Thực hành tiếng Việt (trang 13) Dấu câu
1. Tìm và cho biết công dụng của dấu chấm phẩy trong đoạn văn sau:
Một người ở vùng núi Tản Viên có tài lạ: vẫy tay về phía đông, phía đông nổi cồn
bãi; vẫy tay về phía tây, phía tây mọc lên từng dãy núi đồi. Người ta gọi chàng là
Sơn Tinh. Một người ở miền biển, tài năng cũng không kém: gọi gió, gió đến; hô
mưa, mưa về. Người ta gọi chàng là Thuỷ Tỉnh.
- Câu văn sử dụng dấu chấm phẩy:
• Một người ở vùng núi Tản Viên có tài lạ: vẫy tay về phía đông, phía đông
nổi cồn bãi; vẫy tay về phía tây, phía tây mọc lên từng dãy núi đồi.
• Một người ở miền biển, tài năng cũng không kém: gọi gió, gió đến; hô mưa, mưa về.
- Tác dụng của dấu câu: Dùng để đánh dấu ranh giới giữa các bộ phận trong một
chuỗi liên kết phức tạp.
2. Viết đoạn văn (khoảng 5 - 7 câu) có dùng dấu chấm phẩy. Mẫu 1
Quê hương là một thành phố nằm ven biển, bởi vậy hình ảnh thiên nhiên tươi đẹp
nhất được tôi lưu giữ trong kí ức là bãi biển quê tôi. bãi biển Sầm Sơn rộng mênh
mông. Gió biển lồng lộng; tiếng sóng vỗ ào ạt. Bãi cát vàng trải dài; bầu trời lúc
này thật cao, không một gợn mây. Bãi cát vàng trong nắng càng trở nên lấp lánh,
trông tuyệt đẹp. Nước biển xanh và trong. Nhìn ra xa phía chân trời, bầu trời và
biển như hòa vào làm một. Gió biển lồng lộng, cùng với tiếng sóng vỗ nghe thật
vui tai. Bên cạnh bãi biển, núi Trường Lệ - một địa danh khá nổi tiếng ở đây, đứng
sừng sững chạy dài theo mép nước. Phía nam dãy Trường Lệ còn có bãi tắm Tiên
Ẩn, một thung lũng nhỏ với cảnh quan gần như nguyên sơ. Cuối bãi là đền Độc
Cước cổ kính uy nghi, tọa lạc trên một hòn núi đá. Tất cả đều tuyệt đẹp như những
bức ảnh mà em đã được xem trên mạng khi tìm hiểu về Sầm Sơn. Nhờ có bãi biển
Sầm Sơn mà quê hương của tôi đang ngày càng phát triển hơn. Tôi cảm thấy vô
cùng tự hào về quê hương của mình. Mẫu 2
Đối với mỗi người, gia đình là nơi bình yên nhất. Và mỗi bữa cơm sum họp đều có
một giá trị to lớn đối với mỗi thành viên. Vào dịp Tết năm nay, gia đình em đã có
một bữa cơm sum họp vô cùng ấm cúng. Chiều ba mươi Tết, mọi người trong gia
đình đều bận rộn. Mỗi người một công việc: Ông nội lau dọn bàn thờ; Bố và anh
trai thì lo dọn dẹp nhà cửa; Còn mẹ thì lo chuẩn bị mâm cơm cúng Tất niên; Em
chạy quanh nhà giúp đỡ mọi người những công việc nhỏ. Ai cũng đều háo hức đón
chờ một năm mới sắp đến. Nhà cửa đã sạch sẽ, gọn gàng. Mâm cơm cúng Tất niên
cũng rất đầy đủ, đẹp mắt. Mọi người ăn mặc thật chỉnh tề, và đứng trước bàn thờ
gia tiên để thắp hương cho ông bà tổ tiên. Em cảm nhận được không khí vô cùng
thiêng liêng, trang trọng. Đến tối, mọi người trong nhà cùng nhau quây quần bên
mâm cơm. Những món ăn truyền thống như canh măng, thịt gà luộc, nem rán…
được bày biện trên bàn. Đầu tiên, ông nội thay mặt cả gia đình tổng kết lại một
năm. Khuôn mặt các thành viên hết sức nghiêm trang. Bầu không khí vô cùng yên
tĩnh. Chỉ có giọng nói của ông vẫn ôn tồn, vang vọng. Sau khi ông phát biểu, mọi
người cùng nâng ly để chúc mừng năm mới. Tiếng hô vang: “Chúc mừng năm
mới” khiến em cảm nhận được Tết đã sắp đến gần. Em cảm thấy vô cùng hạnh
phúc trước khoảnh khắc này.
Câu sử dụng dấu chấm phẩy: Mỗi người một công việc: Ông nội lau dọn bàn thờ;
Bố và anh trai thì lo dọn dẹp nhà cửa; Còn mẹ thì lo chuẩn bị mâm cơm cúng Tất
niên; Em chạy quanh nhà giúp đỡ mọi người những công việc nhỏ. Mẫu 3
Cuối tuần, trường tôi tổ chức một buổi tổng vệ sinh. Cô tổng phụ trách đã phổ biển
đến các cán bộ lớp về công việc cần làm. Đầu tiên, mỗi khối lớp sẽ được phân
công dọn dẹp các khu vực khác nhau trong trường. Sau đó, từng lớp học lại có
trách nhiệm dọn dẹp vệ sinh phòng học của lớp mình. Các đồ dùng cần thiết cho
buổi lao động đều được nhà trường cung cấp đầy đủ: chổi, thùng rác, khăn lau…
Sau đó, mỗi khối lớp đến khu vực được phân công để dọn dẹp. Học sinh nào cũng
hăng say làm công việc mình được giao. Tất cả những giấy rác đều được chúng tôi
gom vào một chiếc túi bóng to; chúng sẽ được vận chuyển tới nơi xử lý rác thải.
Sau khi tổng vệ sinh các khu vực chung của trường xong, các lớp sẽ trở về phòng
học để dọn dẹp. Dù đã rất mệt nhưng các thành viên trong lớp tôi vẫn rất hào hứng
dọn dẹp. Bạn thì quét dọn lớp học; bạn thì lau bàn ghế, quạt trần. Chỉ khoảng một
tiếng là lớp học của chúng tôi đã sạch sẽ. Buổi lao động đã kết thúc, còn trường
học thì trở nên vô cùng sạch sẽ.
Câu sử dụng dấu chấm phẩy: Bạn thì quét dọn lớp học; bạn thì lau bàn ghế, quạt trần. Nghĩa của từ
3. Trong truyện Sơn Tinh, Thủy Tinh, nhân vật Thủy Tinh còn được gọi là “Thần
Nước”. Trong tiếng Việt có nhiều từ có yếu tố thuỷ có nghĩa là “nước”. Tìm một số
từ có yếu tố thuỷ được dùng theo nghĩa như vậy và giải thích ngắn gọn nghĩa của những từ đó.
• sơn thủy: sông núi, phong cảnh.
• thủy thủ: người làm việc trên tàu thuyền.
• thủy mặc: nước và mực tàu.
• thủy sản: sản vật ở dưới nước, có giá trị kinh tế như cá, tôm, hải sâm…
• thủy cung: cung điện ở dưới nước. …
4. Giải thích nghĩa của các thành ngữ sau: hô mưa gọi gió, oán nặng thù sâu. Trong
mỗi thành ngữ, các từ ngữ được sắp xếp theo kiểu đan xen: hô - gọi, mưa - gió, oán
- thù, nặng - sâu. Hãy tìm thêm một số thành ngữ được tạo nên bằng cách đan xen
các từ ngữ theo cách tương tự. - Giải thích:
• Hô mưa gọi gió: có năng lực siêu nhiên, phi thường.
• Oán nặng thù sâu: thù hận sâu sắc, không bao giờ quên.
- Một số thành ngữ: dầm mưa dãi nắng, góp gió thành bão, chân cứng đá mềm, cả
gió tắt đuốc, ăn cháo đá bát, chắc rễ bền cây, chị ngã em nâng, chó treo mèo đậy,
chuối sau cau trước, cũ người mới ta…
Biện pháp tu từ
5. Tìm những câu văn có sử dụng biện pháp tu từ điệp từ, điệp ngữ trong văn bản
Sơn Tinh Thủy Tinh (Huỳnh Lý) kể và nêu tác dụng của biện pháp tu từ này. - Biện pháp tu từ:
• Một người ở vùng núi Tản Viên có tài lạ: vẫy tay về phía đông, phía đông
nổi cồn bãi; vẫy tay về phía tây, phía tây mọc lên từng dãy núi đồi.
• Một người ở miền biển, tài năng cũng không kém: gọi gió, gió đến; hô mưa, mưa về.
- Tác dụng: nhấn mạnh tài năng phi thường, sức mạnh vô địch của Sơn Tinh, Thủy Tinh.
* Bài tập ôn luyện thêm:
Viết một đoạn văn có sử dụng ít nhất hai biện pháp tu từ. Gợi ý:
Mỗi lần về thăm quê, em lại cảm thấy vô cùng thích thú. Sáng sớm, bầu không khí
thật trong lành. Từ phía đông, ông mặt trời đã thức dậy sau một đêm dài nghỉ ngơi.
Xa xa, những ruộng lúa xanh mướt trải dài mênh mông. Gió từ xa thổi vào khiến
cho những hàng lúa đung đưa như đang nhảy múa. Con đường làng vẫn còn vẳng
vẻ. Tiếng chim gọi nhau ríu rít nghe thật vui tai. Đàn trâu đang thung thăng gặm cỏ
ở trên bờ đê. Vài cánh cò trắng chao lượn vài vòng trên không rồi đáp xuống nghỉ
ngơi. Mỗi người một công việc của mình, ai cũng thật bận rộn. Một không khí tươi
vui hòa quyện tạo ra một bức tranh làng quê thật yên bình và tràn đầy sức sống.
Khi ngắm nhìn khung cảnh này, em thêm yêu biết bao quê hương của mình.