Bài kiểm tra điều kiện
Câu 1. Có quan điểm cho rằng: “Thời đại ngày nay là thời đại của cuộc cách mạng
khoa học - kỹ thuật và công nghệ hiện đại nên giai cấp công nhân không còn khả năng
cách mạng. Vai trò đó do tầng lớp trí thức đảm nhận”. Em không đồng ý với quan điểm trên. -
Ngày nay khoa học đã trở thành lực lượng sản xuất trực tiếp mà trí thức đã hoà
nhập vào giai cấp công nhân và nó đang trở thành lực lượng nòng cốt lãnh đạo các giai
cấp, các tầng lớp khác đấu tranh chống giai cấp tư sản? Đó là một sự ngộ nhận. Hiện
nay vai trò của khoa học kỹ thuật tác động vào sản xuất ngày càng lớn , do đó đã và
đang xuất hiện một đội ngũ công nhân kỹ thuật hiện đại, được tri thức hoá và chuyên
môn hoá cao. Đó là những công nhân trí thức hoá và những trí thức công nhân hoá, họ
đang điều khiển những dây chuyền sản xuất tự động, làm ra những sản phẩm mang
hàm lượng trí tuệ cao. Nhưng không phải vì thế mà nói rằng những người này đã hoàn
toàn tách ra khỏi giai cấp công nhân, biến thành trí thức. Rõ ràng, trong điều kiện khoa
họckỹ thuật phát triển, công nhân vẫn giữ vị trí quyết định trong nền sản xuất hiện đại.
Giai cấp công nhân hiện đại không chỉ là những người lao động chân tay mà còn có cả
một bộ phận những người lao động trí óc gắn trực tiếp với quá trình sản xuất ra của cải vật chất. -
Mặt khác, cùng với đà phát triển của nền sản xuất hiện đại. Ở các nước tư bản ,
nông dân và những người sản xuất nhỏ ở thành thị vẫn tiếp tục bị phá sản và bổ sung
vào đội ngũ công nhân. Theo thống kê chính thức ở nhiều nước tư bản chủ nghĩa phát
triển, những người công nhân cùng với gia đình họ vẫn chiếm tỷ trọng lớn nhất so với
các giai cấp và các tầng lớp khác trong xã hội. Tuy nhiên, điều quyết định việc hoàn
thành sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân chủ yếu không phải là số lượng. Mặc dù
số lượng là cần thiết, nhưng trên thực tế sức mạnh của giai cấp công nhân lớn hơn
nhiều so với số lượng của nó nếu giai cấp công nhân thống nhất được nội bộ giai cấp
mình và thực hiện được sự liên minh chặt chẽ với quần chúng lao động bị áp bức.Lịch
sử cách mạng thế giới và lịch sử cách mạng Việt Nam đã chứng minh rất rõ điều đó . -
Trí thức có vai trò rất quan trọng , trực tiếp và đi đầu trong sự nghiệp phát triển các lý
thuyết khoa học – công nghệ , khoa học quản lý , khoa học quân sự , khoa học xã hội–
nhân văn, ... trong việc nâng cao dân trí trong một chế độ xã hội nhất định. Song , tầng
lớp trí thức không thể đóng vai trò lãnh đạo cách mạng thay thế giai cấp công nhân. -
Thực tế cách mạng thế giới và cách mạng Việt Nam cho thấy, số đông trong đội ngũ
cán bộ lãnh đạo cấp cao của Đảng đều xuất thân từ tầng lớp trí thức , điều đó không
phải là trí thức có vai trò lãnh đạo cách mạng. Vấn đề là ở chỗ, những trí thức đó đã từ
bỏ lập trường xuất thân của mình, tiếp thu lý luận khoa học chủ nghĩa Mác - Lênin ,
giác ngộ sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân , đứng trên lập trường quan điểm của
giai cấp công nhân , chiến đấu cho mục tiêu , lý tưởng của giai cấp công nhân ; sức
mạnh để đưa đến những thắng lợi của cuộc cách mạng là sức mạnh của giai cấp công
nhân và quần chúng lao động . Trí thức có vai trò rất to lớn trong cuộc đấu tranh giành
chính quyền và trong công cuộc xây dựng xã hội mới . Vì vậy , giai cấp công nhân cần
phải có chính sách đúng đắn để thu hút đội ngũ trí thức phục vụ đắc lực cho sự nghiệp
cách mạng của mình trong mỗi giai đoạn cách mạng . Đồng thời , giai cấp công nhân
phải chú trọng xây dựng đội ngũ trí thức của mình , nhất là trong nền sản xuất hiện đại
trong sự nghiệp cải biến cách mạng, xây dựng xã hội mới . Trí thức chỉ phát huy được
sức mạnh của mình khi gắn với một giai cấp đại diện cho sự tiến hóa của xã hội loài
người hiện nay. Giai cấp đó là giai cấp công nhân. Câu 2:
Khái niệm thời kỳ quá độ
-Thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội là thời kỳ cải biến cách mạng sâu sắc, triệt để,
toàn diện từ xã hội cũ thành xã hội mới: chủ nghĩa xã hội. Nó diễn ra từ khi giai cấp vô
sản giành được chính quyền bắt tay vào xây dựng xã hội mới và kết thúc khi xây dựng
thành công những cơ sở của chủ nghĩa xã hội cả về lực lượng sản xuất, quan hệ sản
xuất, cơ sở kinh tế và kiến trúc thượng tầng.
Tính tất yếu của thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội
-Chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa tư bản là hai chế độ xã hội khác nhau về bản chất. Chủ
nghĩa tư bản được xây dựng trên cơ sở chế độ tư hữu tư bản chủ nghĩa về tư liệu sản
xuất, đây là cơ sở của chế độ áp bức, bóc lột, bất công. Chủ nghĩa xã hội được xây
dựng trên cơ sở chế độ công hữu về tư liệu sản xuất chủ yếu, tạo ra cơ sở vật chất cho
việc xoá bỏ chế độ người bóc lột người, xây dựng xã hội công bằng, bình đẳng. Muốn
có một xã hội như vậy cần phải có một thời gian nhất định.
-Chủ nghĩa xã hội có cơ sở vật chất kỹ thuật là nền sản xuất công nghiệp hiện đại. Với
những nước đã qua chế độ tư bản chủ nghĩa, sự phát triển của chủ nghĩa tư bản đã tạo
ra cơ sở vật chất kỹ thuật nhất định cho chủ nghĩa xã hội nhưng muốn cơ sở ấy phục
vụ cho chủ nghĩa xã hội cần có thời gian tổ chức, săp xếp lại. Với những nước bỏ qua
chế độ tư bản chủ nghĩa, tiến thẳng lên chủ nghĩa xã hội càng cần có một thời gian lâu
dài để thực hiện nhiệm vụ tiến hành công nghiệp hoá xã hội chủ nghĩa.
-Các quan hệ xã hội chủ nghĩa cũng không tự nảy sinh trong lòng chủ nghĩa tư bản,
chúng là kết quả của quá trình xây dựng và cải tạo xã hội chủ nghĩa. Vì vậy, cũng cần
có thời gian để xây dựng và phát triển những quan hệ đó.
Xây dựng chủ nghĩa xã hội là công việc mới mẻ, khó khăn và phức tạp, phải cần có
thời gian để giai cấp công nhân từng bước làm quen với những công việc đó.
Đặc điểm của thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội
-Đặc điểm nổi bật của thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội là thời kỳ mà trong đó còn
tồn tại đan xen giữa những yếu tố của xã hội mới với những tàn dư của xã hội cũ.
Chúng đấu tranh với nhau trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội.
Trên lĩnh vực kinh tế
-Tất yếu tồn tại nền kinh tế nhiều thành phần vận động theo định hướng xã hội chủ
nghĩa. V.I.Lênin cho rằng thời kỳ quá độ tồn tại 5 thành phần kinh tế: Kinh tế gia
trưởng, kinh tế hàng hóa nhỏ, kinh tế tư bản, kinh tế tư bản nhà nước, kinh tế xã hội chủ nghĩa.
Trên lĩnh vực chính trị
-Tương ứng với nền kinh tế nhiều thành phần là một cơ cấu xã hội-giai cấp đa dạng,
phức tạp. Các giai cấp, tầng lớp này vừa hợp tác, vừa đấu tranh với nhau. Thời kỳ quá
độ từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã hội về phương diện chính trị, là việc thiết lập,
tăng cường chuyên chính vô sản mà thực chất của nó là việc giai cấp công nhân nắm
và sử dụng quyền lực nhà nước trấn áp giai cấp tư sản, tiến hành xây dựng một xã hội
không giai cấp. Đây là sự thống trị về chính trị của giai cấp công nhân với chức năng
thực hiện dân chủ đối với nhân dân, tổ chức xây dựng và bảo vệ chế độ mới, chuyên
chính với những phần tử thù địch, chống lại nhân dân; là tiếp tục cuộc đấu tranh giai
cấp giữa giai cấp vô sản đã chiến thắng nhưng chưa phải đã toàn thắng với giai cấp tư
sản đã thất bại nhưng chưa phải thất bại hoàn toàn. Cuộc đấu tranh diễn ra trong điều
kiện mới - giai cấp công nhân trở thành giai cấp cầm quyền, với nội dung mới – xây
dựng toàn diện xã hội mới, trọng tâm là xây dựng nhà nước có tính kinh tế, và hình
thức mới – cơ bản là hòa bình tổ chức xây dựng.
Trên lĩnh vực xã hội
-Còn tồn tại sự khác biệt khá cơ bản giữa thành thị và nông thôn, giữa đồng bằng và
miền núi, giữa lao động trí óc và lao động chân tay. Do kết cấu của nền kinh tế nhiều
thành phần qui định nên trong thời kỳ quá độ còn tồn tại nhiều giai cấp, tầng lớp và sự
khác biệt giữa các giai cấp tầng lớp xã hội, các giai cấp, tần lớp vừa hợp tác, vừa đấu
tranh với nhau. Bởi vậy, thời kỳ quá độ từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã hội, về
phương diện xã hội là thời kỳ đấu tranh giai cấp chống áp bức, bất công, xóa bỏ tệ nạn
xã hội và những tàn dư của xã hội cũ để lại, thiết lập công bằng xã hội trên cơ sở thực
hiên nguyên tắc phân phối theo lao động là chủ đạo.
Trên lĩnh vực văn hoá-tư tưởng
-Bên cạnh nền văn hóa mới, hệ tư tưởng mới, còn tồn tại những tàn dư của nền văn
hóa cũ lạc hậu, thậm chí phản động chủ yếu là tư tưởng vô sản và tư tưởng tư sản. Giai
cấp công nhân thông qua đội tiền phong của mình là Đảng Cộng sản từng bước xây
dựng văn hóa vô sản, nền văn hóa mới xã hội chủ nghĩa, tiếp thu giá trị văn hóa dân
tộc và tinh hoa văn hóa nhân loại, bảo đảm đáp ứng nhu cần văn hóa – tinh thần ngày càng tăng của nhân dân.
Đảng Cộng sản Việt Nam khẳng định: Việt Nam quá độ lên chủ nghĩa xã hội bỏ
qua chế độ tư bản chủ nghĩa dựa trên cơ sở là
Xuất phát từ quan điểm cho rằng: chủ nghĩa cộng sản không phải là một trạng thái cần
sáng tạo ra, không phải là một lý tưởng mà hiện thực phải tuân theo mà là kết quả của
phong trào hiện thực, các nhà sáng lập chủ nghĩa xã hội khoa học cho rằng: Các nước
lạc hậu với sự giúp đỡ của giai cấp vô sản đã chiến thắng có thể rút ngắn được quá
trình phát triển:”với sự giúp đỡ của giai cấp vô sản đã chiến thắng, các dân tộc lạc hậu
có thể rút ngắn khá nhiều quá trình phát triển của mình lên xã hội chủ nghĩa và tránh
được phần lớn những đau khổ và phần lớn các cuộc đấu tranh mà chúng ta bắt buộc
phải trải qua ở Tây Âu”. C. Mác, khi tìm hiểu về nước Nga cũng chỉ rõ:” Nước Nga có
thể không cần trải qua đau khổ của chế độ tư bản chủ nghĩa mà vẫn chiếm đoạt được
mọi thành quả của chế độ ấy”. Vận dụng và phát triển quan điểm của C. Mác và
Ph.Ăngghen trong điều kiện mới, sau cách mạng tháng Mười, V.I.Lênin khẳng định:”
với sự giúp đỡ của giai cấp vô sản các nước tiên tiến, các nước lạc hậu có thể tiến tới
chế độ xô-viết, và qua những giai đoạn phát triển nhất định, tiến tới chủ nghĩa cộng
sản không phải trải qua giai đoạn phát triển tư bản chủ nghĩa”.
Quán triệt và vận dụng, phát triển sáng tạo những lý luận của chủ nghĩa Mác – Lênin,
trong thời đại ngày nay, thời đại quá độ từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã hội trên
phạm vi toàn thế giới, chúng ta có thể khẳng định: Với lợi thế của thời đại,trong bối
cảnh toàn cầu hóa và cách mạng công nghiệp 4.0, các nước lạc hậu, sau khi giành
được chính quyền, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng Sản có thể tiến thẳng lên chủ
nghĩa xã hội chủ nghĩa bỏ qua chế độ tư bản chủ nghĩa.
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
Luận cứ phê phán quan điểm cho rằng:”Giai cấp công nhân không thể lãnh đạo được
cách mạng trong điều kiện ngày nay, chỉ có trí thức mới lãnh đạo được” (Đại tá, PGS.TS Bùi Đình Bôn)
Giáo trình Chủ nghĩa xã hội khoa học