Tóm tắt chính về Xã hội học văn hóa | Môn Xã hội học đại cương - Học viện Hành chính Quốc gia

lOMoAR cPSD| 46342985
XÃ HỘI HỌC VĂN HÓA
Chương 1: Những vấn đề chung về xã hội học văn hóa
Chương 2: Một số phạm trù của xã hội học văn hóa
Chương 3: Văn hóa và phát triển
Chương 1.1: Sự hình thành và phát triển của XHHVH
1.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển của XHHVH
* Cơ sở hình thành -
Lí luận: khi XHH ra đời vào nửa đầu thế kỉ XIX, các nhà XHH đầu tiên đã
chú ý tới văn hóa như một thành tố quan trọng trong bộ môn khoa học này
+ Các công trình của A. Comte; K. Marx; E. Durkheim; M. Weber; H. Spencer,…
+ Các công trình nghiên cứu văn hóa ở Phương Đông: Trung Quốc (Lão Tử,
Khổng Tử), Nhật Bản, Ấn Độ,… -
Thực tiễn: văn hóa luôn gắn liền với cuộc sống con người. Văn hóa biến đổi
theo lịch sử phát triển của loài người
+ Con người – một sinh vật đặc biệt có văn hóa
Sự phát triển của xã hội loài người:
Cách mạng Nhận thức (cách đây 70k năm): khởi động lịch sử phát triển của xã hội loài người
Cách mạng Nông nghiệp (Cách 12k năm): cú hích tăng tốc lịch sử
Cách mạng Công nghiệp lần 1 2 3 4 (bắt đầu cách đây 500 năm): sự thay đổi chóng
mặt của xã hội loài người
* Quá trình phát triển -
- XHHVH ra đời từ yêu cầu thực tiễn:
+ XH càng phát triển -> nhiều vấn đề xã hội – văn hóa xuất hiện cần được giải quyết lOMoAR cPSD| 46342985
+ MQH phức tạp giữa văn hóa và cấu trúc xã hội cần được giải thích bằng khoa học
-> Sự ra đời, tồn tại và phát triển của XHHVH là cần thiết
Tại sao văn hóa được nhận thức từ rất sớm, nhưng rất lâu sau đó XHHVH
mới được công nhận là một khoa học độc lập Văn hóa liên quan đến nhu cầu bậc cao của con người
Con người ăn no mặc đẹp mới quan tâm đến văn hóa
1.1.2. Một số KN cơ sở
- Hành động xã hội và quan hệ xã hội
Chủ thể là hành động xã hội: con người (Cá nhân, tổ chức Hành động theo: + Mục đích + Gía trị + Truyền thống + Tình cảm
Sự diễn ra của hành động xã hội Hoàn cảnh Nhu cầu Động cơ Chủ thể Phương tiện Mục đích
- Ứng xử và khuôn mẫu ứng xử
- Vị thế và vai trò xã hội
- Thiết chế xã hội lOMoAR cPSD| 46342985
Đối tượng của xã hội học văn hóa 2 nhóm đối tượng:
- Đối tượng chung + Hệ thống văn hóa
+ Mối quan hệ giữa văn hóa và xã hội
- Đối tượng đặc biệt: gồm 5 thành tố nằm trong trường văn hóa, tạo nên sức hút của văn hóa - Tính chất
+ Tính hệ thống -> chức năng tổ chức xã hội
+ Tính giá trị -> điều chỉnh xã hội
+ Nhân sinh -> chức năng giao tiếp xã hội - Biểu tượng
- Phân loại: âm thanh, ngôn ngữ,… + Biểu trưng: gắn với cộng đồng lớn + Biểu hiệu: + Nhãn hiệu: + Phù hiệu: + Dấu hiệu:
2.2. Giá trị và chuẩn mực -
Khái niệm giá trị, chuẩn mực Giá trị:
+ Theo c. Kluckhon: Gía trị là quan niệm và điều mong muốn đặc trưng hiện
hay ẩn cho một cá nhân hay một nhóm và ảnh hưởng tới việc chọn các
phương thức, phương tiện hoặc mục tiêu của hành động
Chuẩn mực: thể hiện giá trị bằng các quy tắc hoặc các quy định cụ thể -
Phân loại chuẩn mực: có thể phân chia chuẩn mực xã hội thành hai loại: +
Chuẩn mực nhân văn, đạo đức có chwusc năng điều tiết qh các cá nhân với nhau + Chuẩn mực chính trị - Thang giá trị
- Các loại hang giá trị
- Một số giá trị chính yếu trong xã hội Việt Nam lOMoAR cPSD| 46342985 Thang giá trị - Gía trị phụ thuộc: + Cục bộ + Bộ phận + Thay đổi nhanh hơn
- Gía trị chính yếu: mang tính tổng thể, bao hàm các giá trị phụ thuộc
- Gía trị tự nhiên - Gía trị kinh tế
- Gía trị tâm linh - Gía trị đạo đức Chương 2 2.5. Nhóm xã hội 2.5.1. Nhóm hạn chế
- Là các nhóm hạn chế: gia đình, nhóm làng, nhóm xóm giềng, nhóm bạn bè, nhómgiải trí,… - Đặc điểm
+ Thường có số lượng hạn chế; mỗi thành viên có tri giác riêng về những thành viên còn lại
+ Có sự thân thiết về mặt cảm xúc tạo ra sự gắn kết trực tiếp của nhóm
+ Có tiểu văn hóa với những quy ước và cam kết riêng + Có đời sống lâu dài
2.5.2. Nhóm trong xã hội Việt Nam cổ truyền - Nhóm giới tính
- Nhóm lứa tuổi: ấu đinh, trai đinh, lềnh (5 bàn gắn với quyền lợi và nghĩa vụ tronglàng), phụ lão,…
- Nhóm họ tộc: thân tộc – họ hàng; đồng tông; gia đình
- Nhóm địa vực: làng, phường
- Nhóm thể chế cá tính: nhóm chức năng (quân sự, kinh tế, kĩ thuật, các hội thứ bậc, phẩm tước,…) lOMoAR cPSD| 46342985
- Nhóm hoạt động rỗi: có thể chia theo chủ thể, các loại hình hoạt động rỗi,…
Chương 3: Văn hóa và phát triển xã hội
3.1. Khái niệm về phát triển xã hội
- Phát triển là gì
+ Đầu thế kỉ XX – sau WW 1: khái niệm phát triển đượ cđưa ra
+ 1930s: gắn với kinh tế
+ 1940: các lí thuyết phát triển ra đời – chưa có sự phân biệt rõ rệt giữa tăng trưởng kinh tế và phát triển
+ 1970: sự lạm phát các khái niệm phát triển
+ 1980 – 1990: những lí thuyết về phát triển kinh tế gắn với sự phát triển con người -> PTBV
- Phát triển bền vững
+ Mục tiêu kinh tế: tăng trưởng kinh tế cao và ổn định
+ Mục tiêu xã hội: cải thiện xã hội, công bằng xã hội
+ Mục tiêu môi trường: cải thiện chất lượng, bảo vệ MT, tài nguyên TN
- Phát triển xã hội
3.2. Vai trò của văn hóa trong phát triển xã hội
3.3. Bản sắc văn hóa trong xu hướng toàn cầu hóa