Chủ nghĩa duy vật chất phác trong khi thừa nhận tính thứ nhất của vật chất đã:

Vừa tả khuynh vừa hữu khuynh

Tả khuynh

Không tả khuynh , không hữu khuynh

Lớn, Dần dần

Nhỏ, Cục bộ

Lớn, Đột biến

Hữu khuynh

Không tả khuynh, không hữu khuynh

Chủ nghĩa duy vật siêu hình

Chủ nghĩa duy vật biện chứngChủ nghĩa duy vật biện chứng

Quan hệ sản xuất tàn dư của xã hội cũ

Quan hệ sản xuất mầm mống của xã hội tương lai

Chức năng làm cầu nối cho các khoa học

Chức năng khoa học của các khoa học

Triết học Mác-Lênin

Chủ nghĩa Xã Hội Khoa Học

mâu thuẫn giai cấp trong xã hội có giai cấp

ý muốn của các vĩ nhân, lãnh tụ

là sự phản ánh của hiện thực khách quan vào bản thân con người 

là quà tặng của thượng đế

ý thức ra đời nhờ có lao động của con người

ý thức ra đời nhờ có ngôn ngữ của con người

ý thức ra đời nhờ có những quan hệ xã hội của con người

Có tính giai cấp trong mọi trường phái triết học

Chỉ có trong một số hệ thống triết học

Cách mạng là sự thay đổi của xã hội

Cách mạng là sự vận động của xã hội

Cách mạng là sự thay đổi về lượng với những biến đổi nhất định về chất

Tự nhiên, xã hội và tư duy

Tự nhiên

Quan điểm phát triển

Quan điểm lịch sử - cụ thể

Quan điểm tòan diện

các quá trình tự động không cần đến hoạt động có ý thức của con người

Tùy từng lĩnh vực cụ thể mà có sự tham gia của con người