Thoái hóa đất là gì? Những biện pháp hạn chế thoái hóa đất

Thoái hóa đất là gì? Những biện pháp hạn chế thoái hóa đất
1. Hiểu thế nào là thoái hóa đất?
Đất bị thoái hóa là đất bị thay đổi những tính chất ban đầu theo chiều hướng
xấu so tác động của con người hoặc thiên nhiên và cũng chính vì tác động đó
mà đất không còn được giữ được hiện trạng ban đầu.
Mức độ thoái hóa của đất có thể bị phân cấp như sau:
- Mức độ nhẹ: Ở trong giai đoạn đầy của thoái hóa đất, chỉ có một ít dấu hiệu.
Để cải thiện tình trạng này sẽ không quá khó khăn.
- Mức độ trung bình: Đây là giai đoạn mà mức độ thoái hóa của đất đã thể
hiện rõ, có thể nhìn thấy rõ sự thoái hóa. Để khắc phục sẽ khá khó khăn, tốn
nhiều công sức để cải thiện đất
- Mức độ nặng: Đây là giai đoạn mà mức độ thoái hóa đã thể hiện rất rõ, có
thể nhìn thấy bằng mắt thường. Và sẽ rất khó để phục hồi lại tình trạng lúc đầu của đất.
Thoái hoá đất có thể xảy ra trên nhiều loại đất đất sản xuất nông nghiệp, đất
lâm nghiệp, đất nuôi trồng thuỷ sản, đất bằng chưa sử dụng, đất đồi núi chưa sử dụng.
Đất bị thoái hóa gồm các loại hình sau: đất bị khô hạn, hoang mạc hóa; đất bị
hoang hóa; sạt lở đất; kết von, đá ong hóa; đất bị chai cứng, chặt bí; ô nhiễm
đất; xói mòn đất; đất bị ngập úng; đất bị mặn hóa; đất bị phèn hóa... Biểu
hiện của đất đã thoái hóa thường thấy như sau:
- Đóng váng: là hiện tượng thoái hóa đất mà bị kết dính các hạt đất trên bề
mặt, hiện tượng này đã hạn chế sự di chuyển của nước và không khí làm cho
cây trồng trên đất. Điều đó khiến cho cây trồng sẽ bị thiếu nước trầm trọng
trong mùa nắng, cây dễ bị cháy lá, khô cành, làm giảm năng suất.
- Nẽn dẽ: là một dạng thoái hóa đất, nén dẽ là phá hủy cấu trúc đất, thay đổi
sự sắp xếp làm giảm không khí trong đất làm cho chúng không lưu thông
được dẫn đến nồng độ CO2 trong đất tăng cao khiến cây trồng có thể bị ngập
úng hoặc là những bệnh liên quan đến rễ.
- pH thấp: pH là thước đo độ thoái hóa của đất. Với trường hợp độ pH giảm
sẽ ảnh hưởng đến khả năng hấp thụ dinh dưỡng của rễ. pH thấp còn khiến
đất bị chua, các chất bên trong cũng bị ảnh hưởng làm cho cây thiếu chất.
Ngoài ra, đấy có thể có những vi khuẩn nấm bệnh, có hại làm cây trồng bị ảnh hưởng
- Vi sinh vật gây hại gia tăng: Đất bị thoái hóa là đất mà tạo điều kiện cho các
vi sinh vật gây hại có khả năng phát triển và những vi sinh vật có lợi thì không
phát triển được. Tầng mặt đất bị thoái hóa khiến cho cây trồng không thể phát
triển khỏe mạnh vì cây trồng chủ yếu lấy dinh dưỡng ở tầng đất này. Khi tầng
đất mặt suy thoái, cây trồng phát triển chậm, cho năng suất chất lượng thấp
và gặp nhiều bệnh hại.
Công thức tính diện tích đất bị thoái hóa:
Tổng diện tích đất bị thoái hóa
= Diện tích đất bị thoái hóa nhẹ
+ Diện tích đất bị thoái hóa trung bình
+ Diện tích đất bị thoái hóa nặng
Tổng hợp phân hạng mức độ thoái hóa đất (đất bị thoái hoá nặng, thoái hoá
trung bình, thoái hoá nhẹ) theo quy định kỹ thuật về điều tra thoái hóa đất của
Bộ Tài nguyên và Môi trường.
2. Nguyên nhân đất bị thoái hóa hiện nay
Có nhiều nguyên nhân khiến cho đất trồng bị thoái hóa, nhưng đa phần là do các nguyên nhân sau:
- Do ảnh hưởng của tự nhiên:
+ Có lẽ là do vận động địa chất của trái đất. Sóng thần, lở núi, thay đổi dòng sông và dòng chảy, v.v.
Hoặc cũng có thể do thay đổi thời tiết như mưa, nắng, gió, bão
- Ảnh hưởng của con người:
+ Quản lý độc canh, bón phân không hợp lý trong đất: Việc canh tác lâu dài
một loại cây trồng trong đất dẫn đến đất bị mất dần chất dinh dưỡng, sâu
bệnh dần thích nghi với môi trường sống, phá hoại cây trồng. Canh tác liên
tục cho phép hóa chất thấm sâu vào đất, làm thay đổi tính chất vật lý và hóa
học của nó. Ngoài ra, điều này còn làm giảm độ phì nhiêu, tơi xốp của đất,
phá vỡ cân bằng pH của đất. Nếu tiếp tục bón phân sẽ làm cạn kiệt chất hữu
cơ và phá vỡ cân bằng dinh dưỡng, làm giảm năng suất đất và ảnh hưởng
xấu đến cây trồng. Việc bón phân vô cơ vào đất dẫn đến sự kết hợp không
hợp lý của muối khoáng vào dung dịch đất trong một thời gian dài, làm mất
kết cấu tự nhiên ban đầu của đất.
+ Đất trống, đồi núi trọc: Đây là hậu quả của thái độ sai lầm đối với nông
nghiệp. Các hình thức canh tác lạc hậu dẫn đến thoái hóa đất ngày càng trầm
trọng, làm cạn kiệt nguồn dinh dưỡng của đất mà không cải tạo được đất.
Cùng với đó, hệ sinh thái và cấu trúc đất trong đất ngày càng bị phá hủy, số
lượng cây trồng không có khả năng hấp thụ chất dinh dưỡng trong đất ngày càng nhiều.
+ Phá rừng, đốt rừng làm nương rẫy: Đây là nguyên nhân chính dẫn đến tình
trạng lấn chiếm và gia tăng ồ ạt diện tích đất bạc màu, hoang hóa ở nước ta.
Người ta đốt rừng để lấy đất làm nông nghiệp, nhưng họ không nhận ra rằng
việc đốt rừng có tác động nghiêm trọng đến hệ sinh thái và làm suy thoái
rừng trồng do thiếu nơi trú ẩn. Khi trời mưa, đất không còn khả năng giữ
nước và bị xói mòn, lấy đi chất dinh dưỡng. Trong số những thứ khác, sự xói
mòn này dẫn đến sự xuất hiện của sâu bệnh và cái chết của các vi sinh vật
có lợi sống trong đất, dẫn đến cây trồng không thể phát triển.
+ Suy thoái đất do ô nhiễm vi sinh vật: Các loại cây trồng độc canh với nhiều
hóa chất làm thay đổi quần thể vi sinh vật trong đất. Nhiều vi sinh vật có ích bị
tiêu diệt. Hình thành quần thể gây hại cho nhiều loại đất và cây trồng.
3. Biện pháp hạn chế thoái hóa đất
Để giảm thiểu những hậu quả liên quan đến thoái hóa đất cần áp dụng nhiều
biện pháp, cụ thể như sau: - Biện pháp lâu dài:
+Ngày nay, trồng, bảo vệ rừng được coi là một trong những tiêu chí đánh giá
sự phát triển của một quốc gia. Những năm gần đây, tác động của biến đổi
khí hậu ngày càng rõ nét, thời tiết diễn biến phức tạp, thiên tai ngày càng
khắc nghiệt và thường xuyên hơn đã ảnh hưởng lớn đến tài nguyên rừng và
hoạt động lâm nghiệp. Độ che phủ rừng của nước ta cũng đang bị thu hẹp.
Mất rừng không thể bù đắp được và gây thiệt hại to lớn về kinh tế, việc làm
và phát triển bền vững của đất nước.
+ Tăng cường các biện pháp bảo vệ đất như: cụ thể hóa các biện pháp bảo
vệ đất, chống xói mòn như đắp ụ, mương, làm phân xanh, ruộng bậc thang,
phát triển hệ thống cây trồng hợp lý, luân canh cây trồng. Đối với những nơi
có nguy cơ xói mòn cao như địa hình dốc, đỉnh dốc, cần dành diện tích để
khoanh nuôi và trồng rừng. Ngoài ra, cần quy hoạch toàn bộ cơ sở hạ tầng
sản xuất như hồ, đập, xưởng chế biến, kho tàng và hệ thống cung ứng đầu
vào, hệ thống tiêu thụ sản phẩm, v.v.
+ Tiếp tục đầu tư nghiên cứu tiến bộ kỹ thuật, công tác khuyến nông, nghiên
cứu ban hành các chính sách quản lý và tổ chức sản xuất với sự tham gia
của nhiều chủ thể và có tầm nhìn dài hạn, hướng tới sản xuất nông nghiệp bền vững.
- Biện pháp ngắn hạn: Bổ sung chất hữu cơ một phần giúp cung cấp dinh
dưỡng cho đất, một phần cải tạo kết cấu đất, làm lành mạnh môi trường đất,
giúp bổ sung vi sinh vật cho đất để cây trồng phát triển tốt.
Document Outline

• Thoái hóa đất là gì? Những biện pháp hạn chế thoái
  • 1. Hiểu thế nào là thoái hóa đất?
  • 2. Nguyên nhân đất bị thoái hóa hiện nay
  • 3. Biện pháp hạn chế thoái hóa đất