Khi thừa nhận trong những trường hợp cần thiết thì bên cạnh cái “ hoặc là…hoặc là…” còn có cả cái “ vừa là.. vừa là…” nữa; thừa nhận một chỉnh thể trong lúc vừa là nó vừa không phải là nó; thừa nhận cái khẳng định và cái phủ định vừa loại trừ nhau vừa gắn bó với nhau, đây là:

Vừa tả khuynh vừa hữu khuynh

Tả khuynh

Không tả khuynh , không hữu khuynh

Chủ nghĩa duy vật siêu hình

Chủ nghĩa duy vật biện chứngChủ nghĩa duy vật biện chứng

Lớn, Dần dần

Nhỏ, Cục bộ

Lớn, Đột biến

Hữu khuynh

Không tả khuynh, không hữu khuynh

Chức năng làm cầu nối cho các khoa học

Chức năng khoa học của các khoa học

Triết học Mác-Lênin

Chủ nghĩa Xã Hội Khoa Học

Quan điểm phát triển

Quan điểm lịch sử - cụ thể

Quan điểm tòan diện

Cách mạng là sự thay đổi của xã hội

Cách mạng là sự vận động của xã hội

Cách mạng là sự thay đổi về lượng với những biến đổi nhất định về chất

Quan hệ sản xuất tàn dư của xã hội cũ

Quan hệ sản xuất mầm mống của xã hội tương lai

ý thức ra đời nhờ có lao động của con người

ý thức ra đời nhờ có ngôn ngữ của con người

ý thức ra đời nhờ có những quan hệ xã hội của con người

Độ là phạm trù triết học chỉ khoảng giới hạn trong đó sự thay đổi về lượng có thể làm biến đổi về chất

Độ là phạm trù triết học chỉ sự biến đổi về chất và lượng

Độ là giới hạn trong đó sự thay đổi về lượng bất kỳ cũng làm biến đổi về chất

Có tính giai cấp trong mọi trường phái triết học

Chỉ có trong một số hệ thống triết học

là khoa học của mọi khoa học 

là khoa học nghiên cứu những quy luật chung nhất của tự nhiên

là khoa học nghiên cứu về con người

là sự phản ánh của hiện thực khách quan vào bản thân con người 

là quà tặng của thượng đế

Cách thức của sự vận động và phát triển

Nội dung của sự vận động và phát triển