Chương 5 Kinh Tế Thị Trường Định Hướng Xã Hội Chủ Nghĩa & Hoàn Thiện Thể Chế Kinh Tế Thị Trường | Môn Kinh tế chính trị Mác-Lenin - Đại học Bách Khoa Hà Nội

lOMoAR cPSD| 59054137 20/09/2019 CHƢƠNG 5:
KINH TẾ THỊ TRƢỜNG ĐỊNH HƢỚNG XHCN
& QUAN HỆ LỢI ÍCH KINH TẾ Ở VIỆT NAM
HỌC PHẦN KINH TẾ CHÍNH TRỊ
Giảng viên : Ngô Quế Lân lan.ngoque@hust.edu.vn
Năm học 2018 - 2019 lOMoAR cPSD| 59054137 20/09/2019
Cần xác định một
hướng đi khác, đó
là Nền kinh tế thị trường định hướng XHCN
Đây là lý thuyết
của chương 5
Theo lý thuyết tại
Theo lý thuyết tại chương 2,
chương 3 và chương 4,
Nền kinh tế thị trường là
Nền kinh tế thị trường
xu thế phát triển tất yếu
trong Chủ nghĩa tư bản
từ nền sản xuất hàng hóa
bộc lộ nhiều mâu thuẫn, của nhân loại hạn chế
Nội dung cơ bản của Chƣơng 5
1. Khái niệm & Đặc trƣng của nền Kinh tế thị trƣờng định hƣớng XHCN ở Việt Nam
2. Hoàn thiện thể chế Kinh tế thị trƣờng định hƣớng XHCN ở Việt Nam
3. Quan hệ lợi ích kinh tế trong nền Kinh tế thị trƣờng định hƣớng XHCN ở Việt Nam lOMoAR cPSD| 59054137 20/09/2019
1. Khái niệm & Đặc trƣng của nền Kinh tế thị
Chương 5: KINH TẾ THỊ TRƯỜNG ĐỊNH HƯỚNG XHCN & QUAN HỆ LỢI ÍCH KINH TẾ Ở VIỆT NAM Học phần
KINH TẾ CHÍNH TRỊ
trƣờng định hƣớng XHCN ở Việt Nam
1.2 Đặc trƣng định hƣớng XHCN (5)
o Về mục đích: Xây dựng cơ sở vật chất kỹ thuật của CNXH, lợi ích của nhân dân là
trên hết, hƣớng tới xã hội “dân giàu, nƣớc mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”
o Về quan hệ sở hữu: Nền kinh tế nhiều thành phần, trong đó kinh tế Nhà nƣớc giữ
vai trò chủ đạo, kinh tế tập thể và kinh tế tƣ nhân là động lực quan trọng
o Về quan hệ quản lý: Cơ chế thị trƣờng tự điều tiết; kết hợp với sự điều tiết của Nhà
nƣớc thông qua thể chế, pháp luật, chính sách … để điều hòa quan hệ kinh tế - XH
o Về quan hệ phân phối: Phân phối lợi ích theo mức đóng góp lao động và hiệu quả
kinh tế là chủ yếu; kết hợp với phân phối theo mức góp vốn và theo phúc lợi lOMoAR cPSD| 59054137 20/09/2019
o Về kiến trúc thượng tầng: Nhà nƣớc do Đảng Cộng sản lãnh đạo
Chương 5: KINH TẾ THỊ TRƯỜNG ĐỊNH HƯỚNG XHCN & QUAN HỆ LỢI ÍCH KINH TẾ Ở VIỆT NAM Học phần
KINH TẾ CHÍNH TRỊ
1. Khái niệm & Đặc trƣng của nền Kinh tế thị
trƣờng định hƣớng XHCN ở Việt Nam
1.2 Đặc trƣng định hƣớng XHCN (so sánh với nền Kinh tế thị trƣờng TBCN) NỘI DUNG
NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG
NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG ĐỊNH HƯỚNG XHCN
TƯ BẢN CHỦ NGHĨA Mục đích
Đặt lợi ích của nhân dân lên trên Đặt lợi ích của các tập đoàn Tư bản lên trên
Quan hệ sở Nhiều thành phần kinh tế, trong
Nhiều thành phần kinh tế, trong đó kinh tế hữu
đó kinh tế Nhà nước là chủ đạo tư nhân là chủ đạo Quan hệ -
Cơ chế thị trường tự điều tiết - Cơ chế thị trường tự điều tiết quản lý nền -
Sự điều tiết của Nhà nước -
Sự điều tiết của Nhà nước TBCN kinh tế
định hướng XHCN -
Sự chi phối của giới tài phiệt Quan hệ
Nhiều hình thức phân phối, phân
Nhiều hình thức phân phối, phân phối theo phân phối
phối theo lao động là chủ đạo vốn góp là chủ đạo Kiến trúc
Nhà nước do Đảng Cộng sản cầm Nhà nước do các Đảng phái Tư sản tranh cử
thượng tầng quyền nắm quyền lOMoAR cPSD| 59054137 20/09/2019
1. Khái niệm & Đặc trƣng của nền Kinh tế thị
trƣờng định hƣớng XHCN ở Việt Nam
1.3 Tính tất yếu khách quan của nền kinh tế thị trƣờng định hƣớng XHCN ở Việt Nam CƠ SỞ LÝ LUẬN Cơ sở hình thành nền Kinh tế thị trường
CƠ SỞ THỰC TIỄN định hướng XHCN tại Việt Nam
ĐẶC THÙ LỊCH SỬ
Chương 5: KINH TẾ THỊ TRƯỜNG ĐỊNH HƯỚNG XHCN & QUAN HỆ LỢI ÍCH KINH TẾ Ở VIỆT NAM Học phần
KINH TẾ CHÍNH TRỊ
1. Khái niệm & Đặc trƣng của nền Kinh tế thị
trƣờng định hƣớng XHCN ở Việt Nam
1.3 Tính tất yếu khách quan của nền kinh tế thị trƣờng định hƣớng XHCN ở Việt Nam
o Do cơ sở lý luận: Quan hệ sản xuất phải phù hợp với trình độ của Lực lượng sản xuất
- LLSX của Việt Nam đi từ nền sản xuất nhỏ. Vì thế, QHSX cần dựa trên nền kinh tế thị
trƣờng, sản xuất hàng hóa, với nhiều hình thức sở hữu và thành phần kinh tế - Lịch sử lOMoAR cPSD| 59054137 20/09/2019
2. Hoàn thiện thể chế Kinh tế thị trƣờng định
kinh tế thị trƣờng TBCN còn nhiều mâu thuẫn, hạn chế. Vì thế cần có hƣớng đi khác,
để đảm bảo bảo sự phát triển bền vững
LLSX của Việt Nam đi từ Kinh tế thị trƣờng với QHSX nền sản xuất
nhỏ TBCN có nhiều hạn chế
NỀN KINH TẾ THỊ TRƢỜNG ĐỊNH HƢỚNG XHCN
trƣờng định hƣớng XHCN ở Việt Nam
1.3 Tính tất yếu khách quan của nền kinh tế thị trƣờng định hƣớng XHCN ở Việt Nam
o Do cơ sở thực tiễn: Việt Nam cần hội nhập, phát triển kinh tế, thực hiện mục tiêu “dân
giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”
- Để hội nhập hệ thống phân công lao động thế giới, VN cần nền kinh tế thị trƣờng
- Để hạn chế sự bất bình đẳng, phân hóa giai tầng, VN cần có định hƣớng XHCN
Tính ƣu việt của sự hội
Vì mục tiêu dân chủ, nhập, phát triển
công bằng, văn minh lOMoAR cPSD| 59054137 20/09/2019
1. Khái niệm & Đặc trƣng của nền Kinh tế thị
NỀN KINH TẾ THỊ TRƢỜNG ĐỊNH HƢỚNG XHCN
Chương 5: KINH TẾ THỊ TRƯỜNG ĐỊNH HƯỚNG XHCN & QUAN HỆ LỢI ÍCH KINH TẾ Ở VIỆT NAM Học phần
KINH TẾ CHÍNH TRỊ
1 . Khái niệm & Đặc trƣng của nền Kinh tế thị
trƣờng định hƣớng XHCN ở Việt Nam
1 . 3 Tín h
tất yếu khách quan của nền kinh tế thị trƣờng định hƣớng XHCN ở Việt Nam
o Do đặc thù lịch sử Việt Nam :
Đảng Cộng sản lãnh đạo Cách
mạng Dân tộc Dân chủ
- ( Khác với quy luật phổ biến của
Nền kinh tế - xã hội Việt
Nam sẽ đi theo định hướng
thế giới là giai cấp Tƣ sản thực XHCN
hiện Cách mạng Dân chủ)
Đảng Cộng sản lãnh đạo Cách
mạng Dân tộc Dân chủ tháng
8/ 1945, giành chính quyền lOMoAR cPSD| 59054137 20/09/2019
2. Hoàn thiện thể chế Kinh tế thị trƣờng định
hƣớng XHCN ở Việt Nam
2.1 Một số khái niệm o Thể chế:
Là hệ thống luật pháp, quy tắc, bộ máy quản lý và Luật Cơ chế
cơ chế vận hành để điều chỉnh các mối quan hệ và hoạt pháp, vận
động của con ngƣời trong một chế độ xã hội o Thể chế quy tắc hành
kinh tế: Bộ máy quản lý Nhà
Là hệ thống luật pháp, quy tắc, bộ máy quản lý và nước
cơ chế vận hành để điều chỉnh các mối quan hệ
kinh tế và hoạt động của các chủ thể kinh tế lOMoAR cPSD| 59054137 20/09/2019
1. Khái niệm & Đặc trƣng của nền Kinh tế thị
Chương 5: KINH TẾ THỊ TRƯỜNG ĐỊNH HƯỚNG XHCN & QUAN HỆ LỢI ÍCH KINH TẾ Ở VIỆT NAM Học phần
KINH TẾ CHÍNH TRỊ
2 . Hoàn thiện thể chế Kinh tế thị trƣờng định
hƣớng XHCN ở Việt Nam
2 . 1 Một số khái niệm
o Thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN :
- Là hệ thống đƣờng lối chiến lƣợc phát triển kinh tế - xã hội của Đảng Cộng sản;
luật pháp, chính sách và bộ máy quản lý của Nhà nƣớc ; cùng với cơ chế vận hành
- Có tác dụng điều chỉnh quan hệ lợi ích và phƣơng thức hoạt động của các chủ thể kinh tế
- Nhằm mục đích xây dựng cơ sở vật chất kỹ thuật trình độ cao của CNXH, một xã
hội “Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh” lOMoAR cPSD| 59054137 20/09/2019
2. Hoàn thiện thể chế Kinh tế thị trƣờng định
hƣớng XHCN ở Việt Nam
2.2 Các bộ phận cấu thành Thể chế kinh tế thị trƣờng định hƣớng XHCN Đường •
Đƣờng lối kinh tế - xã hội của Đảng Cộng lối, luật sản pháp •
Luật pháp, chính sách, quy tắc, chế định … Các chủ thể trên
• Bộ máy quản lý Nhà nƣớc thị trường •
DN và các Tổ chức xã hội đại diện cho DN •
Dân cƣ, các Tổ chức chính trị - xã hội và các Tổ Cơ chế
chức xã hội đại diện cho các thành phần dân cƣ vận hành
2 . Hoàn thiện thể chế Kinh tế thị trƣờng định
hƣớng XHCN ở Việt Nam
2 . 3 Sự cần thiết phải hoàn thiện Thể chế kinh tế thị trƣờng định hƣớng XHCN
o Do yêu cầu của thực tiễn
o Do sự dịch chuyển cơ sở hạ tầng của nền kinh tế
o Do xu thế phát huy vai trò của xã hội trong xây dựng thể chế lOMoAR cPSD| 59054137 20/09/2019
2. Hoàn thiện thể chế Kinh tế thị trƣờng định
• Cơ chế thị trƣờng, thông qua quy luật của thị
trƣờng nhƣ: QL giá trị, QL cung-cầu, QL cạnh tranh …
• Cơ chế vận hành của các chủ thể trên thị trƣờng.
Gồm có: Cơ chế phân cấp, Cơ chế phối hợp, Cơ chế
giám sát đánh giá, Cơ chế phối hợp, Cơ chế tham gia
Chương 5: KINH TẾ THỊ TRƯỜNG ĐỊNH HƯỚNG XHCN & QUAN HỆ LỢI ÍCH KINH TẾ Ở VIỆT NAM Học phần
KINH TẾ CHÍNH TRỊ lOMoAR cPSD| 59054137 20/09/2019
2. Hoàn thiện thể chế Kinh tế thị trƣờng định
hƣớng XHCN ở Việt Nam
2.3 Sự cần thiết phải hoàn thiện Thể chế kinh tế thị trƣờng định hƣớng XHCN
o Do yêu cầu của thực tiễn
Nền kinh tế thị trƣờng định hƣớng XHCN hƣớng tới trình độ phát triển cao, hiện
đại, phát huy ƣu thế của cơ chế thị trƣờng, đồng thời khắc phục những hạn chế
của CNTB. Trong khi điều kiện thực tiễn của Việt Nam còn nhiều hạn chế
2 . Hoàn thiện thể chế Kinh tế thị trƣờng định
hƣớng XHCN ở Việt Nam
2 . 3 Sự cần thiết phải hoàn thiện Thể chế kinh tế thị trƣờng định hƣớng XHCN
o Do sự dịch chuyển cơ sở hạ tầng của nền kinh tế
Việt Nam dịch chuyển từ nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung sang nền kinh tế thị
trƣờng định hƣớng XHCN, hội nhập kinh tế quốc tế
=> Từ đó đòi hỏi sự hoàn thiện về kiến trúc thƣợng tầng ,tức là phải nâng cao
năng lực quản lý của Nhà nƣớc thông qua thể chế . Nhƣ vậy
cần phải hoàn thiện
thể chế kinh tế thị trường XHCN , xây dựng Nhà nƣớc pháp quyền XHCN lOMoAR cPSD| 59054137 20/09/2019
2. Hoàn thiện thể chế Kinh tế thị trƣờng định
=> Vì thế, cần hoàn thiện Thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN
Chương 5: KINH TẾ THỊ TRƯỜNG ĐỊNH HƯỚNG XHCN & QUAN HỆ LỢI ÍCH KINH TẾ Ở VIỆT NAM Học phần
KINH TẾ CHÍNH TRỊ lOMoAR cPSD| 59054137 20/09/2019
2. Hoàn thiện thể chế Kinh tế thị trƣờng định
hƣớng XHCN ở Việt Nam
2.3 Sự cần thiết phải hoàn thiện Thể chế kinh tế thị trƣờng định hƣớng XHCN
o Do xu thế phát huy vai trò của xã hội trong xây dựng thể chế
Các Tổ chức chính trị - xã hội và Tổ chức xã hội - nghề nghiệp đang phát triển
mạnh mẽ. Đó là sự đại diện cho các thành phần xã hội, có vai trò phản biện xã hội,
theo tinh thần dân chủ và xây dựng
2 . Hoàn thiện thể chế Kinh tế thị trƣờng định
hƣớng XHCN ở Việt Nam
2 . 4 Nhiệm vụ chủ yếu cần thực hiện với Thể chế kinh tế thị trƣờng định hƣớng XHCN NÂNG CAO VAI TRÒ LÃNH ĐẠO CỦA ĐẢNG Hoàn thiện thể chế về Hoàn thiện phát triển bền thể chế về vững gắn với hội nhập
tiến bộ xã hội, quốc tế an ninh quốc phòng Hoàn thiện Hoàn thiện Hoàn thiện thể chế về thể chế về thể chế về phát triển phát triển quyền sở đồng bộ các các thành thị trường hữu phần kinh tế lOMoAR cPSD| 59054137 20/09/2019
2. Hoàn thiện thể chế Kinh tế thị trƣờng định
=> Vì thế, cần tiếp tục hoàn thiện Thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN
Chương 5: KINH TẾ THỊ TRƯỜNG ĐỊNH HƯỚNG XHCN & QUAN HỆ LỢI ÍCH KINH TẾ Ở VIỆT NAM Học phần
KINH TẾ CHÍNH TRỊ lOMoAR cPSD| 59054137 20/09/2019
2. Hoàn thiện thể chế Kinh tế thị trƣờng định
hƣớng XHCN ở Việt Nam
2.4 Nhiệm vụ chủ yếu cần thực hiện với Thể chế kinh tế thị trƣờng định hƣớng XHCN
o Hoàn thiện thể chế về quyền sở hữu
- Thứ nhất, thể chế hóa quyền sở hữu, quyền sử dụng, quyền định đoạt và thụ
hƣởng lợi ích từ tài sản cho mọi chủ thể (Nhà nƣớc, tổ chức, cá nhân)
- Thứ hai, hoàn thiện pháp luật về đất đai
- Thứ ba, hoàn thiện pháp luật về quản lý, khai thác, sử dụng tài nguyên
- Thứ tư, hoàn thiện pháp luật và bộ máy quản lý vốn Nhà nƣớc và tài sản công
- Thứ năm, hoàn thiện thể chế về bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ
2 . Hoàn thiện thể chế Kinh tế thị trƣờng định
hƣớng XHCN ở Việt Nam
2 . 4 Nhiệm vụ chủ yếu cần thực hiện với Thể chế kinh tế thị trƣờng định hƣớng XHCN
o Hoàn thiện thể chế về phát triển các thành phần kinh tế
- Thứ nhất , đồng bộ hóa hệ thống pháp luật, không phân biệt thành phần kinh tế
- Thứ hai, tối thiểu hóa rào cản luật pháp và chính sách về đầu tƣ, kinh doanh
- Thứ ba, hoàn thiện thể chế về cạnh tranh, đảm bảo môi trƣờng cạnh tranh
- Thứ tư, hoàn thiện pháp luật, kiểm soát hiệu quả đầu tƣ công
- Thứ năm , hoàn thiện thể chế về loại hình doanh nghiệp. Đạc biệt là chính sách
với doanh nghiệp Nhà nƣớc và đơn vị sự nghiệp công lập
- Thứ sáu , hoàn thiện thể chế thúc đẩy các thành phần kinh tế phát triển đồng bộ lOMoAR cPSD| 59054137 20/09/2019
2. Hoàn thiện thể chế Kinh tế thị trƣờng định
- Thứ sáu, hoàn thiện pháp luật về giải quyết tranh chấp liên quan đến sở hữu
Chương 5: KINH TẾ THỊ TRƯỜNG ĐỊNH HƯỚNG XHCN & QUAN HỆ LỢI ÍCH KINH TẾ Ở VIỆT NAM Học phần
KINH TẾ CHÍNH TRỊ lOMoAR cPSD| 59054137 20/09/2019
2. Hoàn thiện thể chế Kinh tế thị trƣờng định
hƣớng XHCN ở Việt Nam
2.4 Nhiệm vụ chủ yếu cần thực hiện với Thể chế kinh tế thị trƣờng định hƣớng XHCN
o Hoàn thiện thể chế về phát triển thị trường một cách đồng bộ
- Thứ nhất, về các yếu tố thị trƣờng, các ngành hàng: đảm bảo tính đa dạng, cạnh
tranh lành mạnh, giá cả phù hợp giá trị. Kiểm soát hiệu quả sự độc quyền
- Thứ hai, về các loại thị trƣờng: đảm bảo tình đồng bộ, liên kết, và hiệu quả của
các thị trƣờng: bất động sản, khoa học công nghệ, hàng hóa và dịch vụ, tiền tệ và nhân lực
2 . Hoàn thiện thể chế Kinh tế thị trƣờng định
hƣớng XHCN ở Việt Nam
2 . 4 Nhiệm vụ chủ yếu cần thực hiện với Thể chế kinh tế thị trƣờng định hƣớng XHCN
o Hoàn thiện thể chế về phát triển bền vững gắn với tiến bộ xã hội, an ninh quốc phòng
- Thứ nhất , tăng trƣởng kinh tế gắn với mở rộng phúc lợi, an sinh xã hội
- Thứ hai, hoàn thiện thể chế kiểm soát việc bảo vệ môi trƣờng
- Thứ ba, đổi mới căn bản, toàn diện về giáo dục và đào tạo
- Thứ tư, hoàn thiện thể chế kết hợp kinh tế với an ninh quốc phòng
- Thứ năm , hoàn thiện thể chế liên kết vùng kinh tế, có vùng trọng điểm, đặc khu lOMoAR cPSD| 59054137 20/09/2019
2. Hoàn thiện thể chế Kinh tế thị trƣờng định
Chương 5: KINH TẾ THỊ TRƯỜNG ĐỊNH HƯỚNG XHCN & QUAN HỆ LỢI ÍCH KINH TẾ Ở VIỆT NAM Học phần
KINH TẾ CHÍNH TRỊ lOMoAR cPSD| 59054137 20/09/2019
2. Hoàn thiện thể chế Kinh tế thị trƣờng định
hƣớng XHCN ở Việt Nam
2.4 Nhiệm vụ chủ yếu cần thực hiện với Thể chế kinh tế thị trƣờng định hƣớng XHCN
o Hoàn thiện thể chế về hội nhập kinh tế quốc tế
- Thứ nhất, hoàn thiện thể chế, luật pháp, đáp ứng các cam kết quốc tế, tăng
cƣờng xúc tiến thƣơng mại quốc tế
- Thứ hai, giữ vững nguyên tắc đa phƣơng hóa, đa dạng hóa quan hệ kinh tế quốc
tế. Xây dựng nền kinh tế độc lập, tránh sự phụ thuộc vào số ít đối tác
2 . Hoàn thiện thể chế Kinh tế thị trƣờng định
hƣớng XHCN ở Việt Nam
2 . 4 Nhiệm vụ chủ yếu cần thực hiện với Thể chế kinh tế thị trƣờng định hƣớng XHCN
o Nâng cao vai trò lãnh đạo của Đảng
- Thứ nhất , vai trò phát triển lý luận, hoạch định đƣờng lối
- Thứ hai, vai trò chỉnh đốn, giám sát, phòng chống tham nhũng
- Thứ ba, vai trò lãnh đạo, phát huy dân chủ trong Đảng và trong toàn xã hội