Triết Học Mác-Lênin Về Bản Chất Con Người | Môn Triết học Mác - Lênin - Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh

lOMoAR cPSD| 61601435
QUAN ĐIỂM TRIẾT HỌC MÁC- LÊNIN VỀ BẢN CHẤT CON NGƯỜI
Quan Điểm Của Mác- Lenin về bản chất con người
Theo C. Mác, con người là một sinh vật có tính xã hội ở trình độ phát triển cao nhất
của giới tự nhiên và của lịch sử xã hội, là chủ thể của lịch sử, sáng tạo nên tất cả các
Theo C. Mác, con người là một sinh vật có tính xã hội ở trình độ phát triển cao nhất
của giới tự nhiên và của lịch sử xã hội, là chủ thể của lịch sử, sáng tạo nên tất cả
các thành tựu của văn minh và văn hóa. [1]
A. Con người là một thực thể thống nhất giữa mặt sinh vật với mặt xã hội :
Theo quan niệm cơ bản của triết học Mác-Lênin, con người được xem xét như một
thực thể thống nhất giữa mặt sinh vật và mặt xã hội vì mối quan hệ chặt chẽ giữa
bản chất vật chất của con người và môi trường xã hội mà họ sống trong đó:
Bản Chất Vật Chất và Xã Hội: Triết học Mác-Lênin coi con người không chỉ là một
sinh vật vật chất, mà còn là một thực thể xã hội. Bản chất vật chất của con người
được hình thành bởi yếu tố sinh học, nhưng cũng bởi yếu tố xã hội, bao gồm văn
hóa, lịch sử, và môi trường sống.
1. Nhân Quyền và Công Bằng: Mác-Lênin quan tâm đến việc đảm bảo quyền lợi
và công bằng cho mọi người trong xã hội. Xã hội được xem xét như một môi
trường mà con người phát triển và thực hiện tiềm năng của mình, không bị
gòn lẻ thành phần, mà được coi là một thực thể tự nhiên và xã hội.
2. Giáo Dục và Nhận Thức: Giáo dục trong triết học Mác-Lênin không chỉ nhằm
mục tiêu truyền đạt kiến thức mà còn giúp con người hiểu rõ về mình và xã
hội. Qua giáo dục, con người phát triển nhận thức và ý thức về vai trò của họ trong xã hội.
3. Sự Tích Hợp Xã Hội: Con người không thể tồn tại độc lập mà phải tích hợp
vào xã hội. Mối quan hệ giữa con người và xã hội không chỉ là tương tác mà
còn là sự liên kết sâu sắc, qua đó con người không chỉ định hình xã hội mà
còn được hình thành bởi xã hội.
Nhìn nhận từ góc độ này, con người không chỉ là một thực thể sinh học mà còn là
một phần của cấu trúc xã hội, và sự thống nhất giữa hai khía cạnh này là quan trọng
trong việc hiểu về con người trong ngữ cảnh xã hội và lịch sử. lOMoAR cPSD| 61601435
B . Bản chất con người là tổng hòa những mối quan hệ xã hội
Có thể nói, con người vượt lên thế giới loài vật trên cả ba phương tiện khác nhau:
+ Quan hệ với tự nhiên
+ Quan hệ với xã hội
+ Quan hệ với chính bản thân con người.
Cả ba mối quan hệ đó đều mang tính xã hội, trong đó quan hệ xã hôi giữa người với
người là mối quan hệ bản chất, bao trùm lên tất cả các mối quan hệ khác và mọi
hoạt động chừng mực liên quan đến con người Bởi vậy, để nhấn mạnh bản chất xã
hội con người, C. Mác đã nêu lên luận đề nổi tiếng trong tác phẩm luận cương Phoi-
ơ-bắc “Bản chất con người không phải là một cái gì trừu tượng, cố hữu của cá nhân
riêng biệt. Trong tính hiện thực của nó, bản chất con người là tổng hợp những quan hệ xã hội”.
Bản chất của con người luôn được hình thành và thể hiện ở những con người hiện
thực, cụ thể trong những điều kiện lịch sử cụ thể. Bởi con người bị quy định, chi
phối bởi các mối quan hệ xã hội và sự chi phối của các quy luật xã hội, lịch sử. Vì
thế bản chất con người không nhất thành bất biến mà luôn vận động thay đổi.
Các quan hệ xã hội khi đã hình thành thì có vai trò chi phối và quyết định các
phương diện khác của đời sống con người khiến con người không thuần túy là động
vật mà là động vật xã hội. Con người “bẩm sinh đã là sinh vật có tính xã hội”. Quan
niệm bản chất con người là tổng hòa những quan hệ xã hội mới giúp cho chúng ta
nhận thức đúng đắn, tránh khỏi cách hiểu thô thiển về mặt tự nhiên, cái sinh vật ở con người
C. Con người vừa là chủ thể của lịch sử vừa là sản phẩm của lịch sử:
Theo triết học Mác-Lênin, con người được coi là chủ thể và là sản phẩm của lịch
sử vì bản chất và ý thức của họ được hình thành thông qua quá trình lịch sử và các
quan hệ xã hội mà họ tham gia. Con người không tồn tại độc lập và không được
tạo ra một cách độc lập, mà họ được hình thành qua tương tác với môi trường xã
hội và lịch sử xã hội của họ.
+ Lịch sử xã hội, qua các giai đoạn phát triển và thay đổi, đã tạo ra các điều kiện
và quan hệ mà con người phải đối diện và thích ứng. Những truyền thống, giá trị, và
ý thức xã hội của con người là sản phẩm của các sự kiện lịch sử, văn hóa và xã hội
trong quá khứ. Từ quan điểm này, con người không chỉ là người trải qua lịch sử, mà lOMoAR cPSD| 61601435
còn là người tạo ra và định hình lịch sử thông qua hành động và quyết định của
mình trong các quan hệ xã hội.
Lịch sử xã hội loài người hình thành khi con người biết chế tạo nên ra công cụ lao
động, tạo ra vật chất để nuôi mình và xã hội, không còn phụ thuộc vào tự nhiên từ
đó tách ra khỏi thế giới động vật. Hoạt động lao động sản xuất vừa là điều kiện cho
sự tồn tại của con người, vừa là phương thức để làm biến đổi đời sống và bộ mặt xã
hội. Vì thế, con người là chủ thể sáng tạo nên các giá trị vật chất và tinh thần của xã
hội cũng như là động lực của các cuộc cách mạng xã hội.
Các cá nhân con người chủ động lựa chọn sự tác động của xã hội đối với mình,
không chịu khuất phục trước môi trường, điều kiện khách quan, mà chủ động tác
động, cải tạo điều kiện khách quan. Nhờ hoạt động thực tiễn mà con người cải tạo
tự nhiên đồng thời làm nên lịch sử của mình. Thông qua hoạt động thực tiễn của
mình con người thúc đẩy xã hội phát triển từ thấp đến cao.
+ “Sáng tạo ra lịch sử” là bản chất của con người nhưng không phải tùy tiện làm
theo ý mình mà phải dựa trên những điều kiện có sẵn do quá khứ, thế hệ trước để
lại. Không có thế giới tự nhiên, không có lịch sử xã hội thì không có con người. Con
người tồn tại và phát triển trong một hệ thống môi trường xác định, là sản phẩm của
lịch sử tự nhiên và lịch sử xã hội. Con người sống, hoạt động trong một xã hội nhất
định, một thời đại nhất định, trong những điều kiện lịch sử nhất định, nghĩa là những
con người cùng với xã hội mình khai thác thiên nhiên, sinh họat xã hội, phát triển ý
thức. Trên thực tế, con người lại là những con người ở những thời đại khác nhau,
các dân tộc khác nhau, các giai cấp, các nhóm xã hội khác nhau nên trong họ, cái tự
nhiên tồn tại trong sự tác động của cái xã hội. Như vậy, con người vừa là sản phẩm
của lịch sử, vừa là chủ thể của lịch sử Nguồn tham khảo:
[1] Giáo trình triết học Mác- Leenin: GS.TS Phạm Văn Đức (chủ biên)
C.Mác và Ph.Angghen (1994), toàn tập t.20, Sdd
C. Mác và Ph.Annghen (1995), toàn tập t.3, Nxb Chính Trị QGHN
IN NGHIÊN LÀ Ý SOẠN PP, CÒN LẠI LÀ ĐỂ ĐỌC THUYẾT TRÌNH