



Preview text:
Sức nh h ả ưởng 1Đốối v i s ớ c kh ứ e con ng ỏ i ườ T ng quan ổ các nh h ả ng s ưở c kh ứ e con ng ỏ i t ườ các lo ừ i ô nhiễễm. ạ
Ô nhiễễm không khí có th giễết chễết nhiễều c ể th ơ sôếng trong đó có ể con ng i
ườ . Ô nhiễễm ozone có th gâ ể y b nh đ ệ ng hô hâếp ườ , bệ nh tm m ch ạ , viễm h ng ọ , đau ng c, t ự c th ứ . Ô nhiễễm n ở ước gây ra xâếp x 14.000 c ỉ
ái chễết môễi ngày, ch yễếu do ăn uôếng băềng n ủ c b ướ n ch ẩ a ư đ c x ượ lý ử cá ở c
nướ c đang phát triể n. Ướ c tnh có kho ng 500 tri ả u ng ệ i
ườ ẤẤn Độ không có nhà v sinh đúng ệ cách, và kho ng 580 ng ả i ẤẤn Đ ườ chễết môễi ng ộ ày vì ô nhiễễm n c. Gâền 500 tri ướ u ng ệ i ườ Trung
Quôếc thiễếu nguôền n c uôếng an toàn. ướ
Mộ t phân tch năm 2010 ướ c tnh răềng 1,2 tri u ng ệ i ườ chễết s m/y ớ u m ể t năm ộ T
ở rung Quôếc do ô nhiễễm không khí. Năm 2007, c tnh ướ ẤẤn Đ ở , ộ ô
nhiễễm không khí đượ c tnh là gây nễn 527.700 ca t v
ử ong. Các nghiễn cứ u ướ c tnh sôế ng i ườ chễết hàng năm ở Hoa Kỳ có th h ể n
ơ 50.000. Các châết hóa h c và kim lo ọ i n
ạ nặg nhiễễm trong th c ứ ăn n c uôếng có th ướ gâ ể y ung thư không th ch ể a tr ữ . ị 2Đốối v i h ớ sinh thái ệ L u huỳnh dioxide ư và các oxide c a ủ nitơ có th gâ ể y m a acid ư làm gi m đ ả ộ pH c a đâết. ủ
Đâết b ô nhiễễm có th ị
trể nễn căền côễi, không thích h ở p
ợ cho cây trôềng. Điễều này seễ nh ả h ng đễến các c ưở th ơ ể sôếng khác trong l i th ướ c ăn ứ . Khói lâễn s ng làm gi ươ m ánh sáng m ả t tr ặ i ờ mà th c v ự t nh ậ n đ ậ c đ ượ th ể c hi ự n quá ệ trình quang h p ợ . Các loài đ ng v ộ t có th ậ xâm lâ ể
ến, c nh tranh chiễếm môi tr ạ ng sôếng v ườ à làm nguy h i cho ạ
các loài địa phương, t đó làm gi ừ m ả đa d ng sinh h ạ c ọ .
Khí CO2 sinh ra từ các nhà máy và các phươ ng t n qua l ệ i còn làm tăng ạ hi u ệ n ứ g nhà kính, làm
Trái Đâết ngày m t nóng dâền lễn, các khu sinh thái săễn có dâền b ộ phá h ị y ủ . Các lo i ô nhiễễm ạ 1 Ô nhiễễm mối tr ng ườ đấốt -Là s ô nhiễễm môi tr ự ng đâết ho ườ c ặ s suy thoái đâết. S ự suy ự thoái đâết bi u hi ể n qua s ệ gi ự
m năng suâết trong nông nghi ả p gâ ệ y b i đâết tr ở ôềng, h u qu ậ ả do các ho t đ ạ ng c ộ a con ng ủ
ười làm thay đ i các nhân tôế sinh thái v ổ t qua nh ượ ng gi ữ i h ớ n sinh thái ạ c a các ủ
quâền xã sôếng trong đâết. - M t sôế ho ộ t đ ạ n ộg gây ô nhiễễm: + T nhiễn: N ự c m ướ t b ặ ô nhiễễm ngâếm v ị
ào đâết, m a acid, dung nham núi l ư a, ử ... + S n xuâết nông nghi ả p (thuôếc tr ệ sâu, phân bón,...) v ừ à công nghi p. ệ + Sinh ho t c ạ a con ng ủ i. ườ + X lí rác th ử
i không đúng quy cách: Rác thông th ả ng, r ườ ác th i đi ả n t ệ ,... ử + Phá r ng. ừ + ... -Ở Vi t Nam, th ệ c tễế suy thoái tài nguy ự
ễn đâết là râết đáng lo ng i và nghiễm tr ạ ng. ọ 2Ô nhiễễm mối tr ng n ườ ước N c có th ướ b ể ị phú d ng ưỡ do ô nhiễễm. -Ô nhiễễm môi tr ng n ườ c là: Là s ướ ô nhiễễm môi tr ự ng n ườ c gâ ướ y b i các châ ở ết ở th l ể ng ỏ , răến, ho c dung d ặ ch ị trong n c. ướ
- Xét vễề tôếc đ lan truy ộ ễền và quy mô nh h ả ng thì ô nhiễễm n ưở c là vâ ướ ến đễề đáng lo ng i h ạ n ô ơ nhiễễm đâết. -Nguyễn nhân t ừ + T nhiễn: Do m ự a,tuy ư
ễết tan, lũ l t, gió bão… ho ụ c do các s ặ n ả ph m ho ẩ t đ ạ ng ộ sôếng c a sinh v ủ t, k ậ c
ể ả xác chễết c a chúng. Cây côế ủ
i, sinh v t chễết đi, chúng b ậ ị vi sinh v t phân h ậ y thành châết h ủ u c ữ ... ơ + Sự phú d ng ưỡ x y r ả a ch yễếu ủ các khu v ở c n ự c ng ướ t và các vùng v ọ en bi n, vùng bi ể n khép ể kín. Do l ng muôếi khoáng và hà ượ m l ng các ượ châết hữu cơ quá d th ư a làm cho các quâền th ừ ể sinh v t trong n ậ c không th ướ ể đôềng hóa đ c. Kễết qu ượ làm cho hàm l ả ượng trong n oxy c ướ gi m ả đ t ng ộ t, các khí đ ộ c tăng lễn, tă ộ ng đ đ ộ c c ụ a n ủ c, gâ ướ y suy thoái th y ủ v c. ự
+Các lo i hóa châết, châết th ạ i t ả các nhà má ừ y, xí nghi p th ệ i ả ra , ra sông biển, Đ i d ạ ng ươ mà ch a ư qua x lý; ử +Các lo i phân ạ bón hoá h c và thuôếc tr ọ sâu d ừ th ư a trễn đôềng ru ừ ng ngâếm và ộ o nguôền n c ướ ngâềm và n c ao hôề; ướ +N c th ướ i ả sinh ho t đ ạ c th ượ ải ra t các khu dân c ừ , b ư nh vi ệ n, ệ khách s n, c ạ ơ quan tr ng h ườ c, ch ọ a các châết th ứ i
ả trong quá trình sinh ho t, v ạ ệ sinh c a con ng ủ i. ườ +Các lo i châết đ ạ c h ộ i đó l ạ i b ạ đ ị a r ư a bi n và là nguy ể ễn nhân x y ra hi ả n t ệ ng " ượ th y triễều đ ủ ỏ", các đ Ở i d ạ ng nguyễn nhân chính g ươ
ây ô nhiễễm đó là các s côế tr ự
àn dâều gây ô nhiễễm n ng nễề ặ
và làm chễết các sinh v t sôếng ậ môi tr ở ường nước. -Trong nh ng năm gâền đâ ữ y, có hi n t ệ ng ượ g i là sa m ọ c hóa bi ạ n do ô nhiễễm mà ra ể . Chúng ta
câền khăếc ph c điễều này th ụ ật nhanh chóng đ b ể o v ả ệ h sinh thái bi ệ n. ể 3Ô nhiễễm mối tr ng khống khí ườ -Ô nhiễễm môi tr ng không khí là : Là s ườ ô nhiễễm môi tr ự ng không khí g ườ ây b i ở các châết khí, h i, khói, b ơ i. ụ - M t sôế tác nhân gâ ộ
y ô nhiễễm chính: CO2, SOx, NOx, CO, NH3, VOCs (châết h u c ữ dễễ ba ơ
y hơ i), CFCs (Chlorofuorocarbons), hạ t bụ i mị n (PM: Partculate Mater, ví d PM 1.0: Các h ụ t b ạ i ụ có kích th c <= 1.0 ướ m), ...
-Ô nhiễễm khí đễến t con ng ừ i lâễn t ườ nhiễn. ự + T nhiễn: Ho ự t ạ đ ng c ộ ủa núi l a (t ử
ạo SOx, khói b i,...), sét (t ụ o NOx), quá ạ trình sinh tr ng c ưở a đ ủ ộng v t (th ậ i CH4) và th ả c v ự t (m ậ t sôế lo ộ i s ạ n sinh nhiễều ả VOCs),... -Con ng i H ườ
àng năm con người khai thác và s d ử ng hàng t ụ tâến than đá, dâều m ỉ , khí đôết. Đôềng th ỏ i ờ cũng th i vào môi tr ả ng m ườ t khôếi l ộ ng l ượ
ớn các châết th i khác nhau nh ả : châết th ư i si ả nh ho t, ạ châết th i t
ả ừ các nhà máy và xí nghi p làm cho hàm l ệ ng các lo ượ i khí đ ạ c h ộ i tăng lễn nhanh ạ chóng, khí th i ả t xe g ừ ăến máy cũng là m t lo ộ
i ô nhiễễm khí đáng lo ng ạ i. ạ -Hi n nay ệ
, ô nhiễễm khí quy n là vâến đễề th ể i s ờ nóng b ự ng c ỏ a c ủ thễế gi ả i ớ ch không ph ứ i riễng ả c a m ủ t quôếc gia nào. Môi tr ộ ng khí quy ườ
n đang có nhiễều biễến đ ể i rõ r ổ t và có ệ nh h ả ng ưở xâếu đễến con ng i v
ườ à các sinh v t. Ô nhiễễm môi tr ậ ường khí quy n t ể o nễn s ạ ng ự t ng ộ t ạ và "s n ươ g
mù", gây nhiễều b nh cho con ng ệ i. Nó còn t ườ o ra các c ạ n ơ m a acid ư làm huỷ di t các khu r ệ ng ừ và các cánh đôềng.
-Điễều đáng lo ng i nhâết l ạ
à con người th i vào không khí c ả ác lo i khí đ ạ c ộ nh : ư CO2 đã gây hi u ệ ng nhà kính ứ
. Theo nghiễn c u thì châết khí quan tr ứ ng ọ gây hi u ệ ng nhà kính ứ là cacbonic (CO2),
nó đóng góp 50% vào vi c gâ ệ y hi u ệ ng nhà kính, mễtan (CH ứ
4) là 13%, nitơ 5%, CFC là 22%, h i ơ n c ướ
ở tâềng bình l u là 3%... ư -H u qu ậ
ả Nễếu không ngăn ch n đ ặ c hi ượ n t ệ ượng hi u ệ ng nhà kính thì tro ứ ng vòng 30 năm t i ớ m t n ặ c bi ướ n seễ dâng lễn t ể 1,5 – 3,5 m (Stepplan K ừ
eckes). Có nhiễều kh năng l ả ng CO ượ 2 seễ
tăng gâếp đôi vào n a đâều thễế k ử sau. Điễều nà ỷ
y seễ thúc đ y quá trình nóng lễn c ẩ a ủ Trái Đâết diễễn ra nhanh chóng. Nhi t đ ệ trung bình c ộ a T
ủ rái Đâết seễ tăng kho ng 3,60 ả
°C (G.I.Plass), và môễi th p ậ k seễ t ỷ
ăng 0,30 °C. Theo các tài li u khí h ệ u quôếc tễế, trong v ậ òng h n ơ 130 năm qua nhi t đ ệ T ộ rái
Đâết tăng 0,40 °C. Tại h i ngh ộ khí ị h u t ậ ại châu Ấu đ c t ượ ch ổ
ức gâền đây, các nhà khí h u h ậ c ọ trễn thễế gi i đã đ ớ a ra d ư báo r ự
ăềng đễến năm 2050 nhi t đ ệ c ộ a T
ủ rái Đâết seễ tăng thễm 1,5 – 4,50 °C nễếu nh con ng ư ười không có bi n pháp h ệ u hi ữ u đ ệ khăếc ph ể c hi ụ n t ệ ng ượ hi u ệ ng nhà ứ kính. M t h ộ u qu ậ n ả a c ữ a ô nhiễễm khí quy ủ n là hi ể n t ệ ng
ượ lôễ th ng tâềng ôz ủ ôn. CFC là "k phá ho ẻ i" ạ chính c a tâềng ôz ủ ôn. Sau khi ch u ị tác đ ng ộ c a khí CFC và m ủ t sôế lo ộ i châết đ ạ c ộ h i khác thì tâềng ạ ôzôn seễ b m ị ng dâền rôềi th ỏ ng. ủ (4) M t sốố lo ộ
i ố nhiễễm khác: Th ạ ng xuấốt hi ườ n ệ xã h ở i hi ộ n đ ệ i ạ . •
Ô nhiễễm phóng x là do các ho ạ t đ ạ ng c ộ
ủa con người như khai thác, x lý v ử t ậ li u phóng ệ x , x
ạ ử lý và lưu tr châết th ữ ải phóng x ... gâ ạ y ra. Làm gia tăng m c đ ứ b ộ c x ứ t ạ nhiễn, ự nh ả hưởng đễến s c kh ứ e c ỏ a c ủ th ơ (gâ ể
y nhức đâều, chóng m t, buôền nôn th ặ m chí l ậ à ung th da, ư ung thư xương...) •
Ô nhiễễm tễếng ôền bao gôềm tễếng ôền do xe cộ , máy bay, tễếng ôền công nghi p. ệ • Ô nhiễễm đi n t ệ tr ừ ng là do các lo ườ i sóng hay b ạ c x ứ t ạ tr ừ ng ườ nh sóng đi ư n tho ệ i ạ ,
truyễền hình... tôền t i v ạ i m ớ t đ ậ ộ lớn. Các loại b c x ứ này gâ ạ y nh ả h ng đễến quá trình tra ưở o đ i ổ
châết, gây tác đ ng đễến vi ộ c phát tri ệ n các khôếi u, ung th ể trong não ư , •
Ô nhiễễm ánh sáng là do hi n nay c ệ on ng i đã s ườ d ử ng
ụ các thiễết bị chiễếu sáng m t cách ộ lãng phí nh ả h ng l ưở n t ớ ới môi trư ng nh ờ ư nh h ả ng
ưở t i quá trình phát tri ớ n c ể a đ ủ ng th ộ c ự vật.