Chiếc lá đầu tiên
Đề đọc hiểu Chiếc lá đầu tiên - Đề 1
Đọc đoạn trích sau và trả lời các câu hỏi:
...Muốn nói bao nhiêu, muốn khóc bao nhiêu
Bài hát đầu xin hát về trường cũ
Một lớp học bâng khuâng màu xanh rủ
Sân trường đêm - Rụng xuống trái bàng đêm.
Nỗi nhớ đầu anh nhớ về em
Nỗi nhớ trong tim em nhớ về với mẹ
Nỗi nhớ chẳng bao giờ nhớ thế
Bạn có nhớ trường, nhớ lớp, nhớ tên tôi?
"- Có một nàng Bạch Tuyết các bạn ơi
Với lại bảy chú lùn rất quấy"
"- Mười chú chứ, nhìn xem trong lớp ấy"
(Ôi những trận cười trong sáng đó lao xao).
(Trích Chiếc lá đầu tiên - Hoàng Nhuận Cầm, Theo Tình bạn tình yêu thơ, NXB Giáo dục, 1987)
Câu 1 (0,5 điểm): Đoạn thơ trên được viết theo thể thơ nào?
Câu 2 (0,75 điểm): Xác định biện pháp tu từ được tác giả sử dụng trong bốn dòng thơ sau:
Nỗi nhớ đầu anh nhớ về em
Nỗi nhớ trong tim em nhớ về với mẹ
Nỗi nhớ chẳng bao giờ nhớ thế
Bạn có nhớ trường, nhớ lớp, nhớ tên tôi?
Câu 3 (0,75 điểm): Nêu nội dung chính của đoạn thơ trên.
Câu 4 (1,0 điểm): Ghi lại cảm xúc của anh/ chị khi đọc đoạn thơ trên
Đáp án đọc hiểu văn bản Chiếc lá đầu tiên Câu 1 (0,5 điểm):
Đoạn thơ trên được viết theo thể thơ tự do. Câu 2 (0,75 điểm):
Hai biện pháp tu từ: Điệp từ (Nỗi nhớ....nhớ), câu hỏi tu từ (trong câu Bạn có nhớ
trường, nhớ lớp, nhớ tên tôi?) Câu 3 (0,75 điểm):
Nội dung chính của đoạn thơ: Đoạn thơ là kí ức của tác giả về những kỉ niệm tuổi học
trò (trường cũ, lớp học năm xưa, bạn bè, những trò nghịch ngợm...và cả tình yêu đầu
tiên của mình); là tình cảm trong sáng, là nỗi bâng khuâng nhớ tiếc, là gắn bó thiết tha
vừa ấm áp ngọt ngào, vừa chân thật hồn nhiên. Câu 4 (1,0 điểm):
Học sinh hình thành đoạn văn, ghi lại cảm xúc chân thành, suy nghĩ trong sáng, lời lẽ thuyết phục.
Đề đọc hiểu Chiếc lá đầu tiên - Đề 2
Đọc văn bản dưới đây và thực hiện các yêu cầu.
Em thấy không, tất cả đã xa rồi
Trong tiếng thở của thời gian rất khẽ
Tuổi thơ kia ra đi cao ngạo thế
Hoa súng tím vào trong mắt lắm mê say
Chùm phượng hồng yêu dấu ấy rời tay
Tiếng ve trong veo xé đôi hồ nước
Con ve tiên tri vô tâm báo trước
Có lẽ một người cũng bắt đầu yêu
Muốn nói bao nhiêu, muốn khóc bao nhiêu
Lời hát đầu xin hát về trường cũ
Một lớp học bâng khuâng màu xanh rủ
Sân trường đêm - rụng xuống trái bàng đêm…
(Trích Chiếc lá đầu tiên - Hoàng Nhuận Cầm, Xúc xắc mùa thu, NXB Hội nhà văn, 1992)
Câu 1. (0,5 điểm) Xác định phương thức biểu đạt chính của đoạn trích.
Câu 2. (0,5 điểm) Đoạn trích trên được viết theo thể thơ nào?
Câu 3. (1,0 điểm) Xác định và nêu hiệu quả nghệ thuật của biện pháp tu từ trong câu:
“Em thấy không, tất cả đã xa rồi/Trong tiếng thở của thời gian rất khẽ”.
Câu 4. (1,0 điểm) Nội dung đoạn thơ trên đã gợi cho anh/chị những xúc cảm gì? Đáp án
Câu 1. Phương thức biểu đạt chính của bài thơ Chiếc lá đầu tiên: Biểu cảm.
Câu 2: Thể thơ tự do. Câu 3:
- Biện pháp tu từ: Nhân hóa
- Hiệu quả nghệ thuật: Tăng tính gợi cảm cho câu thơ; thời gian cũng có tâm trạng, cảm xúc như con người. Câu 4.
HS có thể nêu nhiều xúc cảm, miễn là phù hợp. Gợi ý:
- Cảm xúc về mái trường những ngày sắp rời xa…
- Xúc cảm về mối tình đầu, mối tình học trò.
Đề đọc hiểu Chiếc lá đầu tiên - Đề 3 Đọc đoạn trích:
Em thấy không, tất cả đã xa rồi
Trong hơi thở của thời gian rất khẽ
Tuổi thơ kia ra đi cao ngạo thế
Hoa súng tím vào trong mắt lắm mê say.
Chùm phượng hồng yêu dấu ấy rời tay
Tiếng ve trong veo xé đôi hồ nước
Con ve tiên tri vô tâm báo trước
Có lẽ một người cũng bắt đầu yêu.
Muốn nói bao nhiêu, muốn khóc bao nhiêu
Bài hát đầu, xin hát về trường cũ
Một lớp học bâng khuâng màu xanh rủ
Sân trường đêm – Rụng xuống trái bàng đêm.
Nỗi nhớ đầu anh nhớ về em
Nỗi nhớ trong tim em nhớ về với mẹ
Nỗi nhớ chẳng bao giờ nhớ thế
Bạn có nhớ trường, nhớ lớp, nhớ tên tôi?…
(Trích bài thơ Chiếc lá đầu tiên (1), Hoàng Nhuận Cầm)
Câu 1. Chỉ ra và nêu tác dụng 1 biện pháp tu từ nổi bật trong đoạn thơ:
Nỗi nhớ đầu anh nhớ về em
Nỗi nhớ trong tim em nhớ về với mẹ Nỗi nhớ chẳng bao giờ nhớ thế
Bạn có nhớ trường, nhớ lớp, nhớ tên tôi?…
Câu 2. Thông điệp mà anh/ chị tâm đắc nhất qua văn bản là gì ? Nêu lí do vì sao tâm đắc thông điệp đó. Lời giải
Câu 1. Biện pháp tu từ điệp từ : " Nhớ '' nhằm nhấn mạnh nỗi nhớ da diết về trường
việc những kỉ niệm của tuổi thơ của một thời ngây ngô vụng dại bên mái trường thầy cô
và có thể là mối tình đầu trong sáng hồn nhiên..
Câu 2. Thông điệp tâm đắc: Hãy trân trọng những giây phút quý giá trên ghế nhà trường
vì sau này dù muốn cũng không thể quay lại 1 lần nào nữa... Bởi ai rồi cũng phải lớn
phải bắt đầu cuộc sống với những bộn bề lo toan rất khó để có những giây phút bên nhau dù là ít ỏi
Đề đọc hiểu Chiếc lá đầu tiên - Đề 4
Đọc đoạn thơ sau và trả lời các câu hỏi:
"Em thấy không, tất cả đã xa rồi
Trong tiếng thở của thời gian rất khẽ
Tuổi thơ kia ra đi cao ngạo thế
Hoa súng tím vào trong mắt lắm mê say
Chùm phượng hồng yêu dấu rời tay
Tiếng ve trong veo xé đôi hồ nước
Con ve tiên tri vô tâm báo trước
Có lẽ một người cũng bắt đầu yêu."
(SGK Ngữ văn 10 - Chân trời sáng tạo, tr. 6)
Câu 1: Xác định thể thơ.
Câu 2: Hai dòng thơ "Em thấy không, tất cả đã xa rồi/ Trong tiếng thở của thời gian rất
khẽ" diễn tả tâm trạng, cảm xúc, suy nghĩ gì của nhân vật trữ tình?
Câu 3: Nhà thơ đã sử dụng những hình ảnh nào để diễn tả khoảng thời gian tươi đẹp,
gắn liền với tuổi học trò?
Câu 4: Em hiểu câu thơ "Có lẽ một người cũng bắt đầu yêu" như thế nào?
Câu 5: Đoạn thơ trên đã gợi cho em những cảm xúc gì?
* Gợi ý trả lời các câu hỏi:
Câu 1: Thể thơ tự do.
Câu 2: Hai dòng thơ "Em thấy không, tất cả đã xa rồi/ Trong tiếng thở của thời gian rất
khẽ" diễn tả tâm trạng của nhân vật trữ tình về quãng thời gian tươi đẹp đã qua:
+ "Em thấy không, tất cả đã xa rồi": niềm tiếc nuối, nhớ thương về quá khứ xưa kia.
+ "Trong tiếng thở của thời gian rất khẽ": sự chuyển động khẽ khàng của thời gian một đi không trở lại.
=> Nhân vật trữ tình nghĩ về thời thơ ấu mà lòng tràn đầy nỗi nhớ, bâng khuâng, hoài niệm.
Câu 3: Những hình ảnh diễn tả khoảng thời gian tươi đẹp, gắn liền với tuổi học trò "hoa
súng tím", "chùm phượng hồng", "tiếng ve".
Câu 4: Câu thơ "Có lẽ một người cũng bắt đầu yêu" có thể hiểu là những rung động đầu
đời của học trò khi đang ngồi trên ghế nhà trường.
Câu 5: Đoạn thơ đã giúp người đọc có những hình dung cụ thể về tuổi học trò. Đây là
khoảng thời gian hồn nhiên, trong sáng, một đi không trở lại. Đồng thời, là thời điểm
luôn in sâu trong kí ức mỗi người. Qua đoạn thơ, ta càng thêm trân trọng những kỉ niệm
bình dị, ấm áp bên bạn bè và thầy cô. Từ đó, biết yêu thương, trân quý mọi người hơn nữa.