Vì sao năm 1960 được gọi là năm châu phi?

Vì sao năm 1960 được gọi là năm châu phi?
1. Khái quát về hoàn cảnh lịch sử
- Từ cuối thế kỷ XIX, phần lớn các quốc gia ở châu Phi bị xâm lược và đô hộ
bởi chủ nghĩa thực dân phương Tây. Trong đó, Anh và Pháp là hai nước có
thuộc địa lớn nhất ở châu Phi. Pháp chiếm hầu hết khu vực Bắc Phi, tây Phi
và hâu Phi xích đạo, gồm: Guinea, Tunisia, Marocco, Niger, Trung Phi, Congo,
Gabon, Algeria, Senegal, Mauritania, Mali và Madagascar. Thực dân Anh
xâm lược và cai trị hầu hết các quốc gia ở Đông và Nam Phi, gồm: Nam Phi,
Bờ biển Vàng, Botswana, Zambia, Zimbabwe, Soudan, Nigeria, Somalia,
Kenya. Phần còn lại của châu Phi bị Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha, Đức, Bỉ và
Italy xâm chiếm và đô hộ. Các nước thực dân phương Tây đã tiến hành cai trị,
bóc lột kinh tế, đàn áp phong trào đấu tranh của nhân dân châu Phi.
- Sau Chiến thế giới lần thứ hai (1939 - 1945), cùng với sự phát triển của
phong trào độc lập dân tộc trên thế giới, phong trào đấu tranh giải phóng dân
tộc ở Châu Phi phát triển mạnh mẽ.
- Năm 1951, Libya là nước đầu tiên giành được độc lập ở châu Phi kể từ sau năm 1945.
- Năm 1954, chiến thắng vang dội ở Điện Biên Phủ của nhân dân Việt Nam
đã làm rung chuyển hệ thống thuộc địa của Pháp, được coi như dấu mốc cổ
vũ mạng mẽ cho phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc ở các nước châu Phi.
- Năm 1956, ba nước Marocco, Tunisia, Sudan giành được độc lập.
- Một năm sau đó, nhân dân Bờ Biển Vàng lật đổ ách thống trị của Anh, thành
lập quốc gia độc lập Ghana.
- Năm 1960, Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc ra văn kiện tuyên bố thủ tiêu hoàn
toàn chủ nghĩa thực dân trên toàn thế giới, trao trả độc lập cho các quốc gia
và dân tộc thuộc địa. Đây là cơ sở pháp lý, động lực góp phần thúc đẩy
phong trào đấu tranh giành độc lập ở các nước Châu Á, Châu Phi và Mỹ La Tinh.
2. Vì sao năm 1960 được gọi là "Năm Châu Phi"
Năm 1960 được gọi là "Năm châu Phi" vì đây là năm này đánh dấu bước
ngoặt của phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc của nhân dân châu Phi với
17 quốc gia giành được độc lập từ tay chủ nghĩa thực dân dưới những hình
thức và mức độ khác nhau.
Trong bối cảnh lịch sử thuận lợi, phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc lan
rộng và bùng lên mạnh mẽ khắp Châu Phi. Chỉ trong năm 1960, 17 quốc gia
ở châu Phi giành được độc lập.
- Mở đầu phong trào, ngày 1 tháng 1 năm 1960, nhân dân Cameroon vùng
dậy lật đổ ách thống trị của Pháp, thành lập chính quyền cách mạng, mở đầu Năm châu Phi.
- Gần bốn tháng sau đó, ngày 27 tháng 4 năm 1960, Togo - thuộc địa của
Pháp là nước thứ hai giành được độc lập.
- Tiếp đó, ngày 20 tháng 6 năm 1960, Senegal và Soudan là hai nước thuộc
Pháp tiếp theo giành được độc lập. Hai quốc gia này đã hợp lại thành lập
Liên bang Mali. Tuy nhiên hai tháng sau đó, Senegal tách khỏi Liên bang Mali.
Ngày 22 tháng 9 năm 1960, Soudan đổi tên nước thành Mali.
- Cũng trong tháng 6 năm 1960, nhân dân Madagascar thuộc địa của Pháp
đã nổi dậy khởi nghĩa và giành được độc lập ngày 26 tháng 6 năm 1960.
- Ngày 30 tháng 6 năm 1960, Congo thuộc địa của Bỉ cũng tuyên bố độc lập,
thành lập Nhà nước Cộng hòa Dân chủ Congo.
- Tháng 7 năm 1960, hai xứ Somalia thuộc địa của Italy và Somalia thuộc địa
của Anh đều tuyên bố độc lập và thành lập nước Cộng hòa Somalia.
- Tháng 8 năm 1960, có tám nước giành được độc lập, gồm: Dahomey, Niger,
Bờ Biển Ngà, Tchad, Oubangui-Chari, Congo thuộc Pháp, Gabon, Thượng Volta. Cụ thể,
+ Dahomey là thuộc địa của Pháp ở Tây Phi từ năm 1899. Năm 1946, nước
này thuộc Liên hiệp Pháp, từ năm 1958 là quốc gia tự trị, nhưng thuộc Cộng
đồng Pháp và chịu ảnh hưởng của Pháp. Ngày 1 tháng 8 năm 1960,
Dahomey tuyên bố độc lập hoàn toàn. Năm 1975, quốc gia này đổi tên thành Benin.
+ Niger là thuộc địa của Pháp từ năm 1900. Sau Chiến tranh thế giới thứ Hai,
Niger nằm trong Liên hiệp Pháp. Năm 1958, quốc gia này giành được quyền
tự trị và thuộc Cộng đồng Pháp. Ngày 3 tháng 8 năm 1960, Niger tuyên bố độc lập hoàn toàn.
+ Thượng Volta (Haute-Volta) là thuộc địa của Pháp trên cơ sở vùng Thượng
Senegal và Thượng Niger bị Pháp chiếm làm thuộc địa từ năm 1904. Năm
1958, Thượng Volta trở thành một nước Cộng hòa tự trị thuộc Cộng đồng
Pháp. Ngày 5 tháng 8 năm 1960, Thượng Volta tuyên bố độc lập hoàn toàn.
Năm 1984, quốc gia này đổi tên thành Burkina Faso.
+ Bờ Biển Ngà (Cote d’Ivoire) là thuộc địa của Pháp từ năm 1893. Quốc gia
này nằm trong Liên hiệp Pháp từ năm 1946 và giành được quyền tự trị vào
năm 1958, thuộc Cộng đồng Pháp và phụ thuộc vào Pháp. Bờ Biển Ngà
tuyên bố độc lập chính thức vào ngày 7 tháng 8 năm 1960.
+ Tchad là thuộc địa của Pháp ở Châu Phi xích đạo. Quốc gia này giành
được độc lập vào ngày 11 tháng 8 năm 1960.
+ Oubangui-Chari thuộc châu Phi xích đạo, thuộc địa của Pháp từ năm 1899.
Năm 1958, Oubangui-Chari giành được quyền tự trị và đổi tên thành Cộng
hòa Trung Phi (République Centrafricaine), thuộc Cộng đồng Pháp. Ngày 13
tháng 8 năm 1960, Cộng hòa Trung Phi giành được độc lập hoàn toàn.
+ Congo là quốc gia ở Tây Phi, thuộc địa của Pháp từ năm 1891. Năm 1958,
Congo giành được quyền tự trị và thuộc Cộng đồng Pháp. Ngày 15 tháng 8
năm 1960, Congo tuyên bố độc lập hoàn toàn, thành lập nước Cộng hòa Nhân dân Congo.
+ Gabon thuộc Châu Phi xích đạo là thuộc địa của Pháp từ năm 1888. Từ
năm 1946, Gabon nằm trong Liên hiệp Pháp. Ngày 17 tháng 8 năm 1960,
Gabon giành được độc lập, thành lập nước Cộng hòa Gabon.
+ Quốc gia cuối cùng ở châu Phi giành được độc lập trong năm 1960 là
Nigeria. Bị thực dân Anh cai trị, bóc lột từ cuối thế kỷ XIX, phong trào dân tộc
ở Nigeria phát triển mạnh mẽ, đặc biệt từ sau năm 1945. Ngày 1 tháng 10
năm 1960, thực dân Anh buộc phải tuyên bố trao trả độc lập cho Nigeria.
3. Ý nghĩa lịch sử của "Năm Châu Phi"
Thắng lợi của phong trào đấu tranh giành độc lập dân tộc ở châu Phi năm
1960 đã lật đổ được ách thống trị của chủ nghĩa thực dân, đưa tới sự ra đời
của hàng loạt các quốc gia độc lập, góp phần quan trọng dẫn tới sự sụp đổ
của chủ nghĩa thực dân phương Tây cùng hệ thống thuộc địa của nó ở châu Phi.
Từ đây, chủ nghĩa xã hội có cơ hội mở rộng và phát triển đã tác động tới
phong trào chống thực dân của các quốc gia còn lại ở châu Phi. Sau sự kiện
"năm Châu Phi 1960" với 17 quốc gia ở châu Phi được trao trả độc lập. Thì
tới năm 1975, thắng lợi của Môdămbích và Ănggôla trong trong cuộc đấu
tranh chống thực dân Bồ Đào Nha là mốc đánh dấu sự sụp đổ, tan rã của chủ
nghĩa thực dân cũ ở châu Phi. Từ sau năm 1975, nhân dân các thuộc địa còn
lại ở châu Phi hoàn thành cuộc đấu tranh đánh đổ thực dân cũ. Tháng
11/1993 bản Hiến pháp ra đời đã xóa bỏ chế độ phân biệt chủng tộc và sau
cuộc bầu cử dân chủ tháng 4/1994, Nenxơn Manđêla trở thành tổng thống da
đen đầu tiên của Cộng hòa Nam Phi.
Đây là cơ hội cho các nước hâu Phi sau khi giành được độc lập bắt tay vào
công cuộc xây dựng đất nước, phát triển kinh tế - xã hội và đã thu được
những thành tựu bước đầu.
Document Outline

• Vì sao năm 1960 được gọi là năm châu phi?
  • 1. Khái quát về hoàn cảnh lịch sử
  • 2. Vì sao năm 1960 được gọi là "Năm Châu Phi"
  • 3. Ý nghĩa lịch sử của "Năm Châu Phi"