Nhận thức luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng có mấy nguyên tắc cơ bản

Chủ nghĩa duy tâm khách quan

Chủ nghĩa duy tâm chủ quan

Chủ nghĩa duy vật siêu hình

không thấy tính chất phức tạp của quá trình nhận thức

không thấy tính sáng tạo của phản ánh ý thức

không chỉ ra được nhận thức giai đoạn nhận thức cảm tính

Thực tiễn không là tiêu chuẩn của chân lý vì nó vừa không có tinh chất tuyệt đối, vừa không có tính chất tương đối.

Thực tiễn là tiêu chuẩn của chân lý không có tính chất tuyệt đối, có tính chất tương đối.

Thực tiễn là tiêu chuẩn của chân lý có tính chất tuyệt đối, không có tính chất tương đối.

Nhận thức của tỉnh

Nhận thức kinh nghiệm

Nhận thức trực quan

Khái niệm, tri giác và biểu tượng

Tri giác, biểu tượng, khái niệm

Cảm giác, tri giác, suy luận

C.Mác

Ph.Ăngghen

Heghen

Cơ sở của nhận thức,

Mục đích của nhận thức

Động lực của nhận thức

hoạt động tinh thần

hoạt động sáng tạo

hoạt động tư duy

Nhận thức lý luận

Nhận thức lý tính

Tư duy trừu tượng

tri thức; khoa học,

quan điểm, nhiều người.

tiêu chuẩn; con người.

Phản ánh trực tiếp hiện thực khách quan.

Phản ánh được những thuộc tính đa dạng của sự vật.

Phản ánh những thuộc tính bên ngoài của sự vật, hiện tượng.

Nhận thức lý tính luôn phù hợp với thực tiễn.

Nhận thức lý tỉnh không thể phù hợp với thực tiễn.

Nhận thức lý tính là giai đoạn đầu của quá trình nhận thức.

Hoạt động chính trị xã hội

Hoạt động quan sát và thực nghiệm khoa học.

Hoạt động sáng tạo ra các ý tưởng.

Được nhiều người thừa nhận.

Không mâu thuẫn trong suy luận.

Được lãnh tụ truyền bá

Thực tiễn không có lý luận là thực tiễn mù quáng.

Lý luận không có thực tiễn là lý luận suông

Thực tiễn có thể cần hoặc không cần lý luận.