lOMoAR cPSD| 45470709
BỘ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN *************** TIỂU LUẬN MÔN:
LỊCH SỬ ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM Đề Tài:
Ba bước ột phá tư duy ổi mới kinh tế của Đảng từ sau Đại
hội V ến trước ại hội VI & Liên hệ với thực tiễn. Giáo viên hướng dẫn :
TS. Nguyễn Thị Thắm Sinh viên thực hiện :
Trần Hoàng Quân Lớp chuyên ngành :
Quản trị Kinh doanh 63E Mã sinh viên : 11217157
Hà Nội, tháng 2 năm 2023 lOMoAR cPSD| 45470709 MỤC LỤC I. Lời mở ầu
........................................................................................................................................... 2 II.
Ba bước ột phá tư duy ổi mới kinh tế của Đảng từ sau Đại hội V (1982) ến trước Đại hội
VI (1986). ..................................................................................................................................................... 3
1. Bước đệm quan trọng cho các bước đột phá sau này .................................................................... 3
2. Bước đột phá đầu tiên trong tư duy đổi mới kinh tế sau Đại hội V (1982) đến trước Đại hội VI
(1986) ........................................................................................................................................................ 3
3. Bước đột phá thứ hai trong tư duy đổi mới kinh tế sau Đại hội V (1982) đến trước Đại hội VI
(1986) ........................................................................................................................................................ 4 III.
Những liên hệ từ 3 bước đổi mới kinh tế sau Đại hội V đến trước Đại hội VI đến bối cảnh hiện đại.
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….5
1. Nội dung đổi mới đầu tiên, bước đệm cho các đột phá. ................................................................ 5
2. Bước đột phá đầu tiên trong tư duy đổi mới ................................................................................. 6
3. Bước đột phá thứ hai trong tư duy đổi mới ................................................................................... 7 IV.
Tài liệu tham khảo .......................................................................................................................... 10 I. Lời mở ầu
Những thay ổi trong chính sách kinh tế là xương sống của sự phát triền xã hội của
mỗi quóc gia. Qua mỗi một kỳ Đại hội, Đảng ta ại rút ra ược những bài học, những 2 lOMoAR cPSD| 45470709
óng góp ể từ ó Đảng ta phát triển một cách ầy ủ và toàn diện hơn. Ở bài luận này, ta
sẽ i vào phân tích những ý tưởng ược ề cập và thực hiện trong Đại hội Đảng lần thứ
V 1982, từ ó i vào liên hệ với thực trạng xã hội hiện nay khi những lựa chọn của
Đảng ược kiểm chứng.
II. Ba bước ột phá tư duy ổi mới kinh tế của Đảng từ sau Đại hội V (1982) ến trước
Đại hội VI (1986).
1. Bước ệm quan trọng cho các bước ột phá sau này
Nhận thức ược việc phải ưa ra các chủ trương, chính sách kinh tế - xã hội mới từ sớm,
Hội nghị lần thứ sau Ban Chấp hành Trung ương Đảng, khóa IV (8-1979) ã bàn những
vấn ề kinh tế - xã hội cấp bách và ường lối giải quyết chúng. Trong ó tư tưởng nổi bật
của hội nghị, cũng là bước ột phá ầu tiên trong quá trình tìm tòi và ổi mới của Đảng ta
là “làm cho sản xuất bung ra” , “nghĩa là ưu tiên khắc phục những hạn chế, sai lầm
trong quản lý kinh tế, cải tạo xã hội chủ nghĩa, chấn chỉnh lại những chủ chương, chính
sách kinh tế, phá bỏ những rào cản ể cho những hình thức sản xuất mới ược. Đó là tư
tưởng vô cùng úng ắn và xuất hiện vào thời iểm vô cùng thích hợp, nhưng cùng với tư
tưởng ấy những giải pháp ược ề ra song song lại chưa ủ sức giải quyết hết những khó
khăn trước mắt và những khó khăn tiềm tàng theo suốt ta sau này. Để rồi “sản xuất có
bung ra nhưng chưa úng hướng; hàng lậu, hàng giả tràn lan; giá cả tăng cao khó kiểm
soát”. Nhưng không thể phủ ịnh rằng tư tưởng của Hội nghị Trung ương lần thứ 6 là
bước ột phá mở ầu cho những ý tưởng ối mới sau này, tuy còn cơ bản và chưa hoàn
diện, nhưng lại là nét chấm bút vạch ra một trang mới, ặt nền móng cho quá trình ổi mới.
2. Bước ột phá ầu tiên trong tư duy ổi mới kinh tế sau Đại hội V (1982) ến trước Đại hội VI (1986)
Tháng 5/1981, Bộ Chính trị ã ề ra Chỉ thị số 109 ể “ iều chỉnh lại hệ thống giá cả và tiền
lương” song không quán triệt ược quan iểm xóa bỏ quan liêu bao cấp, cải tiến giá và 3 lOMoAR cPSD| 45470709
lương một cách nửa vời, ơn ộc, chấp vá và không gắn với cải cách quản lý kinh tế, tổ
chức sản xuất. Làm cho tình hình giá cả chuyển biến ngày càng xấu hơn. Nắm bắt ược
tình hình cấp bách ó mà tư tưởng ổi mới về tiền của Hội nghị lần thứ 8 Ban Chấp hành
Trung ương khóa V là bước ột phá ầu tiên sau Đại hội V (1982). Về giá cả, Hội nghị
nhấn mạnh việc iều chỉnh mặt bằng giá cả, bao gồm cả các quan hệ tỷ giá và cơ chế
quản lý giá phải dựa trên những nguyên tắc: “Phù hợp với sức mua thực tế; ịnh giá dựa
trên kế hoạch, thực hiện hạch toán kinh tế và kinh doanh xã hội chủ nghĩa, vận dụng
quy luật giá trị và quan hệ cung – cầu; Coi nông nghiệp là mặt trận hàng ầu, phải lấy
giá thóc làm chuẩn; phân công, phân cấp hợp lý theo nguyên tắc tập trung dân chủ phù
hợp với thực tế”. Dựa trên những nguyên tắc ó Đảng ta chia rõ ràng từng chủ trương
cấp thiết phải ổi mới như : “Giá mua lương thực và nông sản; các yếu tổ chi phí, giá
thành công nghiệp cần ược tính ủ, tính úng; giá buôn hàng công nghiệp (vật tư và hàng
tiêu dùng); giá bán lẻ; cơ chế quản lý giá”
3. Bước ột phá thứ hai trong tư duy ổi mới kinh tế sau Đại hội V (1982) ến trước Đại hội VI (1986)
Tình hình kinh tế trở nên khủng hoảng hơn sau việc tổ chức và triển khai những chiến
sách trong Hội nghị lần thứ 8 khóa V (tuy ược coi là một bước ột phá lớn trong tư duy
ổi mới kinh tế) một cách non nớt khi thực tiễn vẫn chưa sẵn sàng cho sự “vội vàng ổi
tiền và tổng iều chỉnh giá lương”. Gánh hậu quả nghiêm trọng, Đảng ta một lần nữa
ngồi lại ể xem xét tình hình thật kỹ lưỡng và lần này Hội nghị Bộ Chính trị (81986) ã
ưa ra kết luận “ Về một số vấn ề thuộc quan iểm kinh tế” – bước ột phá thứ hai sau Đại
hội V trong ổi mới tư duy. Về cơ cấu kinh tế, Hội nghị cho rằng, một nền kinh tế có cơ
cấu hợp lý mới có thể phát triển ổn ịnh, và việc bố trí cơ cấu ngành kinh tế, sản xuất,
ầu tư là những vấn ề quan trọng hàng ầu. “Lấy nông nghiệp làm mặt trận hàng ầu, ồng
thời phát triển công nghiệp nhẹ và vừa” trong ại hội V là quan iểm úng ắn, nhưng chúng
ta ã mắc nhiều sai lầm, khuyết iểm trong việc bố trí cơ cấu kinh tế, ầu tư và không thực
hiện ược những mục tiêu tại Đại hội V ã ề ra; Hậu quả là “sản xuất dẫm chân tại chỗ,
năng suất lao ộng giảm, chi phí sản xuất tăng cao, kinh tế - xã hội càng không ổn ịnh”. 4 lOMoAR cPSD| 45470709
Cần thực hiện các iều chỉnh lớn ối với cơ cấu sản xuất và cơ cấu ầu tư: “Lấy nông
nghiệp làm ầu tàu và tập trung vào ịnh hướng thực sự của ngành, phát triển công nghiệp
nhẹ và công nghiệp nặng phải có chọn lọc.
III. Những liên hệ từ 3 bước ổi mới kinh tế sau Đại hội V ến trước Đại hội VI ến
bối cảnh hiện ại.
1. Nội dung ổi mới ầu tiên, bước ệm cho các ột phá.
Nội dung ổi mới ầu tiên ược ề cập vào tháng 8 năm 1979 ã ề xuất những ý tưởng vô
cùng úng ắn về cách thức và phương hướng ổi mới nền kinh tế của Việt Nam. Đó là
phương châm: “Làm cho sản xuất bung ra”. Đảng ã chủ ộng nhìn nhận những bất
cập, những hạn chế còn tồn ọng trong nền kinh tế non trẻ của ất nước ta. Việc thúc
ẩy sản xuất mang lại những mặt tích cực khi hàng hóa xuất hiên nhiều hơn trên thị
trường, các doanh nghiệp có cơ hội phát triển tuy nhiên, việc thiếu vắng những biện
pháp quản lý dẫn ến một yếu tố mới ảnh hưởng ến sự phát triển lâu dài của nền kinh
tế là tình trạng hàng giả, hàng nhái ược sản xuất và tiêu thụ tràn lan trên thị trường.
Điều này làm cho nền kinh tế vốn còn yếu và non nớt của Việt Nam bối rối và chưa
thể tìm ra cách xử lý ngay lập tức.
Đây là một bài học to lớn ể Đảng có thể xây dựng ược nền kinh tế tăng trưởng như
hiện nay. Việc mạnh tay xử lý những doanh nghiệp sản xuất hàng gải, hàng nhái hay
chủ ộng kiểm soát hàng lậu từ các nước lân cận giúp nền kinh tế Việt Nam ược lành
mạnh và trở nên áng tin cậy hơn trong mắt các nhà ầu tư nước ngoài hơn. Nếu không
có bước ổi mới này, nền kinh tế Việt Nam sẽ rất khó có thể phá bỏ các rào cản và
mở rộng sản xuất từ ó tất cả các lĩnh vực như y tế, giáo dục, … cũng từ ó mà trì trệ
và không thể tăng trưởng. Việc kiểm soát tốt ược vấn nạn hàng giả, hàng nhái là cả
một quá trình dài hơi, phạm sai lầm và học hỏi của Đảng. Trong thời kí kinh tế
thương mại, ặng biệt là thương mại iện tử hiện nay, hàng giả hàng nhái luon là nỗi
nhức nhối ối với người tiêu dung cũng như là doanh nghiệp sản xuất. Việc kiểm tra
và xử lý triệt ể và mạnh tay sẽ giúp xây dựng một không gian lành mạnh và áng tin 5 lOMoAR cPSD| 45470709
cậy, tạo iều kiện cho sự phát triển. Bên cạnh ó, việc ón nhận mở rộng sản xuất cũng
góp phần tạo tiền ề cho quá trình ổi mới vốn rất khó khan và tốn nhiều nguồn lực
của nền kinh tế Việt Nam. Nếu không thực hiện, có lẽ nền kinh tế hiện ại sẽ không
thể trở nên thịnh vượng như vậy.
2. Bước ột phá ầu tiên trong tư duy ổi mới
Bước ột phá ầu tiên ược thực hiện trong ba lĩnh vực là về giá cả, về lương và về tài
chính tiền tệ. Trong ó, việc iều chỉnh tỷ lệ giá và cơ chế quản lý giá chính là một
nhân tố quan trọng ể Đảng có thể thực hiện chính sách Ổn ịnh giá, ược coi là một
trong những thành công to lớn trong lĩnh vực quản lý nền kinh tế của Đảng ta. Đối
một nền kinh tế còn non trẻ khi ó, việc ổn ịnh nguồn cung ứng cũng như iều chỉnh
giá giúp nền kinh tế trở nên ổn dịnh và dễ tiếp cận hơn. Tùy nhiên, không phải lúc
nào những chính sách và quyết ịnh của Đãng cũng thuận lợi. Những iều chỉnh về
giá luôn i kèm với một mặt trái ó chính là tỷ lệ lạm phát. Sự sút giảm giá trị của ồng
tiền nội ịa luôn là một thách thức to lớn kể cả với những nền kinh tế ã phát triển,
những nền kinh tế lâu ời cũng luôn có những thời kỳ sụt giảm giá trị, làm mất long
tin của người dan cũng như doanh nghiệp. Trong 1 thập kỷ gần nhất, tỷ lệ lạm phát
ở Việt Nam ã có một lần tăng mạnh và năm 2011. Tuy nhiên ngay sau ó, Đảng và
nhà nước ã áp dụng những chính sách thắt chặt mạnh mẽ về tiền tệ và tài khóa, ưa
con số dần giảm xuống và ổn ịnh hơn. Đối với thời kì những năm 1986, việc Đảng
lấy nông nghiệp là mặt trận hàng ầu, lấy giá thóc làm chuẩn là một diều hết sức bình
thường vì ở khoảng thời gian ó, nông nghiệp vẫn là lĩnh vực chiếm tỷ trọng lớn nhất
trong nền kinh tế. Việc lấy nông nghiệp làm nền tảng giúp Đảng có thể xây dựng
ược một nền móng vững chắc, ể từ ó dần chuyển dịch nền kinh tế sang lĩnh vực công
nghiệp và dịch vụ, hai lĩnh vực ược coi là sẽ ưa nền kinh tế Việt Nam từ ang phát
triển thành Đã phát triền. Không những thế, cơ chế quản lý giá chi tiết và hiệu quả,
phù hợp với thực tế giúp các nhà ầu tư và doanh nghiệp tự tin hơn trong các quyết ịnh của mình. 6 lOMoAR cPSD| 45470709
Các quyết ịnh thay ổi về lương cũng như tài chính tiền tệ cũng có những tác ộng lớn.
Đối với lương, những nguyên tắc mà nổi bật nhất là “ xóa bỏ bao cấp” là một trong
những nguyên tắc úng ắn nhất của Đảng và Nhà nước. Để từ ó, ta ược sống trong
một nền kinh tế thị trường sôi ộng và hiệu quả như hiện tại. Những chính sách xóa
bỏ bao cấp ược thực hiện trong suốt nhiều năm và tận ến những năm 2010, ta mới
có thể tự tin ã hoàn toàn loại bỏ những tàn dư ủa nền kinh tế bao cấp. Cùng với ó là
các biện pháp giảm thiểu những chênh lệch bất hợp lý trong tiền lương hay và tính
chất bình quân giúp nên kinh tế cải thiện một cách rõ rệt. Cùng với ó là ời sống của
công dân cũng như lực lượng vũ trang ược cải thiện, ở hiện tại, có thể nói ời sống
của công dân Việt Nam ã sánh ngang với những ất nước trong khu vực, mặc cho
xuất phát muộn hơn. Thêm ó, chế ộ trả lương bằng tiền chính là tiền ề cho hiện thực.
Ngày nay, không còn một doanh nghiệp nào trả lương bằng hiện vật nữa, thay vào
ó sẽ là lương bằng tiền và các thông tin về lương từ ó cũng ược người lao ộng nắm
bắt dễ dàng và minh bạch hơn.
Đối với tài chính tiền tệ, những chính sách về tiền tệ liên kết chặt chẽ với chính sách
tài khoa. Là bước ệm cho những quyết ịnh quan trong của Nhà nước trong gần 40
năm qua. Những bài học từ những hành ộng trong quá khứ giúp Đảng và Nhà nước
từng bước xây dựng ược một nền kinh tế vững mạnh như hiện nay.
3. Bước ột phá thứ hai trong tư duy ổi mới
Ở Hội nghị lần thứ 8 khoa V, có ba nọi dung chính mà Đảng ưa ra ể bàn luận. Nội
dung ầu tiên chính là về cơ cấu kinh tế. Nội dung sơ lược chính là từng bước cải
thiện nền công nghiệp của nước nhà bằng cách tập trung vào các khối ngành công
nghiệp vừa và nhẹ. Tuy rằng mục tiêu trên là hoàn toàn hợp lý nhưng cách thức thực
hiện của Đảng lại mắc nhiều sai lầm, khiến cho quá trình chuyển ổi của nền kinh tế
còn bị trì trệ, năng suất giảm. Những sai lầm này ã trở thành những bài học quý giá
cho nhà lãnh ạo, ể từ ó chúng ta ã từng bước cải thiện khả năng sản xuất ở lĩnh vực
công nghiệp vừa và nhỏ. Không những thế, ở những lĩnh vực khó khăn hơn như dịch 7 lOMoAR cPSD| 45470709
vụ, du lịch, chúng ta ã có thể kiể soát và phát triển một cách bền vững hơn. Cụ thể
là chúng ta ã có sự phát triển thần tốc ở lĩnh vực du lịch từ những năm 2000. Đã có
ít những sai lầm hơn, thay vào ó là những “tin vui”, những ột phá trong cải cách về
du lịch ở nước ta. Song song với ó, Đảng cũng không hoàn toàn bỏ rơi ngành nông
nghiệp. Nó vẫn là nền tảng, là gốc rễ của nền kinh tế Quốc dân. Đẩy mạnh những
ngành hàng như lương thực, thực phẩm, hàng tiêu dùng chính là yếu tố bắt buộc lúc
bấy giờ. Vì lúc ó nhân dân ta vẫn ang hướng ến tiêu chí “ăn no mặc ấm”. Ngày nay,
Đảng ã tập trung phát triển những ngành hàng tân tiến hơn, hiện ại hơn như ngành
công nghiệp ô tô, các ngành hàng sang trọng khi mà xã hội ã tiền ến áp ứng yếu tố
“ăn ngon mặc ẹp”. Chính những quyết ịnh chính xác và kịp thời của Đảng trong giai
oạn này, nền Kinh tế ã có những tiến bộ nhất ịnh.
Nội dung thứ hai trong bước này chính là cải tạo về xã hội chủ nghĩa. Thay vì tổ
chức một cuộc thay ổi nhanh, ột ngột ầy tính chóng vánh, Đảng ta lựa chọn cách i
dần dần, thay ổi từ từ và từng bước. Đây chính là một cách làm hoàn toàn hợp lý khi
xã hội Việt Nam thời iểm ó vẫn còn ang có quá nhiều những iểm bất ổn và nhiều
vấn ề tồn ọng. nếu áp dụng sự thay ổi lớn này một cách gượng ép như thế, những
vấn ề dù nhỏ cũng sẽ trở thành những vết gập, khiến cho bộ máy rất khó ể có thể
hoạt ộng một cách trơn tru. Việc thay ổi một cách có thích ứng những yếu tố của chế
ộ Xã hội chủ nghĩa ể phù hợp với xã hội Việt Nam vẫn còn nhiều ình kiến và ang
trong quá trình hồi phục sẽ giúp người dân và doanh nghiệp có những phản ứng tích
cực với những thay ổi. Những yếu tố này có một liên hệ to lớn ến thực tiễn khi những
quyết ịnh của Đảng ã phần nào có những kết quả cụ thể. Kể cả trong những khoảng
thời gian khó khăn khi dịch bệnh Covid-19, khi những thử thách xuất hiện thì Đảng
ta vẫn ưa ra những chính sách phù hợp, những quyết ịnh luôn ặt nhân dân và ất nước
lên hàng ầu ể từ ó những quyết ịnh ó luôn ón nhận những ủng hộ của nhân dân.
Cuối cùng là những thay ổi về cơ chế quản lý. Việc loại bỏ và tối giản hóa bộ máy
quản lý ã ược nhà nước ta thực hiện trong hơn 30 năm qua. Và ến tận bây giờ thì
những tinh giản ó vẫn ang ược thực hiện một cách ều ặn hàng năm. Những cải cách 8 lOMoAR cPSD| 45470709
trong cơ chế quản lý ó góp phần vô cùng quan trọng ể Đảng và Nhà nước xây dựng
ược một hình ảnh bộ máy nhà nước nghiêm túc, chính trực và luôn ổn ịnh. Những
bước ột phá trên cho chúng ta một cái nhìn rõ nét hơn vào quá trình cải cách và thay
ổi của Đảng kể từ sau Đại hội V, kể từ ó, những tiến bộ và phát triển trong biện pháp
iều hành cũng như quản lý của Đảng và Nhà nước ã ngày càng trở nên tốt hơn, gắn
với hiện thực hơn cũng như toàn diện hơn. 9 lOMoAR cPSD| 45470709
IV. Tài liệu tham khảo
• Giáo trình Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam. NXB Chính trị quốc gia Sự thật
• Tổng quan Kinh tế xã hội Việt Nam 2016
• Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đảng toàn tập. NXB Chính trị quốc gia Sự thật
• Tổng cục thống kê, Báo cáo tình hình kinh tế - xã hội quí III năm 2000
• Văn kiện Đại hội ại biểu toàn quốc, NXB Chính trị quốc gia Sự thật 10