc” mà tác giả chứng kiến ở Lai Tân thời bấy giờ.
Câu 6 (trang 86, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Theo em, nội dung câu kết có mẫu thuẫn với nội dung của các câu thơ trước không? Vì sao? Hướng dẫn trả lời:
Nội dung câu kết mâu thuẫn với các câu thơ trước để tạo tiếng cười châm biếm về
bộ máy chính quyền Lai Tân thối nát và vô trách nhiệm. Vì:
- Câu thơ thứ tư (câu hợp, câu kết) đã kết luận một cách thẩm thuý, đầy ý vị: “Trời
đất Lai Tần vẫn thái bình”. “Thái bình” khi mà ban trưởng vi phạm pháp luật (đánh
bạc), cảnh trưởng chỉ tìm cách tư lợi (kiếm ăn quanh) thì chỉ có thể là thái bình giả
tạo. Khi người đọc nhận ra mâu thuẫn giữa vẻ bề ngoài (thái bình) với thực chất
(mục ruỗng, thối nát) của xã hội cũng là lúc tiếng cười trào phúng được thể hiện.
- Hai chữ “thái bình” cuối VB vì thế vừa miêu tả được vẻ bề ngoài yên bình, tốt đẹp
giả tạo, vừa là cách nói ngược để tạo tiếng cười trào phúng, châm biếm nhẹ nhàng mà sâu cay.
Viết (trang 86, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Viết đoạn văn (khoảng 7 – 9 câu) làm rõ chất trào phúng nhẹ nhàng mà sâu cay của
bài thơ Lai Tân qua lời nhận xét: “Trời đất Lai Tân vẫn thái bình”. Hướng dẫn trả lời:
“Lai Tân” của Hồ Chí Minh là bài thơ có chất trào phúng mạnh mẽ tố cáo hiện thực
xã hội Trung Quốc suy tán, mục rữa thời bấy giờ. Cũng là tiếng cười đầy châm biếm
của Hồ Chi Minh về những “con người" trong bộ máy cai trị của Lai Tân dưới góc
nhìn của tác giả. Lời thơ thể hiện nụ cười châm biếm nhẹ nhàng mà sâu cay. Nhà
thơ chỉ nói một cách vu vơ rằng Bộ máy trính quyền chức sắc của Lai Tân như vậy
ấy thế mà “vẫn thái bình”. Tập “Nhật ký trong tù” với cái nhìn đầy mỉa mai của tác giả
được thể hiện rõ nét với đặc sắc vừa là nhật ký, cũng vừa là thơ. Đặc điểm thơ này
đầy trữ tình, chiêm nghiệm, đáng để suy ngẫm “Không biết bao giờ mới đến ngày tự
do”. Bài thơ “Lai Tân” mượn hình tượng ba nhân vật Ban trưởng, Cảnh trưởng và
Huyện trưởng điển hình cho những cái xấu xa, đồi bại nhất trong xã hội Lai Tân
thuở ấy. Nỗi niềm căm phẫn, uất ức trước cảnh tù đầy nghịch lý nhưng vẫn phải
cam chịu được tác giả gửi gắm vào những câu thơ nhẹ nhàng, sâu sắc.
-----------------------------------------------------------------------------------