VILênin đã đưa ra định 14hĩa vật chất trong tác phẩm

Lao động giúp con người phát triển bộ óc của mình, dáng đứng thẳng

Lao động giúp con người biết chế tạo và sử dụng công cụ lao động

Lao động giúp con người bình thành ngôn ngữ

Thế giới thống nhất do ý muốn chủ quan của con người.

Thế giới thống nhất đo ý niệm tuyệt đối

Thế giới không có tính thống nhất vật chất

Chủ nghĩa duy tâm chủ quan

Chủ nghĩa duy tâm khách quan

Chủ nghĩa duy vật siêu hình

đồng nhất vật chất với ý niệm tuyệt đối.

đồng nhất vật chất với khối lượng

đồng nhất vật chất với ý thức

Định luật bảo toàn và chuyển hóa năng lượng.

Học thuyết tế bào.

Học thuyết tiến hóa của Đác-uyn.

Thừa nhận vật chất tồn tại vĩnh viễn, tich rời với các dụng cụ thể của vật chất

Đồng nhất vật chất với một dụng cụ thể của vật chất.

Vật chất tồn tại phụ thuộc ý thức con người.

Tômxon

Béccuren

Ronghen

gắn liền với nhau là hình thức và phương thức tồn tại của vật chất.

tồn tại độc lập với vật chất

tổn tại tách rời nhau.

Khong gian là hình thức tồn tại của vật chất, biểu hiện những thuộc tính như củng tổn tại và tách biệt, có kết cấu và quảng tính

Không gian giãn liền với vật chất đang vận động

Không gian có ba chiều.

Phản cảnh vật lý.

Phản ảnh tâm lí động vật

Phản ảnh cảm ứng

vật chất được sinh ra và bị truất đi

vật chất có khối lượng

vật chất được đồng nhất với vật thể

Trên cơ sở của sự phản ánh sự vật, hiện tượng vào các giác quan, con người ghi nhận nguyên xi sự vật hiện thượng đó

Ý thức biến đổi, áp đặt theo mục đích của chủ thể

Sự sao chép sao cho phù hợp với mục đích sử dụng của chủ thể.

họ giải thích thế giới bắt nguồn từ ý niệm.

có quan niệm duy vật biện chứng về thế giới

giải thích thế giới bằng cảm giác, ý thức.

phụ thuộc vào ý thức của con người.

phụ thuộc vào ý niệm tuyệt đối

không phải là một dạng vật chất

Vật lý

Hóa học

Sinh học và xã hội.