Xem thực tiễn chỉ như là hoạt động tinh thần sáng tạo ra thế giới của con người, không xem nó là hoạt động vật chất. Đó là quan niệm của

Nhận thức cảm tỉnh gắn liền với thực tiễn.

Nhận thức cảm tính chưa phân biệt được bản chất của sự vật.

Nhận thức cảm tình chưa phản ảnh đầy đủ và sâu sắc sự vật.

tiêu chuẩn của chân lý

quyết định nhận thức

cơ sở động lực của nhận thức

Nhận thức lý tính phản ánh những mối liên hệ chung, bản chất của sự vật.

Nhận thức lý tính phản ánh sự vật chính xác hơn nhận thức cảm tỉnh.

Nhận thức cảm tính là giai đoạn đầu tiên của quá trình nhận thức.

Chủ nghĩa duy tâm khách quan

Chủ nghĩa duy tâm chủ quan

Chủ nghĩa duy vật siêu hình

Chống bệnh kinh nghiệm

Chống việc coi thường lý luận

Chống bệnh chủ quan, duy ý chí

C.Mác

Ph.Ăngghen

Heghen

Chủ nghĩa duy tâm chủ quan

Chủ nghĩa duy tâm khách quan

Chủ nghĩa duy vật siêu hình

không thấy tính chất phức tạp của quá trình nhận thức

không thấy tính sáng tạo của phản ánh ý thức

không chỉ ra được nhận thức giai đoạn nhận thức cảm tính

Từ ý thức chủ quan của con người.

Từ sự vận động của lý tính thế giới.

Từ sự suy luận của con người về thế giới

Hoạt động chính trị xã hội

Hoạt động quan sát và thực nghiệm khoa học.

Hoạt động sáng tạo ra các ý tưởng.

Khái niệm, tri giác và biểu tượng

Tri giác, biểu tượng, khái niệm

Cảm giác, tri giác, suy luận

Được nhiều người thừa nhận.

Không mâu thuẫn trong suy luận.

Được lãnh tụ truyền bá

Nhận thức của tỉnh

Nhận thức kinh nghiệm

Nhận thức trực quan

Thực tiễn không là tiêu chuẩn của chân lý vì nó vừa không có tinh chất tuyệt đối, vừa không có tính chất tương đối.

Thực tiễn là tiêu chuẩn của chân lý không có tính chất tuyệt đối, có tính chất tương đối.

Thực tiễn là tiêu chuẩn của chân lý có tính chất tuyệt đối, không có tính chất tương đối.

Thực tiễn không có lý luận là thực tiễn mù quáng.

Lý luận không có thực tiễn là lý luận suông

Thực tiễn có thể cần hoặc không cần lý luận.