Cảm nhận tác phẩm Hồn Trương Ba, da hàng thịt của Lưu Quang Vũ | Văn mẫu lớp 12
Cảm nhận Hồn Trương Ba, da hàng thịt của Lưu Quang Vũ gồm 9 bài văn mẫu siêu hay kèm theo gợi ý cách viết chi tiết. Qua cảm nhận Hồn Trương Ba da hàng thịt các bạn học sinh có thể lựa chọn cho mình một cách tiếp cận, một giọng điệu văn thích hợp, để sau đó nó trở thành kiến thức tâm đắc của chính mình.
Preview text:
Văn mẫu lớp 12: Cảm nhận tác phẩm Hồn Trương Ba, da hàng thịt
Dàn ý cảm nhận Hồn Trương Ba, da hàng thịt Dàn ý số 1 1. Mở Bài
● Có thể nói khao khát được là chính mình đã được thể hiện trong rất nhiều tác
phẩm nghệ thuật, đó chính là cái “tôi” cá nhân đầy mạnh mẽ.
● Một trong những tác phẩm thể hiện rõ nhất khao khát này đó chính là vở kịch
có tên Hồn Trương Ba, da hàng thịt do nhà soạn kịch tài ba Lưu Quang Vũ chắp bút. 2. Thân Bài
* Tác giả, tác phẩm:
- Lưu Quang Vũ (1948-1988), quê gốc ở Đà Nẵng, nhưng sinh sống, học tập và làm
việc ở Hà Nội, từng tham gia quân đội trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ (1960- 1970).
- Ông là nhà viết kịch có nhiều đóng góp đặc sắc, với hơn 50 tác phẩm kịch trong
vòng 10 năm trời sáng tác và hầu như chúng đều được công chiếu, dàn dựng trên toàn quốc.
- Hồn Trương Ba, da hàng thịt là vở kịch có cốt truyện xuất xứ từ dân gian, ra đời năm
1981, mãi đến năm 1984 mới được công bố, và ngay lập tức đã được độc giả đón nhận
nồng hậu. Đoạn trích trong chương trình học nằm ở cảnh thứ 7 và trong phần kết của vở kịch.
* Bi kịch bị tha hóa của hồn Trương Ba:
- Trong cuộc độc thoại nội tâm:
● Ông tự nhận ra mình bắt đầu ham uống rượu, ăn thịt, hững hờ với đánh cờ.
Văn mẫu lớp 12: Cảm nhận tác phẩm Hồn Trương Ba, da hàng thịt
● Ông hoang mang, bối rối và sợ hãi, khao khát được rời khỏi cái xác thô kệch dù chỉ một chốc lát.
- Trong cuộc đối thoại với xác:
● Xác đã dùng những lý lẽ hết sức sắc bén, lươn lẹo, giọng điệu mỉa mai để vạch
trần sự tha hóa của hồn Trương Ba.
● Việc khao khát khi ở bên cạnh vợ anh hàng thịt, thích ăn thịt, rồi húp cả tiết canh,…
● Sức mạnh của xác đã giúp Trương Ba đánh thằng con trai bật máu mồm, giúp ông cày xới khu vườn.
● Cũng nhờ có xác mà Trương Ba được gần gũi người thân, nhìn ngắm bầu trời,…
→ Hồn và xác tuy hai mà một, đều thống nhất trong một cuộc chơi, hồn cứ việc tha
hóa, rồi đổ tội cho xác để được thanh thản, ngược lại xác phải được “chiều chuộng”
những ham muốn tầm thường.
Bản thân Trương Ba tuy tức giận, liên tục chỉ trích xác ti tiện, là “xác thịt âm u”
không có cảm xúc, tri giác, lại còn lươn lẹo nhưng cuối cùng ông vẫn bị đuối lý bởi
xác nói đúng, ông đang bị tha hóa. Điều đó khiến ông tuyệt vọng.
* Bi kịch bị chối bỏ: ● Bà vợ đòi bỏ đi
● Đứa cháu gái không thừa nhận ông nội, cho rằng ông là kẻ đồ tể, cục súc đang
phá hoại khu vườn của ông nội nó.
● Cô con dâu tuy thấu hiểu, nhưng cuối cùng cũng bộc bạch những sự thay đổi,
lệch lạc của hồn Trương Ba. Điều này làm ông hoàn toàn nhận ra sự tha hóa của mình.
* Giải quyết xung đột kịch
● Trương Ba quyết tâm trả lại xác cho anh hàng thị
● Xin cho cu Tị được sống lại, còn mình thì xin được chết hẳn.
Văn mẫu lớp 12: Cảm nhận tác phẩm Hồn Trương Ba, da hàng thịt
● Đó là những quyết định rất khó khăn của Trương Ba, nhưng không còn cách
giải quyết nào khác tốt đẹp hơn nữa. Ông không thể sống trong một đằng, ngoài một nẻo.
* Ý nghĩa đoạn kết:
● Đoạn kết là kết thúc có hậu cho một vở bi kịch lạc quan.
● Trương Ba đã trở lại làm chính mình, tuy không còn trên nhân thế nhưng ông
đã trở thành bất tử trong lòng người thân, lấy lại được toàn vẹn những tình cảm
trước đây ông đánh mất, trở nên thanh thản, cao khiết trở lại. 3. Kết Bài
● Toàn bộ vở kịch của Lưu Quang Vũ cuối cùng kết lại ở thông điệp: Dù cuộc
đời nhiều cám dỗ nhưng con người vẫn luôn phấn đấu để giữ được tâm hồn
nguyên vẹn , trong sạch, thẳng thắn, luôn cố gắng để được làm chính mình.
● Những con người đã khuất hãy là một bản tình ca để tuổi trẻ hôm nay mãi nhớ
về, mãi ngân nga từ đó gieo niềm tin cho cuộc đời. Sống có nhiều cách sống,
trong đó có cách dù thân xác đã trở về cát bụi nhưng tâm hồn vẫn mãi còn bất
tử với những ấn tượng và kỷ niệm đẹp nhất trong lòng người ở lại. Dàn ý số 2 a) Mở bài
- Giới thiệu về tác giả Lưu Quang Vũ (một số nét chính về tiểu sử, các tác phẩm tiêu biểu…)
- Giới thiệu về vở kịch Hồn Trương Ba, da hàng thịt (hoàn cảnh ra đời, tóm tắt vở
kịch, khái quát giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật…) b) Thân bài
* Cuộc đối thoại giữa hồn Trương Ba và xác anh hàng thịt - Hồn Trương Ba:
Văn mẫu lớp 12: Cảm nhận tác phẩm Hồn Trương Ba, da hàng thịt
● Cho rằng mình vẫn có một đời sống nguyên vẹn, trong sạch, thẳng thắn
● Xem xác chỉ là cái vỏ bên ngoài, âm u, đui mù, không có ý nghĩa gì hết, không
có tư tưởng, không có cảm xúc, nếu có thì chỉ là những thứ thấp kém. Hồn
Trương Ba phủ nhận vai trò của xác anh hàng thịt
● Thái độ: từ quả quyết, mạnh mẽ sang ấp úng, bịt tai lại, tuyệt vọng - Xác anh hàng thịt:
● Cho rằng hồn Trương Ba không thể tách khỏi xác anh hàng thịt, mọi việc làm,
hành động của hồn Trương Ba đều chịu sự chi phối của xác anh hàng thịt
● Thái độ: từ giễu cợt sang quả quyết, mạnh mẽ, lấn át và cuối cùng thắng thế
- Kết quả: phần thắng thuộc về xác anh hàng thịt
=> Cuộc đấu tranh giữa phần con và phần người, giữa đạo đức và tội lỗi, giữa khát vọng và dục vọng
* Cuộc đối thoại giữa hồn Trương Ba và những người thân trong gia đình
- Hồn Trương Ba: cho rằng mình vẫn có một đời sống riêng, nguyên vẹn, trong sạch và thẳng thắn
- Những người thân trong gia đình:
● Vợ Trương Ba: đau đớn, khóc lóc, nhận ra Trương Ba không còn là Trương Ba
của ngày xưa, “ông đâu còn là ông”
● Cháu gái: giận dữ, quyết liệt, phản đối nhất mực, cho rằng ông mình đã chết mà
thay vào đó là một Trương ba vô cùng vụng về, thô lỗ, phũ phàng
● Con dâu: cảm thông, chia sẻ và yêu thương với ông nhưng vẫn thấy không còn
nhận ra Trương Ba của trước đây nữa
-> Mỗi người trong gia đình ở một vị trí, một thái độ khác nhau nhưng đều có điểm
chung là thấy Trương Ba đã thay đổi, không còn nguyên vẹn, trong sạch, thẳng thắn
- Kết quả: Trương Ba vỡ lẽ, nhận ra sự thay đổi của bản thân và sự lấn át của phần xác
đối với phần hồn trong ông
Văn mẫu lớp 12: Cảm nhận tác phẩm Hồn Trương Ba, da hàng thịt
=> Mâu thuẫn kịch lên đến đỉnh điểm
* Cuộc đối thoại giữa Trương Ba với Đế Thích và quyết định cuối cùng của hồn Trương Ba
- Sự giác ngộ về ý thức:
● Không được bên trong một đằng, bên ngoài một nẻo được. Tôi muốn được là tôi toàn vẹn
● Ông chỉ nghĩ đơn giản là cho tôi sống nhưng sống như thế nào thì ông chẳng cần biết
● Không thể sống với bất cứ giá nào đưuọc. Có những cái giá quá đắt, không thể
trả được… tâm hồn tôi lại trở lại thanh thản, trong sáng như xưa.
-> Con người sống cần có sự hài hào giữa thể xác và tâm hồn, cần được sống là chính
mình và cần phải sống có ý nghĩa,.
- Hành động mang tính bước ngoặt của Trương Ba:
● Trả lại xác cho anh hàng thịt còn Trương Ba sẽ chết
● Phép thử của Đế Thích (Trương Ba nhập vào xác cu Tị): Trương Ba đã để cho
cu Tị sống còn mình thì chết
-> Một quyết định đầy khó khăn nhưng hết sức đúng đắn của Trương Ba
- Cách kết thúc vở kịch: Đoạn kết có ý nghĩa rất to lớn nó có tác dụng thúc đẩy ý chí
nhận thức của con người về cách sống để tránh làm cho tâm hồn của mình bị tổn
thương, không hoán đổi thân xác và sống nhờ vào thân xác của người khác.Được sống
làm người quý giá thật nhưng được sống đúng mình, sống trọn vẹn những giá trị mình
vốn có và theo đuổi còn quý giá hơn. c) Kết bài
- Khái quát giá trị nội dung và nghệ thuật của đoạn trích nói riêng và vở kịch nói chung
Văn mẫu lớp 12: Cảm nhận tác phẩm Hồn Trương Ba, da hàng thịt
- Bài học cho bản thân: phải sống là chính mình, không được chạy theo những nhu cầu
vật chất tầm thường…
Cảm nhận tác phẩm Hồn Trương Ba da hàng thịt - Mẫu 1
Nhắc đến Lưu Quang Vũ là nhắc đến một nhà soạn kịch tài hoa, một nhà thơ, nhà văn
tiêu biểu cho văn học hiện đại Việt Nam. Tài năng bao trùm trên các lĩnh vực văn
chương nghệ thuật, và trong mỗi lĩnh vực, Lưu Quang Vũ lại để lại những dấu ấn đặc
biệt, để lại những thành tựu trải dài suốt hàng thế kỉ.
Trong đó, Lưu Quang Vũ đặc biệt được ghi nhận ở mảng viết kịch và “Hồn Trương
Ba, da hàng thịt” được xem là một trong những vở kịch thành công nhất của Vũ.
Chính vì thế mà nhà phê bình Ngô Thảo đã từng nói: “Bóng rợp tài năng của Lưu
Quang Vũ đã trùm lên che mát cả một vùng sân khấu rộng lớn theo chiều dài đất nước trong một thập niên”.
“Hồn Trương Ba, da hàng thịt” là vở kịch viết về cuộc xung đột căng thẳng giữa Hồn
và Xác mà Lưu Quang Vũ đã mượn cốt truyện dân gian để xây dựng nên. Trương Ba
là một người hiền lành, chăm chỉ, có học thức lại giỏi đánh cờ nhưng lại chết một cách
vô lí. Cái chết của Trương Ba chính do bởi sự vô tâm, tắc trách nơi Nam Tào. Sau đó,
để sửa sai, Nam Tào và Đế Thích cho hồn Trương Ba sống lại là nhập vào xác hàng thịt vừa mới chết.
Nhưng không ngờ sự sửa chữa ấy lại dẫn tới một sai lầm trầm trọng hơn, Trương Ba
rơi vào hẳn đời bi kịch khi phải sống trong xác hàng thịt – một con người hoàn toàn
đối lập với mình. Sau cùng, Trương Ba đã lựa chọn cái chết, trả lại thân xác vay mượn
cho Hàng Thịt bởi vì ông muốn “tôi muốn được là tôi của toàn vẹn” bởi “sống thế này,
còn khổ hơn là cái chết”.
Và từ đó, vĩnh viễn “không còn cái vật quái gở mang tên “Hồn Trương Ba, da hàng
thịt” nữa”. Qua đó, vở kịch đã mang đến một thông điệp to lớn: được sống làm người
là quý giá thật, nhưng càng quý giá hơn khi được sống là chính mình, theo đuổi những
Văn mẫu lớp 12: Cảm nhận tác phẩm Hồn Trương Ba, da hàng thịt
giá trị mình mong muốn, sống một cách tự nhiên với sự hài hòa giữa tâm hồn và thể xác.
Với cốt truyện như trên, trích kịch xoay cuộc đối thoại nảy lửa giữa hồn và xác.
Nguyên nhân xuất phát từ việc Trương Ba phải chịu sự lấn át của thể xác thô lỗ, chiều
theo những nhu cầu tầm thường, dung tục mà khiến tâm hồn thanh cao bị nhiễm độc,
tha hóa. Hàng thịt bây giờ là cái bình để chứa đựng linh hồn Trương Ba, hàng thịt đòi
hỏi những nhu cầu ăn uống rượu thịt, tiết canh, cổ hũ, khấu đuôi…và cả đời sống vợ
chồng mà Trương Ba cho là thô phàm, thấp kém.
Trong khi Trương Ba càng cố gắng chối bỏ, đề cao sự nguyên vẹn, trong sạch, thẳng
thắn thì hàng thịt lại càng khinh khi, phỉ nhổ: “Nực cười thật! Khi ông phải tồn tại nhờ
tôi, chiều theo những đòi hỏi của tôi, mà còn nhận là nguyên vẹn, trong sạch, thẳng
thắn!” Qua đó, Lưu Quang Vũ đã gửi đến cho người đọc những triết lí nhân sinh quý
giá hai tấn bi kịch của cuộc đời Trương Ba.
Bi kịch thứ nhất của Trương Ba là bi kịch sống, sống gửi, không được là chính mình.
Nghịch cảnh trớ trêu, sự hoán đổi bất ngờ đã xáo trộn hiện thực. Trích kịch mở đầu
với những lời kêu gào thống thiết: “Không! Không! Tôi không muốn sống như thế này
mãi!” Trương Ba đang độc thoại trước cảnh bế tắc. u uẩn không lối thoát của hiện tại.
Thân xác kềnh càng, bản tính cục cằn thô lỗ của hàng thịt đang dần dần lấn át đi tâm
hồn nhân hậu, thanh cao của chính ông.
Đau khổ, quẫn bách, dày vò không ngờ lại trở thành cuộc đời của Trương Ba. Sự hoán
đổi quá chênh lệch, linh hồn thanh cao gửi vào xác thân phàm tục đã khiến cho ông
muốn bứt mình ra khỏi hiện tại dù chỉ là trong khoảnh khắc: “Nếu cái hồn của ta có
hình thù riêng nhỏ, để nó được tách khỏi cái xác này, dù chỉ là một lát!”
Trong chán nản tuyệt vọng, sự khát khao tách bạch trở nên tha thiết hơn bao giờ hết,
tiếng kêu gào thống thiết kia chính là lời cầu cứu của một linh hồn khát khao được
nguyên vẹn là mình. Và cũng trong giây phút đó, Hồn và Xác đã được tách ra, cuộc
hội thoại giữa Hồn Trương Ba và Xác hàng thịt được bắt đầu.
Văn mẫu lớp 12: Cảm nhận tác phẩm Hồn Trương Ba, da hàng thịt
Ta thấy trong cuộc đối thoại đặc biệt đó, Hồn Trương Ba đã bị nhạo báng, thách thức
và đôi lần đuối lí trước lời nói hùng hồn của Xác hàng thịt. Lời nói của Hồn Trương
Ba vô cùng ít ỏi và tất cả đều xoay quanh việc bảo vệ sự trong sạch của chính mình,
đề cao tâm hồn cao thượng, lối sống nhân hậu, thanh cao và lên án xác thân hàng thịt
đã làm ông dơ bẩn, tha hóa. Xác trước những buộc tội đó không hề đuối lí mà ngược
lại, còn ung dung, ngạo mạn thách thức linh hồn.
Trước lời khinh miệt thân xác vô hồn, đui mù “mày chỉ là xác thịt âm u đui mù…”,
hàng thịt đã nghiễm nhiên đáp lại: “Chính vì âm u đui mù mà tôi có sức mạnh ghê
gớm, lắm khi át cả linh hồn cao khiết của ông đấy!” Ta thấy, mỗi lời hàng thịt nói ra
đều buộc Trương Ba phải thừa nhận có sự tồn tại của thể xác, hơn nữa, ông đang bị
thể xác mà mình khinh khi, xem thường kia trói buộc.
Hồn im lặng và đau đớn thừa nhận sự thắng thế của Xác, nhiều lần phải bất lực đáp lại:
“Im đi”, “Ta… ta… đã bảo mày im đi!”, “Ta không muốn nghe mày nữa!”,… Trong
suốt cuộc đối thoại, Xác hàng thịt lần lượt kể lại những hành động, những việc làm,
những thói quen nhuốm màu phàm tục như “Khi ông đứng cạnh vợ tôi, tay chân run
rẩy, hơi thở nóng rực, cổ nghẹn lại…”, “ông có nhớ hôm ông tát thằng con ông tóe
máu mồm máu mũi không?” để cuối cùng khẳng định một điều chắc nịch với Hồn
Trương Ba: “Nhưng tôi là cái hoàn cảnh mà ông buộc phải quy phục!”.
Bên cạnh đó, Xác hàng thịt còn lần lượt kể lể về những lí lẽ vô cùng thuyết phục như
“những vị lắm chữ nhiều sách như các ông là hay vin vào cớ tâm hồn là quý, khuyên
con người ta sống vì phần hồn, để rồi bỏ bê thân xác họ mãi khổ sở, nhếch nhác”, kể
về những “trò chơi tâm hồn” mà mình đã nhân nhượng với Trương Ba. Cuộc đối thoại
đến hồi kết, hồn Trương Ba cam cảnh thua cuộc và phải quay về với xác hàng thịt.
Qua tấn bi kịch sống nhờ sống gửi này, chúng ta thấy hình tượng Hồn Trương Ba và
Xác hàng thịt chính là ẩn dụ cho hai lối sống đối lập, một bên đại diện cho sự thanh
cao, nhân hậu, khát vọng sống cao khiết, một bên là sự tầm thường, dung tục. Đó đồng
thời cũng là sự đấu tranh, đối thoại gay gắt trong một con người. Khi con người sống
Văn mẫu lớp 12: Cảm nhận tác phẩm Hồn Trương Ba, da hàng thịt
trong thể xác tầm thường dung tục thì ắt sẽ bị nó ngự trị. Ngược lại, nếu chỉ một mực
chăm chút linh hồn mà xem thường thể xác thì thể xác cũng nhếch nhác, tầm thường.
Bi kịch thứ hai của Trương Ba là bi kịch bị người thân cự tuyệt. Có thể nói, đây mới là
tấn bi kịch đau đớn nhất, sâu sắc nhất của Trương Ba. Ông tuyệt vọng, khổ đau không
chỉ bởi sự thay đổi ngỡ ngàng đến không thể nhận ra của chính mình mà còn bởi sự xa
lánh, rời bỏ của người thân. Khoảng cách gia đình, những vết rạn nứt đã mơ hồ xuất hiện.
Từng nhớ, trong dòng văn học hiện thực phê phán Việt Nam, từng có một Chí Phèo bị
người thân bỏ rơi từ lúc nhỏ, bị Thị Nở ngoe nguẩy cự tuyệt trên con đường hoàn
lương để rồi đi vào một hướng giải thoát mang tính chất đánh đổi: đó là mạng sống, là
cái chết. Hoàn cảnh Trương Ba cũng tương tự khi vợ, khi cháu và khi cả con dâu lần
lượt rời xa ông. Làm sao Trương Ba có thể thanh minh cho hoàn cảnh hiện tại của
chính mình? Làm sao ông có thể giải quyết sự mâu thuẫn giữa hồn và xác đang ngự trị?
Tình thân bị đặt vào giữa bi kịch nghiệt ngã, càng đẩy Trương Ba rơi sâu hơn vào bế
tắc của chính mình. Người vợ mà ông hết mực yêu thương cũng không hiểu được ông:
“Ông bây giờ còn biết đến ai nữa!”, đòi bỏ ông ra đi “để ông được thảnh thơi… với cô
vợ người hàng thịt”, “Ông đâu còn là ông, đâu còn là ông Trương Ba làm vườn ngày
xưa”… Mỗi lời nói ra của người vợ như một vết cắt, cắt sâu vào nỗi đau của Trương
Ba. Ngay cả đứa cháu ông – Gái cũng đã lên tiếng khước từ, phủ nhận “Tôi không
phải là cháu của ông!”
Chính lời nói của đứa trẻ ngây thơ, vô tội đã cáo buộc đanh thép “bàn tay giết lợn của
ông làm gãy tiệt cái chồi non, chân ông to bè như cái xẻng, giẫm lên nát cả cây sâm
quý mới ươm”, “ông làm gãy cả nan, rách cả giấy, hỏng cả cái diều đẹp mà cu Tị rất
quý”…Nó xua đuổi ông như đuổi một tên hung thần, một tên ác quỷ, nó gọi ông bằng
những danh xưng xấu xa, bằng lão đồ tể.
Cuối cùng, đến cả chị con dâu – người mà ông tin tưởng nhất cũng đã tỏ ra nghi ngờ:
“mỗi ngày con thấy thầy một đổi khác dần, mất mát dần, tất cả cứ như lệch lạc, nhòa
mờ dần đi, đến nỗi có lúc chính con cũng không nhận ra thầy nữa”. Chị vẫn tự nhủ
Văn mẫu lớp 12: Cảm nhận tác phẩm Hồn Trương Ba, da hàng thịt
mình phải kính trọng, phải yêu thương, phải cảm thông cho người bố chồng bất hạnh
nhưng hiện thực giờ đây là cửa nhà tan hoang, là nỗi đau khổ của từng người từng
người một “nhưng thầy ơi, làm sao, làm sao giữ được thầy ở lại, hiền hậu, vui vẻ, tốt
lành như thầy của chúng con xưa kia?”
Bây giờ đây, Trương Ba hoàn toàn tuyệt vọng, ông không còn chút niềm tin nào để
bấu víu, không còn thiết tha gì một mạng sống đã làm khổ chính mình, hành hạ người
thân. Bi kịch nhường ấy là quá đủ. Nỗi đau này phải tiếp tục cho đến bao giờ, Trương
Ba “mặt lặng ngắt như tảng đá”, từ chối bỏ, nghi ngờ, chịu ép vế nay đã phải hoàn
toàn thừa nhận sự thắng thế của thân xác. Bi kịch bị người thân cự tuyệt đã giúp ông
có những suy nghĩ dứt khoát, những hành động quyết liệt nhất để tìm ra con đường tự
cứu lấy mình. Cuối cùng, ông đã xin với Đế Thích cái chết bởi “không thể bên trong
một đằng, bên ngoài một nẻo được”.
Sở dĩ Trương Ba từ chối cơ hội cuối cùng mà Đế Thích ban cho, đó là nhập hồn vào
xác Cu Tị vừa mới chết là vì ông không muốn một lần nào nữa xảy ra bi kịch oái oăm
tương tự. Làm có thể sống một cách bình thường, làm sao có thể dung hòa sự khi bên
ngoài và bên trong hoàn toàn trái ngược?
Tâm hồn của Trương Ba là một tâm hồn hoàn toàn khác so với thân xác đang trú ngụ
kia. Sẽ chẳng có một lối thoát, một cứu cánh nào vẹn toàn cả “trẻ con phải ra trẻ con,
người lớn phải ra người lớn”. Đế Thích quan niệm cuộc sống khác ông, sống chỉ đơn
giản là không chết, chẳng cần phải vẹn toàn, phải ý nghĩa, phải như mong muốn gì cả
“tôi đâu có được sống theo những điều tôi nghĩ bên trong”, “dưới đất, trên trời đều thế cả, nữa là ông”.
Cái chết của Trương Ba chính là cuộc hồi sinh ngắn ngủi trong lòng những người thân,
khi người chồng, người ông, người cha kính yêu, hiền lành khi xưa đã quay trở về. Từ
bỏ cuộc sống giả tạo, mệt mỏi, Hồn Trương Ba quay về với nếp nhà hiền hậu ban đầu,
với cuộc sống của chính mình, với bậc cửa ở nhà, với ánh lửa, với cầu ao, với cơi trầu, con ao…
Văn mẫu lớp 12: Cảm nhận tác phẩm Hồn Trương Ba, da hàng thịt
Trương Ba đã nói một câu hết sức bình thường giản dị nhưng lại vô cùng thấm thía
cảm động: “Không phải mượn thân ai cả, tôi vẫn ở đây, trong vườn cây nhà ta, trong
những điều tốt lành của cuộc đời, trong mỗi trái cây cái Gái nâng niu…”
Vở kịch “Hồn Trương Ba, da hàng thịt” có nhiều đặc điểm nghệ thuật nổi trội và đã
gặt hái thành công rực rỡ ở những buổi công diễn sân khấu kịch. Từ cốt truyện dân
gian, Lưu Quang Vũ đã lồng ghép vào triết lí nhân sinh quý giá về cuộc sống, cách
sống của mỗi con người. Đặc biệt, nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật chân thực, xúc
động và gay cấn qua các màn độc thoại, đối thoại đã tạo nên chiều sâu tư tưởng cho tác phẩm.
Tóm lại, thông qua trích kịch “Hồn Trương Ba, da hàng thịt”, Lưu Quang Vũ đã khắc
họa một cuộc đối thoại sinh động giữa Hồn và Xác để từ đó đi đến kết luận về một
cuộc sống thực sự có ý nghĩa, một cuộc sống thể xác và tâm hồn để tìm sự sự dung
hòa hợp lí. Và trong bất kì hoàn cảnh nào, con người phải biết đấu tranh vươn lên
những giá trị chân thiện mỹ, biết tự hoàn thiện bản thân trên mọi phương diện chính là
thông điệp nhân sinh quý giá mà vở kịch mang lại.
Cảm nhận Hồn Trương Ba, da hàng thịt - Mẫu 2
Trong cuộc đời của mỗi con người chúng ta, khao khát được là chính mình là khao
khát thiêng liêng và đáng trân trọng nhất. Có một ai đó đã nói rằng “Tại sao tôi phải
sống cuộc đời của người khác và tại sao tôi lại để người khác sống cuộc đời của tôi,
tôi muốn được là chính tôi, dù hạnh phúc hay khổ đau thì đó chính là điều mà tôi đã
lựa chọn”. Có thể nói khao khát được là chính mình đã được thể hiện trong rất nhiều
tác phẩm nghệ thuật, đó chính là cái “tôi” cá nhân đầy mạnh mẽ. Một trong những tác
phẩm thể hiện rõ nhất khao khát này đó chính là một vở kịch rất nổi tiếng vào những
năm 80 của thế kỷ trước có tên Hồn Trương Ba, da hàng thịt do nhà soạn kịch tài ba Lưu Quang Vũ chắp bút.
Lưu Quang Vũ (1948-1988), quê gốc ở Đà Nẵng, nhưng sinh sống, học tập và làm
việc ở Hà Nội, từng tham gia quân đội trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ (1960-
1970), phục vụ trong quân chủng phòng không, không quân. Ông bắt đầu viết thơ vào
Văn mẫu lớp 12: Cảm nhận tác phẩm Hồn Trương Ba, da hàng thịt
năm 1960, sau đó mãi đến những năm 1978 mới bén duyên viết kịch, năm 1980 thì
ông đã có vị trí đứng vững trong làng kịch. Ông là nhà viết kịch có nhiều đóng góp
đặc sắc, với hơn 50 tác phẩm kịch trong vòng mười năm trời sáng tác và hầu như
chúng đều được công chiếu, dàn dựng trên toàn quốc, thậm chí có những tác phẩm
còn được công chiếu nhiều lần ở nước ngoài như Hồn Trương Ba, da hàng thịt. Về sự
nghiệp thơ, Lưu Quang Vũ có cách viết thơ giàu cảm xúc, giàu suy tư trăn trở và
những khát khao, Hương cây bếp lửa là tập thơ tiêu biểu của ông in chung với Bằng Việt.
Hồn Trương Ba, da hàng thịt là vở kịch có cốt truyện xuất xứ từ dân gian, ra đời năm
1981, mãi đến năm 1984 mới được công bố, và ngay lập tức đã được độc giả đón nhận
nồng hậu. Đoạn trích trong chương trình học nằm ở cảnh thứ 7 và trong phần kết của vở kịch.
Có thể nói trong khuôn khổ đoạn trích, nội dung lớn hiện lên và bao trùm toàn bộ đó
chính là bi kịch của hồn Trương Ba. Ông Trương Ba vốn là người hiền đức có tâm
hồn cao khiết, sống mẫu mực, yêu vợ thương con, quý cháu, tốt với hàng xóm láng
giềng. Ông là một người làm vườn rất chăm chỉ, khéo léo nâng niu từng cành cây
ngọn cỏ, hơn thế nữa ông còn chơi cờ rất giỏi, với nước cờ “khoáng hoạt, thâm sâu,
dũng mãnh”. Nhưng chỉ vì sự sai sót của thần tiên mà ông bị chết oan, rồi sống lại
bằng cách nhập vào xác của anh hàng thịt. Cái sự khập khiễng, không ăn nhập giữa
phần hồn và phần xác đặc biệt là khi hồn Trương Ba cảm thấy phần thể xác kia đang
dần chiếm lĩnh làm thay đổi cả phần hồn của ông. Hai thực thể hồn và xác đã có cuộc
đấu tranh không khoan nhượng, nhưng những lý lẽ tuy có phần bỉ ổi, lươn lẹo của xác
đã làm hồn phải lùi bước, thậm chí là không thể cự cãi bởi vì nó là sự thật. Lúc này
đây buộc Trương Ba phải quyết định, vì ông không thể sống đau khổ, giằng xé như
vậy nữa, đó là một cuộc đời không hoàn chỉnh, sống không bằng chết.
Bi kịch của hồn Trương Ba bắt đầu bằng cái bi kịch bị tha hóa bởi xác hàng thịt và do
chính bản thân hồn Trương Ba nhận ra, ông bắt đầu ham uống rượu, thích bán thịt,
cũng không còn mấy mặn mà với cái trò chơi thanh cao là đánh cờ. Trong những lời
độc thoại nội tâm đầy bối rối, hoang mang và đau khổ, phần hồn muốn rời khỏi, thoát
Văn mẫu lớp 12: Cảm nhận tác phẩm Hồn Trương Ba, da hàng thịt
khỏi cái phần thân xác thô lỗ của anh hàng thịt ngay lập tức. Giọng điệu của hồn
Trương Ba gấp gáp, sợ hãi và có cả sự ghê tởm, tay ôm đầu đầy bức bối, phải nói ông
khao khát được thoát khỏi đến mức mong rằng “được tách ra khỏi cái xác này, dù chỉ một lát!”.
Trong cuộc đối thoại với xác hàng thịt cái bi kịch tha hóa của hồn Trương Ba lại càng
được bộc lộ rõ hơn. Hồn Trương Ba quyết tâm rời khỏi xác hàng thịt, trở thành một
cái bóng lờ mờ và giữa hồn và xác bắt đầu có cuộc đối thoại tranh luận lẫn nhau, hồn
Trương Ba thì cho rằng xác anh hàng thịt đã khiến mình đổ đốn, khiến mình thay đổi,
ông chỉ trích những thói xấu của phần xác. Khi hồn muốn thoát khỏi xác, thì xác anh
hàng thịt trả lời bằng một giọng rất nhạo báng, nhưng lý lẽ rất sắc bén “ông không
tách ra khỏi tôi được đâu” rồi thì “ông phải tồn tại nhờ tôi, chiều theo những đòi hỏi
của tôi,…”. Trương Ba vốn cho rằng xác hàng thịt là thứ vô tri vô giác, là thứ “xác thịt
âm u đui mù”, nhưng không quan điểm của nó cũng rất sắc bén và trần trụi đến đáng
sợ, nó kể hết những gì mà phần hồn đã tham dự vào, đã bị tha hóa ra sao. Xác nhắc
đến những khát vọng khi của hồn Trương Ba khi đứng cạnh vợ hàng thịt, nhắc đến
những lần ăn thịt, húp tiết canh, nhờ có sức mạnh của xác mà Trương Ba có thể tát
thằng con đến tóe máu mồm vì nó hỗn, có thể vung cuốc, xẻng cày xới khu vườn yêu
quý. Cũng nhờ thể xác này mà hồn Trương Ba lại được ở bên vợ con, nhìn ngắm bầu
trời, … Và chốt lại xác cho rằng cái linh hồn Trương Ba cứ ưa sĩ diện, dối lòng, bởi đã
chiều theo những cái nguyện vọng phàm tục của xác mà lại còn tự nhận mình là tâm
hồn cao khiết “nguyên vẹn, trong sạch, thẳng thắn”. Đúng như lời Trương Ba phản
bác, thứ lý lẽ của xác thật “ti tiện”, nhưng cũng theo lời xác thì chỉ có Trương Ba cứ
nổi nóng lên, chứ nó thì vẫn rất “nhã nhặn” và cái nhã nhặn, đường hoàng, thẳng thắn
ấy đã chọc thẳng vào phần hồn vào chỗ yếu mềm, làm hồn không thể cự cãi được.
Hồn Trương Ba thì ngược lại không thể giữ nổi bình tĩnh, mỗi một lời mà xác thốt ra
đều làm ông đuối lý, bởi đó là sự thật, ông bối rối, sợ hãi và có phần lép vế trước cái
xác mà ông cho là “âm u đui mù” kia, ông chỉ muốn nó im lặng, đừng nói thêm bất kỳ
lời nào, Bởi càng nói, ông càng cảm thấy xấu hổ và không còn tin vào bản thân mình
thật sự là một linh hồn cao khiết, “nguyên vẹn, trong sạch, thẳng thắn”, ông bám víu
lấy cái lòng tin vào bản thân và dần trở nên tuyệt vọng. Bởi xác hàng thịt đã vạch
Văn mẫu lớp 12: Cảm nhận tác phẩm Hồn Trương Ba, da hàng thịt
trắng ra một cuộc chơi, hai bên thông cảm cho nhau “chiều chuộng”, hồn Trương Ba
cứ mãi nghĩ rằng tâm hồn mình thanh cao và trong sạch, mấy cái việc xấu xa, bỉ ổi thì
cứ đổ tại lỗi do xác chi phối, để được thanh thản. Nhưng suy cho cùng xác và hồn
không phải vẫn nằm một chỗ đấy sao, có thực là hồn thanh cao và xác ti tiện hay là cả
hai đã dần pha trộn lẫn nhau? Câu trả lời rằng, thực sự hồn Trương Ba đang bị tha hóa
dần, không còn là ông của ngày xưa nữa.
Bi kịch tiếp theo mà hồn Trương Ba gặp phải ấy là cảnh những người thân thuộc cuối
cùng cũng không thể chấp nhận một Trương Ba thay đổi và dần tìm cách xa lánh ông.
Người vợ ông hằng yêu thương, vốn cũng yêu thương chăm sóc ông bấy lâu nay, đã
không chịu nổi cảnh nhìn thấy chồng mình trong thân xác cục mịch, thay đổi đòi bỏ đi
biệt xứ. Hẳn bà cũng phải chịu quá nhiều đau khổ, một xuất phát từ gia đình, hai là
xuất phát từ những dị nghị của hàng xóm, cuối cùng quan trọng nhất vẫn là sự thay
đổi tha hóa của hồn Trương Ba khiến người vợ chán nản, tuyệt vọng và mất niềm tin.
Cả đứa cháu gái mà ông thương nhất giờ đây cũng nhìn ông với đôi mắt “lặng lẽ, soi
mói”, có lẽ cô bé đã âm thầm chịu đựng và quan sát ông lâu lắm rồi, cuối cùng ngày
hôm nay nó bùng nổ và quyết không chịu nhận ông nữa. Bởi ông thay đổi quá nhiều,
Gái tức tối kể về việc ông làm gãy mầm cây cam, đạp nát mầm cây sâm quý và đỉnh
điểm là làm hỏng cả diều của cu Tị, đứa bé xấu số đang thoi thóp nhưng vẫn tiếc mãi
con diều. Xét lại cũng chỉ vì cái Gái quá thương ông, nó không thể chấp nhận được
một người ông lại thay đổi nhiều đến thế. Rõ ràng chuyện của cái Gái, của người vợ
đã khiến Trương Ba đã đau khổ nay lại càng đau khổ hơn, ông ngày càng nhận thức
được việc bản thân đã thay đổi, tha hóa đến mức nào. Và lời của người con dâu mới
chính thức khơi mở tất cả những hoài nghi hoang mang và sợ sệt của hồn Trương Ba,
có lẽ trong cả căn nhà này chỉ có chị là bình tĩnh nhất, chị thương bố chồng, nên khéo
léo, nhẹ nhàng bộc bạch “Cái bên ngoài là không đáng kể… con cảm thấy, con đau
đớn thấy... mỗi ngày thầy một khác dần mất mát dần, tất cả cứ như lệch lạc, nhòa mờ dần đi,…”.
Chính bi kịch bị người thân yêu chối bỏ đã đẩy xung đột kịch lên cao nhất, buộc
Trương Ba phải giải quyết và tháo gỡ vấn đề cho chính bản thân và cả những người
Văn mẫu lớp 12: Cảm nhận tác phẩm Hồn Trương Ba, da hàng thịt
liên quan. Ông không chấp nhận buông xuôi để phần xác thịt lấn át tha hóa tâm hồn
thêm nữa, bèn gọi Đế Thích xuống và khẳng định cái như cầu mạnh mẽ được sống là
mình “Không thể sống bên trong một đằng, bên ngoài một nẻo được. Tôi muốn là
chính mình”. Trương Ba quyết định trả lại thân xác cho anh hàng thịt, sau đó xin cho
cu Tị được sống lại và ông không còn muốn sống cảnh éo le, khổ sở này, “Còn tôi,
hãy để cho tôi chết hẳn,…”. Và từ khi quyết định được dứt khoát như thế hông
Trương Ba bỗng cảm thấy “mình lại là Trương Ba thật, tâm hồn tôi lại được thanh
thản và trong sáng như xưa”. Có thể nói rằng để đi được đến những quyết định như
thế là rất khó khăn đối với Trương Ba, bởi xưa tới nay khát vọng được sống luôn là
khát vọng chính đáng và muôn thuở của con người, có ai muốn trở thành cát bụi, xa
rời người thân, rời khỏi nơi trần thế tốt đẹp cơ chứ. Nhưng với Trương Ba sống phải
cho ra sống, phải được là chính mình, không thể tạm bợ, cũng không thể cứ phụ thuộc
và ngày càng trở nên tha hóa đáng sợ được.
Vở bi kịch lạc quan đã kết thúc bằng một kết thúc có hậu, ấy là Trương Ba đã thoát ra
khỏi thân xác anh hàng thịt. Hình ảnh vườn cây rung rinh lá chính là nơi lưu giữ
những ký ức tốt đẹp về một ông Trương Ba với tâm hồn cao khiết, hình ảnh nên thơ
của đoạn kết còn là khung cảnh hai mẹ con chị Lụa và cu Tị đang ôm ấp hạnh phúc,
hạnh phúc ấy được đánh đổi bằng sự hy sinh của Trương Ba. Cuối cùng cảnh Trương
Ba xuất hiện chập chờn, với lời thoại trìu mến và yêu thương dành cho vợ, cái cảnh cu
Tị và cái Gái đã chứng minh Trương Ba đã hoàn toàn trở lại là chính mình, thanh
thản, ông đã lấy lại được nguyên vẹn tình cảm của những người thân yêu nhất.
Toàn bộ vở kịch của Lưu Quang Vũ cuối cùng kết lại ở thông điệp: Dù cuộc đời nhiều
cám dỗ nhưng con người vẫn luôn phấn đấu để giữ được tâm hồn nguyên vẹn , trong
sạch, thẳng thắn, luôn cố gắng để được làm chính mình. Những con người đã khuất
hãy là một bản tình ca để tuổi trẻ hôm nay mãi nhớ về, mãi ngân nga từ đó gieo niềm
tin cho cuộc đời. Sống có nhiều cách sống, trong đó có cách dù thân xác đã trở về cát
bụi nhưng tâm hồn vẫn mãi còn bất tử với những ấn tượng và kỷ niệm đẹp nhất trong lòng người ở lại.
Cảm nhận Hồn Trương Ba, da hàng thịt - Mẫu 3
Văn mẫu lớp 12: Cảm nhận tác phẩm Hồn Trương Ba, da hàng thịt
Như chúng ta đã biết, Lưu Quang Vũ là một người vô cùng tài năng, những sáng tác
của ông đã để lại cho hậu thế những bài học về cuộc sống về con người về mối quan
hệ giữa người với người. Trong đó, Hồn Trương Ba da hàng thịt là tác phẩm kịch nổi
tiếng. Chính nhan đề của kịch cũng tạo ra những hấp dẫn không tưởng cho độc giả.
Ngoài ra nó còn gợi mở những ý nghĩa ẩn ý trong đó. Một nhan đề không chỉ tạo sức
hấp dẫn khi khởi lên được sự tò mò nơi độc giả. Hồn Trương Ba và da hàng thịt chính
là những hình ảnh mang ý nghĩa biểu tượng sâu sắc. Hồn và thể xác vốn dĩ gắn liền
với nhau, hòa hợp với nhau nhưng khi hồn một nơi xác một nơi thì chuyện gì sẽ xảy
ra? Đấy là một trong những điểm thắt nút mà chính ngay tại kịch, Lưu Quang Vũ đã
giải quyết một cách thỏa đáng.Có thể thấy rằng da hàng thịt là biểu tượng cho vẻ bề
ngoài thể xác con người thì hồn Trương Ba là biểu tượng cho tâm hồn, cho thế giới
nội tâm sâu kín bên trong. Sự mâu mâu thuẫn giữa hình thức và bản chất trong một
con người. Thông qua kịch thì nó còn nhằm thể hiện một ý nghĩa sâu xa,hồn Trương
Ba còn là biểu tượng cho vẻ đẹp trong sáng thanh cao, còn da hàng thịt lại là biểu
tượng cho cái xấu xa, cái dung tục tầm thường, cái bản chất thấp kém trong một con
người. Một con người không thể sống trong vỏ bọc của một người khác.hơn nữa một
tâm hồn thanh cao không thể sống không thể ẩn náu trong một thể xác dung tục. Sống
như thế thì còn khổ hơn chết, thế thì thà chết còn thỏa.
Vở kịch không chỉ có ý nghĩa triết lý về nhân sinh, về hạnh phúc con người mà còn
góp phần phê phán một số biểu hiện tích cực trong lối sống lúc bây giờ.
Điều đầu tiên, con người đang có nguy cơ chạy theo ham muốn tầm thường về vật
chất, chỉ thích hưởng thụ đến nỗi trở nên phàm phu, dung tục. Nó được thể hiện ở
phần trích đoạn giữa linh hồn và xác, giữa hồn Trương Ba và những người thân trong
gia đình, giữa hồn Trương Ba và Đế Thích; cuối cùng là cái “chết” của hồn Trương Ba.
Cuộc đối thoại giữa hồn Trương Ba và xác hàng thịt là một cuộc đối thoại sinh động,
đầy ý nghĩa triết lí gồm có 25 lượt lời. Xác hàng thịt thì một điều “ông”, hai điều
“ông”, nhưng hồn Trương Ba, sỉ nhục xác hàng thịt đủ điều: xác hàng thịt cho biết dù
có “âm u đui mù mà tôi có sức mạnh ghê gớm, lắm khi át cả cái linh hồn cao khiết của
Văn mẫu lớp 12: Cảm nhận tác phẩm Hồn Trương Ba, da hàng thịt
ông đấy”; sao ông không nhớ “Khi ông đứng cạnh vợ tôi, tay chân run rẩy, hơi thở
nóng rực, cổ nghẹn lại”; hoặc “Chẳng lẽ ông không xao xuyến chút gì? Hà hà, cái
món tiết canh, cổ hũ, khấu đuôi, và đủ các thứ thú vị khác không làm hồn ông lâng
lâng cảm xúc sao?”. Nghĩa là hồn Trương Ba đã bị sa sút, tha hóa khi hồn ông sống
nhờ trong một thân xác của một kẻ khác chứ không phải chính mình. Khi hồn Trương
Ba tự hào cho rằng mình có một đời sống riêng: “nguyên vẹn, trong sạch, thẳng thắn"
thì đúng lúc đó xác hàng thịt châm biếm: “Nực cười thật! Khi ông phải tồn tại nhờ tôi,
chiều theo những đòi hỏi của tôi, mà còn nhận là nguyên vẹn, trong sạch, thẳng thắn!”.
Như vậy qua những lời lẽ của xác hàng thịt tỏ ra coi thường hồn Trương Ba, tự kiêu tự
đại khẳng định vị thế, vai trò quan trọng của mình.
Giữa hồn Trương Ba và da hàng thịt có một cuộc đối thoại và cũng là cuộc đấu tranh
giữa thể xác và linh hồn cùng tồn tại trong một con người. Thể xác và linh hồn có
quan hệ hữu cơ, gắn bó với nhau đế cùng sống, cùng tồn tại. Khi linh hồn “bay đi” thì
thể xác cũng trở về cát bụi. Linh hồn đấu tranh, chi phối với những ham muốn, những
dục vọng tầm thường của thể xác mà nhân cách được hoàn thiện, tâm hồn được trong sáng.
Mối quan hệ này cũng được thể hiện qua câu nói của xác hàng thịt: “Tôi là cái bình để
chứa đựng linh hồn” làm cho ý nghĩa ẩn dụ của đoạn đối thoại giữa hồn Trương Ba
với xác hàng thịt thêm cụ thể, sâu sắc.
Một điều chúng ta có thể thấy rằng khi sống nhờ xác hàng thịt, hồn Trương Ba bị tha
hóa nhiều: tát con trai tóe máu mồm máu mũi. Hồn Trương Ba khác hẳn ngày xưa,
làm vườn thì thô vụng: đã làm “gãy tiệt cái chồi non” của cây cam, đã “giẫm lên nát
cả cây sâm quý mới ươm”, đã “làm gãy cả nan, rách cả giấy, hỏng mất cả cái diều
đẹp” của cu Tị. Chính cũng từ lúc ấy bi kịch hồn xác khác nhau đã khiến cho hồn
Trương Ba sống trong bi kịch, trải qua nhiều dằn vặt, đau khổ: vợ muốn bỏ đi để “ông
được thảnh thơi với cô vợ người hàng thịt”; cái Gái, đứa cháu nội thì khinh bỉ, xua
đuổi: “Ông xấu lắm, ác lắm! Cút đi! Lão đồ tể, cút đi!”. Chị con dâu, người thông cảm
và thương hồn Trương Ba hơn cả, giờ đây trước cảnh “tan hoang” của gia đình thì vô
Văn mẫu lớp 12: Cảm nhận tác phẩm Hồn Trương Ba, da hàng thịt
cùng lo sợ, đau đớn “thấy mỗi ngày thầy một đổi khác dần, mất mát dần, tất cả như
lệch lạc, nhòa mờ dần đến nỗi có lúc chính con cũng không nhận ra thầy nữa".
Hồn Trương Ba tê tái, “mặt lạnh ngắt như tảng đá”. Ngồi một mình, như sực tỉnh, như
bàng hoàng: “Mày đã thắng thế rồi đấy, cái thân xác không phải của tao ạ, mày đã
tìm được đủ mọi cách để lấn át ta”. Không thế sống gửi nằm nhờ mãi được, không thể
bị lệ thuộc vào thể xác hàng thịt và tự đánh mất mình, hồn Trương Ba an úi, thức tỉnh,
động viên mình: “Nhưng lẽ nào ta lại chịu thua mày, khuất phục mày mà tự đánh mất
mình? Có thật không còn cách nào khác? Không cần đến cái đời sống do mày mang
lại! Không cần!”. Sự tỉnh ngộ của hồn Trương Ba tuy muộn màng nhưng thật có nhiều
ý nghĩa. Linh hồn của Trương Ba đã tìm ra hướng đi cho mình.
Sau đó cuộc gặp gỡ và đối thoại giữa linh hồn Trương Ba và Đế Thích đã đẩy xung
đột kịch lên cao trào, đỉnh điểm. Phải tìm gặp ngay Đế Thích, Hồn Trương Ba "đứng
dậy, lập cập nhưng quả quyết, đến bên cột nhà, lẩy một nén hương châm lửa, thắp
lên”. Gặp lại người bạn chơi cờ ở cõi trời, hồn Trương Ba thổ lộ bao nỗi niềm day dứt:
“Ông Đế Thích ạ, tôi không thể tiếp tục mang thân anh hàng thịt nữa, không thể được!
Không thể bên trong một đằng, bên ngoài một nẻo được. Tôi muốn được là tôi toàn vẹn”.
Mặc dù đã được Đế Thích cho biết cái lẽ trời, cái lẽ đời là từ Ngọc Hoàng đến người
trần mắt thịt có ai được là “mình toàn vẹn”, mà “phải khuôn ép mình" Vả lại, ông đã
bị Nam Tào “gạch tên khỏi sổ”, thân thể của ông “đã tan rữa trong bùn đất” rồi. Sau
khi phân trần Hồn Trương Ba không muốn được sống trong thân xác anh hàng thịt
nữa, cũng không muốn được '‘nhập vào cu Tị” bởi lẽ nhiều điều phiền toái, trớ trêu sẽ
diễn ra, sâu xa hơn nữa sẽ “bơ vơ lạc lõng”, “đáng ghét như kẻ tham lam”. Thật vô lí,
cực kì vô lí, bởi lẽ “một kẻ lí ra phải chết từ lâu mà vẫn cứ sống, cứ trẻ khỏe, cứ
ngang nhiên hưởng thụ mọi thứ lộc trời!". Xưa nay. như ta đã biết, những kẻ úy tử
tham sinh, những ké tham quyền cỏ vị đều bị đồng loại coi khinh và chê cười!.
Một điều rõ ràng Hồn Trương Ba tuy có lúc tha hóa sa sút, nhưng giờ đây vẫn tỏ ra
tỉnh táo, đáng trọng. Ông muốn Đế Thích hóa phép làm cho hồn hàng thịt được “sống
lại" với thân xác anh ta; chỉ muốn vị tiên cờ hóa phép làm cho cu Tị được sống lại với
Văn mẫu lớp 12: Cảm nhận tác phẩm Hồn Trương Ba, da hàng thịt
mẹ nó, được chơi với bạn bè: “Ông Đế Thích, vì còn trẻ ông ạ, vì con trẻ. Ông hãy
giúp tôi lần cuối cùng" Ý muốn ấy rất nhân bản và cao thượng, Hồn Trương Ba càng
cầu khẩn tha thiết: “Tôi đã chết rồi, hãy để tôi chết hẳn! Việc đúng còn làm kịp bây
giờ là làm cu Tị sống lại. Còn tôi, cứ để tôi chết hẳn”. Hồn Trương Ba đã bẻ gãy cả bó
hương do Đế Thích tặng, nhất quyết muốn nhảy xuống sông tự tử hoặc đâm cổ tự sát
để được chết, để tâm hồn mình được “trở lại thanh thản, trong sáng như xưa”. Ý tưởng
của hồn Trương Ba thật cao thượng.
Như vậy vở kịch còn đề cập đến một số vấn đề không kém phần bức xúc, đó là tình
trạng con người phải sống giả, không dám, cũng không được sống với thực chất bản
thân mình, đẩy con người đến chỗ bị tha hóa do danh và lợi.
Đoạn kịch Hồn Trương Ba, da hàng thịt gợi cho độc giả, khán giá nhiều bâng khuâng.
Hồn Trương Ba không theo Đế Thích về trời để chơi cờ, mà lại hóa thành màu xanh
của cây vườn, vị thơm ngon của trái na, vẫn quấn quýt với người thân, gần gũi nơi bậc
cửa, trong ánh lửa, nơi cầu ao, trong cơi trầu, con dao., của vợ con thương yêu. Như
vậy hồn Trương Ba cao khiết vẫn bất tử trong cõi đời. Cái kết đầy chất thơ ấy đã làm
cho tư tưởng nhân văn tỏa sáng tác phẩm.
Cảm nhận Hồn Trương Ba, da hàng thịt - Mẫu 4
Trong sự nghiệp sáng tác của Lưu Quang Vũ, Hồn Trương Ba da hàng thịt là một
trong những tác phẩm xuất sắc của ông. Vở kịch được tác giả hiện đại hóa từ cốt
truyện dân gian, qua hệ thống nhân vật Lưu Quang Vũ đã đặt ra nhiều vấn đề bức thiết
của cuộc sống lúc bấy giờ.
Qua cuộc đấu tranh giữa thể xác và linh hồn, Lưu Quang Vũ chuyển tải đến bạn đọc ý
nghĩa nhân văn sâu sắc. Qua các nghịch cảnh, ta thấy được vẻ đẹp của nhân dân lao
động trong cuộc chiến thời bình chống lại cái ác, chống lại sự giả tạo và khát vọng
hoàn thiện nhân cách, bảo vệ quyền sống đích thực.
Trương Ba bị chết oan uổng do sự vô tâm, tắc trách của Nam Tào, vì thế được Bắc
Đẩu sửa sai, nhưng lại sửa sai một cách vô lý là cho hồn Trương Ba nhập vào xác của
Văn mẫu lớp 12: Cảm nhận tác phẩm Hồn Trương Ba, da hàng thịt
anh hàng thịt. Vậy là một linh hồn thanh cao, nhân hậu, ngay thẳng lại phải sống nhờ
và lệ thuộc vào xác của anh hàng thịt. Linh hồn Trương Ba không sai khiến được mà
còn bị xác thịt điều khiển lại, dẫn tới linh hồn bị nhiễm độc tầm thường. Chính vì ý
thức được điều này, khiến Trương Ba dằn vặt, đau khổ và đưa ra quyết định sống độc lập.
Trước những lý lẽ của xác thịt, hồn Trương Ba nổi giận, khinh bỉ xác thịt nhưng phần
nào cũng ngậm ngùi vì hắn có lý và Trương Ba trở lại xác thịt trong tuyệt vọng. Cuộc
tranh cãi với xác thịt là bi kịch thứ nhất, vì xác thịt đã thắng. Còn bi kịch thứ hai là
xung đột giữa Trương Ba và gia đình. Ông dằn vặt khi hiểu những gì mình đã, đang và
sẽ gây ra những điều tệ hại cho dù ông không hề muốn. Tất cả những người thân đều
xa rời ông vì hồn ông dần bị mờ khuất, chỉ còn lại thân xác anh hàng thịt thô lỗ hiện
hữu trong nhà gây biết bao phiền toái, chướng tai gai mắt.
Màn kết của vở kịch sau khi đẩy những xung đột lên tới đỉnh điểm, hóa giải những
nghịch cảnh, Trương Ba trả lại xác cho anh hàng thịt, chấp nhận cái chết để linh hồn
tồn tại vĩnh viễn bên những người thân yêu của mình.
Một cuộc sống không đáng sống vì cái thanh cao phải dung hòa với cái thấp hèn thì
chẳng phải sẽ thành bi kịch sao? Thể xác và linh hồn có mối quan hệ hữu cơ với nhau
không tách rời. Xác thịt có nhu cầu mang tính bản năng, còn linh hồn mang tính chất
thanh cao, vươn tới sự hoàn thiện nhân cách. Qua đây, Lưu Quang Vũ muốn nhấn
mạnh rằng khi con người ta phải sống trong cái tầm thường thì tất yếu sẽ bị nhiễm
độc, cái tốt đẹp sẽ bị lấn át. Những xung đột từ bên trong con người thông qua cuộc
đối thoại có tính giả tưởng giữa linh hồn và thể xác nhằm hướng tới vấn đề mang tính triết học.
Tất cả bi kịch xảy ra từ những tồn tại đầy nghịch lý, trái với lẽ tự nhiên khiến cái dung
tục có cơ hội ngự trị, lấn át và đồng lõa những gì vốn thanh cao, tốt đẹp. Qua đó, cổ
vũ cho cuộc đấu tranh bảo vệ cho những phẩm tính cao quý của con người nhằm
hướng tới khát vọng trong sạch, hài hòa giữa thể xác và tâm hồn để hoàn thiện nhân
cách, để xứng đáng chức vị làm người.
Văn mẫu lớp 12: Cảm nhận tác phẩm Hồn Trương Ba, da hàng thịt
Cảm nhận Hồn Trương Ba, da hàng thịt - Mẫu 5
Những năm tám mươi của thế kỉ XX, kịch của Lưu Quang Vũ đã làm chấn động sân
khấu kịch Việt Nam thời đổi mới.
"Hồn Trương Ba, da hàng thịt" là vở kịch đặc sắc nhất của ông, được sáng tác từ năm
1981, nhưng ba năm sau (1984) mới được ra mắt khán giả. Vở kịch được sáng tạo từ
một truyện cổ tích cùng tên, qua đó, tác giả nêu lên một vấn đề xã hội mang tính triết
lí sâu sắc: mối quan hệ giữa thể xác và con người ta không thể sống sống nhờ, sống
gửi vào cuộc sống của người khác.
Phần trích đoạn kịch là cuộc đối thoại giữa linh hồn và xác, giữa hồn Trương Ba và
những người thân trong gia đình, giữa hồn Trương Ba và Đế Thích; cuối cùng là cái
"chết" của hồn Trương Ba.
Cuộc đối thoại giữa hồn Trương Ba và xác hàng thịt là một cuộc đối thoại sinh động,
đầy ý nghĩa triết lí. Lớp kịch này có 25 lượt . Xác hàng thịt thì một điều "ông", hai
điều "ông", nhưng hồn Trương Ba thì chỉ có "mày", "ta". Thế nhưng xác hàng thịt đã
lấn lướt hồn Trương Ba, sỉ nhục hồn Trương Ba đủ điều: Xác hàng thịt cho biết dù có
"âm u đui mù mà tôi có sức mạnh ghê gớm, lắm khi át cả linh hồn cao khiết của ông
đấy"; sao ông không nhớ "Khi ông đứng cạnh vợ tay chân run hơi thở nóng rực, cổ
nghẹn lại..." hoặc "Chẳng lẽ ông không xao xuyến chút gì? Hà hà, cái món tiết canh,
cổ hũ, khấu đuôi, và đủ các thứ thú vị khác không làm hồn ông lâng lâng cảm xúc sao?"
Nghĩa là hồn Trương Ba đã bị sa sút, tha hóa. Khi hồn Trương Ba tự hào cho rằng
mình có một đời sống riêng: "nguyên vẹn, trong sạch, thẳng thắn" thì xác hàng thịt
châm biếm: "Nực cười thật! Khi ông phải tồn tại nhờ tôi, chiều theo những đòi hỏi
của tôi, mà còn nhận là nguyên vẹn, trong sạch, thẳng thắn!".
Xác hàng thịt tỏ ra coi thường hồn Trương Ba, tự kiêu tự đại khẳng định vị thế, vai trò
quan trọng của mình. Nào là "tôi đã cho ông sức mạnh" hoặc "Tôi là cái bình để chứa
đựng linh hồn". Nào là "Nhờ tôi mà ông có thể làm lụng, cuốc xới... Nhờ có đôi mắt
của tôi, ông cảm nhận thế giới này qua những giác quan của tôi..."
Văn mẫu lớp 12: Cảm nhận tác phẩm Hồn Trương Ba, da hàng thịt
Xác hàng thịt thì thầm: "Tôi rất biết cách chiều chuộng linh hồn"; "Tôi biết cần phải
để cho tính tự ái của ông được ve vuốt"..., "chúng ta tuy hai mà một!".
Cuộc đối thoại giữa xác hàng thịt và hồn Trương Ba là cuộc đấu tranh giữa thể xác và
linh hồn cùng tồn tại trong một con người. Thể xác và linh hồn có quan hệ hữu cơ với
nhau, cả hai gắn bó với nhau để cùng sống, cùng tồn tại. Thể xác có tính độc lập tương
đối của nó, có tiếng nói của nó, có khả năng tác động vào linh hồn, vì nó là nơi trú ngụ
của linh hồn. Khi thể xác tiêu tan thì linh hồn cũng mất. Khi linh hồn "bay đi" thì thể
xác cũng trở về cát bụi. Nhờ có linh hồn đấu tranh, chi phối với những ham muốn,
những dục vọng tầm thường của thể xác mà nhân cách được hoàn thiện, tâm hồn được trong sáng.
Câu nói của xác hàng thịt: "Tôi là cái bình để chứa đựng linh hồn" đã cho thấy mối
quan hệ hữu cơ giữa thể xác và linh hồn, làm cho ý nghĩa ẩn dụ của đoạn đối thoại
giữa hồn Trương Ba với xác hàng thịt thêm cụ thể, sâu sắc.
Từ khi sống nhờ xác hàng thịt, hồn Trương Ba bị tha hóa nhiều: tát con trai tóe máu
mồm máu mũi (bằng bàn tay, bằng sức mạnh và sự tàn bạo của xác hàng thịt). Hồn
Trương Ba khác hẳn ngày xưa, làm vườn thì thô vụng: đã làm "gãy tiệt cái chồi non"
của cây cam, đã "giẫm lên nát cả cây sâm quý mới ươm", đã "làm gãy cả nam, rách cả
giấy, hỏng mất cá cái diều đẹp" của cu Tị.
Từ ngày mang xác hàng thịt, hồn Trương Ba sống trong bi kịch, trải qua nhiều dằn
vặt, đau khổ: vợ muốn bỏ đi để "ông được thảnh thơi ... với cô vợ người hàng thịt";
cái Gái, đứa cháu nội thì khinh bỉ, xua đuổi: "Ông xấu lắm, ác lắm! Cút đi! Lão đồ tể,
cút đi!". Chị con dâu, người thông cảm và thương hồn Trương Ba hơn cả, giờ đây
trước cảnh "tan hoang" của gia đình thì vô cùng lo sợ, đau đớn "thấy... mỗi ngày thầy
một đổi khác dần, mất mát dần, tất cả như lệch lạc, nhòa mờ dần đến cũng không
nhận ra thầy nữa...".
Trước lời than khóc của người con dâu, hồn Trương Ba tê tái, "mặt lạnh ngắt như tảng
đá Ngồi một mình, như sực tỉnh, như bàng hoàng: "Mày đã thắng thế rồi đấy, cái thân
xác không phải của ta ạ, mày đã tìm được đủ mọi cách để lấn át ta...".
Văn mẫu lớp 12: Cảm nhận tác phẩm Hồn Trương Ba, da hàng thịt
Không thể sống gửi nằm nhờ mãi được, không thể bị lệ thuộc vào thể xác hàng thịt và
tự đánh mất mình, hồn Trương Ba an ủi, thức tỉnh, động viên mình: "Nhưng lẽ nào ta
lại chịu thua mày, khuất phục mày mà tự đánh mất mình"... "Có thật không còn cách
nào khác? Không cần đến cái đời sống do mày mang lại! Không cần!".
Sự do dự bị đẩy lùi, bị xua tan. Sự tỉnh ngộ của hồn Trương Ba tuy muộn mằn nhưng
thật có nhiều ý nghĩa. Con đường tự giải thoát, linh hồn đã nhìn thấy ánh sáng.
Cuộc gặp gỡ và đối thoại giữa linh hồn Trương Ba và Đế Thích đã đẩy xung đột kịch
lên cao trào, đỉnh điểm. Phải tìm gặp ngay Đế Thích, Hồn Trương Ba "đứng dậy, lập
cập nhưng quả quyết, đến bên cột nhà, lấy một nén hương châm lửa, thắp lên". Gặp
lại người bạn chơi cờ ở cõi trời, hồn Trương Ba thổ lộ bao nỗi niềm day dứt: "Ông Đế
Thích ạ, tôi không thể tiếp tục mang thân anh hàng thịt được nữa, không thể được!...
Không thể bên trong một đằng, bên ngoài một nẻo được. Tôi muốn được là tôi toàn vẹn".
Mặc dù đã được Đế Thích cho biết cái lẽ trời, cái lẽ đời là từ Ngọc Hoàng đến người
trần mắt thịt có ai được là "mình toàn vẹn", mà "phải khuôn ép mình"... Vả lại, ông đã
bị Nam Tào "gạch tên khỏi sổ", thân thể của ông "đã tan rữa trong bùn rồi. Nhưng hồn
Trương Ba phân trần, nài nỉ, nói lên thân phận hèn kém, sống gửi nằm nhờ của mình:
"Sống nhờ vào đồ đạc, của cải của người khác, đã là chuyện không nên, đằng này đến
cái thân tôi cũng phải sống nhờ hàng thịt. Ông chỉ nghĩa đơn giản là cho tôi sống,
nhưng sống như thế nào thì ông chẳng cần biết!". Hồn Trương Ba không muốn được
sống trong thân xác anh hàng thịt nữa, cũng không muốn được "nhập vào cụ Tị" bởi lẽ
bao điều phiền toái, trớ trêu sẽ diễn ra, sâu xa hơn nữa sẽ "bơ vơ lạc lõng", "đáng ghét
như kẻ tham lam". Thật vô lí, cực kì vô lí, bởi lẽ "một kẻ lí ra phải chết từ lâu mà vẫn
cứ sống, cứ trẻ khỏe, cứ ngang nhiên hưởng thụ mọi thứ lộc trời!". Xưa nay, như ta đã
biết, những kẻ úy tử tham sinh, những kẻ tham quyền cố vị đều bị đồng loại coi khinh và chê cười!
Hồn Trương Ba tuy có lúc tha hóa sa sút, nhưng giờ đây vẫn tỏ ra tỉnh táo, đáng trọng.
Chỉ muốn Đế Thích hóa phép làm cho hồn hàng thịt được "sống lại" với thân xác anh
ta; chỉ muốn vị tiên cờ hóa phép làm cho cu Tị được sống lại với mẹ nó, được chơi với
Văn mẫu lớp 12: Cảm nhận tác phẩm Hồn Trương Ba, da hàng thịt
bạn bè: "Ông Đế Thích, vì con trẻ ông ạ, vì con trẻ. Ông hay giúp tôi lần cuối cùng"...
Ý muốn ấy rất nhân bản và cao thượng.
Hồn Trương Ba càng nói càng cầu khẩn tha thiết: "Tôi đã chết rồi, hãy để tôi chết
hẳn!... Việc đúng còn làm kịp bây giờ là làm cu Tị sống lại. Còn tôi, cứ để tôi chết hẳn...".
Cái giá của sự sống và chết "đắt quá, không thể trả được". Cho dù chết là hết, "khi
được tham dự vào bất cứ nỗi vui buồn gì", nhưng sống gửi nằm nhờ thì "còn khổ hơn
là cái chết". Hồn Trương Ba đau đớn cảm thấy xót xa: "Mà không phải chỉ một mình
tôi khổ!Những người thân của tôi sẽ còn phải khổ vì tôi!". Cho dù có được sống, để
vui chơi thỏa thích, được chơi cờ với Đế Thích, nhưng hồn Trương Ba đã phủ định:
"Nếu còn tiếp tục sống, tôi cũng chẳng thích đánh cờ với ông nữa!... Không có gì chán
bằng đánh cờ với tiên!".
Hồn Trương Ba đã bẻ gãy cả bó hương do Đế Thích tặng, hồn Trương Ba nhất quyết
muốn nhảy xuống sông tự tử hoặc đâm cổ tự sát để được chết, để tâm hồn mình được
"trở lại thanh thản, trong sáng như xưa...".
Ý tưởng của hồn Trương Ba thật cao thượng. Hành động của hồn Trương Ba thể hiện
một quan niệm sống đúng đắn, tích cực: không thể sống gửi vào thân xác kẻ khác,
không thể sống tha hóa, không được sống dai, cứ cố bám riết vào đời khi cái sống đã
mất hết ý nghĩa. Không thể sống giả tạo để mang lợi lộc cho "bọn khốn khiếp".
Hồn Trương Ba phủ định cái sống của mình, chịu cái chết để cho cu Tị được sống,
thuận theo lẽ tự nhiên như lá vàng rụng xuống cho mầm non nhú mọc, tươi xanh.
Nhân cách của hồn Trương Ba cao đẹp biết bao, đáng trọng biết bao! Bài học về ý
nghĩa sự sống và cái chết, bài học về đạo lí và nhân cách được tác giả đặt ra một cách sâu sắc và thấm thía!
Đoạn kết vở kịch "Hồn Trương Ba, da hàng thịt" gợi cho độc giả, khán giả nhiều bâng
khuâng. Hồn Trương Ba không theo Đế Thích về trời để chơi cờ, mà lại hóa thành
màu xanh của cây vườn, vị thơm ngon của trái na, vẫn quấn quýt với người thân, gần
gũi nơi bậc cửa, trong ánh lửa, nơi cầu ao, trong cơi trầu, con dao... của vợ con thương
Văn mẫu lớp 12: Cảm nhận tác phẩm Hồn Trương Ba, da hàng thịt
yêu. Cho dù thân cát bụi lại trở về cát bụi nhưng hồn Trương Ba cao khiết vẫn bất tử
trong cõi đời. Cái kết đầy chất thơ ấy đã làm cho tư tưởng nhân văn tỏa sáng tác phẩm.
Nhiều thập kỉ đã trôi qua, bạn đọc ngày nay được sống trong sự đổi mới toàn diện,
trong khí thế vươn lên của đất nước và dân tộc, sẽ còn tìm thấy nhiều tầng ý nghĩa thú
vị hàm ẩn trong vở kịch "Hồn Trương Ba, da hàng thịt". Hồn Trương Ba đã và đang đánh thức chúng ta.
Cảm nhận Hồn Trương Ba, da hàng thịt - Mẫu 6
Lưu Quang Vũ (1948 – 1988) là con trai của nhà biên kịch Lưu Quang Thuận, quê
gốc Quảng Nam, sống và làm việc trên đất Bắc. Thừa hưởng truyền thống văn chương
của dòng họ, Lưu Quang Vũ sáng tác khá sớm. Ở tuổi hai mươi, khi đang là một chiến
sĩ của binh chủng Phòng không – Không quân, Lưu Quang Vũ đã có nhiều bài thơ trữ
tình được thế hệ trẻ yêu thích. Từ năm 1978 đến năm 1988, ông là biên tập viên của
tạp chí Sân khấu. Trong giai đoạn đầu tiên của thời kỳ đổi mới, xã hội Việt Nam có rất
nhiều vấn đề nóng bỏng và bức xúc, liên quan tới quá trình phát triển của đất nước và
cuộc sống của nhân dân. Vốn là người quan tâm tới thời cuộc, Lưu Quang Vũ đã
quyết định chuyển hẳn sang sáng tác kịch để có điều kiện bày tỏ, thể hiện những nhận
thức và quan điểm của mình trước công luận.
Chỉ trong vòng mười năm, hơn năm mươi vở kịch với những đề tài hết sức thời sự và
thiết thực của Lưu Quang Vũ đã được dàn dựng, biểu diễn trên khắp cả nước, đem lại
một sức sống mới cho sân khấu Việt Nam và tạo ra những tranh luận, đánh giá sôi nổi,
thậm chí có những ý kiến hoàn toàn trái ngược nhau. Người ta gọi đó là "hiện tượng
Lưu Quang Vũ" vì hiện tượng này có thể nói là chưa từng xảy ra trong lịch sử sân
khấu Việt Nam. Những vở kịch như: Lời nói dối cuối cùng, Nàng Sita, Nếu anh không
đốt lửa, Khoảnh khắc và vô tận, Bệnh sĩ, Tôi và Chúng ta đã khẳng định tài năng xuất
sắc và nhiệt tình cháy bỏng cộng tình yêu thương con người, cuộc đời và trách nhiệm
công dân rất cao của Lưu Quang Vũ. Ông mất ngột trong một tai nạn giao thông năm
1988. Năm 2000, ông được Nhà nước truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh và văn học nghệ thuật.
Văn mẫu lớp 12: Cảm nhận tác phẩm Hồn Trương Ba, da hàng thịt
Vở kịch Hồn Trương Ba, da hàng thịt vốn là một câu chuyện dân gian có từ lâu đời đã
được tác giả Lưu Quang Vũ xây dựng thành một vở kịch nói hiện đại, đặt ra nhiều vấn
đề mới mẻ có ý nghĩa tư tưởng và triết lí nhân văn sâu sắc. Vở kịch được công diễn
nhiều lần trong và ngoài nước, được dư luận đánh giá là một trong những vở kịch làm
nên tên tuổi Lưu Quang Vũ. Nội dung vở kịch tóm tắt như sau ; Trương Ba là một
người làm vườn có tài chơi cờ tướng. Vì sự nhầm lẫn của Nam Tào (vị quan trên
Thiên đình trông coi về việc sinh tử của con người dưới trần gian) nên Trương Ba ba chết oan.
Để sửa sai. Nam tào cùng Đế Thích (tiên cờ) làm cho Trương Ba sống lại trong thân
xác anh hàng thịt. Mọi chuyện rắc rối xảy ra từ đây. Trương Ba bị làm phiền liên tục,
bị người thân sợ hãi, xa lánh. Bản thân Trương Ba cũng, rất "khó chịu vì phải sống
trong thân xác không phải của mình". Cuối cùng ông đã quyết định trả lại thân xác
cho anh hàng thịt và chấp nhận cái chết thực sự để giải thoát cho mình. Đoạn trích là
đoạn kết, tập trung phản ánh tư tưởng chủ đề của vở kịch : Bi kịch của con người khi
bị đặt vào nghịch cảnh phải sống nhờ, sống tạm và trái tự nhiên khiến tâm hồn nhân
hậu bị tha hóa trước sự lấn át của thể xác phàm tục, thô lỗ. Vẻ đẹp tâm hồn của người
lao động trong cuộc đấu tranh chống lại sự giả tạo và dung tục, bảo vệ quyền được
sống đích thực và khát vọng hoàn thiện nhân cách.
Ở đoạn này, điểm đỉnh của mâu thuẫn kịch đã được tác giả thể hiện qua sự dằn vặt,
giằng xé đau đớn của hồn Trương Ba. Mở đầu là cảnh hồn Trương Ba trong thân xác
anh hàng thịt ngồi ôm đầu một hồi lâu rồi đứng vụt dậy, nói những câu đầy bực bội,
bức xúc : Không ! Không ! Tôi không muốn sống như thế này mãi! Tôi chán cái chỗ ở
không phải của tôi này lắm rồi, chán lắm rồi! Cái thân thể kềnh càng thô lỗ này, ta bắt
đầu sợ mi, ta chỉ muốn rời xa mi tức khắc ! Nếu cái hồn của ta có hình thù riêng để nó
được tách ra khỏi cái xác này, dù chỉ một lát!
Tiếp sau đó, hồn Trương Ba tách khỏi thân xác anh hàng thịt và cuộc đối thoại giữa
hồn Và xác bắt đầu. Dưới lớp vỏ ngôn ngữ của những lời đối thoại là nhiều tầng nghĩa
khác nhau, tùy thuộc vào trình độ của người xem kịch. Lưu Quang Vũ rất chú ý đến
việc dùng ngôn ngữ để phản ánh tính cách và bản chất nhân vật. Xác hàng thịt lên
Văn mẫu lớp 12: Cảm nhận tác phẩm Hồn Trương Ba, da hàng thịt
tiếng với giọng điệu mỉa mai, chế giễu và phủ nhận những cố gắng giải thoát của hồn
Trương Ba: Vở kịch, cái linh hồn mờ nhạt của ông Trương Ba khốn khổ kia ơi, ông
không tách ra khỏi tôi được đâu, dù tôi chỉ là thân xác Hồn Trương Ba đáp lại với thái
độ vừa ngạc nhiên vừa coi thường, mày cũng biết nói kia à ? Vô lí, mà không thể biết
nói. Mày không có tiếng nói mà chỉ là xác thịt âm u đui mù Hoặc nếu có, thì chỉ là
những thứ thấp kém, mà bất cứ con thú nào cũng có được : thèm ăn ngon, thèm rượu thịt.
Lưu Quang Vũ kế thừa tư tưởng của truyện cổ dân gian, tiếp tục khẳng định vai trò
quan trọng của linh hồn so với thể xác. Thế nhưng tác giả đã để cho cuộc tranh luận
giữa hồn Trương Ba và xác hàng thịt không kém phần gay go, quyết liệt. Có những
lúc tiếng nói của xác thịt đường như lấn át cả tiếng nói của linh hồn, đẩy linh hồn vào
thế lúng túng, bị động: Nhưng tôi là cái hoàn cảnh mà ông buộc phải quy phục! Sao
ông có vẻ khinh thường tôi thế nhỉ? Tôi cũng đáng được quý trọng chứ. Tôi là cái bình
để chứa đựng linh hồn. Nhờ tôi mà ông có thể làm lụng, cuốc xới. Ông nhìn mảnh đất
cây cối, những người thân Nhờ có đôi mắt của tôi, ông cảm nhận thế giới này qua
những giác quan của tôi Khi muốn hành hạ tâm hồn con người, người ta xúc phạm thể
xác Những vị lắm chữ nhiều sách như các ông hay vịn vào cớ tâm hồn là quý, khuyên
con người ta sống vì phần hồn để rồi bỏ bê cho thân xác họ mãi khổ sở, nhếch nhác
Mỗi bữa tối đòi ăn tám, chín bát cơm, tôi thèm ăn thịt, hỏi có gì là tội lỗi nào ? Lỗi là
ở chỗ không có đủ tám, chín bát cơm cho tôi ăn chứ Tôi thông cảm với những "trò
chơi tâm hồn của ông Nghĩa là: Những lúc một mình một bóng, ông cứ việc nghĩ rằng
ông có một tâm hồn bên trong cao khiết, chẳng qua vì hoàn cảnh, vì để sống mà ông
phải nhân nhượng tôi. Làm xong điều xấu gì ông cứ việc đổ tội cho tôi, để ông được
thanh thản. Tôi biết: Cần phải để cho tính tự ái của ông được ve vuốt. Tâm hồn là thứ
lắm sĩ diện, Hà hà, miễn là ông vẫn làm đủ mọi việc để thỏa mãn những thèm khát của
tôi. Hồn Trương Ba tuy vẫn khăng khăng phủ nhận lí lẽ của xác hàng thịt: Lí lẽ của
anh thật ti tiện, nhưng rõ ràng là đã lâm vào tình thế tuyệt vọng và chỉ biết than: Trời!
Cả gia đình Trương Ba cũng bị cuốn vào bi kịch bởi những điều lộn xộn, tréo ngoe do
hồn một đằng xác một nẻo gây ra. Vợ Trương Ba thì trách móc chồng : ông bây còn
biết đến ai nữa ! Cu Tị ốm thập tử nhất sinh, từ đêm qua tới giờ bắt đầu mê man, mẹ
Văn mẫu lớp 12: Cảm nhận tác phẩm Hồn Trương Ba, da hàng thịt
nó khóc đỏ con mắt. Khổ! Thằng bé ngoan là thế ! Cái Gái thương bạn, ngơ ngẩn cả
người Không hiểu thằng bé có qua khỏi được không, khéo mà Cái thân tôi thì sao trời
lại không bắt đi cho rảnh ! Bà muốn bỏ nhà mà đi. Bà nói như khóc: Tôi nói thật đấy
ông Trương Ba ạ, tôi đã nghĩ kĩ: Có thể tôi phải đi.. Đi cấy thuê làm mướn ở đâu cũng
được đi biệt,. Để ông được thảnh thơi với cô vợ người hàng thịt.. Còn hơn là thế này
Tôi biết, ông vẫn là người hết lòng thương yêu vợ con Chỉ tại bây giờ ông đâu còn là
ông, đâu còn là ông Trương Ba làm vườn ngày xưa
Cái Gái, đứa cháu nội yêu quý của Trương Ba cũng tỏ thái độ gay gắt: Tôi không phải
là cháu của ông ! ông nội tôi chết rồi. Nếu ông nội tôi hiện về được, hồn ông nội tôi sẽ
bóp cổ ông ! Ông dám nhận là ông nội, dám đụng vào cây cối trong vườn của ông nội
tôi. Khi hồn Trương Ba cố gắng thanh minh: sáng nào ông cũng ra cuốc xới chăm chút
cây cối ngoài vườn, cháu không thấy sao : Chỉ có ông nội cháu mới biết quý cây như
thế thì cái Gái lại càng gào lên căm giận : Quý cây! Hừ, tôi phải rình lúc này, cả nhà đi
vắng hết để đến nói với ông: Từ nay ông không được động vào cây cối trong vườn
ông tôi nữa ! Ông mà quý cây à ? Sáng qua, tôi để ý lúc ông chiết cây cam, bàn tay
giết lợn của ông làm gãy tiệt cái chồi non chân lông to bè như cái xẻng, giẫm lên nát
cà cây sâm quý mới ươm Ị Ông nội tôi đời nào thô lỗ phũ phàng như vậy ?
Chị còn đâu của Trương Ba là người hiểu ông, thương ông nhất. Lúc đầu, chị chấp
nhận tình cảnh trớ trêu của cha chồng vì thân xác tuy là của anh hàng thịt thô kệch
nhưng tâm hồn ông vẫn thuần hậu như xưa. Chị nói: Thầy vẫn dạy chúng con : Cái
bên ngoài có quan trọng gì, chỉ có tấm lòng yêu thương và trí tuệ cao sáng của con
người ta là đáng kể. Nhưng đến lúc này, chị cũng thấy vừa thương vừa sợ. Chị đau
đớn, day dứt khi phải thật tình bộc bạch suy nghĩ của mình với cha chồng: thầy ơi, con
sợ lắm, bởi con cảm thấy, đau đớn thấy mỗi ngày thầy một khác dần, mất mát dần, tất
cả cứ như lệch lạc, nhòa mờ dần đi, đến nỗi có lúc chính con cũng không nhận ra thầy
nữa Con càng thương thầy, nhưng thầy ơi, làm sao, làm sao giờ được thầy ở lại, hiền
hậu, vui vẻ, tốt lành như thầy của chúng con xưa kia ? Làm thế nào, thầy ơi Ị Chị con
dâu đã nhận xét rất đúng, rất đầy đủ về tình cảnh nan giải của Trương Ba lúc này.
Văn mẫu lớp 12: Cảm nhận tác phẩm Hồn Trương Ba, da hàng thịt
Lời nói của chị con dâu chứa đựng sự thực phũ phàng có tác dụng thức tỉnh hồn
Trương Ba, thúc đẩy ông tới một sự lựa chọn một hành động đau xót nhưng quyết liệt.
Đoạn độc thoại thể hiện sự dằn vặt khổ sở của hồn Trương Ba khi phải đối diện với
chính mình, khi tự đặt ra và trả lời những câu hỏi của lương tâm : Mày đã thắng thế
rồi đấy, cái thân xác không phải của ta ạ, mày đã tìm đủ mọi cách để lấn át ta Nhưng
lẽ nào ta lại chịu thua mày, khuất phục mày và tự đánh mất mình ? "Chẳng còn cách
nào khác". Mày nói như thế hả ? Nhưng có thật ta không còn cách nào khác ? Không
cần cái đời sống do mày mang đến. Không cần!
Để củng cố thêm quyết tâm, Trương Ba thắp nhang cầu khẩn sự giúp đỡ của vị tiên cờ
Đế Thích và thổ lộ nỗi khổ tâm của mình : Ông Đế Thích ạ! Tôi không thể tiếp tục
mang thân xác anh hàng thịt được nữa, không thể được. Không thể bên trong một
đằng, bên ngoài một nẻo được. Tôi muốn được là tôi toàn vẹn. Thế nhưng những lời
giải thích của Đế Thích lại làm cho Trương Ba một phen bàng hoàng: Thế ông ngỡ tất
cả mọi người đều được là mình toàn vẹn cả ư? Ngay cả tôi đây. Ở bên ngoài, tôi đâu
có được sống theo những điều tôi nghĩ bên trong. Mà cả Ngọc Hoàng nữ, chính người
lắm khi cũng phải khuôn ép mình cho xứng với danh vị Ngọc Hoàng. Dưới đất trên
trời đều thế cả nữa là ông. Ông đã bị gạch tên khỏi sổ Nam Tào, thân thể thật của ông
đã tan rữa trong bùn đất, còn chút hình thù nào của ông đâu Ị
Bàng hoàng nhưng Trương Ba vẫn như đang đắm mình trong dòng suy nghĩ, dằn vặt,
thoáng chút trách móc: Sống nhờ vào đồ đạc, của cải người khác, đã là chuyện không
nên, đằng này đến cái thân tôi cũng phải sống nhờ anh hàng thịt ông chỉ nghĩ đơn giản
là cho tôi sống, nhưng sống như thế nào thì ông chẳng cần biết.
Sự giằng xé trong tâm trạng Trương Ba được tác giả vở kịch thể hiện tự nhiên, sinh
động và chân thật. Muốn thoát khỏi tình huống khó xử và khó chịu như thế này,
Trương Ba chị còn một cách là chấp nhận cái chết vĩnh viễn. Ông muốn Đế Thích trả
lại thân xác cho anh hàng thịt để phần hồn sẽ sống hòa thuận với thân xác anh ta, để
vợ anh ta không còn phải sống trong cảnh góa chồng thật đáng thương. Trong khi, Đế
Thích đang phân vân hỏi nếu làm như vậy thì hồn Trương Ba sẽ trú ở đâu, Trương Ba
đã trả lời dứt khoát: Ở đâu cũng được chứ không ở đây nữa. Nếu ông không giúp, tôi
Văn mẫu lớp 12: Cảm nhận tác phẩm Hồn Trương Ba, da hàng thịt
sẽ tôi sẽ nhảy xuống sông hay đâm một nhát dao vào cổ, lúc đó thì hồn tôi chẳng còn,
xác anh hàng thịt cũng mất. Mâu thuẫn kịch được đẩy lên cao hơn với chi tiết cu Tị
con chị Lụa hàng xóm sắp chết. Cu Tị là bạn thân của cái Gái! cháu nội ông Trương
Ba. Đế Thích nhân cơ Hội này đề nghị Trương Ba nhập hồn vào xác cu Tị. Trương Ba
suy nghĩ rất nhanh, hình dung rất nhanh về hậu quả của sự việc đó để rồi từ chối, bởi
những rắc rối mà ông đang phải chịu đựng đã khiến ông vô cùng khổ sở, khổ sở hơn là chết.
Thương Trương Ba con người hiền lành, đôn hậu và không muốn mất người bạn cờ tri
âm tri kỉ nên Đế Thích vẫn cố gắng thuyết phục, nhưng Trương Ba khăng khăng
không đổi ý : Tôi đã nghĩ kĩ.. Tôi không nhập vào hình thù ai nữa Ị Tôi đã chết rồi,
hãy để tôi chết hẳn! Hành động trả lại thân xác cho anh hàng thịt của Trương Ba là
hành động đúng đắn, dũng cảm và hợp đạo lí. Điều đó khẳng định rằng : Một linh hồn
dù tốt đẹp đến đâu nhưng phải trú ngụ trong một thể xác khác thì cũng không thể nào
thấy thoải mái vì mặc cảm giả dối. Sống như thế thì không phải là sống theo đúng ý
nghĩa của từ này mà chỉ là sự tồn tại đơn thuần mà thôi. Trương Ba chết nhưng tâm
hồn tốt đẹp của ông sẽ sống mãi trong tình yêu mến và nỗi tiếc nhớ của gia đình, bạn
bè; làng xóm. Chết nhưng lại là vẫn sống.
Đoạn trích Hồn Trương Ba da hàng thịt tập trung cao độ tính chất triết lí và tư tưởng
nhân văn của vở kịch có nguồn gốc dân gian này. Lưu Quang Vũ đã đưa vào vở kịch
quan niệm đúng đắn về cách sống: Trước hết, mình hãy là mình. Cuộc sống của cá
nhân chỉ thực sự. Có ý nghĩa khi biết sống vì niềm vui và hạnh phúc của mọi người vì
sự tốt đẹp của cuộc đời. Tư tưởng triết lí về con người của Lưu Quang Vũ vừa biện
chứng vừa lạc quan, cao thượng. Tất cả những điều đó được thể hiện bằng tài năng
sáng tạo hiếm có của tác giả khiến vở kịch có sức cuốn hút lạ thường đối với khán giả.
Lưu Quang Vũ xứng đáng là nhà biên kịch xuất sắc của sân khấu Việt Nam hiện đại.
Cảm nhận Hồn Trương Ba, da hàng thịt - Mẫu 7
Hồn Trương Ba, da hàng thịt được sáng tác theo hướng khai thác cốt truyện dân gian
và gửi gắm những suy ngẫm về nhân sinh, về hạnh phúc, kết hợp phê phán một số tiêu
cực trong lối sống hiện thời. Truyện dân gian gây kịch tính sau khi hồn Trương Ba
Văn mẫu lớp 12: Cảm nhận tác phẩm Hồn Trương Ba, da hàng thịt
nhập vào xác anh hàng thịt dẫn tới "vụ tranh chấp" chồng của hai bà vợ phải đưa ra
xử, bà Trương Ba thắng kiện được đưa chồng về. Lưu Quang Vũ khai thác tình huống
kịch bắt đầu ở chỗ kết thúc của tích truyện dân gian. Khi hồn Trương Ba được sống
"hợp pháp" trong xác anh hàng thịt, mọi sự càng trở nên rắc rối, éo le để rồi cuối cùng
đau khổ, tuyệt vọng khiến Hồn Trương Ba không chịu nổi phải cầu xin Đế Thích cho
mình được chết hẳn. Xây dựng tình huống và giải quyết xung đột như vậy, Lưu Quang
Vũ đã gửi gắm một triết lí sâu sắc về lẽ sống, lẽ làm người: cuộc sống thật đáng quý,
nhưng không phải sống thế nào cũng được. Nếu sống vay mượn, sống chắp vá, không
có sự hài hòa giữa vẻ đẹp tâm hồn, nhân cách và nhu cầu vật chất thì con người chỉ
gặp bi kịch mà thôi. Cuộc sống của mỗi con người chỉ thực sự hạnh phúc, chỉ có giá
trị khi được sống đúng là mình, được sống tự nhiên trong một thể thống nhất. Đó là
chủ đề tư tưởng chính của vở kịch.
Tài năng kịch của Lưu Quang Vũ thể hiện trên nhiều phương diện, tiêu biểu nhất là tài
dựng cảnh và dựng đối thoại. Kịch tính căng ra trong những xung đột, những mâu
thuẫn bên ngoài và bên trong nhân vật. Ngôn ngữ hành động và ngôn ngữ nội tâm
được diễn tả sống động, lời thoại thấm đẫm triết lí nhân sinh.
Đoạn trích có thể gọi là "Thoát ra nghịch cảnh" là cảnh cuối, đúng vào lúc xung đột
trung tâm của vở kịch lên đến đỉnh điểm. Sau mấy tháng sống trong tình trạng "bên
trong một đằng, bên ngoài một nẻo", nhân vật hồn Trương Ba ngày càng trở nên xa lạ
với bạn bè, người thân trong gia đình và tự chán ghét chính mình. Hồn Trương Ba
cảm thấy không thể sống trong "da" anh hàng thịt, không thế kéo dài "nghịch cảnh"
mãi được. Hồn muốn tách ra khỏi cái thân xác kềnh càng, thô lỗ. Trong tình trạng ấy;
nhà văn đã sáng tạo khi dựng lên đoạn đối thoại giữa hồn và xác để rồi trước sự giễu
cợt, mỉa mai của xác anh hàng thịt, hồn Trương Ba càng trở nên đau khổ, bế tắc. Thái
độ cư xử của người thân trong gia đình càng khiến hồn tuyệt vọng. Hồn Trương Ba đã
châm hương gọi Đế Thích, hai bên đang đối thoại thì cu Tị chết. Đế Thích gợi ý để
hồn rời xác anh hàng thịt sang xác cu Tị. Nhưng hồn Trương Ba, sau một "quãng đời"
vô cùng thấm thía, hình dung ra những "nghịch cảnh" khác khi phải sống trong thân
xác một đứa bé đã quyết định xin cho cu Tị được sống và mình được chết hẳn.
Văn mẫu lớp 12: Cảm nhận tác phẩm Hồn Trương Ba, da hàng thịt
Đúng là "nghịch cảnh" trớ trêu. Lưu Quang Vũ đã dựng lên hai cuộc đối thoại đặc sắc
(đối thoại giữa hồn và xác và đối thoại giữa hồn và Đế Thích) cùng những đối thoại
hỗ trợ khác (hồn với người vợ, với cái Gái, với chị con dâu) để đẩy xung đột nội tâm
của hồn Trương Ba lên đến tận cùng từ đó ý nghĩ tư tưởng, những triết lí nhân sinh
được phát biểu một cách sâu sắc, thấm thía.
Trước khi diễn ra cuộc đối thoại giữa hồn và xác, nhà viết kịch đã để cho hồn Trương
Ba "ngồi ôm đầu một hồi lâu rồi vụt đứng dậy" với một lời độc thoại đầy khẩn thiết:
Không! Không! Tỏi không muốn sống như thế này mãi! Tôi chán cái chỗ ở không
phải là của tôi này lắm rồi! Cái thân thể kềnh càng, thô lỗ này, ta bắt đầu sợ mi. ta chỉ
muốn rời xa mi tức khắc! Nếu cái hồn của ta có hình thù riêng nhỉ, để nó tách ra khỏi
cái xác này, dù chỉ một lát".
Rõ ràng, hồn Trương Ba đang ở trong tâm trạng vô cùng bức bối, đau khổ. Những câu
cảm thán ngắn, dồn dập cùng với cái ước nguyện khắc khoải của hồn đã nói lên điều
đó. Hồn bức bối bởi không thể nào thoát ra khỏi cái thân xác mà hồn ghê tởm. Hồn
đau khổ bởi mình không còn là mình nữa. Trương Ba bây giờ đâu còn là một người
làm vườn chăm chỉ, hết lòng thương yêu vợ con, quan tâm tới hàng xóm láng giềng
như ngày trước. Ông Trương Ba được mọi người kính trọng đã chết rồi. Trương Ba
bây giờ vụng về. thô lỗ, phũ phàng lắm. Người đọc. người xem càng lúc càng được
thấy rõ điều đó qua các đối thoại và hồn Trương Ba cũng cáng lúc rơi vào trạng thái đau khổ, tuyệt vọng.
Trong cuộc đối thoại với xác anh hàng thịt, hồn Trương Ba ở vào thế yếu, đuối lí bởi
xác nói những điều mà dù muốn hay không muốn hồn vẫn phải thừa nhận Đó là cái
đêm khi ông đứng cạnh vợ anh hàng thịt với "tay chân run rẩy", "hơi thở nóng rực",
"cổ nghẹn lại" và "suýt nữa thì...". Đó là cảm giác "xao xuyến" trước những món ăn
mà trước đây hồn cho là "phàm. Đó là cái lần ông tát thằng con ông "tóe máu mồm
máu mũi", ... tất cả đều là sự thật. Xác anh hàng thịt gợi lại tất cả những sự thật ấy
khiến hồn càng cảm thấy xấu hổ, cảm thấy minh ti tiện. Xác anh hàng thịt còn cười
nhạo vào cái lí lẽ mà ông đưa ra để ngụy biện: "Ta vẫn có một đời sống riêng: nguyên
vẹn, trong sạch, thẳng thắn.". Trong cuộc đối thoại này, xác thắng thế nên rất hể hả
Văn mẫu lớp 12: Cảm nhận tác phẩm Hồn Trương Ba, da hàng thịt
tuôn ra những lời thoại dài với chất giọng khi thì mỉa mai cười nhạo, khi thì lên mặt
dạy đời, chỉ trích, châm chọc. Hồn chỉ buông những lời thoại ngắn với giọng nhát
gừng kèm theo những tiếng than, tiếng kêu. Không chỉ đau khổ, hồn còn xấu hổ trước
những lời nói công khai của xác mà trước đó hồn đã cảm thấy mà không muốn nói ra, không muốn thừa nhận.
Nỗi đau khổ, tuyệt vọng của hồn Trương Ba càng được đẩy lên khi đối thoại với những người thân.
Người vợ mà ông rất mực yêu thương giờ đây buồn bã và cứ nhất quyết đòi bỏ đi. Với
bà "đi đâu cũng được... còn hơn là thế này". Bà đã nói ra cái điều mà chính ông cũng
đã cảm nhận được: "ông đâu còn là ông, đâu còn là ông Trương Ba làm vườn ngày xưa".
Cái Gái, cháu ông giờ đây đã không cần phải giữ ý. Nó một mực khước từ tình cảm
của ông: tôi không phải là cháu ông.. Ông nội tôi chết rồi. Cái Gái yêu quý ông nó bao
nhiêu thì giờ đây nó không thể chấp nhận cái con người có "bàn tay giết lợn", bàn
chân "to bè như cái xẻng" đã làm "gãy tiệt cái chồi non", "giẫm lên nát cả cây sâm quý
mới ươm" trong mảnh vườn của ông nội nó. Nó hận ông vì ông chữa cái diều cho cụ
Tị mà làm gãy nát khiến cu Tị trong cơn sốt mê man cứ khóc, cứ tiếc, cứ bắt đền. Với
nó "ông nội đời nào, thô lỗ, phũ phàng như vậy". Nỗi giận dữ của cái Gái đã biến
thành sự xua đuổi quyết liệt: "Ông xấu lắm, ác lắm! Cút đi! Lão đồ tể, cút đi!".
Chị con dâu là người sâu sắc, chín chắn, hiểu điều hơn lẽ thiệt. Chị cảm thấy thương
bố chồng trong tình cảnh trớ trêu. Chị biết ông khổ lắm, khổ hơn xưa nhiều lắm".
Nhưng nỗi buồn đau trước tình cảnh gia đình "như sắp tan hoang ra cả" khiến chị
không thể bấm bụng mà đau, chị đã thốt thành lời cái nỗi đau đó: "Thầy bảo con: Cái
bên ngoài là không đáng kể, chỉ có cái bên trong, nhưng thầy ơi, con sợ lắm, bởi con
cảm thấy, đau đớn thấy... mỗi ngày thầy một đổi khác dần, mất mát dần, tất cả cứ như
lệch lạc, nhòa mờ dần đi, đến nỗi có lúc chính con cũng không nhận ra thầy nữa..".
Văn mẫu lớp 12: Cảm nhận tác phẩm Hồn Trương Ba, da hàng thịt
Tất cả những người thân yêu của hồn Trương Ba đều nhận ra cái nghịch cảnh trớ trêu.
Họ đã nói ra thành lời bởi với họ cái ngày chôn xác Trương Ba xuống đất họ đau, họ
khổ nhưng "cũng không khổ bằng bây giờ".
Sau tất cả những đối thoại ấy, mỗi nhân vật bằng cách nói riêng, giọng nói riêng của
mình đã khiến hồn Trương Ba cảm thấy không thể chịu nổi. Nỗi cay đắng với chính
bản thân mình cứ lớn dần... lớn dần, muốn đứt từng, muốn vọt trào. Đặc biệt sau hàng
loạt câu hỏi có vẻ tuyệt vọng của chị con dâu: "Thầy ơi, làm sao. làm sao giữ được
thầy ở lại. hiền hậu, vui vẻ tốt lành như thầy của chúng cơn xưa kia? Làm thế nào,
thầy ơi?" thì đương nhiên hồn không thể chịu đựng thêm được nữa.
Nhà viết kịch đã để cho hồn Trương Ba còn lại trơ trọi một mình với nỗi đau khổ,
tuyệt vọng lên đến đỉnh điểm, một mình với những lời độc thoại đầy chua chát nhưng
cũng đầy quyết liệt: "Mày đã thắng thế rồi đấy, cái thân xác không phải của ta ạ..
Nhưng lẽ nào ta lại chịu thua mày, khuất phục mày và tự đánh mất mình? "Chẳng còn
cách nào khác"! Mày nói như thế hả? Nhưng có thật là không còn cách nào khác? Có
thật không còn cách nào khác? Không cần đến cái đời sống do mày mang lại! Không
cần!". Đây là lời độc thoại có tính chất quyết định dẫn tới hành động châm hương gọi
Đế Thích một cách dứt khoát.
Cuộc trò chuyện giữa hồn Trương Ba với Đế Thích trở thành nơi tác giả gửi gắm
những quan niệm về hạnh phúc, về lẽ sống và cái chết. Hai lời thoại của hồn trong
cảnh này có một ý nghĩa đặc biệt quan trọng:
Không thể bên trong một đằng, bên ngoài một nẻo được. Tôi muốn được là tôi toàn vẹn...
Sống nhờ vào đồ đạc, của cải người khác đã là chuyện không nên, đằng này đến cái
thân tôi cũng phải sống nhờ anh hàng thịt. Ông chỉ nghĩ đơn giản là cho tôi sống,
nhưng sống như thế nào thì ông chẳng cần biết!".
Người đọc, người xem có thế nhận ra những ý nghĩa triết lí sâu sắc và thấm thía qua
hai lời thoại này. Thứ nhất, con người là một thể thống nhất, hồn và xác phải hài hòa.
Không thể có một tâm hồn thanh cao trong một thân xác phàm tục, tội lỗi. Khi con
Văn mẫu lớp 12: Cảm nhận tác phẩm Hồn Trương Ba, da hàng thịt
người bị chi phối bởi những nhu cầu bản năng của thân xác thì đừng chỉ đổ tội cho
thân xác, không thể tự an ủi, vỗ về mình bằng vẻ đẹp siêu hình của tâm hồn. Thứ hai,
sống thực sự cho ra con người quả không hề dễ dàng, đơn giản. Khi sống nhờ, sống
gửi, sống chắp vá, khi không được là mình thì cuộc sống ấy thật vô nghĩa. Những lời
thoại của hồn Trương Ba với Đế Thích chứng tỏ nhân vật đã ý thức rõ về tình cảnh trớ
trêu, đầy tính chất bi hài của mình, thấm thía nỗi đau khổ về tình trạng ngày càng
chênh lệch giữa hồn và xác, đồng thời càng chứng tỏ quyết tâm giải thoát nung nấu
của nhân vật trước lúc Đế Thích xuất hiện.
Quyết định dứt khoát xin tiên Đế Thích cho cu Tị được sống lại, cho mình được chết
hẳn chứ không nhập hồn vào thân thể ai nữa của nhân vật hồn Trương Ba là kết quả
của một quá trình diễn biến hợp lí. Hơn nữa, quyết định này cần phải đưa ra kịp thời
vì cu Tị vừa mới chết. Hồn Trương Ba thử hình dung cảnh hồn của mình lại nhập vào
xác cu Tị để sống và thấy rõ "bao nhiêu sự rắc rối" vô lí lại tiếp tục xảy ra. Nhận thức
tỉnh táo ấy cùng tình thương mẹ con cu Tị càng khiến hồn Trương Ba đi đến quyết
định dứt khoát. Qua quyết định này, chúng ta càng thấy Trương Ba là con người nhân
hậu, sáng suốt, giàu lòng tự trọng. Đặc biệt, đó là con người ý thức được ý nghĩa của cuộc sống.
Cái chết của cu Tị có ý nghĩa đẩy nhanh diễn biến kịch đi đến chỗ "mở nút". Dựng tả
quá trình đi đến quyết định dứt khoát của nhân vật hồn Trương Ba, Lưu Quang Vũ đã
đảm bảo được tính tự nhiên, hợp lí của tác phẩm.
Không chỉ có ý nghĩa triết lí về nhân sinh, về hạnh phúc con người, với tinh thần chiến
đấu thẳng thắn của một nghệ sĩ hăng hái tham dự vào tiến trình cải cách xã hội, trong
vở kịch này nói chung và đoạn kết nói riêng, Lưu Quang Vũ muốn góp phần phê phán
một số biểu hiện tiêu cực trong lối sống lúc bấy giờ. Thứ nhất, con người đang có
nguy cơ chạy theo những ham muốn tầm thường về vật chất, chi thích hưởng thụ đến
nỗi trở nên phàm phu, thô thiển. Nói như Chế Lan Viên trong một bài thơ đã từng
cảnh báo "muốn nuôi sống xác thân đem làm thịt linh hồn". Thứ hai, lấy cớ tâm hồn là
quý, đời sống tinh thần là đáng trọng mà chẳng chăm lo thích đáng đến sinh hoạt vật
chất, không phấn đấu vì hạnh phúc toàn vẹn. Thực chất đây là biểu hiện của chủ nghĩa
Văn mẫu lớp 12: Cảm nhận tác phẩm Hồn Trương Ba, da hàng thịt
duy tâm chủ quan, của sự lười biếng, không tưởng. Cả hai quan niệm, cách sống trên
đều cực đoan, đáng phê phán. Ngoài ra, vở kịch còn đề cập đến một vấn đề cũng
không kém phần bức xúc, đó là tình trạng con người phải sống giả, không dám và
cũng không được sống là bản thân mình. Đấy là nguy cơ đẩy con người đến chỗ bị tha hóa do danh và lợi.
Cảm nhận Hồn Trương Ba, da hàng thịt - Mẫu 8
Kịch là một loại hình nghệ thuật sân khấu phát triển mạnh mẽ ở nước ta từ thế kỉ XX.
Đã có rất nhiều nhà soạn kịch và nhiều vở kịch thành công được ra đời vào thời kì
này. Và cái tên Lưu Quang Vũ đã không còn xa lạ đối với ai yêu kịch, vở kịch "Hồn
Trương Ba da hàng thịt" lại càng không thể là một cái tên mới.
Là một nhà soạn kịch, nhà thơ hiện đại Việt Nam, các tác phẩm của ông đã để lại dấu
ấn đáng kể trong lòng khán giả. Gần 50 vở kịch của ông luôn được khán giả ủng hộ
bởi tính chân thực và nhân văn của nó. Tác phẩm Hồn Trương Ba da hàng thịt được
lấy từ cốt truyện dân gian. Nhưng không vì thế mà nó trở nên nhàm chán. Cái tài của
tác giả đó chính là ông đã sáng tạo ra tình huống trớ trêu, nỗi đau khổ dày vò Trương
Ba khi phải sống trong xác anh hàng thịt. Và cuối cùng đi đến một cái kết đầy tính
nhân văn: Trương Ba được trở về với con người thật của mình.
Tác phẩm được ra đời vào những năm 80 của thế kỷ XX. Đây là thời kỳ đất nước ta
đang trong công cuộc đổi mới, nhằm giải phóng sức lao động, phát huy sức sáng tạo
của nhân dân trong đó có lực lượng cầm bút. Số phận con người, vấn đề cá nhân được
khai thác mạnh. Những vấn đề nóng bỏng, chống tiêu cực đã trở thành cảm hứng cho
nhiều nhà văn. Và Lưu Quang Vũ cũng không ngoại lệ. Với mục đích phê phán những
tiêu cực lúc bấy giờ, ông đã viết vở kịch này. Những tiêu cực ấy được thể hiện rất rõ
qua những xung đột trong đoạn trích. Theo ông, chạy theo những ham muốn tầm
thường về vật chất, chỉ muốn hưởng thụ trở thành phàm phu thô thiển. Ai cũng biết
tâm hồn là quí, đời sống tinh thần là trọng nhưng không quan tâm đến đời sống vật
chất, không phấn đấu vì hạnh phúc toàn vẹn thì chỉ là biểu hiện của chủ nghĩa duy
tâm. Tình trạng con người phải sống giả, không dám được như bản thân đó là nguy cơ
đẩy con người đến chỗ tha hóa do danh và lợi. Nếu sống vay mượn chắp vá, không hài
Văn mẫu lớp 12: Cảm nhận tác phẩm Hồn Trương Ba, da hàng thịt
hòa giữa tâm hồn, nhân cách và nhu cầu vật chất thì con người chỉ gặp bi kịch mà
thôi. Cuộc sống của con người thực sự có hạnh phúc có giá trị khi được sống là chính
mình. Đó là tất cả những gì mà tác giả muốn truyền đạt đến người đọc, người nghe, người xem.
Ngay từ nhan đề, ta đã có thể thấy được sự khập khiễng, mâu thuẫn. "Hồn" là phần
tinh thần, là nội dung bên trong, là phần lí trí, tình cảm con người. Ở đây hồn Trương
Ba là một người có lối sống thanh cao, nhân hậu, luôn đấu tranh với hoàn cảnh để
được trở về với cuộc sống nguyên vẹn trong sạch thẳng thắn. "Xác" là phần vật chất,
là hình thức bên ngoài. Trong vở kịch, xác anh Đồ tể mà hồn Trương Ba buộc phải trú
ngụ. Từ nhan đề, tác giả đã gợi ra được sự vênh lệch, khấp khểnh giữa bên trong một
đằng, bên ngoài một nẻo, một mâu thuẫn giữa nội dung và hình thức, giữa vật chất -
tinh thần, lí trí - bản năng, con người - hoàn cảnh, thanh cao - phàm tục.
Qua cuộc đối thoại giữa hồn và xác, hồn Trương Ba đã bày tỏ sự chán ghét với cái xác
mình nương nhờ, khinh bỉ hoàn cảnh mình đang sinh sống, khát khao sống nguyên
vẹn, trong sạch, thẳng thắn. Nhưng đối lập với hồn, xác bị ảnh hưởng bởi những dung
tục tầm thường, đại diện cho kiểu người vừa chú trọng vật chất, bản năng, vừa là kiểu
nhân vật đại diện cho nhiều người trong xã hội, quan tâm đến lợi ích của nhiều người
đòi hỏi sự hài hòa giữa vật chất và tinh thần. Bi kịch của hồn là nhận ra một con người
cần phải hài hòa cả về vật chất, tinh thần, nhận ra mình đã bị tha hóa. Tiếp theo trong
các cuộc đối thoại với người thân, hồn bị người thân xa cách, nghi ngờ. Triết lý của vở
kịch được thể hiện rõ qua cuộc đối thoại của Trương Ba với Đế Thích. Trương Ba bày
tỏ khao khát được sống với chính mình, không nhờ vả, không giả dối, ông quyết định
tìm đến cái chết chứ không chấp nhận nhập vào xác cu Tị. Kết của vở kịch có ý nghĩa
triết lý sâu sắc, đó là sự gieo mầm cho những gì nguyên vẹn, trong sạch, thẳng thắn, là
sự sống trong tâm hồn mỗi người. Trương Ba chính là tấm gương về lòng nhân hậu, thanh cao.
Cảm nhận Hồn Trương Ba da hàng thịt - Mẫu 9
Hồn Trương Ba, da hàng thịt là một vở kịch rất nổi tiếng, đã từng được nhiều lần biểu
diễn trên sân khấu với ý nghĩa truyền tải rất sâu sắc. Đó là một cuộc đại mâu thuẫn
Văn mẫu lớp 12: Cảm nhận tác phẩm Hồn Trương Ba, da hàng thịt
giữa linh hồn và thể xác với những quan niệm sống trái ngược nhau. Linh hồn trong
sáng nhưng thể xác đui mù, đắm chìm trong những đam mê tầm thường, đen tối. Cuộc
đấu tranh ngang sức ngang tài là một bài học giáo dục mang nhiều triết lý sâu xa cho
người xem những khoảng lặng ngẫm nghĩ lại cuộc đời mình.
Tác giả của vở kịch là Lưu Quang Vũ – một nhà soạn kịch tài năng nhất của nền văn
học nghệ thuật Việt Nam hiện đại. Ông đã trở thành một hiện tượng đặc biệt của sân
khấu kịch trường những năm tám mươi của thế kỷ XX. Trước đó, ông từng làm thơ,
sáng tác truyện ngắn và vẽ tranh. Thơ Lưu Quang Vũ không sắc sảo và dữ dội như
kịch nhưng giàu cảm xúc, trăn trở, khát khao. Hồn Trương Ba, da hàng thịt là một
trong những vở kịch đặc sắc nhất của Lưu Quang Vũ, đã công diễn nhiều lần trong và
ngoài nước. Nhân vật chính trong đó là Trương Ba, ông đánh cờ giỏi nên bị Nam Tào
bắt chết nhầm. Vì muốn sửa sai, Nam Tào và Đế Thích cho hồn Trương Ba sống lại,
nhập vào xác hàng thịt vừa mới chết. Trú nhờ linh hồn trong thể xác hàng thịt, Trương
Ba gặp rất nhiều phiền toái: lý tưởng sách nhiễu, chị hàng thịt đòi chồng, gia đình
Trương Ba cũng cảm thấy xa lạ… mà bản thân Trương Ba thì đau khổ vì phải sống
trái tự nhiên, giả tạo. Đặc biệt thân xác hàng thịt làm Trương Ba nhiễm một số thói
xấu và những nhu cầu vốn không phải của chính bản thân ông. Trước nguy cơ tha hóa
về nhân cách và sự phiền toái do mượn thân xác của kẻ khác, Trương Ba quyết định
trả lại xác cho hàng thịt và chấp nhận cái chết.
Có thể nói, đây là một cuộc đấu tranh tuy diễn ra trong âm thầm nhưng lại mang sức
mạnh ghê gớm của thể xác và linh hồn. Mà ở đó, linh hồn của Trương Ba luôn hướng
đến những điều tốt đẹp, trong sáng, còn thể xác của hàng thịt chỉ hướng đến những
ham muốn tầm thường như ăn uống, chè chén, dục vọng… Khi Trương Ba lên tiếng
than thở, oán trách cũng là lúc ông thấy linh hồn mình đã bị vấy bẩn bởi thể xác. Linh
hồn buồn chán, thất vọng vì không thể nào tự điều khiển được xác thịt mặc dù sự tồn
tại của cả hai bên hoàn toàn phụ thuộc vào nhau. Thật đáng buồn khi phải sống bên
trong một đằng, bên ngoài một nẻo. Linh hồn và thể xác không hòa hợp thì làm sao
đạt được niềm mãn nguyện khi được sống, được tồn tại. Liệu rằng cuộc đời còn ý
nghĩa gì chăng? Linh hồn vào thể xác không được ham mê ăn uống, hãy ngừng những
ý nghĩ thèm muốn dục vọng, nhưng thể xác không nghe, cứ lấn tới. Rồi dần dần, linh
Văn mẫu lớp 12: Cảm nhận tác phẩm Hồn Trương Ba, da hàng thịt
hồn chẳng còn nguyên vẹn nữa. Đã đến lúc Hồn Trương Ba phải lên tiếng: “Không!
Không! Tôi không muốn sống như thế này mãi! Tôi chán cái chỗ ở không phải của tôi
này lắm rồi! Cái thân thể kềnh càng thô lỗ này, ta bắt đầu sợ mi, ta chỉ muốn rời xa mi
tức khắc! Nếu cái hồn của ta có hình thù riêng nhỏ, để nó được tách ra khỏi cái xác
này, dù chỉ một lát!”. Sự khát khao được làm chính mình đang bùng cháy lên trong
Hồn Trương Ba. Ông không ngần ngại cái thân xác kềnh càng của hàng thịt nhưng
điều làm ông buồn chán là sự thô lỗ của hắn. Lúc này, nếu được làm chính mình dù
chỉ là một lát thôi cũng sẽ là một ân huệ lớn lao cho Trương Ba. Nhưng cái hồn của
ông đâu có hình thù. Không thoát ra được, ông tranh cãi trong tuyệt vọng với thân xác.
Nhưng cái thân xác ấy lại càng đẩy ông vào sự đau khổ hơn. “Xác thịt có tiếng nói
đấy! Ông đã biết tiếng nói của tôi rồi, đã luôn luôn bị tiếng nói ấy sai khiến. Chính vì
âm u, đui mù mà tôi có sức mạnh ghê gớm, lắm khi át cả cái linh hồn cao khiết của
ông đấy!”. Cuộc tranh luận ngày càng gay cấn. Đặc biệt là sẽ có nhiều rắc rối xảy ra
khi thể xác không làm theo những gì linh hồn sai khiến. Ngược lại, những tật xấu mà
xác hàng thịt làm đều có sự chứng kiến của Hồn Trương Ba dù ông không muốn chút
nào. Cuộc hội thoại giữa hai người đã nói lên nhiều chân lý sâu xa: Ta không thể nào
sống hạnh phúc khi thể xác và linh hồn không hòa nhập làm một, khi tâm trí không
thể điều khiển được những hành động, việc làm của chân tay; ta cũng không thể làm
được việc gì tốt đẹp khi bị những đam mê tầm thường của thể xác lấn át tâm hồn.
Muốn giữ tâm hồn trong sạch thì trước hết phải chế ngự được thể xác, phải tự làm chủ
được chính mình. Nếu chỉ có những suy nghĩ tốt nhưng lại hành động xấu thì tâm hồn
dù cao quý đến mấy cũng chẳng có ý nghĩa gì. Vì giữa người với người họ nhìn nhận
nhau bằng hành động, bằng cách đối xử với nhau. Và thường mọi người vẫn đánh giá
một con người thông qua cách sống của họ. Thế nên, khi thể xác đã vấy bẩn thì tâm
hồn cũng sẽ không thể nào còn nguyên vẹn được. Không thể tách rời giữa thể xác và
tâm hồn. Tuy hàng thịt không được tốt đẹp như Hồn Trương Ba nhưng lý lẽ của hắn
khiến người xem phải thức tỉnh: “Nhưng tôi là cái hoàn cảnh mà ông buộc phải quy
phục! … Đâu phải lỗi tại tôi… Sao ông có vẻ khinh thường tôi thế nhỉ? Tôi cũng đáng
được quý trọng chứ! Tôi là cái bình để chứa đựng linh hồn. Nhờ tôi mà ông có thể làm
lụng, cuốc xới. Ông nhìn ngắm trời đất, cây cối, những người thân… Nhờ có đôi mắt
của tôi, ông cảm nhận thế giới này qua những giác quan của tôi…. Khi muốn hành hạ
Văn mẫu lớp 12: Cảm nhận tác phẩm Hồn Trương Ba, da hàng thịt
tâm hồn con người, người ta xúc phạm thể xác… Những vị lắm chữ nhiều sách như
các ông là hay vin vào cớ tâm hồn là quý, khuyên con người ta sống phần hồn, để rồi
bỏ bê cho thân xác họ mãi khổ sở, nhếch nhác… Mỗi bữa tối đòi ăn tám, chín bát
cơm, tôi thèm ăn thịt, hỏi có gì là tội lỗi nào?”. Lý lẽ của hàng thịt cũng rất thực tế.
Linh hồn muốn tồn tại phải có thể xác. Và thể xác cũng vậy. Nhưng thể xác là cái
người ta nhìn thấy, còn linh hồn ẩn sâu bên trong. Những suy nghĩ của linh hồn được
thể hiện ra hành động bên ngoài. Nhưng ở đây, vì là hai người hoàn toàn khác nhau,
trái ngược nhau về tính cách nên linh hồn luôn thấy bất mãn với thể xác dù thể xác ấy
cũng đã giúp ích rất nhiều cho hồn ông.
Sự mâu thuẫn của bên trong và bên ngoài của một cơ thể đã khiến biết bao nhiêu rắc
rối đã xảy ra trong gia đình của cả hai bên. Để thay đổi suy nghĩ và thuyết phục sự
chấp thuận của mọi người thật khó. Hình ảnh về một con người hiền lành, tử tế của
Trương Ba đã ẩn sâu trong tiềm thức, trong lối mòn suy nghĩ của mọi người. Giờ đây,
cái thân xác kềnh càng, thô lỗ của hàng thịt sẽ thay thế hình hài của Trương Ba trước
đây. Đã thế, những hành động, việc làm của hàng thịt lại trái ngược với những suy
nghĩ, sai bảo của Hồn Trương Ba. Vợ hàng thịt đòi chồng, còn vợ Trương Ba thì vẫn
chưa thể nào chấp nhận hoàn toàn được cái thân xác của hàng thịt đang tồn tại với tư
cách cao quý của chồng mình. Mọi thứ dường như đảo lộn lên. Đến ngay cả cây cối,
vườn tược, Hồn Trương Ba vẫn làm nhưng do thể xác hàng thịt kềnh càng nên ông
không thể nào khéo léo như trước đây được nữa. Cái Gái đã nhìn thấy ông làm gãy
những chiếc mầm non, cái diều của cu Tị ông cũng làm hỏng. Thật buồn vì mọi
chuyện đã diễn ra không được như ông nghĩ mặc dù ông cũng đã đặt niềm tin vào những gì mình làm.
Đến giây phút này, Hồn Trương Ba không còn khát khao được tồn tại, được sống nữa.
Bởi sống mà không được làm chính mình cũng chẳng có ích chi. Thậm chí còn gây
thêm rắc rối cho mọi người xung quanh. Ông lại tìm đến Đế Thích để mong được giải
quyết. Ông cầu cứu “Không thể bên trong một đằng, bên ngoài một nẻo được. Tôi
muốn được là tôi toàn vẹn”. Toàn vẹn nghĩa là thể xác và tâm hồn phải hòa nhập vào
nhau, thống nhất với nhau. Tâm hồn nghĩ sao thì thể xác sống như vậy. Chứ không
phải như bây giờ. Linh hồn trong sáng nhưng lại không thể nào chế ngự lại được
Văn mẫu lớp 12: Cảm nhận tác phẩm Hồn Trương Ba, da hàng thịt
những ham muốn của thể xác. Hồn Trương Ba thà là được chết nhưng chết để được
làm chính mình còn hơn là sống như thế này. Cái Tí chết, nhưng suy cho cùng, Hồn
Trương Ba cũng không thể nhập vào cái Tí được. Rồi mọi chuyện sẽ lại càng rắc rối
hơn. Dù cái Tí cũng tốt, cũng được mọi người yêu quý. Nhưng vẫn là bên trong một
đằng, bên ngoài một nẻo. Trương Ba vẫn không được sống toàn vẹn.
Chỉ khi con người ta được sống tự nhiên, sống đúng là mình, sống trọn vẹn những giá
trị mình vốn có thì mới có ý nghĩa, mới thực sự là cuộc sống. Vì vậy, dù khi không
còn tồn tại trong xác hàng thịt nữa, nhưng những đức tính tốt đẹp của Trương Ba vẫn
còn được nguyên vẹn, được mọi người thương nhớ. Ông không hiện hữu như một con
người bình thường nữa nhưng ông ở “ngay trên bậc cửa nhà ta, trong ánh lửa bà nấu
cơm, cầu ao bà vo gạo, trong cái cơi bà đựng trầu, con dao bà giãy cỏ… Không phải
mượn thân ai cả, tôi vẫn ở đây, trong vườn nhà ta, trong những điều tốt lành của cuộc
đời, trong mỗi trái cây cái Gái nâng niu…”. Chỉ cần mọi người không quên thì Trương
Ba vẫn luôn tồn tại, luôn hiện hữu. Và cũng chỉ có như vậy, ông mới giữ gìn được
nguyên vẹn sự trong sáng của mình. Sau những rắc rối quanh co, Lưu Quang Vũ đã
dàn xếp cho mọi chuyện trở lại bình thường. Con người ta có thể chấp nhận nỗi đau
mất mát nhưng sẽ khó mà thay đổi được những điều đã ăn sâu trong tiềm thức mình.
Thế nên, Trương Ba thà là chết hẳn còn hơn phải sống chập chờn như lúc còn trú ngụ trong xác hàng thịt.
Cuộc đời tốt đẹp của Trương Ba giống như những mầm non mà cái Gái đang nâng
niu. “Những cây sẽ nối nhau mà lớn khôn. Mãi mãi…”
Như vậy, vở kịch đặc sắc của Lưu Quang Vũ đã mang đến một bài học đắt giá cho
người xem. Được sống làm người thật quý giá, nhưng được sống đúng là mình, sống
trọn vẹn những giá trị mình vốn có và theo đuổi còn quý giá hơn. Sự sống chỉ thực sự
có ý nghĩa khi con người được sống tự nhiên với thể xác và tâm hồn. Con người phải
luôn luôn biết đấu tranh với những nghịch cảnh, với chính bản thân, chống lại sự dung
tục, để hoàn thiện nhân cách và vươn tới những giá trị tinh thần cao quý.