Tính chất nhiệt đới của khí hậu nước ta được quy định bởi vị trí?
1. Vị trí địa lí của lãnh thổ Việt Nam
Lãnh thổ Việt Nam bao gồm 3 phần 4 là đồi núi. Bốn vùng núi chính là Vùng núi Ðông Bắc (còn
gọi là Việt Bắc), kéo dài từ thung lũng sông Hồng đến vịnh Bắc bộ. Tại đây có nhiều danh lam
thắng cảnh nổi tiếng như các động Tam Thanh, Nhị Thanh (Lạng Sơn), hang Pắc Pó, thác Bản
Giốc (Cao Bằng), hồ Ba Bể (Bắc Cạn), núi Yên Tử, vịnh Hạ Long (Quảng Ninh). Ðỉnh núi Tây
Côn Lĩnh cao nhất vùng Ðông Bắc: 2.431m.
Vùng núi Tây Bắc, kéo dài từ biên giới phía Bắc (giáp Trung Quốc) tới miền Tây tỉnh Thanh Hoá.
Ðây là vùng núi cao hùng vĩ, có Sa Pa (Lào Cai) ở độ cao 1500m so với mặt biển, nơi nghỉ mát lý
tưởng, nơi tập trung đông các tộc người H’Mông, Dao, Kinh, Tày, Giáy, Hoa, Xá Phó... Vùng núi
Tây Bắc còn có di tích chiến trường lừng danh Ðiện Biên Phủ và đỉnh núi Phan - Xi - Păng, cao 3143m.
Vùng núi Trường Sơn Bắc, từ miền Tây tỉnh Thanh Hoá đến vùng núi Quảng Nam - Ðà Nẵng, có
động Phong Nha (Quảng Bình) kỳ thú và những đường đèo nổi tiếng như đèo Ngang, đèo Hải
Vân... Ðặc biệt có đường mòn Hồ Chí Minh được thế giới biết đến nhiều bởi những kỳ tích của
người Việt Nam trong cuộc kháng chiến vĩ đại lần thứ hai. Vùng núi Trường Sơn Nam, nằm ở phía
Tây các tỉnh Nam Trung bộ. Sau những khối núi đồ sộ là một vùng đất rộng lớn được gọi là Tây
Nguyên (cao nguyên phía Tây). Vùng đất đầy huyền thoại này còn chứa đựng nhiều điều bí ẩn về
thực vật, động vật, nhất là nền văn hóa đặc sắc của các bộ tộc ít người. Thành phố Ðà Lạt, nơi nghỉ
mát lý tưởng được hình thành từ cuối thế kỷ 19.
Việt Nam có hai đồng bằng lớn là đồng bằng châu thổ sông Hồng và đồng bằng châu thổ sông Cửu
Long. Ðồng bằng sông Hồng (đồng bằng Bắc bộ) rộng khoảng 15.000km2 được bồi tụ bởi phù sa
của hai con sông lớn là sông Hồng và sông Thái Bình. Ðây là địa bàn cư trú của người Việt cổ,
cũng là nơi hình thành nền văn minh lúa nước. Ðồng Bằng sông Cửu Long (đồng bằng Nam bộ)
rộng khoảng 36.000km2, là vùng đất phì nhiêu, khí hậu thuận lợi. Ðây là vựa lúa lớn nhất của Việt
Nam. Trên lãnh thổ Việt Nam có hàng nghìn con sông lớn, nhỏ. Dọc bờ biển, cứ khoảng 20km lại
có một cửa sông, do đó hệ thống giao thông thủy khá thuận lợi. Hai hệ thống sông quan trọng là
sông Hồng ở miền Bắc và sông Mê Kông (còn gọi là Cửu Long) ở miền Nam. Việt Nam có 3260
km bờ biển, nếu có dịp đi dọc theo bờ biển Việt Nam bạn sẽ được đắm mình trong làn nước xanh
của những bãi biển đẹp như Trà Cổ, Sầm Sơn, Lăng Cô, Non Nước, Nha Trang, Vũng Tàu, Hà
Tiên... Có nơi núi cao lan ra biển tạo thành vẻ đẹp kỳ thú như vịnh Hạ Long, đã được UNESCO
công nhận là di sản thiên nhiên thế giới.
Việt Nam có nhiều hải cảng lớn như Hải Phòng, Ðà Nẵng, Qui Nhơn, Cam Ranh, Vũng Tàu, Sài
Gòn,... Giữa vùng biển Việt Nam có hệ thống đảo và quần đảo gồm hàng ngàn đảo lớn nhỏ nằm
rải rác từ Bắc đến Nam, trong đó có hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa. Rừng và đất rừng chiếm
một diện tích lớn trên lãnh thổ Việt Nam. Các khu rừng quốc gia được nhà nước bảo vệ và có kế
hoạch phát triển du lịch sinh thái bền vững. Những khu rừng quí đó lại được thiên nhiên "chia"
cho nhiều địa phương trên cả nước: rừng Ba Vì (Hà Tây), rừng Cát Bà (Hải Phòng), rừng Cúc
Phương (Ninh Bình), rừng Bạch Mã (Huế), rừng Cát Tiên (Ðồng Nai), rừng Côn Ðảo, rừng ngập
nước (Cà Mau).... Việt Nam là nước có nguồn tài nguyên khoáng sản phong phú. Dưới lòng đất
có nhiều khoáng sản quí như: thiếc, kẽm, bạc, vàng, angtimoan, đá quí, than đá. ở thềm lục địa của
Việt Nam có nhiều dầu mỏ, khí đốt.
2. Đặc điểm khí hậu Việt Nam
Nằm ở bán cầu Bắc khu vực vòng đai khí hậu nhiệt đới, Việt Nam có khí hậu nhiệt đới ẩm gió
mùa với các đặc điểm đặc trưng của kiểu khí hậu này.
2.1. Tính chất nhiệt đới
Ở Việt Nam hàng năm đón lượng bức xạ lớn từ mặt trời, tạo cho nước ta một nền nhiệt lớn, đặc
biệt là các tỉnh khu vực phía Nam, nơi gần với xích đạo. Nhiệt độ trung bình trên cả nước hàng
năm từ 22 đến 27 độ C tức là nằm trong khung tiêu chuẩn của nền khí hậu nhiệt đới, thậm chí vượt
quá. Tổng số giờ nắng tùy thuộc vào mỗi địa phương có địa hình khác nhau, nhưng trung bình
khoảng 3000 giờ mỗi năm. Một số nơi nắng quanh năm nhưng nhiều nơi khác số giờ nắng hài hòa hơn. 2.2. Tính chất ẩm
Nước ta có lượng mưa trung bình khá lớn từ 700mm đếm 5000mm (theo WIkipedia), tuy nhiên
thực tế thì chỉ nhận được 1400 đến 2400mm. Lượng mưa này có được 80 đến 90% là trong mùa
mưa hàng năm. Về độ ẩm, không khí nước ta có độ ẩm khá cao khoảng 80%. Độ ẩm cao cùng với
mưa nhiều đã làm xuất hiện hiện tượng nồm ẩm mà ta vẫn thường thấy. 2.3. Tính chất gió mùa
Ở Việt Nam có 4 loại gió chính : gió tây ôn đới, gió mậu dịch, gió mùa và gió địa phương. Trong
đó gió mùa thể hiện rõ đặc điểm khí hậu Việt Nam. Đặc điểm nổi bật của khí hậu gió mùa là gió
mùa, có hai loại là gió mùa mùa đông và gió mùa mùa hạ. Trong đó các đặc trưng của gió mùa
mùa đông là phải kể đến Gió mùa đông bắc và gió tín phong bán cầu Bắc.
- Gió mùa Đông Bắc sẽ xuất hiện từ tháng 11 đến tháng 4 năm sau ở miền Bắc. Khu vực chịu tác
động trực tiếp của khối khí lạnh phương Bắc di chuyển theo hướng Đông Bắc vào lãnh thổ nước
ta. Kiểu thời tiết đặc trưng nhất là đầu mùa đông thường lạnh khô còn cuối mùa đông sẽ xuất hiện
lạnh ẩm. Gió mùa Đông Bắc hoạt động theo từng đợt nhất định. Khi gió này di chuyển xuống phía
Nam sẽ bị chặn lại bởi dãy Bạch Mã.
- Gió Tín phong bán cầu Bắc được xác định từ Đà Nẵng ở vĩ tuyến 160B trở vào Nam. Gió Tín
phong bán cầu Bắc sẽ thổi theo hướng Đông Bắc chiếm ưu thế gây mưa cho vùng ven biển Trung
Bộ. Đây cũng là nguyên nhân khiến Nam Bộ và Tây Nguyên có mùa khô.
Loại gió thứ hai của gió mùa là gió Mùa Hạ. Vào đầu mùa hạ, khối khí nhiệt đới ẩm xuất phát từ
Bắc Ấn Độ Dương theo hướng Tây Nam di chuyển vào nước ta. Khối khí này gây ra mưa lớn cho
các tỉnh đồng bằng Nam Bộ và Tây Nguyên. Cũng chính lúc này, hiệu ứng phơn xuất hiện ở vùng
đồng bằng ven biển Trung Bộ và phần Nam của khu vực Tây Bắc. Tuy nhiên, vào giữa và cuối
mùa hè, thời tiết sẽ xuất hiện gió Tây Nam gây ra mưa lớn và kéo dài ở khu vực Nam Bộ Tây
Nguyên. Vì hoạt động của gió mùa Tây Nam kết hợp với dải hội tụ nhiệt đới khiến cho cả 2 miền
Bắc và Nam có mưa lớn vào mùa hạ.
3. Yếu tố ảnh hưởng đến tính chất nhiệt đới của khí hậu nước ta
Nước Việt Nam ta có vị trí địa lý rất đặc biệt trên bản đồ. Dải đất hình chữ S nằm ở rìa Đông bán
đảo Đông Dương, gần trung tâm của khu vực Đông Nam Á. Đây là khu vực vừa tiếp giáp với lục
địa Á - Âu, vừa tiếp giáp với đại dương lớn nhất Trái Đất - Thái Bình Dương. Trên đất liền có hệ tọa độ:
 Điểm cực Bắc ở vĩ độ 23độ23’B tại xã Lũng Cú, huyện Đồng Văn, tỉnh Hà Giang,
 Điểm cực Nam ở vĩ độ 8độ34’B tại xã Đất Mũi, huyện Ngọc Hiển, tỉnh Cà Mau.
 Điểm cực Tây ở kinh độ 102độ09’Đ tại xã Sín Thầu, huyện Mường Nhé, tỉnh Điện Biên.
 Điểm cực Đông ở kinh độ 109độ24’Đ tại xã Vạn Thạnh, huyện Vạn Ninh, tỉnh Khánh Hòa.
Với những điểm đặc biệt về vị trí địa lý, tính chất nhiệt đới của khí hậu nước ta cũng do đó mà ảnh
hưởng ít nhiều. Việt Nam nằm hoàn toàn trong vòng đai nhiệt đới Bắc bán cầu, thường xuyên chịu
ảnh hưởng của gió mậu dịch và gió mùa châu Á. Do đặc điểm vị trí địa lý này nên bất kì nơi nào
trên lãnh thổ nước ta đều trong cùng một năm sẽ có 2 lần mặt trời lên thiên đỉnh, khiến cho toàn
bộ lãnh thổ nước ta đều nhận được lượng nhiệt lớn.
Hàng năm cả nước đều nhận được lượng bức xạ lớn, cân bằng bức xạ quanh năm dương và nhiệt
độ trung bình năm luôn cao trên 200c trừ những khu vực núi cao, nhiều nắng, tổng số giờ nắng tùy
nơi sẽ từ 1400 đến 3000 giờ. Nước ta là một bán đảo, nằm ở bời biển Đông, đây là vùng biển có
đặc tính nong ẩm và chịu nhiều ảnh hưởng của gió mùa. Biển
Đông cùng với các khối khí di chuyển quan biển đã mang lại một lượng mưa lớn cho nước ta.
Chính vì sự tác động của Biển Đông cùng với các khối khí xuất phát và vượt qua các vùng biển
nóng, ẩm khác nhau, đến khi về đến Việt Nam thì lại gặp địa hình chắn gió và các nhiễu động của
khí quyển nên đã tạo ra mưa lớn, lượng mưa giao động trung bình từ 1500 đến 2000 mm/năm.
Khí hậu nước ta mang tính chất gió mùa là do vị trí nước ta nằm gần trung tâm gió mùa châu Á,
đây là nơi giao tranh của các khối khí hoạt động theo mùa. Những khu vực có sườn núi đón gió
biển hoặc núi cao thì lượng mưa có thể đạt khoảng 3500 đến 4000 mm/năm. Độ ẩm không khí
tương đối cao trên 80% chỉ trừ một số khu vực khuất gió như Tây Nghệ An, cực Nam Trung Bộ
có độ ẩm kém hon những khu vực khác.
4. Tính chất nhiệt đới của khí hậu nước ta được quy định bởi
Tính chất nhiệt đới của khí hậu nước ta được quy định bởi vị trí địa lí nằm trong vùng nội chí
tuyến, trong một năm mặt trời lên thiên đỉnh 2 lần, đem lại tổng bức xạ lớn, cân bằng bức xạ dương
quanh năm khiến cho nhiệt độ trung bình năm cao, vào khoảng 20 độ C, tổng số giờ chiều nắng sẽ
giao động theo từng nơi từ 1400 đến 3000 giờ/năm. Vị trí địa lý của nước ta có điểm cực Bắc nằm
gần chí tuyến Bắc (230 23’B), điểm cực Nam nằm cách Xích đạo không xa (8034’B). Nước ta
nằm hoàn toàn trong vùng nội chí tuyến bán cầu Bắc nên nền nhiệt cao lượng bức xạ lớn, ánh nắng
chan hòa quanh năm. Tính chất nhiệt đới của khí hậu ở nước ta được biểu hiện như sau:
- Mặt trời và đường chân trời: Hàng năm, nước ta nhận được một lượng bức xạ mặt trời lớn do
trong năm Mặt Trời luôn đứng cao trên đường chân trời và mọi nơi trong năm đều có hai lần Mặt Trời qua thiên đỉnh.
- Tổng bức xạ: Tổng bức xạ lớn, cân bằng bức xạ dương quanh năm khiến cho tổng nhiệt độ và
nhiệt độ trung bình năm đều cao, vượt tiêu chuẩn khí hậu nhiệt đới.
 Nhiệt độ trung bình năm trên cả nước đều trên 200C(trừ vùng núi cao), đạt tiêu chuẩn khí hậu nhiệt đới.
 Tổng lượng bức xạ nhận được lớn, cán cân bức xạ quanh năm dương (khoảng 75kcal/cm2 /năm).
 Số giờ nắng từ 1400 – 3000h/năm.