Tiểu luận - Vai trò của Nhà Nước trong lợi ích kinh tế môn Kinh tế chính trị | Trường Đại học Luật Hà Nội

lOMoAR cPSD| 58412604 BỘ TƯ PHÁP
ĐẠI HỌC LUẬT HÀ NỘI
_______________________________________________
TIỂU LUẬN KẾT THÚC HỌC PHẦN
MÔN: KINH TẾ CHÍNH TRỊ
Đề tài: Vai trò của nhà nước trong việc đảm bảo hài hòa các quan hệ lợi ích trong
nền kinh tế nước ta hiện nay – Liên hệ với thực tiễn thực hiện vai trò này của nhà
nước trong những năm gần đây.
Họ và Tên: Trịnh Khánh Linh MSSV: 463317 Lớp: 4633
Ngành: Luật liên kết đào tạo Arizona lOMoAR cPSD| 58412604 MỤC LỤC
LỜI MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 2
I. Khái niệm quan hệ lợi ích kinh tế ....................................................................... 3
II. Bản chất và biểu hiện của lợi ích kinh tế ........................................................... 4
III. Những nhân tố cơ bản ảnh hưởng đến quan hệ lợi ích kinh tế ......................... 4
a. Trình độ phát triển của lực lượng sản xuất và lợi ích kinh tế mang tính khách
quan ........................................................................................................................ 4
b. Địa vị của chủ thể trong hệ thống quan hệ sản xuất xã hội ................................ 5
c. Chính sách phân phối thu nhập của Nhà Nước .................................................. 5
d. Hội nhập kinh tế quốc tế ..................................................................................... 6
IV. Vai trò của Nhà nước trong đảm bảo hài hòa các quan hệ lợi ích kinh tế ........ 6
e. Bảo vệ lợi ích hợp pháp, tạo môi trường thuận lợi cho hoạt động tìm kiếm
lợiích của các chủ thể kinh tế ................................................................................. 6
V. Vai trò này của Nhà nước trong những năm gần đây ......................................... 8
VI. Kết luận ............................................................................................................ 9
TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................................ 9 LỜI MỞ ĐẦU
Hiện nay, chúng ta có thể thấy được xu hướng hội nhập kinh tế đến từ năm châu,
các thành phần kinh tế ngày càng phát triển và mở rộng. Nền kinh tế Việt Nam là
nền kinh tế thị trường và nước ta có được sự phát triển như ngày nay đều nhờ có sự
điều phối, chính sách, và hướng đi đúng đắn của Nhà nước để đảm bảo hài hòa các
quan hệ lợi ích kinh tế. lOMoAR cPSD| 58412604 I.
Khái niệm quan hệ lợi ích kinh tế 1
- Quan hệ lợi ích kinh tế là sự thiết lập những tương tác giữa con người với
con người, giữa các cộng đồng người, giữa các tổ chức kinh tế, giữa các bộ
phận hợp thành nền kinh tế, giữa con người với tổ chức kinh tế, giữa quốc
gia với phần còn lại của thế giới nhằm mục tiêu xác lập các lợi ích kinh tế
trong mối liên hệ với trình độ phát triển của lực lượng sản xuất và kiến trúc
thượng tầng tương ứng của một giai đoạn phát triển xã hội nhất định.
Quan hệ lợi ích kinh tế có biểu hiện hết sức phong phú, quan hệ đó có thể là
quan hệ theo chiều dọc, giữa một tổ chức kinh tế với một cá nhân trong tổ
chức kinh tế đó. Cũng có thể theo chiều ngang giữa các chủ thể, các cộng
đồng người, giữa các tổ chức, các bộ phận, khác nhau hợp thành nền kinh tế.
Trong điều kiện hội nhập ngày nay, quan hệ lợi ích còn phải xét tới quan hệ
giữa quốc gia với phần còn lại của thế giới.
Sự thống nhất và mâu thuẫn trong các quan hệ lợi ích kinh tế -
Sự thống nhất trong quan hệ lợi ích kinh tế:
Quan hệ lợi ích kinh tế thống nhất với nhau vì một chủ thể có thể trở thành bộ phận
cấu thành của chủ thể khác.
Lợi ích của chủ thể này được thực hiện thì lợi ích của chủ thể khác cũng trực
tiếp hoặc gián tiếp. Chẳng hạn như doanh nghiệp hoạt động càng hiệu quả,
lợi ích doanh nghiệp càng được đảm bảo thì lợi ích của người lao động được
thực hiện tốt: việc làm được đảm bảo, thủ nhập ổn định, chất lượng cuộc
sống được nâng cao…. Khi các chủ thể hành động vì mục tiêu chung hoặc
các mục tiêu thống nhất với nhau thì các lợi ích kinh tế của các chủ thể đó thống nhất với nhau.
1 Giáo trình Kinh Tế Chính Trị Mác - Lênin lOMoAR cPSD| 58412604
- Sự mâu thuẫn trong quan hệ lợi ích kinh tế:
Các quan hệ lợi ích kinh tế mâu thuẫn với nhau vì các chủ thể kinh tế có thể
hành động theo những phương thức có thể hành động theo những phương thức
khác nhau để thực hiện các lợi sích của mình. Sự khác nhau đó đến mức đối lập
thì trở thành mâu thuẫn. Lợi ích của những chủ thể kinh tế có quan hệ trực tiếp
trong việc phân phối kết quả hoạt động sản xuất, kinh doanh cũng có thể mâu
thuẫn với nhau vì tại một thời điểm kết quả hoạt động sản xuất, kinh doanh là xác định.
II. Bản chất và biểu hiện của lợi ích kinh tế 2
• Về bản chất: Lợi ích kinh tế sẽ phản ánh mục đích và động lực phát triển của
các mối quan hệ giữa các chủ thể trong nền kinh tế thị trường, sản xuất.
• Về biểu hiện: Nó gắn liền với các chủ thể kinh tế nhưng với những mục đích
và lợi ích khác nhau có thể kể đến những lợi ích cơ bản nhất như: lợi ích của
chủ doanh nghiệp là lợi nhuận và lợi ích của người lao động là thu nhập.
III. Những nhân tố cơ bản ảnh hưởng đến quan hệ lợi ích kinh tế
a. Trình độ phát triển của lực lượng sản xuất và lợi ích kinh tế mang tính khách quan.
Xã hội ngày càng phát triển, sự đòi hỏi về trình độ và phương thức sản xuất mới
được ra đời và để có thể đáp ứng được nhu cầu về vật chất của con người. Do đó,
trình độ phát triển của lực lượng sản xuất càng cao, việc đáp ứng lợi ích kinh tế của các chủ thể càng tốt.
2 https://moet.gov.vn/content/vanban/Lists/VBDH/Attachments/2730/GT%20h%E1%BB%8Dc%20ph%E1%BA
%A7n%20Kinh%20t%E1%BA%BF%20ch%C3%ADnh%20tr%E1%BB%8B%20MNL%20(C)%20Tr%20189- Tr263.pdf lOMoAR cPSD| 58412604
Quan hệ lợi ích kinh tế càng thống nhất với nhau. Phát triển lực lượng sản
xuất trở thành nhiệm vụ quan trọng hàng đầu của các quốc gia.
b. Địa vị của chủ thể trong hệ thống quan hệ sản xuất xã hội
Trong quan hệ sản xuất, quan hệ sở hữu về tư liệu sản xuất quyết định đến vị trí,
vai trò của mỗi cá nhân, mỗi chủ thể trong quá trình tham gia các hoạt động sản xuất kinh tế - xã hội.
Không có lợi ích kinh tế nằm ngoài những quan hệ sản xuất và trao đổi, là
hình thức tồn tại và biểu hiện của các quan hệ sản xuất thị trường.
c. Chính sách phân phối thu nhập của Nhà Nước.
Thu nhập là biểu hiện, là thước đo việc thực hiện các lợi ích kinh tế vì mức thu
nhập trực tiếp quyết định phương thức sản xuất và mức độ thỏa mãn nhu cầu của
các chủ thể trong cơ chế thị trường. Phân phối thu nhập sẽ dựa vào nhiều nguyên
tắc khác nhau, tùy thuộc vào trình độ phát triển của phương thức sản xuất, mức độ
tiên tiến của cơ sở hạ tầng kĩ thuật.
Sự can thiệp của nhà nước vào nền kinh tế thị trường là tất yếu khách quan,
thông qua nhiều loại phương pháp, chính sách có thể kể đến chính sách kinh
tế - xã hội. Trong các chính sách kinh tế - xã hội, chính sách phân phối thu
nhập của nhà nước đã làm thay đổi mức thu nhập và tương quan thu nhập
của các chủ thể kinh tế. Tuy nhiên, khi mức thu nhập và tương quan thu
nhập thay đổi, phương thức sản xuất và mức độ thỏa mãn nhu cầu vật chất
cũng sẽ thay đổi, lợi ích kinh tế và quan hệ lợi ích kinh tế giữa các chủ thể cũng thay đổi. lOMoAR cPSD| 58412604
d. Hội nhập kinh tế quốc tế.
Lợi ích kinh tế của mỗi chủ thể không chỉ phụ thuộc vào số lượng, chất lượng hàng
hóa và dịch vụ, mà luôn được đặt trong các quan hệ so sánh, tương tác và tương
quan với những chủ thể khác. Điều đó có nghĩa, bản chất của lợi ích kinh tế là
quan hệ xã hội đặc biệt trong thời đại hiện nay chúng ta có thể nhắc đến hội nhập
quốc tế. Khi mở cửa hội nhập, các quốc gia có thể tặng lợi ích kinh tế từ thương
mai quốc tế, đầu tư quốc tế. Hội nhập quốc tế có thể ảnh hưởng đến nhiều chiều
trong mối quan hệ lợi ích kinh tế như cạnh tranh hàng hóa tiêu thụ khi các sản
phẩm nội địa sẽ phải cạnh tranh với sản phẩm ngoại địa, hay vấn đề ô nhiễm môi trường.
IV. Vai trò của Nhà nước trong đảm bảo hài hòa các quan hệ lợi ích kinh tế.
Hài hòa các lợi ích kinh tế là sự thống nhất biện chứng giữa lợi ích kinh tế của các
chủ thể, trong đó mặt mâu thuxn được hạn chế, tránh van chạm, xung đột; mặt
thóng nhất được khuyến khích, tạo điều kiện phát triểu cả chiều rộng và chiều sâu,
từ đó tạo động lực thúc đẩu các hoạt động kinh tế. Tuy nhiên để có được sự hài hòa
giữa các lợi ích kinh tế, thì vai trò của Nhà nước lại càng quan trọng đóng vai trò chủ đạo.
e. Bảo vệ lợi ích hợp pháp, tạo môi trường thuận lợi cho hoạt động tìm kiếm
lợi ích của các chủ thể kinh tế.
Các hoạt động kinh tế bao giờ cũng diễn ra trong một môi trường nhất định. Môi
trường càng thuận lợi, các hoạt động kinh tế càng hiệu quả và không ngừng mở
rộng. Môi trường vĩ mô thuận lợi không tự hình thành, mà phải cần Nhà nước tạo
lập. Tạo lập môi trường thuận lợi cho các hoạt động kinh tế đòi hỏi phải xây dựng
được nền tảng chính trị vững chãi, môi trường pháp luật thông thoáng, đầu tư xây
dựng kết cấu hạ tầng nền kinh tế, bảo vệ được lợi ích chính đáng của các chủ thể lOMoAR cPSD| 58412604
kinh tế trong nước và nước ngoài, đặc biệt là lợi ích của đất nước. Ngoài tạo lập
môi trường thuận lợi cho các hoạt động kinh tế còn là tạo lập môi trường văn hóa
phù hợp với yêu cầu phát triển kinh tế thị trường, trong đó con người năng động,
sáng tạo, tôn trọng kỉ cương, pháp luật, giữ chữ tín,….
Trong những năm vừa qua, hệ thống pháp luật đã có những thay đổi theo triều
hướng tích cực và nhờ sự phát triển kết cấu hạ tầng được coi là một trong ba
đột phá lớn, kết cấu hạ tầng của nền kinh tế nước ta đã được cải thiện rất
đáng kể, đáp ứng nhu cầu của các hoạt động kinh tế.
f. Điều hòa lợi ích giữa cá nhân – doanh nghiệp – xã hội.
Do mâu thuẫn về lợi ích kinh tế giữa các chủ thể và tác động của các quy luật thị
trường, sự phân hóa về thu nhập giữa các tầng lớp dân cư làm cho lợi ích kinh tế
của một bộ phận dân cư được thực hiện rất khó khăn, hạn chế.
Nhà nước cần có chính sách phân phối thu nhập nhằm bảo đảm hài hòa lợi ích
kinh tế. Trong điều kiện kinh tế
g. Kiểm soát, ngăn ngừa các quan hệ lợi ích ảnh hưởng tiêu cực với đối với
sự phát triển của xã hội.
Lợi ích kinh tế là kết quả trực tiếp của phân phối thu nhập. Phân phối thu nhập
công bằng, hợp lý góp phần quan trọng đảm bảo hài hòa các lợi ích kinh tế. Hiện
nay, công bằng trong phân phối có hai quan niệm chính: công bằng theo mức độ
(căn cứ vào mức thu nhập mà mỗi chủ thể nhận được) và công bằng theo chức
năng (căn cứ vào mức đóng góp trong quá trình tạo ra thu nhập).
Nhà nước phải chăm lo đời sống vật chất cho mọi người dân. Nhà nước cũng
cần thực hiện các chính sách chính sách xóa đói, giảm nghèo, tạo điều kiện
và cơ hội tiếp cận bình đẳng các nguồn lực phát triển, hưởng thụ các dịch vụ
xã hội cơ bản, vươn lên xóa đói giảm nghèo, tạo điều kiện và cơ hội tiếp cận lOMoAR cPSD| 58412604
bình đẳng các nguồn lực phát triển, vươn lên thoát nghèo vững chãi ở các
vùng nghèo, khuyến khích chính sách làm giàu hợp pháp, tạo điều kiện và
giúp đỡ người dân bằng mọi biện pháp, đồng thời khắc phục những tư tưởng
cổ hủ, lạc hậu. Đồng thời, Nhà nước cũng cần công bằng trong việc phân phối thu nhập.
h. Giải quyết mâu thuẫn trong quan hệ lợi ích kinh tế.
Mâu thuẫn giữa các lợi ích kinh tế là khách quan, nếu không được giải quyết sẽ
ảnh hưởng trực tiếp đến động lực của các hoạt động kinh tế.
Các cơ quan chức năng Nhà nước cần phải thường xuyên quan tâm phát hiện
mâu thuẫn và chuẩn bị chu đáo các giải pháp đối phó khi mâu thuẫn phát
sinh cần được giải quyết ngay và kịp thời. V.
Vai trò này của Nhà nước trong những năm gần đây.
Chúng ta có thể thấy, nền kinh tế hiện tại ở nước ta là nền kinh tế thị trường hội
nhập quốc tế. Trong những năm gần đây, Nhà nước đã đạt được những bước tiến
đáng kể trong các công cuộc phát triển được các quan hệ lợi ích kinh tế trong và
ngoài nước. Có thể kể đến những thỏa thuận kinh tế trong những năm gần đây. Một
trong số đó là kết quả của việc “Sau gần hai năm đại dịch, nhân dịp hội nghị
COP26 được tổ chức tại Anh Quốc, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính và
đoàn Việt Nam đã có hơn 20 cuộc gặp, tiếp xúc song phương với Lãnh đạo cấp cao
các nước ở tất cả các châu lục trong đó có các đối tác chiến lược, đối tác lớn và
lãnh đạo các tổ chức tài chính quốc tế, năng lượng mới, môi trường... để thúc đẩy
hợp tác giữa Việt Nam với các nước và các đối tác, đưa quan hệ hợp tác đi vào
chiều sâu, hiệu quả, góp phần tích cực củng cố cục diện đối ngoại vững chắc và
thuận lợi để giữ vững hoà bình, ổn định và phát triển đất nước. Đây cũng là dịp
chúng ta triển khai ngoại giao vaccine, ngoài giao y tế, vận động thu hút nguồn lOMoAR cPSD| 58412604
lực bao gồm cả tài chính, công nghệ, góp phần tích cực phục vụ phòng chống dịch
COVID-19 và phục hồi, phát triển kinh tế-xã hội theo hướng bền vững, xanh, bao
trùm hơn và dựa trên đổi mới sáng tạo, tăng cường khả năng chống chịu, nâng cao
năng lực thích ứng của người dân và của các thành phần kinh tế.3”
Như vậy, chúng ta có thể thấy được rằng chính phủ đã tạo điều kiện rất thuận
lợi cho các doanh nghiệp trong nước được tiếp xúc với nguồn đầu tư nước
ngoài, phát triển vốn doanh nghiệp, ngoài ra Chính Phủ còn mở rộng các
mối quan hệ lợi ích kinh tế, đôi bên cùng có lợi giúp cho người dân trong
nước có thể phục hồi kinh tế sau gần hai năm đóng cửa vì đại dịch COVID –
19. Đồng thời, giới thiệu đến bạn bè năm châu quốc tế về một môi trường
kinh tế Việt Nam năng động, trẻ trung. VI. Kết luận
Chốt lại, quan hệ lợi ích kinh tế cần được đảm bảo và phát triển vì mỗi quan hệ lợi
ích kinh tế đều có thể ảnh hưởng đến động lực phát triển của xã hội. Điều phối,
quan tâm, có những chính sách hướng đi đúng đắn, giải quyết mâu thuẫn, tạo lợi
ích trong xã hội cho mỗi người dân, đảm bảo phát triển đất nước và cải thiện cuộc sống của người dân.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. 60 thỏa thuận hợp tác với hơn 30 tỷ USD từ chuyến công tác của Thủ tướng Phạm Minh
Chính. Từ https://thutuong.chinhphu.vn/60-thoa-thuan-hop-tac-voi-hon-30-ty-usd-
tuchuyen-cong-tac-cua-thu-tuong-10940408.htm.
2. Giáo trình Kinh Tế Chính Trị Mác – Lênin
3. https://moet.gov.vn/content/vanban/Lists/VBDH/Attachments/2730/GT
3 60 thỏa thuận hợp tác với hơn 30 tỷ USD từ chuyến công tác của Thủ tướng Phạm Minh Chính.
Từ https://thutuong.chinhphu.vn/60-thoa-thuan-hop-tac-voi-hon-30-ty-usd-tuchuyen-cong-
tac-cua-thu-tuong-10940408.htm lOMoAR cPSD| 58412604
%20h%E1%BB%8Dc%20ph%E1%BA%A7n%20Kinh%20t%E1%BA%BF
%20ch%C3%ADnh%20tr%E1%BB%8B%20MNL%20(C)%20Tr%20189- Tr263.pdf