Báo Cáo Chuyên Đề: Ứng Phó Biến Đổi Khí Hậu Tại Cà Mau | Môn Khoa học trái đất - Đại học Cần Thơ

lOMoAR cPSD| 58507440
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA MÔI TRƯỜNG & TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN
BÁO CÁO CHUYÊN ĐỀ
BIỂU HIỆN CỦA BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU VÀ GIẢI
PHÁP ỨNG PHÓ CỦA TỈNH CÀ MAU Giáo viên hướng dẫn
Sinh viên thực hiện (Nhóm 1)
PGS. TS. Ngô Thụy Diễm Trang Dư Ngọc Thúy An B2201823 Nguyễn Thái Bình B2201824
Nguyễn Duy Chương B2201825 Lê Minh Duy B2201826
Phạm Vũ Đình Duy B2201827 Mục lục
I. Giới thiệu: .................................................................................................................. 3
II. Phương pháp nghiên cứu: ...................................................................................... 3
III. Kết quả - Thảo luận: ............................................................................................. 3 lOMoAR cPSD| 58507440
1. Các biểu hiện biến đổi khí hậu đặc thù của tỉnh Cà Mau:................................. 3
2. Các giải pháp ứng phó của tỉnh Cà Mau: ............................................................ 5
IV. Kết luận – Kiến nghị: ........................................................................................... 10
Tài liệu tham khảo: .................................................................................................... 11 lOMoAR cPSD| 58507440 I. Giới thiệu:
Nhóm chọn chuyên đề “Biểu hiện của biến đổi khí hậu và giải pháp ứng phó của tỉnh
Cà Mau” vì biến đổi khí hậu cùng với suy thoái tài nguyên, ô nhiễm môi trường đang
trở thành vấn đề cấp bách hiện nay tác động tiêu cực đến các hệ sinh thái tự nhiên
và phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn tỉnh Cà Mau. Đặc biệt là đời sống của cộng
đồng dân cư dễ bị tổn thương khu vực ven biển. Chính vì thế, nhóm đã chọn chuyên
đề này để thực hiện nghiên cứu.
II. Phương pháp nghiên cứu:
_ Thu thập thông tin từ các nghiên cứu, báo cáo khoa học liên quan đến biến đổi khí
hậu và ứng phó của tỉnh Cà Mau.
_ Xem các phóng sự, thời sự về hiện trạng biến đổi khí hậu.
_ Tổng hợp và phân tích thông tin thu thập được.
III. Kết quả - Thảo luận:
1. Các biểu hiện biến đổi khí hậu đặc thù của tỉnh Cà Mau:
_ Vào mùa khô: Tình trạng nhiệt độ tăng cao, hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn sâu vào nội đồng.
_ Vào mùa mưa: Tình trạng ngập úng đô thị, triều cường, nước biển dâng gây sạt lở
đất bờ sông, bờ biển và sụp lún đất tại một số nơi diễn biến phức tạp.
* Những hiện tượng của biến đổi khí hậu cụ thể tỉnh Cà Mau đang phải đối mặt:
Hiện tượng xâm nhập mặn và nước biển dâng, sạt lỡ:
_ Tỉnh Cà Mau có hơn 70% dân số sống ở vùng nông thôn, sinh kế phụ thuộc nhiều
vào tài nguyên và phần lớn diện tích của tỉnh thuộc vùng đất ngập nước ven biển, có
87 cửa sông thông ra biển nên chịu tác động ngày càng lớn của biến đổi khí hậu.
_ Biểu hiện rõ nét nhất trên địa bàn tỉnh những năm gần đây là: vào mùa khô tình
trạng nhiệt độ tăng cao, hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn sâu vào nội đồng; vào
mùa mưa tình trạng ngập úng đô thị, triều cường, nước biển dâng gây sạt lở đất bờ
sông, bờ biển và sụp lún đất tại một số nơi diễn biến phức tạp ảnh hưởng rất lớn đến
đời sống, sản xuất của người dân.
_ Chịu tác động rất mạnh bởi biến đổi khí hậu, dễ bị tổn thương trước diễn biến cực
đoan của thời tiết, tình trạng sạt lở bờ sông, xói lở bờ biển diễn biến rất phức tạp,
khó lường; bờ biển bị sạt lở rất nghiêm trọng, làm mất đai rừng phòng hộ ở nhiều lOMoAR cPSD| 58507440
đoạn, nguy cơ làm vỡ đê biển Tây, ảnh hưởng rất lớn đến sản xuất và đe dọa tính
mạng, tài sản của hàng trăm ngàn hộ dân vùng ven biển. Google.com.vn
Hiện tượng, ảnh hưởng của EL Nino đối với biến đổi khí hậu:
_ Các yếu tố thời tiết, môi trường đã có nhiều diễn biến phức tạp theo chiều hướng
bất lợi so với cùng kỳ nhiều năm. Mặc dù tỉnh đã chủ động và quyết liệt trong chỉ
đạo ứng phó với biến đổi khí hậu, với hiện tượng El Nino, diễn biến của các hiện
tượng quá nhanh, cường độ mạnh đã gây ảnh hưởng, thiệt hại trên nhiều mặt kinh
tế, xã hội của tỉnh, đặc biệt là thiệt hại trong lĩnh vực nông nghiệp.
_ Thời gian tới tỉnh chịu ảnh hưởng nặng nề của hiện tượng El Nino và biến đổi khí
hậu như: khó cải tạo đất để trồng lúa; thiếu nước ngọt sản xuất nên chi phí nhiên
liệu, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật sẽ phát sinh; chất lượng, năng suất cây trồng,
vật nuôi sẽ bị sụt giảm; dịch bệnh trên gia súc; công tác phòng cháy, chữa cháy rừng
ngày càng khó khăn; đời sống người dân bị ảnh hưởng do thiếu nước ngọt…
Hiện tượng diễn biến bất lợi của thời tiết:
_ Những diễn biến bất lợi về thời tiết, khí hậu ngày càng cực đoan (bão, áp thấp nhiệt
đới, tình trạng úng, hạn, xâm nhập mặn, nắng nóng, triều cường...) đã và đang đặt ra
những thách thức lớn đối với công tác sản xuất nông, lâm, ngư nghiệp, công nghiệp,
dân sinh, bảo vệ an toàn đời sống, tài sản của nhân dân.
_ Đối với nông nghiệp, biến đổi khí hâu tác động đến sinh trưởng, năng suất câỵ
trồng, thời vụ gieo trồng, gây nguy cơ thu hẹp diện tích đất nông nghiệp.
_ Đối với thuỷ sản, biến đổi khí hâu, nước biển dâng, nuôi tôm bị ảnh hưởng nặng ̣ nề
nhất do thay đổi số lượng và chất lượng nước, đặc biệt là khu vực sản xuất ven biển.
_ Đối với lâm nghiệp, biến đổi khí hâu, nước biển dâng sẽ làm giảm diện tích rừng ̣
ngập mặn, tác động xấu đến rừng tràm và rừng trồng trên đất bị nhiễm phèn, nhiệt
độ và mức độ khô hạn gia tăng cũng làm tăng nguy cơ cháy rừng, phát triển sâu bệnh, dịch bệnh v.v… lOMoAR cPSD| 58507440
_ Đối với hệ thống thuỷ lợi, biến đổi khí hâu nước biển dâng sẽ làm ảnh hưởng đếṇ
khoảng 10.000 km kênh mương. Hệ thống đê biển bị đe dọa nghiêm trọng tác động
xấu đến sản xuất và đời sống nhân dân.
_ Đối với hệ thống giao thông, có khoảng hàng ngàn km đường giao thông nông
thôn sẽ bị ngập, đặc biệt khi có bão và triều cường.
_ Đối với sinh hoạt dân cư, do tập quán sinh sống ven hệ thống sông ngòi, kênh rạch,
nên khi biến đổi khí hâu ṭ ác đông, nước biển dâng sẽ ảnh hưởng đến hầu hếṭ cơ sở
hạ tầng của các hộ dân sinh sống ven biển và ven sông ngòi kênh rạch với các mức độ khác nhau.
Hiện tượng của hiệu ứng nhà kính:
_ Nguyên nhân chủ yếu là do các hoạt động kinh tế - xã hội của con người làm phát
thải quá mức vào khí quyển các khí gây hiệu ứng nhà kính làm cho thiên tai và các
hiện tượng thời tiết cực đoan khác ngày càng gia tăng, ảnh hưởng ngày càng lớn đến
những yếu tố cơ bản của đời sống con người như nước, lương thực, năng lượng, sức
khỏe, môi trường và vấn đề phát triển bền vững.
2. Các giải pháp ứng phó của tỉnh Cà Mau:
Nhằm đưa ra các giải pháp chủ động thích ứng với biến đổi khí hậu (BĐKH), phòng
tránh thiên tai, giảm phát thải khí nhà kính, tỉnh Cà Mau đã đề ra kế hoạch hành động
ứng phó với biến đổi khí hậu trên địa bàn tỉnh:
Quy hoạch hệ thống thuỷ lợi:
_ Ngoài đẩy nhanh tiến độ nạo vét kinh mương, sửa chữa, lắp đặt trạm bơm để điều
tiết nước phục vụ nhu cầu sinh hoạt của người dân, tỉnh Cà Mau cũng đang thông
qua đề án quy hoạch chi tiết nhằm hoàn thiện hệ thống thuỷ lợi, thuỷ nông nội. Kế
hoạch quy hoạch thành 31 tiểu vùng, gồm: 5 tiểu vùng thuộc vùng Bắc Cà Mau; 18
tiểu vùng thuộc vùng Nam Cà Mau; vùng Quản lộ – Phụng Hiệp và 8 tiểu vùng ven
biển Năm Căn – Ngọc Hiển. Với các dự án, công trình tiêu biểu như: nâng cấp đê
biển Tây đoạn từ Cái Đôi Vàm-Sông Đốc; xây dựng hệ thống thủy lợi Tiểu vùng
XIV và XII-Nam Cà Mau, cống thủy lợi Cái Lớn - Cái Bé, … lOMoAR cPSD| 58507440
Cống thủy lợi Cái Lớn- Cái Bé. Ảnh: Nguyễn Phương.
_ Cà Mau cũng triển khai xây dựng hệ thống trạm quan trắc khí tượng thủy văn trên
địa bàn theo công nghệ hiện đại, có độ chính xác cao nhằm cung cấp thông tin, dữ
liệu về khí tượng thủy văn, phục vụ cho việc dự báo, cảnh báo sớm các điều kiện khí
hậu ngày càng cực đoan.
_ Bên cạnh đó, tăng cường cung cấp thông tin khí tượng thủy văn và biến đổi khí
hậu đến các cơ quan, đơn vị sử dụng thông tin khí tượng, thủy văn, biến đổi khí hậu
trong các hoạt động phát triển kinh tế-xã hội, giáo dục, an ninh, quốc phòng; đồng
thời, hướng dẫn tiếp cận thông tin khí hậu và dự báo khí hậu cho người dân nhằm
thích ứng hiệu quả với biến đổi khí hậu.
Chủ động trong sản xuất nông nghiệp:
_ Tỉnh Cà Mau đã xây dựng kế hoạch sản xuất, điều chỉnh lịch thời vụ, hướng dẫn
cơ cấu giống, kỹ thuật sản xuất cây trồng, vật nuôi phù hợp với từng vùng, đáp ứng
điều kiện ảnh hưởng của El Nino. Đồng thời, tỉnh thường xuyên cập nhật diễn biến
thời tiết, diễn biến nguồn nước, và thông tin cho các địa phương, đơn vị liên quan
để chủ động ứng phó và trong sản xuất vụ mùa mới. lOMoAR cPSD| 58507440 Mô
hình “ Canh tác lúa thông minh thích ứng với BĐKH” xã Tân Lộc Bắc, huyện Thới Bình. Ảnh: Google
_ Tỉnh đang tập trung đầu tư hạ tầng khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao về
thủy sản tại khu kinh tế Năm Căn. Xây dựng vùng nuôi thủy sản ứng dụng công nghệ
cao tại Tân Duyệt (Đầm Dơi); đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng phục vụ nuôi tôm
thâm canh và bán thâm canh tập trung tại Phong Điền (huyện Trần Văn Thời); xây
dựng hạ tầng vùng nuôi tôm tập trung tại Tân Dân (Đầm Dơi)…
_ Tuy đã đạt được nhiều kết quả nhưng nhìn một cách tổng thể, sản xuất nông nghiệp
trên địa bàn tỉnh vẫn còn manh mún, nhỏ lẻ, phụ thuộc nhiều vào thời tiết; chưa hình
thành nhiều vùng sản xuất chuyên canh với quy mô lớn… Trong khi đó, BÐKH diễn
biến phức tạp, khó lường, thiên tai ngày càng khắc nghiệt, mức độ ảnh hưởng ngày
càng lớn. Từ đó, sản xuất nông nghiệp sẽ là lĩnh vực thường xuyên bị tác động bởi
BÐKH, hạn hán, xâm nhập mặn, ô nhiễm môi trường nước,…
Nuôi tôm theo công nghệ mới giúp tăng giá trị thu nhập. Ảnh: K.V.
Phòng chống sạt lở, lụt, bão: lOMoAR cPSD| 58507440
_ Sạt lở là mối nguy lớn nhất ở Cà Mau, đặc biệt trong bối cảnh biến đổi khí hậu.
Tỉnh đã đề xuất các biện pháp như xây dựng đê biển, trồng rừng phòng hộ, và chủ
động tích trữ nguồn nước ngọt để ứng phó với tình trạng này.
_ Các dự án như: Xây dựng kè tạo bãi khôi phục đai rừng phòng hộ biển Tây và kè
tạo bãi khôi phục đai rừng phòng hộ biển Đông; dự án đầu tư xây dựng kè chống sạt
lở ven sông thành phố Cà Mau đoạn từ cầu Phụng Hiệp đến cống Cà Mau; xây dựng
bờ kè chống sạt lở khu dân cư thị trấn Năm Căn (huyện Năm Căn); xây dựng khu
neo đậu tránh trú bão cho tàu cá và bến cá Hòn Khoai (đảo Hòn Khoai); hồ chứa
nước ngọt trên đảo Hòn Chuối;...
Trồng rừng ngập mặn để phòng chống lụt bão. Ảnh: Google
Hợp tác quốc tế và khu vực:
Tìm kiếm hợp tác trong khu vực và quốc tế để chia sẻ kinh nghiệm và tài trợ cho các
dự án ứng phó với BĐKH.
Đại biểu tham dự hội thảo thúc đẩy ứng phó với BĐKH tỉnh Cà Mau. Ảnh: Google
Sử dụng nguồn năng lượng sạch: lOMoAR cPSD| 58507440
Để giảm thiểu việc sử dụng năng lượng hóa thạch (than đá, hóa thạch) một trong
những nguyên nhân chính gây ra BĐKH, tỉnh Cà Mau tập trung phát triển năng lượng tái tạo:
_ Năng lượng điện gió: với 03 mặt giáp biển, chiều dài đường bờ biển trên 254 km,
điều kiện tốc độ gió biển ven bờ trung bình từ 6,3 - 7m/s có nhiều tiềm năng, lợi thế
rất lớn để phát triển năng lượng gió ven bờ, tổng tiềm năng ước đạt trên 12.000 MW.
Tuy tiềm năng về năng lượng gió của tỉnh Cà Mau rất lớn nhưng bên cạnh những kết
quả đạt được việc phát triển các dự án điện gió trên địa bàn tỉnh Cà Mau vẫn còn đối
mặt với khó khăn như: Các công trình lưới điện để phục vụ giải phóng công suất cho
các dự án điện gió do ngành điện làm chủ đầu tư hiện đang chậm tiến độ theo quy
hoạch. Một phần nguyên nhân là do thiếu nguồn vốn đầu tư, khó khăn trong công
tác đền bù giải phóng mặt bằng, điều chỉnh hồ sơ kỹ thuật của dự án,... ảnh hưởng
đến tiến độ đấu nối các dự án điện gió.
_ Năng lượng điện mặt trời: Cà Mau có năng lượng mặt trời khá lớn với số giờ nắng
trung bình cả năm trong khoảng 1800 đến 2100 giờ nên rất thuận lợi để phát triển.
Tuy Cà Mau hiện chưa có dự án điện mặt trời được đưa vào vận hành, nhưng các
năm gần đây trên địa bàn tỉnh có 1.221 khách hàng lắp đặt hệ thống điện mặt trời
mái nhà với tổng công suất 111.606 kWp. Hiện tỉnh đang đề suất một vài dự án trình
lên bộ liên quan để phê duyệt.
_ Năng lượng điện sinh khối: với ngành nông nghiệp là mũi nhọn, tỉnh có nguồn tài
nguyên hữu cơ dồi dào để phát triển. Hiện có 02 dự án tổng công suất 48MW: 01 dự
án 24MW; 01 dự án 24MW đang đề xuất chủ trương đầu tư.
Tuyên truyền về chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu, quản lý tài nguyên,
bảo vệ môi trường (BVMT):
_ Tỉnh Cà Mau chú trọng nâng cao nhận thức về BĐKH, BVMT và phòng, chống,
quản lý rủi ro về thiên tai, năng lực ứng phó thiên tai cho đội ngũ làm công tác
BĐKH và BVMT, phòng, chống thiên tai, cán bộ chính quyền cơ sở và người dân
vùng thường xuyên chịu tác động của thiên tai do BĐKH gây ra, góp phần xây dựng
cộng đồng an toàn trước thiên tai, thích ứng với BĐKH; giảm đến mức thấp nhất
thiệt hại về người, tài sản do thiên tai gây ra.
_ Với tinh thần sống chung với BĐKH. Người dân tỉnh Cà Mau nâng cao kiến thức
về giải pháp phòng chống BĐKH và thường xuyên, liên tục cập nhật thông tin về
tình hình thay đổi của tự nhiên để kịp thời ứng phó. Đoàn kết vượt qua khó khăn.
Nâng cao ý thức về bảo vệ môi trường cho người dân. lOMoAR cPSD| 58507440
Người dân tham dự tập huấn đi thực tế hiện trường rác thải nhựa làm ô nhiễm môi trường tại địa phương. Ảnh: Google
IV. Kết luận – Kiến nghị:
Dựa vào những thuận lợi và khó khăn của các chủ trương/ chính sách của tỉnh Cà
Mau, nhóm có kết luận và kiến nghị về 2 giải pháp khả thi có thể thực hiện trong
khả năng điều kiện kinh tế - xã hội thực tiễn của địa phương:
_ Quy hoạch hệ thống thủy lợi: tỉnh đã đầu tư gần 18 tỷ đồng để đẩy nhanh tiến độ
nạo vét kinh mương, sửa chữa, lắp đặt trạm bơm để điều tiết nước phục vụ nhu cầu
sinh hoạt của người dân, tỉnh Cà Mau cũng đang thông qua đề án quy hoạch chi tiết
nhằm hoàn thiện hệ thống thuỷ lợi, thuỷ nông nội đồng định hướng tới năm 2020.
Triển khai xây dựng hệ thống trạm quan trắc khí tượng thủy văn trên địa bàn theo
công nghệ hiện đại, có độ chính xác cao nhằm cung cấp thông tin, dữ liệu về khí
tượng thủy văn, phục vụ cho việc dự báo, cảnh báo sớm các điều kiện khí hậu ngày
càng cực đoan. Tăng cường cung cấp thông tin khí tượng thủy văn và biến đổi khí
hậu đến các cơ quan, đơn vị sử dụng thông tin khí tượng, thủy văn, biến đổi khí hậu
trong các hoạt động phát triển kinh tế-xã hội, giáo dục, an ninh, quốc phòng; đồng
thời, hướng dẫn tiếp cận thông tin khí hậu và dự báo khí hậu cho người dân nhằm
thích ứng hiệu quả với biến đổi khí hậu.
* Kết luận: Giải pháp có thuận lợi chiếm ưu thế hơn hẳn bất lợi vì vậy đây là giải
pháp rất cần cho tỉnh Cà Mau. Bất lợi phải đối mặt là chi phí khá cao tuy nhiên tỉnh
đang thông qua và triển khai xây dựng chứng tỏ đây hoàn toàn là giải pháp có thể
thực hiện được trong khả năng kinh tế - xã hội thực tiễn của tỉnh, nhằm đảm bảo an
toàn và ngăn chặn, xử lý kịp thời các diễn biến bất lợi do biến đổi khí hậu gây ra.
* Kiến nghị: Tỉnh nên có các chuyên gia chuyên về quan trắc và hiểu biết về hệ
thống để theo dõi và nắm rõ tình hình kịp thời thông báo cho người dân. Đồng thời, lOMoAR cPSD| 58507440
tỉnh nên thường xuyên bảo trì và theo dõi độ chính xác của hệ thống nhằm cung cấp
những thông tin chính xác nhất đến người dân để kịp thời ứng phó.
_ Tuyên truyền về chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu, quản lý tài nguyên, bảo
vệ môi trường (BVMT): tỉnh Cà Mau chú trọng nâng cao nhận thức về BĐKH,
BVMT và phòng, chống, quản lý rủi ro về thiên tai, năng lực ứng phó thiên tai, góp
phần xây dựng cộng đồng an toàn trước thiên tai, thích ứng với BĐKH; giảm đến
mức thấp nhất thiệt hại về người, tài sản do thiên tai gây ra. Với tinh thần sống chung
với BĐKH. Người dân tỉnh Cà Mau nâng cao kiến thức về giải pháp phòng chống
BĐKH và thường xuyên, liên tục cập nhật thông tin về tình hình thay đổi của tự
nhiên để kịp thời ứng phó. Đoàn kết vượt qua khó khăn. Nâng cao ý thức về bảo vệ
môi trường cho người dân.
* Kết luận: Đây là giải pháp không hề đòi hỏi nhiều chi phí hay quá khó để thực
hiện, mỗi cá thể cùng nhau góp sức để ứng phó với biến đổi khí hậu. Chỉ cần có ý
thức của mỗi cá nhân là giải pháp này hoàn toàn khả thi để thực hiện.
* Kiến nghị: Các cán bộ cần thực hiện công tác tuyên truyền và hướng dẫn tận
tình đến người dân để đảm bảo ai cũng có thể thực hiện. Đồng thời, người dân cần
nâng cao nhận thức và kiến thức về tầm quan trọng của biến đổi khí hậu, chấp hành
và thực hiện nghiêm chỉnh các cách phòng chống rủi ro và biết cách ứng phó nếu có
thiên tai xảy ra nhằm giảm thiểu sự thiệt hại xuống mức thấp nhất có thể.
Tài liệu tham khảo:
* Thực trạng và giải pháp ứng phó biến đổi khí hậu trên địa bàn tỉnh Cà Mau:
https://bdvtu.camau.dcs.vn/dan-van-chinh-quyen/thuc-trang-va-giai-phap-ung-
pho-bien-doi-khi-hau-tren-dia-ban-tinh-ca-mau-105647
* Cà Mau đang chịu tác động của biến đổi khí hậu gay gắt nhất:
https://baocamau.vn/ca-mau-dang-chiu-tac-dong-cua-bien-doi-khi-hau-gay-gat- nhat-a117.html
* Tác động của biến đổi khí hậu đối với du lịch tỉnh Cà Mau:
https://camautourism.vn/bai-viet/tac-dong-cua-bien-doi-khi-hau-doi-voi-du- lich-tinh-ca-mau-343.html
* Sống chung với biến đổi khí hậu: https://baocamau.vn/song-chung-voi-bien-doi-
khi-hau-a4909.html * Cà Mau ứng phó với biến đổi khí hậu: lOMoAR cPSD| 58507440
https://moitruong.net.vn/ca-mau-ung-pho-voi-bien-doi-khi-hau-60773.html
* Cà Mau đưa ra kế hoạch hành động ứng phó với biến đổi khí hậu:
https://baotainguyenmoitruong.vn/ca-mau-dua-ra-ke-hoach-hanh-dong-ung-
pho-voi-bien-doi-khi-hau-307667.html * Ứng phó hạn và xâm nhập
mặn: https://baocamau.vn/ung-pho-han-va-xam-nhap-man-
a3609.html * Cổng Thông Tin Điện Tử Tỉnh Cà Mau: www.camau.gov.vn