S Sự ự ra đ đờ ời c i củ ủa nhà Tr r n ầ - T cu ừ i th ố k ế XII, nhà Lý ngà ỉ y càng suy y u. Chính quy ế n không còn ề chăm lo đ n đ ế i s ờ ng nhân dân nh ố tr ư c, h ướ u h ầ t quan l ế i lao vào ăn ạ ch i xa đ ơ a. ọ - L t l ụ i, h ộ n hán, m ạ t mùa liên ti ấ p x ế y ra. Đ ả i s ờ ng nhân dân ố kh ổ c c, nhi ự u n ề i nhân dân đã n ơ i d ổ y đ ậ u tranh. ấ => Các th l ế c phong ki ự n n ế i lên ổ nhi ở u n ề i. Nhà Lý ph ơ i d ả a vào ự th l ế c h ự T ọ r n đ ầ ch ể ng l ố i các l ạ c l ự ng n ượ i lo ổ n nên đã t ạ o đi ạ u ề ki n và th ệ i c ờ cho h ơ T ọ r n. Đ ầ u năm 1226 đ ầ o di ạ n 1 cu ễ c đ ộ o chính ả
cung đình, tuyên b Lý Chiêu Ho ố àng l y T ấ r n C ầ nh và bu ả c Lý Chiêu ộ
Hoàng (vị vua cuối cùng c a nhà Lý) ph ủ i nh ả ng ngôi cho ch ườ ng - ồ Tr n ầ
C nh vào tháng 12-1226. Nhà L ả ý s p đ ụ ổ => Nhà Tr n ầ thành l p ậ .
Nhà Trần (1226-1400) gồm có 12 vị vua.
Vương triều Trần tồn tại được 174 năm gồm 12 đời vua ( không
kể ngôi Dương Nhật Lễ năm 1369)
1. Vua Trần Thái Tông, tên thật là Trần Cảnh (1218-1277); làm
vua trong giai đoạn (1226-1258).
2. Vua TrầnThánh Tông tên thật là Trần Hoảng (1240-1291);
làm vua trong giai đoạn (1258-1278).
3. Vua Trần Nhân Tông tên thật là: Trần Khâm (1258-1308);
làm vua trong giai đoạn (1279-1293).
4. Vua Trần Anh Tông tên thật là Trần Thuyên (1276-1320);
làm vua trong giai đoạn (1293-1314).
5. Vua Trần Minh Tông tên thật là Trần Mạnh (1300-1357);
làm vua trong giai đoạn (1314-1329).
6. Vua Trần Hiến Tông tên thật là Trần Vượng (1319-1341);
làm vua trong giai đoạn (1329-1341).
7. Vua Trần Dụ Tông: Tên thật là Trần Hạo (1336-1369); làm
vua trong giai đoạn (1341-1369).
8. Vua Trần Nghệ Tông tên thật là Trần Phủ (1321-1394); làm
vua trong giai đoạn (1370-1372).
9. Vua Trần Duệ Tông tên thật là Trần Kính (1337-1377); làm
vua trong giai đoạn (1372-1377). Vua chết trận trong khi chinh phạt Chiêm Thành
10. Vua Trần Phế Đế tên thật là Trần Hiện (1361-1388); làm
vua trong giai đoạn (1377-1388) bị phế làm Linh Đức Vương.
11. Vua Trần Thuận Tông tên thật là Trần Ngung (1378-1399);
làm vua trong giai đoạn (1388-1398) ép nhường ngôi và ép chết.
12. Vua Trần Thiếu Đế tên thật là Trần An (1396-?); làm vua
trong giai đoạn (1398-1400) bị Hồ Quý Ly cướp ngôi phế làm Bảo Ninh Đại Vương .
* Trong việc gây dựng vương triều Trần , người kiến trúc
sư nổi bật của dòng họ này là Trần Thủ Độ . Ông là con người
của hành động , thực dụng , có tính quyết đoán , ưa chuộng võ
nghệ , ít bị ảnh hưởng của Nho giáo . Một mặt , Trần Thủ Độ là
người có nhiều khả năng , thủ đoạn , thậm chí không ngần ngại
thực hiện những âm mưu tàn bạo ( trong việc bức tử Lý Huệ
Tông ở chùa Chân Giáo , dùng mưu tiêu diệt dòng họ Lý , buộc
những người họ Lý phải đổi thành họ Nguyễn ... ) . Mặt khác ,
ông là người công minh tận tuy , phò vua giúp nước , không vì
tình riêng ( đối với những người thân như vợ , anh ruột ) mà
quên mất phép công . Trong cuộc kháng chiến chống Nguyên ,
Trần Thủ Độ cũng là vị tướng có tinh thần quyết chiến cao với
câu nói khảng khái và dũng cảm : " Đầu tôi chưa rơi xuống đất , xin Bệ hạ đừng lo " .