Bài tập kiểm tra thực hành Dược động học

Bài tập kiểm tra thực hành dược động học của Đại học Y khoa Vinh giúp sinh viên tham khảo, ôn luyện và phục vụ nhu cầu học tập của mình cụ thể là có định hướng ôn tập và làm bài tốt trong những bài kiểm tra, bài tiểu luận, bài tập kết thúc học phần, từ đó học tập tốt và có kết quả cao. Mời bạn đọc đón xem!

57 29 lượt tải Tải xuống

Chia sẻ Báo cáo tài liệu

KIỂM TRA THỰC HÀNH DƯỢC ĐỘNG HỌC ĐỀ SỐ 1

Bài tập 1.1.

Điểm

Một bệnh nhân nam được đưa đến Khoa Cấp cứu vì ngộ độc thuốc ngủ phenobarbital. Giả

sử pH của máu là 7,4 ; pKa của phenobarbital là 7,24 ; bệnh nhân được truyền dung dịch

NaHCO3 1,4 % (3,5 L truyền tĩnh mạch liên tục 24 giờ) để kiềm hóa nước tiểu. Khoảng

30% phenobarrbital được thải trừ qua thận. Nếu nước tiểu được kiềm hóa với pH tăng từ

5,8 đến 8, hãy phân tích sự thay đổi tốc độ thải trừ thuốc qua thận.

Với thuốc có bản chất acid, pKa= pH + log [HA]/[A-]

[HA]/[A-] = 10^(pKa-pH)

Trong máu, pH =7,24, pKa =7,4, [HA]/[A-] =

0,70

[HA] máu = 0,7 [A-] máu

Trong nước tiểu, pH = 5,8, pKa =7,4, [HA]/[A-] =

27,50

[HA] nước tiểu = 27,5 [A-] nước tiểu ; thuốc chủ yếu ở dạng acid

Trong nước tiểu, pH = 8, pKa =7,4, [HA]/[A-] =

0,17

[HA] nước tiểu = 0,17 [A-] nước tiểu ; thuốc chủ yếu ở dạng base

Ở thận diễn ra quá trình thải trừ và tái hấp thu

0,5

-d[HA]máu/dt = K1[HA] máu - K2[HA] nước tiểu trong đó K1 là hệ số thải trừ HA từ máu

vào nước tiểu và K2 là hệ số tái hấp thu HA từ nước tiểu vào máu

Khi kiềm hoá bằng NaHCO3 do trong máu có hệ đệm nên pH máu không thay đổi chỉ thay

đổi pH nước tiểu

0,5

Khi pH nước tiểu tăng từ 5,8 lên 8 thì [HA] nước tiểu giảm dẫn đến K2 [HA] nước tiểu

giảm do đó -d[HA]máu/ dt tăng > lượng thuốc thải trừ qua nước tiểu tăng

Bài tâp 6.7:

Một thuốc lợi tiểu dùng đường tiêm có thông số dược động học trung bình là Vd=280L,

Cl=4,5 L/giờ. Thuốc được chỉ định dùng ngày/lần với liều 50mg. Hãy tính:

1. Nồng độ tối đa và tối thiểu của thuốc ở trạng thái cân bằng

Ở trạng thái cân bằng Cmax-Cmin =Co, Cmax x (1-e^-kT) = Co

Co = D x F/Vd = 50/280

0,18

mg/L

ke = Cl/Vd = 4,5/280

0,02

h-1

Cmax= Co/(1-e^-kT)

0,56

mg/L

e^-kT

0,68

Cmin=Cmax-Co

0,38

mg/L

2.Tính hệ số tích lũy, hệ số dao động của thuốc

Hệ số tích luỹ = 1-e^-kT

0,32

Hệ số dao động e^-kT

0,68

3. Tính thời gian để thuốc đạt trạng thái cân bằng=4,3-5 lần t1/2

t1/2 =ln2/k =ln2 x Vd/Cl

42,93

Thời gian thuốc đạt trạng thái cân bằng

184,61

Hoặc

214,67

TỔNG

Bài tập 2.1

Điểm

Trong một nghiên cứu lâm sàng thực hiện trên sáu bệnh nhân đang được sử dụng

phenytoin với liều 200 đến 350 mg mỗi ngày để kiểm soát động kinh toàn thể nguyên phát.

Sau đó, cả sáu bệnh nhân được sử dụng thêm phenylbutazon đường uống với liều 100 mg

x 3 lần/ ngày và nồng độ toàn phần trong huyết tương của phenytoin được định lượng hàng

ngày. Trong 3 ngày đầu tiên, nồng độ toàn phần của phenytoin trong huyết tương trung bình

giảm từ 15 µg/ml xuống còn 13 µg/ml, sau đó tăng dần trong những ngày tiếp theo và đạt

tới 19 µg/ml vào ngày thứ 11. Một trong sáu bệnh nhân đã xuất hiện những triệu chứng ngộ

độc phenytoin. Nồng độ phenytoin dạng tự do trong huyết tương ở bệnh nhân này tăng gấp

đôi so với trước khi dùng phenylbutazon.

Dữ liệu dược động học của phenytoin và phenylbutazon cho biết: tỷ lệ liên kết với protein

huyết tương tương ứng là 95% và 98%; phenytoin là chất cảm ứng enzym trong khi

phenylbutazon là chất ức chế enzym chuyển hóa thuốc ở gan. Giải thích nguyên nhân gây

giảm nồng độ toàn phần trong huyết tương của phenytoin trong những ngày đầu dùng thuốc,

sau đó tăng lên trong những ngày tiếp theo.

Khi sử dụng phenytoin và phenylbutazon có tỷ lệ liên kết với protein huyết tương tương

ứng là 95% và 98% khiến cho phenytoin bị đẩy ra khỏi huyết tương, dẫn đến làm tăng

lượng thuốc tự do. Phenytoin có khả năng thấm tốt vào thần kinh trung ương do đó khi

nồng độ tự do tăng thuốc phân bố vào thần kinh trung ương và dãn đến nồng độ toàn phần

trong huyết tương những ngày đầu giảm

Trong những ngày sau đó, phenylbutazon là chất ức chế enzyme dẫn đến giảm chuyển hoá

qua gan của phenytoin. Kết quả là nồng độ phenyltoin tăng

Bài tâp 6.5:

Sau khi tiêm tĩnh mạch 0,5 g thuốc X., nồng độ đo được là 5 µg/mL, hằng tốc độ thải trừ à

≈ 0,7 . Biết rằng thuốc được thải trừ theo dược động bậc 1 và mô hình 1 ngăn. Anh (chị)

hãy

1. Tính các giá trị của thông số: Vd, Cl, T1/2

Co = 5 µg/mL

5,00

mg/L

D = 0,5g

500,00

0,70

h-1

Vd=D/Co

100,00

Cl = Vd x ke

70,00

L/h

T1/2=ln2/ke

0,99

2. Cho độ thanh thải của thuốc X qua thận là 110 mL/phút. Thuốc X thải

chính qua cơ quan nào?

Cl thận =100ml/phút

6,00

L/h

Thuốc thải trừ qua gan là chủ yếu

3.Tính khoảng cách cần thiết để tiêm tĩnh mạch liều tiếp theo, biết rằng nồng

tối thiều cần có tác dụng là 0,1 µg/mL.

Cmin = 0,1 µg/mL

1,00

mg/L

Do khi tiêm tĩnh mạch Co = Cmax, tmax =0

5,00

mg/L

0,5

ke = [ln(Cmax/Cmin)]/tmin-tmax

ke = [ln(Cmax/Cmin)]/T

T=[ln(Cmax/Cmin)]/ke

0,5

ln(Cmax/Cmin)

1,61

2,30

TỔNG

KIỂM TRA THỰC HÀNH DƯỢC ĐỘNG HỌC ĐỀ SỐ 3

Bài tập 2.2

Điểm

Trong một nghiên cứu lâm sàng có đối chứng trên 17 bệnh nhân động kinh để đánh giá

tương tác thuốc giữa phenytoin và tolbutamid, các bệnh nhân tham gia nghiên cứu ban đầu

được dùng phenytoin với liều 400 mg mỗi ngày trong 3 tháng. Sau đó, bệnh nhân được lấy

máu định lượng nồng độ phenytoin huyết tương. Trong giai đoạn tiếp theo của nghiên cứu,

một nhóm bệnh nhân được dùng thêm tolbutamid liều 500 mg ba lần mỗi ngày. Kết quả định

lượng nồng độ phenytoin trong máu sau đó cho thấy tolbutamid làm giảm 10% nồng độ toàn

phần trong huyết tương của phenytoin nhưng làm tăng 44,6% nồng độ phenytoin dạng tự do

so với nhóm chứng (không dùng tolbutamid).

Từ kết quả nghiên cứu trên, hãy dự đoán cơ chế tương tác giữa phenytoin và tolbutamid.

Giải thích?

Cơ chế tương tác giữa phenytoin và tolbutamid là tương tác dược động học

xảy ra trong quá trình phân bố do tranh chấp với protein huyết tương

Giải thích

Khi sử dụng phenytoin và tobutamid khiến cho phenytoin bị đẩy ra khỏi huyết tương, dẫn

đến làm tăng lượng thuốc tự do.

Phenytoin có khả năng thấm tốt vào thần kinh trung ương do đó khi nồng độ tự do tăng

thuốc phân bố vào thần kinh trung ương và dẫn đến nồng độ toàn phần trong huyết tương

giảm

Bài tập 6.4:

Một thuốc A. thải trừ theo dược động học bậc 1, mô hình một ngăn, có khoảng điều trị

nằm trong khoảng 1,0 đến 3,5 mg/L. Thuốc có thể tích phân bố V

là 120 L và độ thanh

thải Cl là 20 L/giờ.

1. Tính liều dùng đường tiêm tĩnh mạch của thuốc để đạt nồng độ thuốc trong máu tại thời

điểm ban đầu là 3mg/L

D = C x Vd

360,00

2. Với chế độ liều vừa tính, nồng độ thuốc trong máu duy trì trong khoảng điều trị trong

thời gian bao lâu?

Cmax = 3mg/L

Cmin = 1mg

ke = Cl/Vd

0,17

h-1

T =ln (Cmax/Cmin)/ke

ln (Cmax/Cmin)

1,10

T =ln (Cmax/Cmin)/ke

6,59

3. Nếu muốn nồng độ không giảm xuống dưới 1,5 mg/L, khi nào cần đưa liều tiếp theo?

Cmin = 1,5mg/L

ln (Cmax/Cmin)

0,69

T =ln (Cmax/Cmin)/ke

4,16

4. Tra cứu y văn cho thấy thể tích phân bố của thuốc khi sử dụng thuốc trên bệnh nhân suy

dinh dưỡng là khoảng 160 L. Nếu sử dụng trên đối tượng bệnh nhân này, hãy tính lại các

thông số dược động học của thuốc bao gồm: Cl, t

1/2

, k

, AUC

0-∞

160,00

Nếu thuốc thải trừ qua thận thì hệ số thải trừ ke không thay đổi, t1/2 không thay đổi

0,17

h-1

t1/2

4,08

Cl = ke x Vd

27,20

L/h

AUC = F x D/Cl

13,24

mg x h/

Nếu có cách lý giải khác vẫn cho điểm tối đa do bài không đủ dữ liệu

TỔNG

Bài tập 2.3

Điểm

Bệnh nhân nam 23 tuổi, nặng 70 kg hiện là sinh viên đại học năm cuối quay trở lại Khoa

khám bệnh đề kiểm tra định kỳ sau 1 tháng điều trị bằng phenytoin, 100mg, 3 lần/ngày để

kiểm soát động kinh toàn thể nguyên phát . Bệnh nhân than phiền uống phenytoin có cảm

giác say, không ổn định và nhìn một hóa hai. Bệnh nhân có tiền sử viêm đốt sống cứng

khớp 1 năm trước đó, được điều trị ban đầu bằng ibuprofen, sau đó 6 tháng đã chuyển sang

dùng phenylbutazon để kiểm soát triệu chứng đau tốt hơn. Khám lâm sàng thấy rõ biểu

hiện rung giật nhãn cầu, nồng độ phenytoin toàn phần là 16 mg/l

Giải thích nguyên nhân xuất hiện các biểu hiện lâm sàng ngộ độc phenytoin trong khi nồng

độ phenytoin toàn phần trong máu vẫn nằm trong khoảng điều trị.

Khi sử dụng phenytoin và phenylbutazon có tỷ lệ liên kết với protein huyết tương tương

ứng là 95% và 98% khiến cho phenytoin bị đẩy ra khỏi huyết tương, dẫn đến làm tăng

lượng thuốc tự do. Phenytoin có khả năng thấm tốt vào thần kinh trung ương do đó khi

nồng độ tự do tăng thuốc phân bố vào thần kinh trung ương và dãn đến nồng độ toàn phần

trong huyết tương những ngày đầu giảm do đó nồng độ phenytoin toàn phần trong máu

vẫn nằm trong khoảng điều trị

Phenytoin có khả năng thấm tốt vào thần kinh trung ương do đó khi nồng độ tự do tăng

thuốc phân bố vào thần kinh trung ương do đó mặc dù nồng độ thuốc toàn phần trong máu

nằm trong khoảng điều trị nhưng lượng thuốc được phân bố vào TKTW tăng dẫn đến ngộ

độc

Bài tập 3.1

Liều

20% lượng thuốc không được hấp thu hoặc mất hoạt tính trong quá trình hấp thu tại ruột

Lượng thuốc hấp thu

80% thuốc liên kết protein huyết tương

Tỷ lệ thuốc ở dạng tự do fu

20%

Hệ số chiết xuất

EH=(fu x Cli)/(Qh + fu x Cli)

Cli

2,1 x 10

^ml/phút

21L/phú

1,5

L/phút

0,7368

EH=(Cin-Cout)/Cin

4,3

Cin

14,884

mg/L.kg-1

Cout (=Cin-Cin xEH)

3,9168

mg/L.kg-1

Lượng thuốc còn lại sau qua gan

16,842

Sinh khả dụng (lượng thuốc vào được vòng tuần hoàn ở dạng còn hoạt tính so với liều

dùng)

21,053

2.Dự đoán

Thức ăn làm tăng hấp thu do propranolol có tính thân dầu

Tăng sinh khả dụng

3. Ước tính

L/phút

0,8077

Cout (=Cin-Cin xEH)

2,8623

Sinh khả dụng

15,385

Cl gan (=Qh x EH)

0,8077

L/phút

Thời gian bán thải

3,6894

phút/kg

T1/2= 0,693/k, Cl gan = k x V

T1/2= 0,693 x V/Cl gan

TỔNG

KIỂM TRA THỰC HÀNH DƯỢC ĐỘNG HỌC ĐỀ SỐ 5

Bài tập 7.1

Điểm

1. Đề xuất thời gian sử dụng pioxicam so với bữa ăn.

Thức ăn làm thay đổi tốc độ nhưng không làm thay đổi mức độ hấp thu thuốc.

Uống thời điể nào cũng được

Các thuốc chống acid (antacid) không làm thay đổi tốc độ và mức độ hấp thu thuốc

Có thể uống cùng antacid

2. Dự kiến khả năng phân cố của pioxicam trong cơ thể.

Thể tích phân bố xấp xỉ 0,12-0,14 lít/kg. Nồng độ thuốc trong trong hoạt dịch xấp xỉ 40%

nồng độ thuốc trong huyết tương, tuy nhiên nồng độ này thay đổi rộng ở các cá thể khác

nhau

Nếu 1 bệnh nhân có cân nặng 70kg thì Vd

8,40

9,80

Vd nằm trong khoảng 3-15L như vậy thuốc phân bố ở huyết tương và dịch ngoại bào

Trong đó thuốc chủ yếu ở huyết tương và một phần phân bố ở dịch ngoại bào do nồng độ

thuốc trong trong hoạt dịch xấp xỉ 40% nồng độ thuốc trong huyết tương

3. Tương tác dược động học có thể xảy ra với pioxicam.

Tương tác dược động học xảy ra ở quá trình phân bố

4. Giải thích tại sao “ đáp ứng với pioxicam tăng lên từ từ và chỉ đạt ổn định sau 1-2 tuần dùng thuốc”.

Do piroxicam có chu kỳ gan – ruột và có sự khác nhau rất nhiều về hấp thu giữa các người

bệnh, nên nửa đời thải trừ của thuốc trong huyết tương biến đổi từ 20 – 70 giờ, điều này có

thể giải thích tại sao tác dụng của thuốc rất khác nhau giữa các người bệnh, khi dùng cùng

một liều, điều này cũng có nghĩa là trạng thái ổn định của thuốc đạt được sau thời gian điều

trị rất khác nhau, từ 7 – 12 ngày

Bài tập 3.2

Cli

L/phút

Tỷ lệ liên kết

95%

Tỷ lệ không liên kết fu

1,5

L/phút

Clgan = Qh x (fu x Cli)/(Qh + fu x Cli)

0,0484

L/phút

1,5

L/phút

Clgan

0,0476

L/phút

Tỷ lệ liên kết

75%

Tỷ lệ không liên kết fu

25%

Clgan

0,2143

L/phút

1,5

TỔNG 10

Bài tập 1.1.

Điểm

Một bệnh nhân nam được đưa đến Khoa Cấp cứu vì ngộ độc thuốc ngủ phenobarbital. Giả

sử pH của máu là 7,4 ; pKa của phenobarbital là 7,24 ; bệnh nhân được truyền dung dịch

NaHCO3 1,4 % (3,5 L truyền tĩnh mạch liên tục 24 giờ) để kiềm hóa nước tiểu. Khoảng

30% phenobarrbital được thải trừ qua thận. Nếu nước tiểu được kiềm hóa với pH tăng từ

5,8 đến 8, hãy phân tích sự thay đổi tốc độ thải trừ thuốc qua thận.

Với thuốc có bản chất acid, pKa= pH + log [HA]/[A-]

[HA]/[A-] = 10^(pKa-pH)

Trong máu, pH =7,24, pKa =7,4, [HA]/[A-] =

0,70

[HA] máu = 0,7 [A-] máu

Trong nước tiểu, pH = 5,8, pKa =7,4, [HA]/[A-] =

27,50

[HA] nước tiểu = 27,5 [A-] nước tiểu ; thuốc chủ yếu ở dạng acid

Trong nước tiểu, pH = 8, pKa =7,4, [HA]/[A-] =

0,17

[HA] nước tiểu = 0,17 [A-] nước tiểu ; thuốc chủ yếu ở dạng base

Ở thận diễn ra quá trình thải trừ và tái hấp thu

0,5

-d[HA]máu/dt = K1[HA] máu - K2[HA] nước tiểu trong đó K1 là hệ số thải trừ HA từ máu

vào nước tiểu và K2 là hệ số tái hấp thu HA từ nước tiểu vào máu

Khi kiềm hoá bằng NaHCO3 do trong máu có hệ đệm nên pH máu không thay đổi chỉ thay

đổi pH nước tiểu

0,5

Khi pH nước tiểu tăng từ 5,8 lên 8 thì [HA] nước tiểu giảm dẫn đến K2 [HA] nước tiểu

giảm do đó -d[HA]máu/ dt tăng > lượng thuốc thải trừ qua nước tiểu tăng

Bài tập 3.3 F 22%

Thể tích phân bố Vd

344

Lượng thuốc được hấp thu gần như hoàn toàn tại ruột và thải trừ qua gan. Do đó Cin x Vd

= D; Cl toàn phần = Cl gan

F = (Cout x Vd)/D = 22%

Cout x Vd = 22%

Cin X Vd = D

Hệ số chiết xuất

EH = (Cin - Cout)/Cin = 1- Cout/Cin

0,78

1,5

L/phút

Cl gan = Qh x Eh

1,17

L/phút

1,5

L/phút

CL gan

0,78

L/phút

EH=(fu x Cli)/(Qh + fu x Cli)

Độ thanh thải nội tạ

Cli = (EH x Qh)/((1-EH)xfu)

Liên kết protein huyết tương 87%

Tỷ lệ không liên kết

13%

Cli (ban đầu)

40,909

L/phút

Nếu Cli giảm 1,5 l

Cli

27,273

L/phút

Clgan = Qh x (fu x Cli)/(Qh + fu x Cli)

1,0541

L/phút

1,5

TỔNG 10

KIỂM TRA THỰC HÀNH DƯỢC ĐỘNG HỌC ĐỀ SỐ 7