Bài 1: Khái Quát Chung Về Nghĩa Vụ Dân Sự môn Lí luận nhà nước và pháp luật | Trường đại học Mở Hà Nội

lOMoAR cPSD| 47028186
Viện Đại Học Mở Hà Nội Cơ hội học tập cho mọi người
BÀI 1: KHÁI QUÁT CHUNG VỀ NGHĨA VỤ DÂN SỰ GIỚI THIỆU
Chào các Anh/Chị đến với bài học đầu tiên của môn Luật Dân sự 2. Trong bài
học này, chúng ta sẽ tìm hiểu các nội dung cơ bản: 1. Khái niệm; 2. Đặc điểm của
nghĩa vụ; 3. Đối tượng của nghĩa vụ; 4. Căn cứ phát sinh nghĩa vụ; 5. Các loại nghĩa
vụ; 6. Thực hiện nghĩa vụ 7. Trách nhiệm dân sự; 8. Thay đổi chủ thể trong quan hệ
nghĩa vụ; 9. Căn cứ chấm dứt nghĩa vụ.
Nội dung học tập:
1. Khái niệm nghĩa vụ
Mời các Anh/Chị tra cứu khái niệm nghĩa vụ dân sự trong Điều 274 Bộ Luật
Dân sự 2015, đọc những phân tích về khái niệm này trong Giáo trình Luật Dân sự.
Trong trường hợp Luật dân sự có sửa đổi, bổ sung, đề nghị các Anh/Chị tham gia
trên lớp và chú ý những phân tích, so sánh của giảng viên về khái niệm này.
Để nắm được khái niệm nghĩa vụ dân sự, các Anh/Chị cần hiểu chính xác nội
hàm của từ “nghĩa vụ” và tìm hiểu chúng dưới khía cạnh của ngôn ngữ đời thường
và dưới khía cạnh của ngôn ngữ pháp lý.
2. Đặc điểm của nghĩa vụ dân sự
Mời các Anh/Chị đọc trong giáo trình Luật Dân sự để từ đó hiểu và nắm được
các đặc điểm của nghĩa vụ dân sự, bao gồm: Thứ nhất, nghĩa vụ dân sự là một quan
hệ pháp luật dân sự với các yếu tố cơ bản cấu thành đó là chủ thể, khách thể và nội
dung; Thứ hai, là quan hệ mang tính tương đối: chủ thể mang quyền và mang nghĩa
vụ đều được xác định; Thứ ba, là quan hệ có tính đối nhân (trái quyền): quyền của
một bên phụ thuộc vào hành vi thực hiện nvds của chủ thể phía bên kia. Luật dân sự Việ Trang1 lOMoAR cPSD| 47028186
Viện Đại Học Mở Hà Nội Cơ hội học tập cho mọi người
3. Đối tượng của nghĩa vụ dân sự
Các anh/chị cần nắm được 2 loại đối tượng của nghĩa vụ dân sự là tài sản và
công việc. Đổi tượng của nghĩa vụ dân sự phải đáp ứng các điều kiện luật định được
quy định tại Điều 276 BLDS 20015. t Nam 2 - Bài 1
4. Căn cứ phát sinh nghĩa vụ
Người học cần phân biệt được 3 loại căn cứ phát sinh nghĩa vụ là: (i) nghĩa vụ
dân sự phát sinh từ sự thỏa thuận của các bên; (ii) nghĩa vụ dân sự phát sinh từ ý chí
đơn phương của một bên; (iii) nghĩa vụ dân sự phát sinh dựa trên các quy định của
pháp luật. Mỗi một căn cứ trên, các anh/chị cần lấy được ví dụ cụ thể để minh họa
và chỉ rõ những nghĩa vụ cụ thể được phát sinh là gì
5. Các loại nghĩa vụ
Trong phần này, các anh/chị cần chỉ ra được hai tiêu chí để phân loại nghĩa
vụ, đó là tiêu chí căn cứ phát sinh và tiêu chí tính chất của từng loại nghĩa vụ. Bên
cạnh đó, người học cần phân biệt các loại nghĩa vụ như: nghĩa vụ bổ sung với nghĩa
vụ hoàn lại; nghĩa vụ dân sự với nghĩa vụ liên đới; nghĩa vụ riêng rẽ với nghĩa vụ
phân chia được theo phần. Mỗi một điểm khác biệt, các anh/chị cần lấy được ví dụ để minh họa.
6. Thực hiện nghĩa vụ
Trên cơ sở nắm được nguyên tắc cơ bản trong thực hiện nghĩa vụ là nghĩa vụ
phải thực hiện đúng và đầy đủ; nghĩa vụ phải được thực hiện một cách trung thực,
theo tinh thần thiện chí và hợp tác thì các anh chị cần hiểu được việc thực hiện nghĩa
vụ đối với các yêu cầu cụ thể như: thực hiện nghĩa sự đúng đối tượng, đúng địa
điểm, đúng thời hạn, đúng phương thức. Việc thực hiện nghĩa vụ thông qua người Luật dân sự Việ Trang2 lOMoAR cPSD| 47028186
Viện Đại Học Mở Hà Nội Cơ hội học tập cho mọi người
thứ ba và việc thiệc hiện nghĩa vụ có điều kiện, thực hiện nghĩa vụ thay thế được
cũng là những kiến thức pháp lý cơ bản mà người học cần nắm bắt được.
7. Trách nhiệm dân sự
Trên cơ sở hiểu được khái niệm trách nhiệm dân sự, các anh chị cần phân biệt
được sự khác nhau và mối liên hệ giữa nghĩa vụ với trách nhiệm dân sự. Hai nội
dung của trách nhiệm dân sự là: buộc chủ thể vi phạm nghĩa vụ phải thực hiện đúng
và đầy đủ nghĩa vụ trong hợp đồng ; phải bồi thường thiệt hại nếu đáp ứng được các
điều kiện phát sinh- đòi hỏi các anh/ chị chỉ ra được những trường hợp nào thì áp
dụng cả 2 nội dung trên và những trường hợp nào chỉ áp dụng yêu cầu t Nam 2 - Bài 1
bên vi phạm nghĩa vụ chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại mà không thể yêu cầu
thực hiện đúng và đầy đủ nghĩa vụ trong hợp đồng. Việc phân tích bản chất của lỗi
trong trách nhiệm cũng là một kiến thức cơ bản trong phần này và các anh/ chị nên
so sánh chúng với yếu tố lỗi trong trách nhiệm hình sự. Trách nhiệm dân sự trong
trường hợp bên có nghĩa vụ chậm thực hiện nghĩa vụ thanh toán cũng cần được
người học đọc kỹ các quy định trong BLDS 2015 để so sánh với trách nhiệm chậm
trả tiền trong hợp đồng vay tài sản.
8. Thay đổi chủ thể trong quan hệ nghĩa vụ
Chuyển giao quyền yêu cầu và chuyển giao nghĩa vụ dân sự là những trường
hợp của thay đổi chủ thể trong quan hệ nghĩa vụ, thường được sử dụng trong loại
hợp đồng có tính chất đơn vụ; còn trong hợp đồng song vụ thì một bên chủ thể được
thay thế thì đó là trường hợp chuyển giao hợp đồng. Mỗi trường hợp trên các anh/chị
cần lấy được ví dụ để minh họa. Bên cạnh đó, các anh/chị cần so sánh được điểm
giống và khác nhau giữa chuyển giao quyền yêu cầu và chuyển giao nghĩa vụ; giữa Luật dân sự Việ Trang3 lOMoAR cPSD| 47028186
Viện Đại Học Mở Hà Nội Cơ hội học tập cho mọi người
chuyển giao quyền yêu cầu và thực hiện quyền yêu cầu thông qua người thứ ba; giữa
chuyển giao nghĩa vụ với thực hiện nghĩa vụ thông qua người thứ ba.
9. Căn cứ chấm dứt nghĩa vụ
Các anh/chị cần nêu và lấy được ví dụ về 11 trường hợp chấm dứt nghĩa vụ
dân sự theo quy định tại Điều 372 của BLDS 2015. Bên cạnh đó, người học cần nắm
được những yêu tố đặc trưng của các trường hợp chấm dứt nghĩa vụ do bù trừ nghĩa
vụ, do thay thế nghĩa vụ hoặc chấm dứt nghĩa vụ do một bên trong quan hệ nghĩa vụ
chết bởi đây là những trường hợp thường xảy ra trong thực tiễn giao dịch dân sự, thương mại. Phần kết:
Đến đây, Anh/Chị đã hoàn thành cơ bản phần tự học bài thứ nhất của môn Luật Dân
sự 2. Anh/ Chị cũng đã có những kiến thức lý luận cơ bản để nghiên cứu những nội
dung tiếp theo của môn học. t Nam 2 - Bài 1
Tài liệu tham khảo:
1. Trường Đại học Luật Hà Nội, Giáo trình luật dân sự Việt Nam, Nxb. CAND, Hà Nội, 2017.
2. Lê Đình Nghị (chủ biên), Giáo trình luật dân sự , Nxb. Giáo dục Việt Nam, Hà Nội, 2009.
3. Bộ luật Dân sự Việt Nam năm 2015.
4. Các VBPL và các Nghị định, văn bản hướng dẫn khác... Luật dân sự Việ Trang4 lOMoAR cPSD| 47028186
Viện Đại Học Mở Hà Nội Cơ hội học tập cho mọi người t Nam 2 - Bài 1 Luật dân sự Việ Trang5