Cặp Phạm Trù Nguyên Nhân - Kết Quả | Môn Triết học Mác - Lênin - Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh

lOMoAR cPSD| 61601779
Nội dung cặp phạm trù nguyên nhân và kết quả
Đỏ đọc thêm, đen trích vào ppt, xanh tự tìm hình ảnh minh họa
Trước khi đi làm rõ Nội dung cặp phạm trù nguyên nhân và kết quả, cùng tìm
hiểu về các khái niệm nguyên nhân, kết quả. I. Khái niệm
Nguyên nhân là phạm trù dùng để chỉ sự tác động lẫn nhau giữa các mặt trong
cùng một sự vật hoặc giữa các sự vật với nhau gây ra một hoặc hơn sự biến đổi nhất định.
Kết quả là sự biến đổi xuất hiện do sự tác động lẫn nhau của các mặt trong một
sự vật hoặc giữa các sự vật với nhau.
Ví dụ: Sự tác dụng của dòng điện làm bóng đèn sáng lên. Vì nguyên nhân là
sự tác động của dòng điện tới dây dẫn còn kết quả là làm cho bóng đèn sáng lên.
Trong hai khái niệm này, chúng ta cần lưu ý đối với khái niệm nguyên nhân và
nguyên cớ, để không có sự nhầm lẫn về khái niệm.
Điều kiện là những yếu tố giúp nguyên nhân sinh ra kết quả nhưng bản thân
điều kiện không sinh ra kết quả.
VD: điều kiện môi trường, nhiệt độ, xúc tác,…
Nguyên cớ là một sự kiện xảy ra ngay trước kết quả nhưng không sinh ra kết
quả. Nguyên cớ có liên hệ nhất định với kết quả nhưng đó là mối liên hệ bên ngoài, không bản chất.
VD: Chiến tranh thế giới lần thứ nhất sảy ra sau sự việc một phần tử Séc-bi ám
sát thái tử đế quốc Áo – Hung, nhưng đó chỉ là nguyên cớ. Còn nguyên nhân thực
sự của cuộc chiến tranh nàylà mâu thuẫn từ lâu giữa các quốc gia tham chiến từ trước đó. lOMoAR cPSD| 61601779 Cách khắc Phục
=> Nhận thức về nguyên nhân kết quả như trên vừa giúp khắc phục được hạn chế
coi nguyên nhân của một sự vật hiện tượng trong những điều kiện nhất định nằm
bên ngoài sự vật hiện tượng đó vừa khắc phục được thiếu sót nguyên nhân cuối
cùng của sự vận động chuyển hóa của toàn bộ thế giới vật chất ra ngoài nói trọng
lực lượng phi vật chất nào đó
II. Nội dung cặp phạm trù nguyên nhân và kết quả
Theo quan điểm của chủ nghĩa duy vật biện chứng, nguyên nhân và kết quả có
mối liên hệ qua lại, cụ thể:
1. Mối quan hệ giữa nguyên nhân và kết quả là tất yếu khách quan
- Nguyên nhân có trước và sinh ra kết quả
- Có nguyên nhân thì chắc chắn sẽ có kết quả
- Có kết quả thì tức là do nguyên nhân gây ra
VD: Đâu phải trên đời cái gì cũng diễn ra tự nhiên như là bạn A tự nhiên điểm
cao, bạn B kia tự nhiên điểm thấp, đâu phải là cây tự nhiên ra quả, xe đạp tự dưng
bị hỏng. Tât cả đều do nguyên nhân dẫn đến hết.
2. Mối quan hệ nhân quả có tính phức tạp
2.1.Một kết quả do một hoặc nhiều nguyên nhân khác nhau sinh ra
VD: Chẳng hạn kết quả mất mùa có thể do nhiều nguyên nhân tạo nên như là
hạn hán, sâu bệnh,hay là giống không tốt, hoặc đất xấu, thì chúng ta có thể thấy
một kết quả có thể do nguyên nhân tạo ra. lOMoAR cPSD| 61601779
Khi mà nhận thức được cái vấn đề đấy thì nó sẽ giúp chúng ta có thể nhìn thấy
nhiều nguyên nhân trong một kết quả tránh cái tư tưởng chủ quan, nhìn nhận một
kết quả chỉ do một nguyên nhân gây ra đồng thời khắc phục nó.
Với ví dụ trên ta sẽ tìm các biện pháp triệt tiêu các nguyên nhân dẫn đến mất
mùa như là tìm cách diệt sâu bọ chẳng hạn phun thuốc trừ trừ, kết hợp với chọn
giống tốt cho năng suất cao, cải tạo đất bằng cách bón phân cho cây. Và khi mà
kết hợp biện pháp triệt tiêu tất cả nguyên nhân đã liệt kê sau đó, thì mọi thứ sẽ tốt
hơn chứ nếu mà ta chỉ nói có một nguyên nhân như do sâu bệnh thôi mà bỏ qua
các nguyên nhân kia thì kết quả mất mùa đó cũng sẽ xảy ra.
2.2.Một nguyên nhân cũng có thể dẫn đến nhiều kết quả khác nhau
VD: Chặt phá rừng chính là nguyên nhân dẫn đến những kết quả như là có gỗ,
có đất để canh tác, nhưng mà cũng có kết quả xấu như là xói mòn đất, dẫn tới sạt
lở đất, ngập lụt, mất đa dạng sinh học, biến đổi khí hậu của khu vực đó
Thì cái chặt phá rừng này dẫn đến cái nhiều kết quả. Việc này có ý nghĩa, khi
mà chúng ta làm bất cứ việc gì thì cũng biết là có những kết quả khác nhau: tốt
có, xấu có. Và chúng ta phải biết cân nhắc để lựa chọn những hành động dẫn đến
kết quả tốt nhất, trọn vẹn nhất. Với trường hợp bên trên, nếu chỉ nhìn cái lợi trước
mắt là có gỗ để bán, có đất để canh tác. Mà không nhìn thấy những cái kết quả
còn lại thì sẽ rất là tệ đúng không nào. Nếu nhìn nhận được hết kết quả không tốt
như thế, thì chúng ta sẽ cân nhắc và tìm ra những hành động phù hợp hơn
2.3.Nguyên nhân và kết quả có thể chuyển hóa lẫn nhau
Một sự vật hiện tượng trong mối quan hệ cụ thể nhất định là nguyên nhân thì
trong quan hệ cụ thể khác là kết quả và ngược lại. Có thể hiểu đơn giản là nguyên
nhân tạo ra kết quả nhưng kết quả này lại là nguyên nhân của một kết quả khác
VD: Tôi đang lười học, thì cái sự lười học này sẽ là nguyên nhân dẫn đến kết
quả tôi không có đủ kiến thức, mà cái kết quả không đủ kiến thức sẽ là nguyên
nhân dẫn đến kết quả tôi là một người học kém, còn kết quả học kém này là
nguyên nhân của việc tôi sẽ trở thành một con người lao động chân tay cực nhọc,
còn lao động này sẽ thành nguyên nhân lương thấp.
Thì nếu mà chúng ta chỉ đánh giá cái việc lười học này sẽ gây ra một chuỗi các
kết quả và nguyên nhân tiếp theo tiếp theo chiều hướng xấu đi thì ta sẽ biết điều
chỉnh bản thân và có những hành động chuẩn xác hơn.
II.4Kết quả tác động trở lại nguyên nhân
Nguyên nhân sinh ra kết quả song kết quả không thụ động mà có khả năng tác
động trở lại nguyên nhân lOMoAR cPSD| 61601779
Hướng tích cực, tức là thúc đẩy sự hoạt động của nguyên nhân
VD: Việt Nam đang hội nhập với quốc tế => Tạo ra các mối quan hệ kinh tế
quốc tế => Phát triển công nghiệp và thương mại => Tạo nhiều việc làm cho
người dân => Phát triển kinh tế đất nước => Việt Nam càng phải hội nhập với
quốc tế hơn nữa do cần thêm sự hợp tác để tiếp tục phát triển
Hướng tiêu cực, tức cản trở sự hoạt động của nguyên nhân.
VD: đông dân => không đủ đáp ứng điều kiện cho toàn công dân => nghèo
đói hơn => kinh tế đất nước đi lùi => nhà nước tạo ra các chính sách kế hoạch hóa gia đình
Dưới đây là bảng tóm tắt ý chính
III.Ý nghĩa phương pháp luận
- Nếu bất kỳ sự vật hiện tượng nào cũng có nguyên nhân của nó và do nguyên
nhân quyết định, để nhận thức và loại bỏ được sự vật hiện tượng đó thì phải
tìm ra nguyên nhân của nó, tránh áp đặt chủ quan duy ý chí vào (vi phạm
dân chủ, mê tín dị đoan, …). Ngược lại muốn một hiện tượng nào đó xuất
hiện ta cần phải tạo ra nguyên nhân và những điều kiện thích hợp cho
nguyên nhân sản sinh ra kết quả
- Trong thời gian hoặc mối quan hệ nào đó về nguyên nhân và kết quả có thể
đổi chỗ cho nhau nên để nhận thức được đúng sự vật hiện tượng thì cần
phải xác định đối phương hướng và sản sinh ra kết quả đó.
- Một sự vật hiện tượng có thể do nhiều nguyên nhân sinh ra và quyết định
nên không vội kết luận về nguyên nhân sinh ra nó các loại nguyên nhân là
nguyên nhân chủ yếu và nguyên nhân thứ yếu nguyên nhân bên trong và nguyên nhân bên ngoài.