Thời kỳ độc lập giữa các thời đại Hậu Lê, Tây Sơn, nhà Nguyễn (1428-1876) có những danh y và thầy thuốc nổi tiếng là:

Hư, thực

Biểu, lý

Thực, nhiệt

Can

Tỳ

Phế

Biến

Trao đổi

Tác động lẫn nhau

Liên kết với nhau

Điều trị bệnh

Phòng bệnh

Tiên lượng bệnh

Phòng bệnh và tiên lượng bệnh

Từ 12 - 18 giờ là giờ âm của âm-dương

Từ 18 - 24 giờ là giờ âm của dương-âm

Giờ ban đêm là giờ của dương

Sai

Đổ mồ hôi nhiều, sợ gió, sợ lạnh

Đau đầu, ngạt mũi, đại tiện táo

Can

Phế

Thận

Ổn định huyết áp

Nâng cao sức đề kháng

Giảm đau

Giải biểu

Tân ôn giải biểu

Tân lương giải biểu

Tỳ

Phế

Thận

Sinh thận thủy, khắc tâm hỏa

Sinh tỳ thổ, khắc phế kim, quan hệ biểu lý với đởm

Sinh thận thủy, khắc tâm hỏa, quan hệ biểu lý với đởm

Châm thẳng, căng da với 1 ngón tay

Châm thẳng, căng da với 2 ngón tay

Châm ngang

Châm ngang, căng da

Bài thuốc

Cách trồng cây thuốc

Phương pháp phòng bệnh

Cách sử dụng thuốc

Âm dương sinh ra

Âm dương mất đi

Âm dương vừa sinh ra vừa mất đi

Âm dương luôn tồn tại