Nhân tố quyết định xu hướng phát triển của các hình thái kinh tế - xã hội là gì ?

Bộ lạc, thị tộc, dân tộc, bộ tộc

Bộ tộc, bộ lạc, thị tộc, dân tộc 

Dân tộc, bộ tộc, bộ lạc, thị tộc

Cuộc đấu tranh giữa tầng lớp lao động và giai cấp thống trị

Các nhà khoa học

Ý muốn của giai cấp thống trị

Nhu cầu ăn, mặc, ở, ngủ, nghỉ 

Nhu cầu tái sản xuất xã hội, vật chất, tinh thần

Nhu cầu tình cảm, nhu cầu ăn , mặc ,ở, lao động

Phương thức sản xuất

Lực lượng sản xuất 

Chính trị, tư tưởng

Hình thái kinh tế của xã hội 

Hình thái kinh tế, xã hội 

Hình thái xã hội

Tổng số ý thức cá nhân bằng ý thứcxã hội

Ý thức cá nhân quyết định ý thức xã hội

Ý thức cá nhân độc lập với ý thức xã hội

Tư liệu lao động và người lao động 

Tư liệu lao động và phương tiện lao động

Tư liệu lao động và công cụ lao động 

Tính vượt trước của ý thức xã hội 

Tính định hướng của ý thức xã hội 

Tính lạc hậu của ý thức xã hội

Dân số, phương thức sản xuất

Hoàn cảnh địa lý, dân số, văn hóa xãhội

Hoàn cảnh địa lý, phương thức sảnxuất

Lực lượng sản xuất 

Dân số

Môi trường tự nhiên 

Quy luật tự nhiên 

Ý muốn chủ quan của con người

Ý niệm tuyệt đối 

Quan hệ pháp luật 

Quan hệ chính trị

Quan hệ giữa con người và giới tự nhiên

Lịch sử tất yếu theo quy luật 

Lịch sử đi lên 

Lịch sử của các dân tộc 

Lực lượng sản xuất và kiến trúc thượng tầng

Quan hệ sản xuất và kiến trúc thượng tầng

Quan hệ xã hội, lực lượng sản xuấtvà kiến trúc thượng tầng

Tư liệu sản xuất

Kiến trúc thượng tầng

Quan hệ sản xuất