Thần thoại là gì? - Nguồn gốc thần thoại | Ngữ văn 7

Tìm hiểu về thần thoại
1. Khái niệm thần thoại
Khái niệm: Thần thoại là tập hợp những truyện kể dân gian về các vị thần, các nhân
vật anh hùng, các nhân vật sáng tạo văn hóa, phản ánh quan niệm của người thời
cổ về nguồn gốc thế giới và đời sống con người.
Thần thoại là thể loại truyện kể ra đời sớm nhất kể về thế giới thần linh, thể hiện
quan niệm về vũ trụ và nhân sinh của người xưa. Căn cứ vào chủ đề, có thể chia
thần thoại thành hai nhóm: thần thoại kề về nguồn gốc vũ trụ và muôn loài (thần
thoại suy nguyên); thần thoại kể về cuộc chinh phục thiên nhiên và sáng tạo văn hoá
(thần thoại sáng tạo). Ra đời trong “tuổi ấu thơ" của loài người, do cách nhận thức
thế giới bằng biểu tượng nên thần thoại mang tính nguyên hợp, chứa đựng các yếu
tố nghệ thuật, tôn giáo, triết học, lịch sử,... Vì vậy, thần thoại có vai trò đặc biệt quan
trọng trong việc lưu giữ di sản văn hoá nguyên thuỷ của cộng đồng.
Thần thoại thường có cốt truyện đơn giản: có thể là cốt truyện đơn tuyến, tập trung
vào một nhân vật hoặc là một tổ hợp nhiều cốt truyện đơn (tạo thành một hệ thần
thoại"). Nhân vật chính của thần thoại là các vị thần hoặc những con người có
nguồn gốc thần linh, có năng lực siêu nhiên, do vậy, thường được miêu tả với hình
dạng khổng lồ, có kích thước ngang tầm vũ trụ. Chức năng của nhân vật trong thần
thoại là cắt nghĩa, lí giải các hiện tượng tự nhiên và đời sống xã hội, thể hiện niềm
tin của con người cồ sơ cũng như những khát vọng tinh thần có ý nghĩa lâu dài của
nhân loại. Câu chuyện trong thần thoại gắn liền với thời gian phiếm chỉ, mang tính
ước lệ và không gian vũ trụ với nhiều Cõi khác nhau. Lối tư duy hồn nhiên, chất
phác mà sâu sắc cùng với trí tưởng tượng bay bồng, lãng mạn đã làm nên sức cuốn
hút và sức sống lâu bền cho thần thoại.
2. Tìm hiểu chung về thần thoại
a. Khái niệm thần thoại
- Thần thoại là thể loại truyện kể xa xưa nhất, ra đời từ buổi đầu sơ khai của lịch sử
loài người, kể về các vị thần, thể hiện quan niệm về vũ trụ và khát vọng chinh phục
thế giới tự nhiên của các thị tộc, bộ lạc thời nguyên thủy. b. Phân loại - Căn cứ theo chủ đề:
+ Thần thoại suy nguyên: kể về nguồn gốc vũ trụ và muôn loài.
+ Thần thoại sáng tạo: kể về cuộc chinh phục thiên nhiên và sáng tạo văn họa
- Căn cứ theo đề tài, nội dung:
+ Truyện kể về việc sinh ra trời đất, núi sông, cây cỏ, muông thú.
+ Truyện kể về việc sinh ra loài người và các tộc người.
+ Truyện kể về kì thích sáng tạo văn hóa. c. Đặc điểm
- Cốt truyện đơn giản.
- Thời gian, không gian: Câu chuyện mang thời gian phiếm chỉ, ước lệ và không gian
vũ trụ với nhiều cõi khác nhau.
- Nhân vật chính: là các vị thần hoặc những con người khổng lồ, có sức mạnh phi
thường và có chức năng giải thích nhiều vấn đề trong đời sống xã hội của cộng đồng.
- Thủ pháp nghệ thuật: cường điệu, phóng đại.
- Lối tư duy hồn nhiên, chất phác, trí tưởng tượng bay bổng, lãng mạn, niềm tin thần thoại.
sức sống lâu bền cho thần thoại.
3. Bản chất của thần thoại
a. Thần thoại là một hình thức văn hóa tinh thần ra đời trong các xã hội nguyên thủy,
trên cơ sở những tiền đề nhận thức luận sau :
Quan niệm vạn vật hữu linh, bái vật giáo, quan niệm tô – tem, quan niệm vạn vật tương giao.
Người nguyên thủy có khuynh hướng diễn đạt cái trừu tượng bằng cái cảm tính, cụ
thể, do kém phát triển về mặt trừu tượng hóa.
Người nguyên thủy có quan niệm và thực hành ma thuật Bởi vì tư duy nguyên thuỷ
chưa phát triển năng lực phân biệt, người nguyên thuỷ chưa phân biệt được cái chủ
quan và khách quan, vật chất và tinh thần…
b. Những đặc điểm tư duy trên tạo thành lối tư duy thần thoại. Tư duy thần thoại
được cụ thể hóa thành những quan niệm và truyện kể thần thoại.
c. Người xưa tin vào các sự kiện được kể lại trong thần thoại và thường gắn liền
việc diễn xướng thần thoại với các hình thức nghi lễ (các hình thức thực hành tín ngưỡng).
4. Các nhóm chính của thần thoại Việt
a. Thần thoại về nguồn gốc vũ trụ và các hiện tượng tự nhiên: Thần trụ trời, Ông
Trời, Nữ thần Mặt trăng, Mặt trời, Thần Mưa…
b. Thần thoại về nguồn gốc các loài, bao gồm cả động vật và thực vật: Cuộc tu bổ
các giống vật, Thần Lúa,
c. Thần thoại về nguồn gốc con người và nguồn gốc các dân tộc ở Việt Nam: Ông
Trời, Mười hai bà mụ, Nữ Oa- Tứ Tượng, Lạc Long Quân- Âu Cơ
d. Thần thoại về các anh hùng thời khuyết sử, các anh hùng văn hóa, tổ sư các
nghề : Sơn Tinh-Thuỷ Tinh, Nữ thần nghề mộc.
Document Outline

• Tìm hiểu về thần thoại
• 1. Khái niệm thần thoại
• 2. Tìm hiểu chung về thần thoại
• 3. Bản chất của thần thoại
• 4. Các nhóm chính của thần thoại Việt