Cô Tô Tri thức Ngữ văn Kí
- Kí là loại tác phẩm văn học chú trong ghi chép sự thực.
- Trong kí có kể sự việc, tả người, tả cảnh, cung cấp thông tin và thể hiện cảm
xúc, suy nghĩ của người viết.
- Với một số thể loại kí, tác giả thường là người trực tiếp tham gia hoặc chứng
kiến sự việc. Sự việc thường được kể theo trình tự thời gian. Tác giả có thể
xưng “tôi”, có vai trò như người kể chuyện. Khi kể, tác giả kết hợp trình bày
suy nghĩ, cảm xúc, sự quan sát, liên tưởng, tưởng tượng của mình về sự việc. Du ký
Du kí là thể loại ghi chép về những chuyến đi tới các vùng đất, các xứ sở nào
đó. Người viết kể lại hoặc miêu tả những điều mắt thấy tai nghe trên hành trình của mình. Dấu ngoặc kép
Dấu ngoặc kép có nhiều công dụng. Bên cạnh việc dùng để đánh dấu từ ngữ,
đoạn dẫn trực tiếp, lời đối thoại hoặc đánh dấu tên tác phẩm, tờ báo, tập san…
được dẫn, dấu ngoặc kép còn được dùng để đánh dấu từ ngữ được hiểu theo nghĩa đặc biệt.
Soạn bài Cô Tô - Mẫu 1 Trước khi đọc
1. Kể tên những nơi em đã từng được đến tham quan. Chia sẻ một số điều em
quan sát được từ những chuyến đi đó.
- Một số nơi em được đến tham quan: Lăng Bác, Hồ Gươm, Văn Miếu Quốc Tử (Hà Nội)...
- Một số điều em quan sát được từ chuyện đi đó: Những địa điểm trên đã giúp
em hiểu hơn về Hà Nội.
2. Tìm quần đảo Cô Tô trên bản đồ Việt Nam và nói về vị trí của quần đảo này.
Cô Tô là một quần đảo trong vịnh Bắc Bộ thuộc tỉnh Quảng Ninh, Việt Nam. Vị
trí thuộc huyện Cô Tô, tỉnh Quảng Ninh. Đọc văn bản
Câu 1. Từ “trận địa” khiến em hình dung cơn bão biển như thế nào?
Từ “trận địa” khiến em hình dung cơn bão biển giống như một kẻ thù nguy
hiểm, đang dàn trận để đánh bại con người.
Câu 2. Tác giả quan sát và cảm nhận trận bão bằng những giác quan nào?
Các giác quan: xúc giác (Mỗi viên cát bắn vào má….), thính giác (gió liên thanh
quật lia lịa…, sóng thúc lẫn nhau mà vào bờ âm âm rền rền…, nó rít lên rú
lên...), thị giác (sóng cát đánh ra khơi… trời đất trắng mù…) Sau khi đọc Trả lời câu hỏi
Câu 1. Qua bài kí Cô Tô, nhà văn đã đưa người đọc đến những nơi nào và gặp gỡ những ai?
Nhà văn đã đưa người đọc đến với: thiên nhiên đảo Cô Tô trong cơn bão cho
đến sau cơn bão (từ bình minh đến hoàng hôn) và gặp gỡ những người dân sống ở đảo.
Câu 2. Tìm những từ ngữ miêu tả sự dữ dội của trận bão. Những từ ngữ nào
cho thấy rõ nhất việc tác giả có chủ ý miêu tả trận bão như một trận chiến.
- Từ ngữ miêu tả sự dữ dội của trận bão: nhiều khuôn cửa kính bị gió vây và
dồn bung hết, kính bị thứ gió cấp 11 ép vỡ tung, tiếng gió càng ghê rợn mỗi khi
nó thốc vào…, nó rít lên rú lên như cái kiểu người ta vẫn thường gọi là quỷ khốc thần linh.
- Những từ ngữ cho thấy rõ việc tác giả chủ ý miêu tả trận bão như một trận
chiến: trận địa, viên đạn mũi kim, hỏa lực, liên thanh.
Câu 3. Biển sau bão hiện lên như thế nào (qua hình ảnh bầu trời, cây, nước, biển...)
• Một ngày trong trẻo, sáng sủa. • Cây thêm xanh mượt.
• Nước biển lam biếc đặm đà hơn.
• Cát lại vàng giòn hơn.
• Lưới càng thêm nặng mẻ cá giã đôi.
Câu 4. Theo em, để nhận ra vẻ đẹp của Cô Tô, nhà văn đã quan sát cảnh thiên
nhiên và hoạt động của con người trên đảo ở những thời điểm nào và từ vị trí nào?
Từ trên cao nhìn xuống: Từ nóc đồn trên đảo, Nguyễn Tuân nhìn ra bao la Thái
Bình Dương bốn phương tám hướng, quay gót 180 độ mà ngắm cả toàn cảnh đảo Cô Tô.
Câu 5. Chỉ ra một câu văn thể hiện sự yêu mến của tác giả đối với Cô Tô trong
đoạn văn từ “Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô” đến “theo mùa sóng ở đây”.
Câu văn: Nhìn rõ cả Tô Bắc, Tô Trung, Tô Nam, mà càng thấy yêu hòn đảo như
bất cứ người chài nào đã từng đẻ ra và lớn lên theo mùa sóng ở đây.
Câu 6. Em hình dung khung cảnh Cô Tô sẽ như thế nào nếu thiếu chi tiết miêu
tả giếng nước ngọt và hoạt động của con người quanh giếng?
Khung cảnh Cô Tô sẽ chỉ có thiên nhiên đẹp đẽ nhưng trở nên mênh mông, vô
tận vì mất đi nhịp sống tấp nập, vui vẻ của con người qua chi tiết giếng nước
ngọt và hoạt động của con người quanh giếng.
Câu 7. Kết thúc bài ký Cô Tô là suy nghĩ của tác giả về chị Châu Hòa Mãn:
“Trông chị Châu Hòa Mãn địu con thấy nó yên tâm như hình ảnh biển cả là mẹ
hiền mớm cá cho lũ con lành”. Cách kết thúc này cho thấy tình cảm của tác giả
với biển và những người dân ở đây như thế nào?
Hình ảnh về chị Châu Hòa Mãn: “Trông chị Châu Hòa Mãn địu con thấy nó yên
tâm như hình ảnh biển cả là mẹ hiền mớm cá cho lũ con lành” đã thể hiện tình
yêu sâu sắc của tác giả dành cho biển cả và những người dân ở đây.
Viết kết nối với đọc
Trong Cô Tô, mặt trời lúc bình minh được ví như lòng đỏ quả trứng thiên nhiên
đầy đặn. Viết đoạn văn khoảng (5 - 7 câu) chỉ ra ý nghĩa của hình ảnh so sánh
đó (có thể liên hệ với cách miêu tả mặt trời lúc bình minh của các tác phẩm khác mà em biết). Gợi ý: Mẫu 1
Với đoạn trích “Cô Tô”, Nguyễn Tuân đã có một đoạn văn miêu tả mặt trời mọc
hết sức thần tình. Đặc biệt, chúng ta phải nhắc đến hình ảnh so sánh “mặt trời
trên đảo sau cơn bão” với “lòng đỏ quả trứng thiên nhiên đầy đặn tròn trĩnh,
phúc hậu”. Có thể thấy, vẻ đẹp rực rỡ cũng như màu sắc của mặt trời lúc bình
minh hiện lên thật sinh động qua cách so sánh thật thú vị. Chúng ta có thể hình
dung về hình ảnh của một vầng thái dương không chỉ huy hoàng rực rỡ mà còn
tượng trưng cho cuộc sống ấm no, bình dị trên đảo Cô Tô thân thương. Ta có
thể so sánh với bài thơ “Đoàn thuyền đánh cá”, Huy Cận cũng đã có một hình
ảnh mặt trời trên biển “Mặt trời đội biển nhô màu mới” đầy ấn tượng. Mặt trời
trong câu thơ của Huy Cận gắn với cuộc sống lao động của người dân miền
biển. Hình ảnh này thể hiện hy vọng về một cuộc sống ấm no, đầy đủ. Còn cảnh
mặt trời mọc ở Cô Tô được thể hiện sự giao thoa hân hoan giữa con người với
thế giới thiên nhiên. Mỗi hình ảnh đều có nét độc đáo riêng, thể hiện được cái tài tình của tác giả. Mẫu 2
Trong đoạn trích bài kí Cô Tô, Nguyễn Tuân có sử dụng rất nhiều hình ảnh so
sánh, nhưng ấn tượng nhất có lẽ là hình ảnh so sánh mặt trời mọc. Nhà văn đã
khéo léo so sánh mặt trời lúc bình minh: “mặt trời tròn trĩnh phúc hậu như lòng
đỏ một quả trứng thiên nhiên đầy đặn; quả trứng hồng hào thăm thẳm và đường
bệ đặt lên một mâm bạc đường kính mâm rộng bằng cả một cái chân trời màu
ngọc trai nước biển hửng hồng; y như một mâm lễ phẩm...”. Qua cách so sánh
này, hình ảnh mặt trời trên biển hiện lên huy hoàng, rực rỡ với tài quan sát tinh
tế của Nguyễn Tuân. Trong bài thơ Đoàn thuyền đánh cá, Huy Cận cũng miêu
tả: “Mặt trời đội biển nhô màu mới/Mắt cá huy hoàng muôn dặm phơi”. Hình
ảnh mặt trời mọc ở đây gắn với cuộc sống lao động của người dân miền biển,
thể hiện hy vọng về một cuộc sống ấm no, đầy đủ. Còn cảnh mặt trời mọc ở Cô
Tô được thể hiện trong sự giao thoa hân hoan giữa con người với thế giới.
Soạn bài Cô Tô - Mẫu 2
Đôi nét về tác giả, tác phẩm 1. Tác giả
- Nguyễn Tuân (1910 - 1987), sinh ra trong một gia đình nhà Nho khi Hán học đã tàn.
- Quê ở làng Mọc, nay thuộc phường Nhân Chính, quận Thanh Xuân, Hà Nội.
- Khi còn nhỏ, Nguyễn Tuân đã theo gia đình sống ở nhiều tỉnh thuộc miền Trung.
- Ông học đến cuối bậc Thành chung (tương đương với cấp THCS hiện nay) ở
Nam Đinh. Sau khi học xong thì về Hà Nội viết văn, làm báo.
- Sau khi Cách mạng tháng Tám thành công, Nguyễn Tuân đến với cách mạng,
tự nguyện dùng ngòi bút phục vụ hai cuộc kháng chiến của dân tộc.
- Từ 1948 đến 1958, ông là Tổng thư ký Hội văn nghệ Việt Nam.
- Ông là một nhà văn lớn, một người nghệ sĩ suốt đời đi tìm cái đẹp.
- Nguyễn Tuân có những đóng góp không nhỏ đối với nền văn học Việt Nam
hiện đại đó là thúc đẩy thể tùy bút, bút kí đạt tới trình độ nghệ thuật cao, góp
phần làm phong phú cho ngôn ngữ văn học của dân tộc.
- Nguyễn Tuân được Nhà nước trao tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học
nghệ thuật vào năm 1996.
- Một số tác phẩm tiêu biểu: Một chuyến đi (1938), Vang bóng một thời (1940),
Thiếu quê hương (1940), Chiếc lư đồng mắt cua (1941), Đường vui (1949),
Tình chiến dịch (1950), Sông Đà (1960), Hà Nội ta đánh Mỹ giỏi (1972)... 2. Tác phẩm a. Xuất xứ
Bài văn Cô Tô là phần cuối của bài kí Cô Tô - tác phẩm ghi lại những ấn tượng
về thiên nhiên, về con người lao động của vùng đảo Cô Tô mà nhà văn Nguyễn
Tuân nhu nhận được trong chuyến đi ra thăm đảo. b. Bố cục Gồm 3 phần: ⚫
Phần 1. Từ đầu đến “và lớn lên theo mùa sóng ở đây”: cảnh Cô Tô sau cơn bão. ⚫
Phần 2. Tiếp theo đến “là là nhịp cánh…”: cảnh mặt trời lên trên đảo Cô Tô. ⚫
Phần 3. Còn lại: cảnh sinh hoạt buổi sáng của con người trên đảo Cô Tô. c. Tóm tắt
Sau trận bão, quần đảo Cô Tô trở lên trong sáng, sáng sủa, đẹp đẽ hơn, cây cối
xanh thêm, nước biển đậm đà hơn, cát vàng giòn hơn, cá nhiều hơn, chân trời,
ngấn bể sạch như tấm kính lau hết mây, hết bụi. Khung cảnh mặt trời mọc trên
biển thật tráng lệ, hùng vĩ và tuyệt đẹp. Bên giếng nước ngọt, người dân tấp nập
múc nước, gánh nước, chuẩn bị cho chuyến ra khơi.
Đọc - hiểu văn bản
1. Cảnh cơn bão ở Cô Tô
Tác giả quan sát và cảm nhận trận bão bằng những giác quan:
- Xúc giác: Mỗi viên cát bắn vào má vào gáy lúc này buốt như một viên đạn mũi kim.
- Thính giác: Gió liên thanh quật lia lịa…, Sóng thúc lẫn nhau mà vào bờ âm âm
rền rền…, Nó rít lên rú lên…
- Thị giác: Sóng cát đánh ra khơi, bể đánh bọt sóng vào, trời đất trắng mù mù
toàn bãi như là kẻ thù bắt đầu thả hơi ngạt; Gác đào ủy nhiều khuôn cửa kính bị
gió vây và dồn, bung hết; Kính bị thứ gió cấp 11 ép, vỡ tung.
=> Cơn bão giống như một kẻ thù đang dàn trận để đánh bại con người.
2. Cảnh Cô Tô sau cơn bão
- Vị trí quan sát: nóc đồn - Cảnh vật sau cơn bão: ⚫
Một ngày trong trẻo, sáng sủa. ⚫
Cây trên núi đảo lại thêm xanh mượt. ⚫
Nước biển lam biếc đậm đà hơn. ⚫ Cát lại vàng giòn hơn. ⚫
Lưới nặng mẻ cá giã đôi.
=> Cảnh vật Cô Tô hiện lên trong trẻo, tinh khiết, tràn đầy sức sống sau cơn bão
3. Cảnh mặt trời lên trên đảo Cô Tô
- Điểm nhìn: từ những hòn đá đầu sư, sát mép nước
- Cảnh mặt trời mọc được miêu tả: ⚫
Chân trời, ngấn bể sạch như tấm kính lau hết mây bụi ⚫
Mặt trời nhú lên dần dần ⚫
Tròn trĩnh, phúc hậu như một quả trứng thiên nhiên đầy đặn ⚫
Quả trứng hồng hào... nước biển ửng hồng ⚫ Y như một mâm lễ phẩm
=> Hình ảnh mặt trời trên biển huy hoàng, rực rỡ với tài quan sát tinh tế, cảnh
mặt trời mọc ở Cô Tô được thể hiện trong sự giao thoa hân hoan giữa con người với thế giới.
4. Cảnh sinh hoạt buổi sáng của con người trên đảo Cô Tô
- Quanh giếng nước ngọt: vui nhộn như một cái bến và đậm đà mát nhẹ
- Chỗ bãi đá: bao nhiêu là thuyền của hợp tác xã đang mở nắp sạp...
- Thùng và cong và gánh nối tiếp đi đi về về.
- Cuộc sống thanh bình: “Trông chị Châu Hòa Mãn địu con... lũ con hiền lành”.
=> Tác giả thể hiện sự đan quyện cảm xúc giữa người và cảnh, đồng thời thể
hiện tình yêu Cô Tô của riêng Nguyễn Tuân.
Nội dung và nghệ thuật a. Nội dung
Qua đoạn trích Cô Tô, Nguyễn Tuân đã khắc họa lên khung cảnh thiên nhiên và
sinh hoạt của con người trên vùng đảo Cô Tô thật trong sáng và tươi đẹp. b. Nghệ thuật
Ngôn ngữ điêu luyện, độc đáo; giàu hình ảnh và cảm xúc; sử dụng nghệ thuật so
sánh, nhân hóa, ẩn dụ…