Tóm tắt vai trò của Bộ Tài chính trong ngân sách nhà nước (NSNN) Môn: Pháp luật đại cương | Trường: Học Viện nông nghiệp Việt Nam

Bộ Tài chính Việt Nam là cơ quan của Chính phủ, thực hiện chức năng
quản lý nhà nước về nhiều lĩnh vực kinh tế - tài chính quan trọng
1. Chức năng của Bộ Tài chính:
Theo quy định hiện hành (Nghị định số 14/2023/NĐ-CP ngày 20/4/2023),
Bộ Tài chính thực hiện chức năng quản lý nhà nước về các lĩnh vực sau:
 Tài chính - ngân sách: Bao gồm ngân sách nhà nước, ngân quỹ
nhà nước, nợ công, tài sản công.
 Thuế, phí, lệ phí và thu khác của ngân sách nhà nước.
 Dự trữ quốc gia.
 Các quỹ tài chính nhà nước.
 Đầu tư tài chính.
 Tài chính doanh nghiệp.
 Tài chính hợp tác xã và kinh tế tập thể.  Hải quan.
 Kế toán, kiểm toán độc lập.  Giá cả.
 Kinh doanh bảo hiểm.
 Thị trường chứng khoán.
 Dịch vụ tài chính và tư vấn tài chính thuộc phạm vi quản lý
nhà nước của Bộ.
 Thực hiện đại diện chủ sở hữu phần vốn nhà nước tại doanh
nghiệp theo quy định của pháp luật.
2. Nhiệm vụ và Quyền hạn của Bộ Tài chính:
Để thực hiện chức năng trên, Bộ Tài chính có rất nhiều nhiệm vụ và quyền
hạn cụ thể, bao gồm nhưng không giới hạn ở:
 Trình Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ: Các dự án luật, nghị
quyết, pháp lệnh, nghị định, chiến lược, quy hoạch, kế hoạch phát
triển dài hạn, trung hạn và hàng năm, các chương trình, đề án quan
trọng về các lĩnh vực thuộc phạm vi quản lý.
 Ban hành các văn bản quy phạm pháp luật: Như thông tư,
quyết định, chỉ thị theo thẩm quyền.
 Xây dựng và thực hiện chính sách tài khóa quốc gia: Điều
hành ngân sách nhà nước, phối hợp với chính sách tiền tệ và các
chính sách khác để ổn định và phát triển kinh tế - xã hội.
 Quản lý ngân sách nhà nước: Lập dự toán, phân bổ, tổ chức thực
hiện, quyết toán ngân sách nhà nước hàng năm.
 Quản lý thu ngân sách: Tổ chức quản lý các khoản thu (thuế, phí,
lệ phí...), đảm bảo thu đúng, thu đủ, thu kịp thời.
 Quản lý chi ngân sách: Kiểm soát chi tiêu công, đảm bảo chi đúng
mục đích, tiết kiệm, hiệu quả.
 Quản lý nợ công: Vay, trả nợ trong và ngoài nước của Chính phủ,
quản lý bảo lãnh Chính phủ, quản lý nợ chính quyền địa phương.
 Quản lý tài sản công: Ban hành tiêu chuẩn, định mức sử dụng;
quản lý việc mua sắm, sử dụng, xử lý tài sản công.
 Quản lý dự trữ quốc gia.
 Quản lý nhà nước về hải quan: Tổ chức thực hiện pháp luật về
hải quan, phòng chống buôn lậu, gian lận thương mại.
 Quản lý nhà nước về giá: Bình ổn giá các mặt hàng thiết yếu,
thẩm định giá tài sản nhà nước.
 Quản lý nhà nước về thị trường chứng khoán và bảo hiểm:
Cấp phép, giám sát hoạt động của các công ty chứng khoán, công ty
quản lý quỹ, doanh nghiệp bảo hiểm.
 Quản lý nhà nước về kế toán, kiểm toán độc lập.
 Quản lý tài chính doanh nghiệp nhà nước và vốn nhà nước
đầu tư vào doanh nghiệp.
 Hợp tác quốc tế về tài chính.
 Thanh tra, kiểm tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo, xử lý vi
phạm pháp luật về tài chính - ngân sách.
3. Ví dụ về hoạt động của Bộ Tài chính:
 Xây dựng dự toán ngân sách nhà nước hàng năm: Bộ Tài chính
tổng hợp nhu cầu chi tiêu của các Bộ, ngành, địa phương và khả
năng thu ngân sách để xây dựng dự toán, sau đó trình Chính phủ để
trình Quốc hội phê duyệt.
 Ban hành chính sách thuế mới hoặc sửa đổi: Ví dụ, đề xuất
tăng/giảm thuế giá trị gia tăng (VAT), thuế thu nhập doanh nghiệp,
thuế thu nhập cá nhân... để điều tiết kinh tế hoặc hỗ trợ doanh nghiệp, người dân.
 Phát hành trái phiếu Chính phủ: Để huy động vốn bù đắp bội chi
ngân sách hoặc cho các dự án đầu tư phát triển quan trọng.
 Quản lý hoạt động xuất nhập khẩu qua cửa khẩu: Cơ quan Hải
quan (trực thuộc Bộ Tài chính) thực hiện thủ tục thông quan hàng
hóa, kiểm tra, giám sát và thu thuế xuất nhập khẩu.
 Thanh tra việc sử dụng ngân sách tại một Bộ hoặc địa
phương: Để đảm bảo việc chi tiêu công minh bạch, đúng luật và hiệu quả.
 Cấp phép thành lập và giám sát hoạt động của một công ty
chứng khoán hoặc công ty bảo hiểm.
 Quản lý Quỹ bình ổn giá xăng dầu: Sử dụng quỹ để điều tiết, giữ
ổn định giá bán lẻ xăng dầu trong nước khi giá thế giới biến động mạnh.
 Công bố giá trị tài sản công hàng năm.
 Đàm phán các hiệp định vay vốn ODA với các tổ chức tài
chính quốc tế (WB, ADB...).