Chương 4: Hệ lụy kinh tế về cạnh tranh độc quyền môn Kinh tế chính trị | Học viện Ngân hàng

Chương 4:
 Vấn đề thảo luận1: Những hệ luỵ kinh tế sẽ xảy ra khi xuất hiện sự cạnh tranh giữa các
tổ chức độc quyền trong nền kinh tế thị trường và tính quy luật của sự hình thành các tổ
chức độc quyền trong nền kinh tế thị trường.
 Vấn đề thảo luận 2: Độc quyền có tác động tích cực đối với nền kinh tế nhưng vẫn cần
phải kiểm soát độc quyền và những phương thức để có thể kiểm soát độc quyền của các
tổ chức này trong quan hệ lợi ích với xã hội. I. Vấn đề thảo luận 1
1. Khái niệm của độc quyền
- Độc quyền là sự liên minh giữa các doanh nghiệp lớn, có khả
năng thâu tóm việc sản xuất và tiêu thụ 1 số loại hàng hoá, có
khả năng định ra giá cả độc quyền, nhằm thu lợi nhuận độc quyền cao.
Ví dụ: Hãng Microsoft độc quyền trên toàn thế giới với hệ điều hành Windows.
2. Khái niệm cạnh tranh
- Là các hành vi nhằm mục đích chiếm ưu thế về phía
mình giữa các đối thủ có cùng lợi ích với nhau. Cạnh tranh là một
lĩnh vực thuộc sự điều chỉnh của pháp luật về cạnh tranh, từ đó
góp phần xây dựng một môi trường cạnh tranh lành mạnh, diễn ra
trong khuôn khổ, trật tự được Pháp luật quy định.
3. Nguyên nhân dẫn đến cạnh tranh giữa các tổ chức độc quyền
+ Trong lĩnh vực lưu thông hàng hoá, do tồn tại nhiều chủ thể
khác nhau cùng hoạt động với tư cách là các thành phần kinh tế độc lập trong quá trình
sản xuất, kinh doanh cho nên phải cạnh tranh với nhau
+ Do điều kiện sản xuất của các chủ thể độc quyền khác nhau, cho nên chất lượng
hàng hoá và giá cả khác nhau, từ đó kết quả sản xuất, kinh doanh giữa họ không như nhau.
+Do cạnh tranh là nhằm giành lấy các điều kiện thuận lợi, hạn chế được những rủi
ro, bất lợi cho sản xuất và lưu thông hàng hoá, dịch vụ
4. Một số hệ lụy về kinh tế( 9 hệ luỵ và còn nhiều những hệ luỵ khác)
+ Hạn chế, kiểm soát mức sản xuất, mức đầu tư cải tiến kỹ thuật
+ Nâng giá thu lợi nhuận độc quyền
+ Sự phá sản của một số doanh nghiệp
+ Dẫn tới sự phân hóa giàu nghèo ngày càng sâu sắc
+ Không hiệu quả về mặt kỹ thuật cũng như phân
bổ, dẫn đến tổn thất phúc lợi nghiêm trọng + Tài nguyên bị lãng phí
+ Có nhiều doanh nghiệp hoạt động trong thị trường cạnh tranh độc quyền làm cho sự
tiếp cận với nền kinh tế bị hạn chế, chi phí tìm kiếm cao hơn.
+ Quảng cáo đánh lừa người tiêu dùng. Chi phí cho việc quảng cáo thường sẽ được cộng
vào giá thành sản phẩm hàng hóa 5. Ví dụ minh họa:
Cạnh Tranh giữa các tổ chức độc quyền như:
+ Sự cạnh tranh giữa Coca-Cola và Pepsi là một ví dụ điển hình về sự độc quyền. Hai đối
thủ lớn này thống trị thị trường, cạnh tranh với nhau và hầu như không tạo cơ hội cho các
công ty khác tham gia thị trường. Họ chia sẻ, cùng sản xuất một sản phẩm là cola có
hương vị soda. Hơn nữa, cả hai thương hiệu đều có mức giá tương đương nhau.
+ Hệ điều hành IOS và hệ điều hành Androi + Grab và Goviet …
6. Một số giải pháp hệ lụy( 5 giải pháp)
+ Các doanh nghiệp cần quản lí theo hướng tích cực, Thay đổi các yếu tố như: Nguyên
liệu, kĩ thuạt, dịch vụ đi kèm, kiểu dáng, …
+ Tìm hiểu đối thủ cạnh tranh, biết được điểm mạnh, điẻm yếu của đối thủ để ra các
phương thức cạnh tranh phù hợp
+ Nhà nước tạo môi trường bình đẳng cho các doanh nghiệp hoạt động kinh doanh và
thực hiện nghiêm túc các chính sách giá cả trên thị trường + Cạnh tranh lành mạnh
7. Tính quy luật của sự hình thành các tổ chức độc quyền trong nền kinh tế thị trường
Một là, do dự phát triển của lực lượng sản xuất đòi hỏi các doanh nghiệp phải có
nguồn vốn lớn, tuy nhiên một số doanh nghiệp phải đẩy nhanh quá trình tích tụ và
tập trung sản xuất, hình thành các doanh nghiệp quy mô lớn.
Hai là, cạnh tranh gay gắt làm cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ bị phá sản hàng
loạt ; còn doanh nghiệp lớn tồn tại cũng bị suy yếu. Để tiếp tục phát triển, các
doanh nghiệp còn tồn tại phải tăng cường tập trung sản xuất, liên kết với nhau
thành các doanh nghiệp với quy mô ngày càng lớn.
Ba là, sự khủng hoảng và sự phát triển của hệ thống tín dụng trở thành đòn bẩy
mạnh mẽ thúc đẩy việc hình thành, phát triển các công ty cổ phần, tạo tiền đề cho
sự ra đời của các tổ chức độc quyền
II. Vấn đề thảo luận 2
1.Tác động tích cực của độc quyền đối với nền kinh tế thị trường
+ Độc quyền tạo ra khả năng to lớn trong việc nghiên cứu và triển khai các hoạt động
khoa học kỹ thuật, thúc đẩy sự tiến bộ kỹ thuật .
+ Độc quyền có thể làm tăng năng suất lao động, nâng cao năng lực cạnh tranh của tổ chức độc quyền.
+ Độc quyền tạo được sức mạnh kinh tế góp phần thúc đẩy nền kinh tế phát triển theo
hướng sản suất lớn, hiện đại.
2. Tác động tiêu cực của độc quyền đối với nền kinh tế thị trường
+Độc quyền xuất hiện làm cho cạnh tranh không hoàn hảo, gây thiệt hại cho người tiêu dùng và xã hội
+Độc quyền có thể kìm hãm sự tiến bộ kỹ thuật dẫn đến kìm hãm kinh tế, xã hội
+Độc quyền làm tăng sự phân hoá giàu nghèo
3.Thực trạng độc quyền ở nước ta
- Hiện tại độc quyền ở Việt Nam chủ yếu là độc quyền nhà nước do các công ty tư nhân,
chưa có quyền lực về để chiếm các vị trí độc quyền.
- Cùng với quá trình mở cửa thị trường, xuất hiện các công ty đa quốc gia tại Việt Nam dễ.
- Bên cạnh đó, là chính sách thành lập các tập đoàn kinh tế theo quyết định của nhà nước
tạo nên sự thị trường tập trung giảm bớt đối thủ cạnh tranh, tăng khả năng chi phối độc quyền thị trường
- Độc quyền ngày càng trở nên phổ biến, hiện hữu ngày càng nhiều trong nền kinh tế nước nhà.
4. Lí do cần kiểm soát độc quyền dù nó có mặt tích cực
+ Độc quyền còn gây ra những hệ quả nghiêm trọng hơn so với cạnh tranh không lành mạnh
+Cạnh tranh là động lực thúc đẩy cho sự tiến lên của nền kinh tế nhưng độc quyền lại hạn
chế và thủ tiêu cạnh tranh nên cần kiểm soát độc quyền
+Pháp luật không hoàn toàn ngăn cản độc quyền mà chỉ ngăn cấm những toan tính mong muốn độc quyền hoá.
5. Các phương thức kiểm soát độc quyền
Để kiểm soát độc quyền có 4 phương thức chính:
+Cần tiếp tục đổi mới nhận thức về cạnh tranh, phải thống nhất quan điểm đánh giá vai
trò của cạnh tranh trong nền kinh tế đối với thị trường nước ta
+Cần đề ra quy định hợp lý để có thể cải tổ pháp luật về cạnh tranh giúp cơ chế cạnh
tranh được vận hành 1 cách thuần thục nhất và cần hạn chế những hành vi cạnh tranh
không lành mạnh trên thị trường
+Xây dựng cơ quan chuyên trách theo dõi, giám sát các hành vi liên quan đến cạnh tranh và độc quyền
+Nhanh chóng cải cách thủ tục hành chính nhằm tạo đk thuận lợi cho các doanh nghiệp tham gia cạnh tranh meo