Chính Sách Cai Trị Của Thực Dân Pháp Ở Việt Nam | Môn Lịch sử Đảng - Đại học Bách Khoa Hà Nội

lOMoAR cPSD| 61531626
Chính sách cai trị của thực dân Pháp ở Việt Nam
trình khai thác thuộc địa lần thứ hai ở Đông Dương với số vốn đầu tư trên quy mô lớn, tốc độ nhanh.
Do sự du nhập của phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa, tình hình kinh tế Việt Nam có sự biến
đổi: quan hệ kinh tế nông thôn bị phá vỡ, hình thành nên những đô thị mới, những trung tâm
kinh tế và tụ điểm cư dân mới. Nhưng thực dân
Pháp không du nhập một cách hoàn chỉnh phương thức tư bản chủ nghĩa vào nước
ta, mà vẫn duy trì quan hệ kinh tế phong kiến. Chúng kết hợp hai phương thức bóc
lột tư bản và phong kiến để thu lợi nhuận siêu ngạch. Chính vì thế, nước Việt Nam
không thể phát triển lên chủ nghĩa tư bản một cách bình thường được, nền kinh tế
Việt Nam bị kìm hãm trong vòng lạc hậu và phụ thuộc nặng nề vào kinh tế Pháp.
Trong trào lưu xâm lược thuộc địa của chủ nghĩa tư bản phương Tây, từ năm
1858 thực dân Pháp bắt đầu tiến công quân sự để chiếm Việt Nam. Sau khi đánh
chiếm được nước ta, thực dân Pháp thiết lập bộ máy thống trị thực dân và tiến hành
những cuộc khai thác nhằm cướp đoạt tài nguyên, bóc lột nhân công rẻ mạt và mở rộng thị
trường tiêu thụ hàng hóa.
Sau khi thực dân Pháp đặt ách thống trị ở Việt Nam, chúng đã khai thác khoáng sản của đất nước
ta. Bộ máy cai trị được hình thành. Chúng xây dựng các
nhà máy điện, nước, xi măng, dệt,..., lập các đồn điền, mở mang đường xá để vơ vét tài nguyên
và bóc lột sức lao động của người dân nước ta.
Thực dân Pháp muốn biến nước ta thành thị trường tiêu thụ hàng hoá và cung cấp nguyên nhiên
liệu cho Pháp nhằm đem lại lợi nhuận tối đa cho tư bản
Pháp. Vào giai đoạn đầu, thực dân Pháp chỉ mới chú trong vào hai lĩnh vực chủ yếu là nông nghiệp và khai mỏ.
Nông nghiệp: Năm 1897, Pháp ép triều Nguyễn kí điều ước “nhượng” quyền lOMoAR cPSD| 61531626
“khai khẩn đất hoang” cho chúng. Ngay sau đó, Pháp tăng cường cướp đoạt đất đai,
lập các khu đồn điền lớn để trồng cao su, thứ cây công nghiệp mà Pháp coi trọng khi đó.
Công nghiệp: chú trọng khai thác mỏ than và kim loại. Tuy nhiên Pháp không xây nhà máy luyện
kim tại Việt Nam, tất cả kim loại khai thác được chở về
Pháp. Phần lớn các xí nghiệp khai mỏ nằm trong tay những tập đoàn tư bản Pháp.
Phương thức hoạt động là tận dụng nhân công lao động rẽ mạt, sao cho chi phí sản xuất giảm
xuống mức thấp nhất để thu lợi nhuận cao.
Giao thông vận tải: xây dựng hệ thống đường giao thông hiện đại, vừa phục vụ làm ăn lâu dài,
vừa nhằm mục đích quân sự
Thương nghiệp: Việt Nam trở thành thị trường độc quyền của tư bản Pháp,
Pháp độc quyền thu thuế xuất nhập khẩu. Tất cả hàng hóa Việt Nam mà Pháp cần
đều phải ưu tiên xuất sang Pháp, không được xuất khẩu sang nước khác, những
hàng hóa mà Pháp thừa ế hoặc kém phẩm chất so với hàng hóa của các nước khác thì Việt Nam vẫn phải mua của Pháp.
Tiến hành chính sách khai thác để cướp đoạt tài nguyên, bóc lột công rẻ mạc, mở rộng thị trường
tiêu thụ hàng hóa của tư bản Pháp, độc quyền về kinh tế để dễ
bề ve vét, độc hành về thuế và phát hành giấy bạc, duy trì hình thức bóc lột phong
kiến, kìm hãm nền kinh tế Việt Nam trong vòng lạc hậu, làm cho kinh tế nước ta phụ thuộc vào kinh tế Pháp.
Đặc biệt chúng độc quyền về muối, rượu và thuốc phiện:
Về muối : Muối là một trong những thứ nhu yếu phẩm, đặc biệt lại là một sản lOMoAR cPSD| 61531626
phẩm vô cùng quan trọng trong miếng ăn của người Việt Nam, là thành phần vô cùng cần thiết
trong việc dự trữ thực phẩm, chế biến món ăn và nấu ăn. Muốn muối cá, muối thịt, làm nước
mắm, muối dưa cải hay muối chua các thứ rau, tất cả đều phải có muối. Kho cá, kho thịt, làm xôi,
nấu cơm nếp, ăn cháo trắng lót lòng cũng phải có muối. Nói tóm lại, bất kỳ món ăn nào cũng phải
có muối. Chính vì thế mà đối với người Việt Nam, muối trở thành một sản phẩm vô cùng quan
trọng không khác gì gạo. Hơn nữa, nước ta không có mỏ muối. Vì thế, tất cả muối tiêu thụ ở nước
ta đều được sản xuất qua phương pháp gạn lọc nước biển bằng cách để cho nước bốc hơi bay đi
hết, chất muối lắng xuống ở dưới rồi gom lại thành từng thúng đem đi bán. Do tình trạng này, chỉ
những vùng ven biển có bãi cát lài lài, thoai thoải bằng bằng mới có điều kiện để sản xuât muối.
Những vùng bờ biến dốc đứng không có điều kiện sản xuất muối. Những yếu tố này đã khiến cho
muối trở nên khan hiếm ở trên thị trường. Biết được những yếu tố quan trọng này, các nhà làm
chính sách thuế khóa trong chính quyền Liên Minh Pháp – Vatican nghĩ ngay đến biện pháp nắm
độc quyền phân phối muối. Qua chính sách đánh thuế bất nhân này, chúng đã thu vơ về ngân quỹ
của Liên Minh Pháp – Vatican một khỏan tiền khổng lồ có thể đủ trả lương cho 50% công chức ở Đông Dương.
Về rượu : Trong thực tế, rượu đã được coi như khá quan trọng trong nếp sống
văn hóa của bất kỳ xã hội nào dù là văn minh hay lạc hậu. Với các quốc gia Đông Phương chịu ảnh
hưởng của nền văn minh Khổng Mạnh, rượu đã trở thành một trong những yếu tố vô cùng quan
trọng trong nếp sống văn hóa của
người dân. Cũng vì thế mà rượu hiện diện trong hầu hết các ngày lễ lạc, đám cưới, đám tang,
cúng tế và những cuộc hôi ngộ giữa các bạn bè thân thiết hay
trong những bữa tịêc kẻ ở tiễn người đi hoặc trong bữa cơm vui đón mừng người đi xa trở về, tất
cả cũng đều phải có rượu. Ở nước ta, rượu cũng vô cùng quan trọng, trong thời xưa, bất bất kỳ
làng xóm nào cũng có một hay hai
gia đình sinh sống bằng nghề nấu rượu, rượu trở thành sản phẩm rất thông dụng, không bao giờ
khan hiếm. Biết rõ tính cách quan trọng của rượu trong nếp sống văn hóa của người Việt Nam là lOMoAR cPSD| 61531626
như vậy, với chủ trương cố hữu nắm trọn quyền kiểm sóat tất cả mọi ngành sinh họat trong xã
hội, Giáo Hội La Mã và thực dân Pháp bèn quyết định nắm độc quyền sản xuất và phân phối rượu,
rồi cưỡng bách nhân dân ta hàng năm phải tiêu thụ số lượng ruợu theo đúng chỉ tiêu mà chúng
đã đề ra. Với việc nắm trong tay độc quyền sản xuất rượu trong nước, thực dân Pháp không chỉ
thu về lợi nhuận hàng năm, mà còn có khả năng không chế và đầu độc nhân dân ta
Về thuốc phiện : Thuốc phiện bị coi như là một sản phẩm có tác hại vô cùng nguy hiểm cho những
người hút và gia đình họ. Thế nhưng, từ khi dân ta rơi vào ách thống trị của Liên Minh Pháp –
Vatican, thuốc phiện lại do chính quyền chủ động nhập cảng, thiết lập các cơ sở biến chế, tổ chức
hệ thống phân phối, khuyên khích mở các tiệm hút và tiệm bán công khai cho khách hàng tiêu
thụ, rồi nắm độc quyền buôn bán sản phẩm này. Như vậy là chính quyền đã tạo điều kiện thuận
lợi cho khá nhiều người mà đa số thuộc thành phần khá giả dễ dàng a dua đua đòi rồi sa ngã vào
tình trạng nghiện ngập, làm
hư hại cả cuộc đời. Nhìn rộng ra, nếu quốc gia có quá nhiều người nghiện hút thuốc phiện như
vậy, thì dân nước sẽ không còn ý chí đấu tranh để tự tồn, để mặc cho ngoại nhân thao túng tự
tung tự tác. Hậu quả là quốc gia đó sẽ lụn bại, suy vong rồi sớm muộn cũng rơi vào cảnh lệ thuộc
nước ngoài. Tuy nhiên, thiết nghĩ rằng, ngoài chủ trương làm tiêu tan ý chí đấu tranh của dân tộc
Việt Nam, Liên Minh Pháp – Vatican còn có chính sách độc quyền nhập cảng lậu và phân phối
thuốc phiện vừa để lấy tiền chi phi cho bộ máy cai trị tại Đông Dương, vừa để trả lương hậu hĩ
cho công chức người Pháp trong bộ máy cai trị này với mục đích khích lệ họ tích cực thẳng tay
đàn áp và bóc lột dân ta.chế và đầu độc nhân dân ta 2. Chính trị
Chúng tiếp tục thi hành chính sách chuyên chế với bộ máy đàn áp nặng nề. Mọi
quyền hành đều thâu tóm trong tay các viên quan cai trị người Pháp, từ toàn quyền
Đông Dương, thống đốc Nam Kỳ, khâm sứ Trung Kỳ, thống sứ Bắc Kỳ, công sứ các tỉnh, đến các bộ
máy quân đội, cảnh sát, toà án..., biến vua quan Nam triều thành bù nhìn, tay sai. lOMoAR cPSD| 61531626
Chúng bóp nghẹt tự do, dân chủ, thẳng tay đàn áp, khủng bố, dìm các cuộc đấu
tranh của dân ta trong biển máu. Chúng tiếp tục thi hành chính sách chia để trị rất
thâm độc, chia nước ta làm ba kỳ, mỗi kỳ đặt một chế độ cai trị riêng và nhập ba kỳ
đó với nước Lào và nước Campuchia để lập ra liên bang Đông Dương thuộc Pháp,
xóa tên nước ta trên bản đồ thế giới. Chúng gây chia rẽ và thù hận giữa Bắc, Trung,
Nam, giữa các tôn giáo, các dân tộc, các địa phương, thậm chí là giữa các dòng họ, giữa dân
tộc Việt Nam với các dân tộc trên bán đảo Đông Dương.
Thực dân Pháp thành lập Liên bang Đông Dương, gồm Việt Nam,Campuchia, Lào, đứng đầu là
viên Toàn quyền người Pháp.
Thi hành chế độ chuyên chế, trực tiếp nắm mọi quyền hành:
Dùng chính sách "chia để trị": Thực dân Pháp chia rẽ 3 nước Đông Dương, rồi lập ra xứ Đông
Dương thuộc Pháp. ở VN, Pháp thực hiện chia rẽ giữa 3 kỳ (theo
chế độ cai trị khác nhau). Chúng chia rẽ người Kinh và các dân tộc khác, giữa miền xuôi- miền núi, giữa các tôn giáo... lOMoAR cPSD| 61531626
Mỗi xứ gồm nhiều tỉnh, đứng đầu các xứ và tỉnh là các viên quan người
Pháp.Dưới tỉnh là phủ, huyện, châu. Đơn vị hành chính cơ sở ở Việt Nam vẫn là
làng xã, do các chức tịch địa phương cai quản.Bộ máy chính quyền từ trung ương tới địa
phương đều do thực dân Pháp chi phối.
Thủ tiêu mọi quyền tự do dân chủ, thẳng tay đàn áp các phong trào yêu nước của nhân dân ta và
khủng bố, cấu kết với địa chủ.
Thực dân Pháp tước bỏ quyền lực đối nội và đối ngoại của chính quyền phong kiến nhà Nguyễn.
Thực hiện chính sách chuyên chế về chính trị với bộ máy đàn áp vô cùng nặng
nề. Dùng chính sách cai trị trực tiếp, duy trì bộ máy chính quyền phong kiến từ trung ương
xuống địa phương làm tay sai đắc lực cho chúng.
3.Về văn hóa, giáo dục: Có những thay đổi nhất định Về giáo dục
- Cho đến 1919, Pháp vẫn duy trì chế độ giáo dục thời phong kiến, song trong một số kì thi có thêm môn tiếng Pháp
- Về sau do nhu cầu học tập của con em quan chức thực dân và cũng để tạo một lớp người bản
xứ phục vụ cho việc cai trtij chính quyền pháp ở
Đông Dương bắt đầu mở trường học mới cùng một số cơ sở văn hóa, y tế.
- 12/1917, toàn quyền Đông Dương lập hội đồng tư vấn du học chính Đông
Dương với chức năng đề ra những quy chế cho nghành giaó dục - Hệ thống giáo
dục phổ thông được mở rộng gồm các cấp:
+ Bậc Ấu học ở xã, thôn ( dạy chữ Hán và chữ Quốc ngữ)
+Bậc Tiểu học ở phủ, huyện (dạy chữ Hán và Quốc ngữ, chữ Pháp là môn tự nguyện)
+ Bậc Trung học ở tỉnh ( dạy chữ Hán, Quốc ngữ, chữ Pháp bắt buộc) lOMoAR cPSD| 61531626
-Mô hình giáo dục hiện đại đang hình thành ở Đông Dương
-Cơ sở xuất bản in ấn xuất hiện ngày càng nhiều với hàng chục tờ báo, tạp chí chữ Pháp và chữ
quốc ngữ. Nhà cầm quyền Pháp sử dụng báo chí, văn hóa,... để phục vụ công cuộc khai thác và
thống trị của chúng. Ưu tiên xuất bản các sách báo theo chủ trương '' Pháp- Việt đề huề'
Chính sách cai trị của thực dân Pháp ở Việt Nam - Hạn chế phát triển giáo dục.
- Duy trì “văn hóa làng” theo hướng “bần cùng hóa” và “ngu dân hóa”.
- Duy trì thói hư tật xấu.
Mục tiêu: Thông qua giáo dục phong kiến,TDP muốn tạo ra một lớp người chỉ biết
phục tùng. Triệt để sử dụng phong kiến Nam triều,dùng người Việt trị người Việt. Kìm
hãm nhân dân ta trong vòng ngu dốt để dễ bề cai trị Về văn hóa.
- Chịu ảnh hưởng ở cả hai chiều tiến bộ và lạc hậu, văn hóa Việt Nam chuyển biến theo hướng
hiện đại hóa, Âu hóa, Pháp hóa, đẩy lùi nền văn hóa phong kiến Việt Nam cổ truyền. -
- Các trào lưu tư tưởng, khoa học-kĩ thuật, văn hóa, nghệ thuật phương tây có điều kiện tràn vào
Việt Nam. Các nghành văn học, nghệ thuật, kiến trúc,...đã có những chuyển biến mới về nội
dung, phương pháp sáng tác. Các yếu tố văn hóa truyền thống, văn hóa mới tiến bộ và nô dịch
cùng tồn tại, đan xen, đấu tranh với nhau