Triết học - Khái niệm và Quy luật Mâu thuẫn trong cuộc sống

KHÁI NIỆM 1. MÂU THUẨN LÀ GÌ ?
Mâu thuẫn được hiểu là tình trạng xung đột, đối chọi trực tiếp với nhau hoặc tình trạng trái ngược nhau, phủ định
nhau về một mặt nào đó hoặc tình trạng hai mặt đối lập phát triển theo chiều trái ngược nhau ở bên trong sự vật,
làm cho sự vật biến đổi, phát triển.
Ví dụ: Khi cùng nhóm bạn cùng bàn bạc về một vấn đề, mỗi người thường sẽ có các quan điểm , ý kiến khác nhau
dẫn đến sự bất đồng gây nên mâu thuẫn với nhau.
2.MÂU THUẨN BIỆN CHỨNG ?
Trong phép biện chứng duy vật, mâu thuẫn biện chứng dùng để chỉ sự liên hệ, tác động theo cách thống nhất, vừa
đấu tranh, vừa đòi hỏi, vừa loại trừ và vừa chuyển hoá lẫn nhau giữa các mặt đối lập trong mỗi sự vật .
Yếu tố tạo thành mâu thuẫn biện chứng là các mặt đối lập ,các bộ phận, các thuộc tính…có khuynh hướng biến đỏi
trái ngược nhau , nhưng cùng tồn tại khách quan trong mỗi sự vật , hiện tượng tự nhiên, xã hội và tư duy.
Ví dụ: về mâu thuẫn biện chứng cụ thể như là mâu thuẫn giữa điện tích dương và điện tích âm, giữa lực hút và lực
đẩy trong thế giới vật lý, giữa đồng hóa và dị hóa trong sinh vật. 3. QUY LUẬT MÂU THUẪN ?
Quy luật mâu thuẫn là một trong những quy luật cơ bản trong phép biện chứng duy vật và biện chứng duy vật
lịch sử khẳng định về: mọi sự vật hay hiện tượng ở trong tự nhiên đều có sự tồn tại và mâu thuẫn bên trong.
Quy luật mâu thuẫn còn được gọi là quy luật thống nhất và đấu tranh của các mặt đối lập.
Ví dụ như trong trong quá trình nhận thức, lý do các tư tưởng con người ngày càng phát triển bởi luôn có sự đấu
tranh giữa nhận thức đúng và nhận thức sai, giữa nhận thức kém sâu sắc và nhận thức sâu sắc hơn. 4.NỘI DUNG CỦA QUY LUẬT
4.1 Các khái niệm của quy luật
MẶT ĐỐI LẬP: các mặt đối lập vừa thống nhất với nhau, vừa đấu tranh lẫn nhau tạo nên trạng thái ổn định
tương đối của sự vật, hiện tượng.
Ví dụ: như trong lĩnh vực nông nghiệp, người nông dân sẽ có thể lợi dụng những mặt đối lập trong di truyền và
biến dị, gây ra đột biến, tạo nên giống loài mới cho năng suất cao hơn.
THỐNG NHẤT:thống nhất giữa các mặt đối lập là khái niệm dùng để chỉ sự liên hệ giữa chúng, được thể hiện ở việc :
·Thứ nhất: các mặt đối lập nương tựa vào nhau, đòi hỏi có nhau, mặt đối lập này lấy mặt đối lập kia làm tiền đề.
Chỉ là tương đối và tạm thời
·Thứ hai: các mặt đối lập tác động ngang nhau, cân bằng nhau thể hiện sự đấu tranh giữa cái mới đang hình thành
với cái cũ chưa mất hẳn
·Thứ ba: giữa các mặt đối lập có sự tương đồng
ĐẤU TRANH : Các mặt đối lập luôn tác động qua lại với nhau theo xu hướng bài trừ, phủ định lẫn nhau; người
ta gọi đó là đấu tranh giữa các mặt đối lập và sự đấu tranh đó không tách rời với sự khác nhau, thống nhất, đồng
nhất giữa chúng trong một mâu thuẫn.
Ví dụ: như người kinh doanh và người tiêu dùng. Người kinh doanh thì mong muốn bán được giá cao để thu được
nhiều lợi nhuận còn người tiêu dùng thì mong muốn có giá thành rẻ và hợp lý. Hai lợi ích của hai đối tượng này
đối lập với nhau giúp điều chỉnh thị trường và quá trình sản xuất và tiêu thụ hàng hoá
NỘI DUNG CỦA QUY LUẬT MÂU THUẪN . *Nội dung của quy luật.
Mọi sự vật hiện tượng đều bao gồm những mặt, những khuynh hướng, lực lượng,. . đối lập nhau tạo thành những
mâu thuẫn chính trong nó, sự thống nhất và đấu tranh giữa các mặt đối lập này là nguyên nhân, động lực bên trong
của sự vận động và phát triển, làm cho cái cũ mất đi và cái mới ra đời.
Ví dụ :Trong quá trình hoạt động bài tiết của con người thì chúng ta có sự đối lập với nhau. Hoạt động ăn ,uống
và bài tiết Mặc dù chúng có sự đối lập nhưng không thể tách rời mà phải phụ thuộc vào nhau từ đó cho thấy sự
thống nhất của 2hoạt động này
*VAI TRÒ CỦA MÂU THUẪN VỚI SỰ VẬN ĐỘNG PHÁT TRIỂN
PH. Ăngghen nhấn mạnh, nguyên nhân chính cũng là nguyên nhân cuối cùng tạo nên nguồn gốc của sự vận động,
phát triển của sự vật hiện tượng là sự tác động lẫn nhau giữa chúng và giữa các mặt đối lập trong chúng.
có 2 loại tác động dẫn đến sự vận động.
+ Tác động lẫn nhau giữa các sự vật hiện tượng.
Ví dụ :Trong tự nhiên các loài sinh vật phát triển nhờ vào sự đấu tranh giữa biến dị và di truyền
+Sự tác động lẫn nhau giữa các mặt đối lập của cùng một sự vật, hiện tượng. Sự tác động này làm cho sự vật hiện tượng phát triển.
Ví dụ : Đấu tranh giữa nhận thức đúng -sai, tốt -xấu, tiên tiến-lạc hậu khiến cho tư duy con người phát triển
Căn cứ vào sự tồn tại và phát triển của toàn bộ sự vật, hiện tượng:
-Mâu thuẫn cơ bản: tác động trong suốt quá trình tồn tại của sự vật, hiện tượng, quy định bản chất, sự phát triển
của chúng từ khi hình thành đến lúc tiêu vong
Ví dụ: Lan có tiền ít và muốn đi du lịch nhiều là mâu thuẫn cơ bản vì nó liên quan đến giá trị sống của Lan. Khi
Mâu thuẫn cơ bản này được giải quyết (tức là kiếm được nhiều tiền để đi du lịch nhiều), cuộc sống mới nhiều hạnh
phúc của Lan thay thế cho cuộc sống cũ ít hạnh phúc. Như thế, sự vật đã thay đổi căn bản về chất.
-Mâu thuẫn không cơ bản: Đặc trưng cho một phương diện nào đó, chỉ quy định sự vận động, phát triển của một
hay một số mặt của sự vật, hiện tượng và chịu sự chi phối của mâu thuẫn cơ bản.
Ví dụ: Phòng A và phòng B đều đang phấn đấu để trở thành đơn vị kinh doanh xuất sắc nhất của công ty X.
Căn cứ vào vai trò của màu thuận đối với sự tồn tại và phát triển của sự vật hiện tượng trong mỗi giai đoạn nhất định.
-Mâu thuẫn chủ yếu: là mâu thuẫn nổi lên hàng đầu của một giai đoạn phát triển nhất định của sự vật và chi phối
các mâu thuẫn khác trong giai đoạn đó. Giải quyết được mâu thuẫn chủ yếu trong từng giai đoạn là điều kiện để sự
vật chuyển sang giai đoạn phát triển mới.
Ví dụ: ở nước ta 1940-1943 mâu
thuẫn giữa toàn thể dân tộc Việt Nam
đối với thực dân Pháp là mâu thuẫn chủ yếu.
-Mâu thuẫn thứ yếu: là mâu thuẫn ra đời và tồn tại trong một giai đoạn phát triển nào đó của sự vật nhưng nó
không đóng vai trò chi phối mà bị mâu thuẫn chủ yếu chi phối.
Giải quyết mâu thuẫn thứ yếu góp phần vào việc từng bước giải quyết mâu thuẫn chủ yếu.
Vi dụ: ở nước ta 1940-1943 mâu thuẫn thứ yếu là địa chủ và nông dân.
căn cứ vào quan hệ giữa các mặt đối lập với một sự vật hiện tượng:
-Mâu thuẫn bên trong: Mâu thuẫn bên trong là sự tác động qua lại giữa các mặt, các khuynh hướng đối lập của cùng một sự vật.
Ví dụ: Mâu thuẫn giữa hoạt động ăn và hoạt động bài tiết là mâu thuẫn bên trong mỗi con người.
-Mâu thuẫn bên ngoài: Mâu thuẫn bên ngoài đối với một sự vật nhất định là mâu thuẫn diễn ra trong mối quan hệ
giữa sự vật đó với các sự vật khác.
Vi dụ:Mâu thuẫn về kinh tế giữa nước ta với các nước khác trong ASEAN là mâu thuẫn bên ngoài
căn cứ vào tính chất của lợi ích cơ bản là đối lập nhau trong mối quan hệ giữa các giai cấp ở một giai đoạn
lịch sử nhất định trong xã hội:
-Mâu thuẫn đối kháng: Mâu thuẫn đối kháng là mâu thuẫn giữa những giai cấp, những tập đoàn người, những xu
hướng xã hội có lợi ích cơ bản đối lập nhau.
Ví dụ: Mâu thuẫn giữa nô lệ với chủ nô trong xã hội chiếm hữu nô lệ, giữa vô sản với tư sản, giữa dân tộc bị xâm
lược với bọn đi xâm lược.
-Mâu thuẫn không đối kháng: là mâu thuẫn giữa những lực lượng, khuynh hướng xã hội thống nhất với nhau về
lợi ích cơ bản, chỉ đối lập về lợi ích không cơ bản, cục bộ, tạm thời.
Ví dụ: Mâu thuẫn giữa lao động trí óc và lao động chân tay, giữa công nhân với thợ thủ công; giữa thành thị và
nông thôn, v.v. ở nước ta hiện nay.
ý nghĩa phương pháp luận của nguyên lý mâu thuẫn
1 thừa nhận tính khách quan của mâu thuẫn trong sự vật, hiện tượng; từ đó giải quyết mâu thuẫn tuân theo quy
luật, điều kiện khách quan tìm ra thể thống nhất của các mặt đối lập trong sựu vật, hiện tượng; từ đó tìm ra phương
hướng giải pháp đúng cho hoạt động nhận thức và thực tiễn
2 phân tích mâu thuẫn bắt đầu từ việc xem xét quá trình phát sinh, phát triển của từng loại mâu thuẫn; xem xét
vai trò, vị trí,mối quan hệ và điều kiện chuyển hóa giữa chúng. phân tích cụ thể một mâu thuẫn và đề ra cách giải quyết mâu thuẫn đó
3 nắm vững nguyên tắt giải quyết mâu thuẫn bằng đấu tranh giữa các mặt đối lập, không điều hòa mâu thuẫn
cũng khồn nóng vội hay bảo thủ, vì giải quyết mâu thuẫn còn phụ thuộc vào điều kiện đã đủ chín muồi hay chưa
Để áp dụng nguyên lý mâu thuẫn trong triết học vào việc học của bản thân, bạn có thể làm theo các bước sau:
1. Tìm hiểu các quan điểm khác nhau về một chủ đề cụ thể: Bạn có thể tìm kiếm thông tin từ nhiều nguồn khác
nhau, bao gồm sách, bài báo, trang web, video và các tài liệu khác để tìm hiểu các quan điểm khác nhau về một chủ đề cụ thể.
2. Phân tích các quan điểm này: Sau khi tìm hiểu các quan điểm khác nhau, bạn có thể phân tích chúng để tìm ra
những mâu thuẫn và điểm khác biệt giữa chúng. Bạn có thể đặt câu hỏi như: Tại sao các quan điểm này khác
nhau? Các quan điểm này có những điểm chung và khác biệt gì?
3. Đưa ra quyết định và quan điểm của riêng mình: Sau khi phân tích các quan điểm khác nhau, bạn có thể đưa ra
quyết định và quan điểm của riêng mình dựa trên các thông tin và phân tích đã thu thập được. Bạn có thể đưa ra
quan điểm của mình và giải thích lý do tại sao bạn tin rằng quan điểm này là đúng.
Vai trò của quy luật mâu thuẫn
Căn cứ vào vai trò của mâu thuẫn đối với sự tồn tại và phát triển của sự vật, hiện tượng trong mỗi giai đoạn nhất
định, có thể phân chia thành mâu thuẫn chủ yếu và mâu thuẫn thứ yếu. Mâu thuẫn chủ yếu luôn nổi lên hàng đầu ở
mỗi giai đoạn phát triển của sự vật, hiện tượng, có tác dụng quy định đối với các mâu thuẫn khác trong cùng giai
đoạn đó của quá trình phát triển. Giải quyết mâu thuẫn chủ yếu sẽ tạo điều kiện để giải quyết các mâu thuẫn khác
ở cùng giai đoạn, còn sự phát triển, chuyển hóa của sự vật, hiện tượng từ hình thức này sang hình thức khác phụ
thuộc vào việc giải quyết mâu thuẫn chủ yếu. Mâu thuẫn thứ yếu là mâu thuẫn không đóng vai trò quyết định
trong sự vận động, phát triển của sự vật, hiện tượng. Tuy vậy, ranh giới giữa mâu thuẫn chủ yếu và mâu thuẫn thứ
yếu chỉ là tương đối, tùy theo từng hoàn cảnh cụ thể, có mâu thuẫn trong điều kiện này là chủ yếu, song trong điều
kiện khác lại là thứ yếu và ngược lại.
vai trò của mâu thuẫn đối với sự vận động và phát triển, Ph. Ăngghen nhấn mạnh, nguyên nhân chính cũng là
nguyên nhân cuối cùng tạo nên nguồn gốc của sự vận động, phát triển của sự vật, hiện tượng là sự tác động (theo
hướng phủ định, thống nhất) lẫn nhau giữa chúng và giữa các mặt đối lập trong chúng. Có hai loại tác động dẫn
đến vận động là tác động lẫn nhau giữa các sự vật, hiện tượng (bên ngoài) và sự tác động lẫn nhau giữa các mặt
đối lập của cùng một sự vật, hiện tượng (bên trong); nhưng chỉ có sự tác động lẫn nhau giữa các mặt đối lập (bên
trong) mới làm cho sự vật, hiện tượng phát triển.
Document Outline

• NỘI DUNG CỦA QUY LUẬT MÂU THUẪN .
• *VAI TRÒ CỦA MÂU THUẪN VỚI SỰ VẬN ĐỘNG PHÁT TRIỂN
• có 2 loại tác động dẫn đến sự vận động.
• Căn cứ vào sự tồn tại và phát triển của toàn bộ sự
• Căn cứ vào vai trò của màu thuận đối với sự tồn tạ
• căn cứ vào quan hệ giữa các mặt đối lập với một sự
• căn cứ vào tính chất của lợi ích cơ bản là đối lập