Chuyên đề cơ bản môn Toán 6 Kết Nối Tri Thức Với Cuộc Sống (tập 2)
Tài liệu gồm 113 trang, bao gồm lý thuyết và các dạng bài tập cơ bản chuyên đề môn Toán 6 Kết Nối Tri Thức Với Cuộc Sống (tập 2).
Chủ đề: Tài liệu chung Toán 6 393 tài liệu
Môn: Toán 6 2.7 K tài liệu
Tác giả:
Preview text:
CHƯƠNG VI. PHÂN SỐ
Bài 1. MỞ RỘNG PHÂN SỐ, PHÂN SỐ BẰNG NHAU A. LÝ THUYẾT.
1) Mở rộng khái niệm phân số.
Ví dụ 1: Cho các phân số sau 4 1 6 3 4 13
; ; ; ; ; . 3 5 1 19 12 14
Bên cạnh đó các số như 4 − 1 6 13 − 4 13 ; ; ; ; ; − − − − −
cũng được gọi là các phân số. 3 5 − 1 19 12 − 14 − Kết luận: ♣ Với a, b ∈, b
≠ 0, ta gọi a là một phân số, trong đó a là tử số và b là mẫu số. b
♣ Phân số a là kết quả của phép tính a chia cho b . b
♣ Mỗi số nguyên cũng được gọi là một phân số với mẫu bằng 1.
Ví dụ 2: Viết kết quả của các phép chia sau thành phân số. 4 :( 9 − ) 2 − :( 7 − ) 3:( ) 1 − 5: − 2
2) Hai phân số bằng nhau.
Ví dụ 3: Cho hai phân số 12 và 12 − nhận thấy 3 3 − 12 − = 4 và 12 = 4 3 3 −
Hai phân số này có cùng giá trị, ta gọi hai phân số 12 12 ; − bằng nhau viết 12 12 − = 3 3 − 3 3 −
Ví dụ 4: Phân số 1 và 2 nhận thấy phân số 2 có thể rút gọn nên ta rút gọn 2 1 = 4 8 8 8 4 Như vậy hai phân số 1 2
; cũng là hai phân số bằng nhau. 4 8 Kết luận: ♣ Hai phân số a c = nếu a . d = b.c b d
Ví dụ 5: Các cặp phân số sau có bằng nhau hay không? a) 4 và 1 − b) 1 và 3 − c) 1 − và 4 8 2 − 6 − 18 − 5 − 19
3) Tính chất cơ bản của phân số. Kết luận:
♣ Nếu nhân cả tử và mẫu của một phân số với cùng một số nguyên khác 0 thì ta được một
phân số bằng phân số đã cho: a a .m
= với m∈, m ≠ 0 . b b . m
♣ Nếu chia cả tử và mẫu của một phân số cho cùng một ước chung của chúng thì ta được một
phân số bằng phân số đã cho: a a : n =
với n∈UC ( ; a b ) b b : n
♣ Mọi phân số đều có thể viết dưới dạng phân số có mẫu dương. 1
Ví dụ 6: Viết các phân số 3 6 1 − 3 ; ; ; − −
thành phân số có mẫu dương. 5 − 19 − 4 − 7 − Giải 3 3 − 6 6 − 1 − 1 3 − 3 ; ; ; − = = = − = . 5 − 5 19 − 19 4 − 4 7 − 7
Ví dụ 7: Rút gọn các phân số sau 10 − 3 6 − 14 ; ; ; − 25 15 33 − 7 Giải 10 − 10 − :5 2 − − = = ; 3 3:3 1 = = ; 6 6 6 :3 2 = = = ; 14 14 : 7 − = − = 2 − 25 25:5 5 15 15:3 5 33 − 33 33:3 11 7 7 : 7
Ví dụ 8: Đưa các cặp phân số sau thành các phân số có cùng mẫu a) 2 và 7 b) 5 − và 1 c) 3 và 2 − 5 10 − 8 − 6 5 − 7 Giải a) Ta có: 2 2.2 4 − = = và 7 7 = 5 5. 2 10 10 − 10 b) Ta có: 5 − 5 5.3 15 = = = và 1 1.4 4 = = 8 − 8 8.3 24 6 6. 4 24 Phân Tử Mẫu Đọc số số số c) Ta có: 3 3 − 3. − 7 21 − − − − = = = và 2 2.5 10 = = 5 5 − 5 5.7 35 7 7.5 35 ? ? ? 7
B. BÀI TẬP MẪU. ( BT SGK) 6
Bài 1: Hoàn thành bảng sau ? ? ? 11
Bài 2: Thay dấu "? " bằng số thích hợp: ? Âm hai phần ba ? ? a) 1 ? − = b) 6 18 = ? ? 9 11 2 8 9 ?
Bài 3: Viết mỗi phân số sau đây thành phân số bằng nó và có mẫu dương: 8 5 ; − 11 − 9 −
Bài 4: Rút gọn các phân số sau: 12 − 7 9 ; ; − . 4 − 35 − 27
Bài 5: Viết các số đo thời gian sau đây theo đơn vị giờ, dưới dạng phân số tối giản: 15 phút, 90 phút.
Bài 6: Một vòi nước chảy vào một bể không có nước, sau 40 phút thì bể đầy. Hỏi sau 10 phút,
lượng nước đã chảy chiếm bao nhiêu phần bể?
Bài 7: Hà Linh tham gia một cuộc thi sáng tác và nhận được phần thưởng 200 000 đồng. Bạn mua
một món quà để tặng sinh nhật mẹ hết 80 000
đồng. Hỏi Hà Linh đã tiêu hết bao nhiêu phần
số tiền mình được thưởng?
C. BÀI TẬP TỰ LUYỆN. I. Trắc nghiệm.
Câu 1: Số a với a, b
∈ là phân số khi nào? b A. a = 0 B. b = 0 C. a ≠ 0 D. b ≠ 0 2
Câu 2: Hai phân số a và m gọi là bằng nhau nếu: b n A. a .b = m.n B. a .n = b.m C. a .m = b.n
D. a = m
Câu 3: Tính chất cơ bản nào sau đây là đúng A. a a .m = với a a m , m n ≠ 0 B. : = với , m n ∈UC ( ; a b ) b b . n b b : n
C. a a : n = với n = 0 D. a a .m
= với m ≠ 0 b b : n b b . m
Câu 4: Giá trị của phân số 12 là: 4 − A. 3 − B. 3 C. 48 D. 48 −
Câu 5: Hai phân số bằng nhau là hai phân số
A. Có cùng giá trị B. Có cùng tử C. Có cùng mẫu
D. Cả ba câu trên đều sai
Câu 6: Đưa phân số 5
− về phân số có mẫu dương là 6 − A. 5 − B. 5 C. 6 D. 5 6 6 − 5 6
Câu 7: Rút gọn phân số 18 −
về phân số tối giản và có mẫu dương là 32 − A. 9 − B. 9 C. 9 D. 9 − 16 16 16 − 16 −
Câu 8: Trong ba phân số 4 8 − 6 ; ; −
. Chọn câu đúng trong các câu sau 6 18 9 − A. 4 8 − − = B. 4 6 = − C. 8 6 = − D. 4 6 ≠ − 6 18 6 9 − 18 9 − 6 9 − Câu 9: Số nguyên − x thỏa mãn 3 6 = − là: x 14 − A. x = 7 − B. x = 7 C. x =14 D. x = 14 −
Câu 10: Số nguyên x nhỏ nhất thỏa mãn 45 x − > là: 15 A. x = 3 − B. x = 4 − C. x = 2 − D. x =100
II. Bài tập tự luận.
Dạng 1. Tìm hiểu về phân số
Bài 1: Viết các phân số sau thành phân số bằng nó và có mẫu dương 1 3 − 2 8 9 − 5 − 1 ; ; ; ; ; ; − − 2 − 5 − 7 − 11 − 5 − 3 8
Bài 2: Viết các phép tính sau thành phân số có mẫu dương 1) 6 − :19 2) 23:( 8 − ) 3) 9:( 4 − ) 4) 1 − :( 20 − ) 5) 7 :( 3 − ) 6) 12 − :( 7 − ) 7) ( 8 − ) :( 9 − ) 8) 17 :( 7 − )
Bài 3: Viết các số nguyên sau thành phân số 1) 3 − 2) 6 3) 0 4) 12 − 5) −( 5 − ) 6) 1 3
Dạng 2. Hai phân số bằng nhau
Bài 4: Các cặp phân số sau có bằng nhau hay không? 1) 5 và 2 2) 2 và 2 − 3) 1 và 1 − − 4) 3 và 3 7 5 3 3 3 3 7 7 − 5) 2 và 6 − 6) 2 − và 6 7) 5 − và 3 − 8) 4 − − và 20 − 3 8 − 9 27 − 10 6 9 45 − − 9 9) 6 − và 2 − − − − 10) 3 và 11) 4 và 5 12) 1 và 2 15 3 5 −( 15 − ) 12 − 15 30 15
Bài 5: Tìm số nguyên x biết: 1) x 6 = 2) 18 6 = 3) 1 x = 4) 2 18 = 7 21 x 5 2 12 7 − x 5) x 1 − = 6) 21 3 = 7) 2 18 = 8) 6 12 = 12 6 x 4 7 − x 7 − x 9) x 21 − − = 10) 18 3 = 11) 5 10 = 12) x 18 = 4 28 x 11 − 2 x 7 − x 13) 5 −x − − − − = 14) x 6 = 15) x 12 = 16) x 12 = 4 12 − 7 21 7 28 − 5 − 10 − 17) x 24 − − = − 18) 5 25 = − 19) 4 x = − 20) 11 22 = − 3 − 18 −x 40 7 49 3 −x 21) 2x 10 − − − = 22) 5 20 = 23) 8 3 = 24) 1 3x = 9 − 91 2x 28 2x 9 − 3 36
Bài 6: Tìm các số nguyên x, y thỏa mãn 1) 4 − x 40 − − − = = 2) x 4 7 = = 3) x 8 10 = = 11 22 y 10 − 8 −y 9 −y 15 4) 3 − x 21 = = 5) x 12 84 = = − 6) x y 7 − = = 4 20 y 5 6 − y 18 102 6 7) 24 − x 4 = = 8) 16 4 y − = = − 9) y 30 6 − = = 6 − 3 y x 3 18 35 −x 5
Dạng 3. Rút gọn các phân số.
Bài 7: Rút gọn các phân số sau: 1) 12 − 2) 39 − 3) 14 4) 25 − 8 18 21 − 35 5) 12 6) 36 − 7) 27 − 8) 28 − − 4 − 9 − 3 − 7 9) 12 − 10) 14 − 11) 54 − − 12) 65 − 15 21 − 90 39 −
Bài 8: Rút gọn các phân số sau: 1) 1212 2) 1717 − 3) 2121 − 4) 2929 2323 4141 − 5555 9999 − 5) 1515 − 6) 2121 − − 7) 6262 8) 3030 − 2020 7070 − 3131 9393 − 4
Bài 9: Rút gọn các phân số sau: 1) 11.4 −11 2) 8.5 −8. 2 3) 14.5 −14 4) 21.7 − 7 .17 2 −13 32 8 56 5) 3.5 6) 2.14 7) 3.11 8) 4.6. 1 1 8. 24 7 .8 22.9 22.9 3 2 4 2 2 3 3 2 5 9) 2 .3 10) 2.3 .5 11) 2.5 .7 12) 3 .5 .7 2 3 2 .3 5 3 3 .5 3 2 3.5 .7 5 2 4 3 .5 .7
Bài 10: Viết số đo thời gian sau đây theo đơn vị giờ, dưới dạng phân số tối giản. 1) 20 phút 2) 15 phút 3) 10 phút 4) 40 phút 5) 70 phút 6) 90 phút 7) 100 phút 8) 150 phút
Bài 11: Dùng phân số tối giải để viết mỗi khối lượng sau theo đơn vị tạ
1) 20 k g
2) 50 k g
3) 85 k g
4) 55 k g
5) 125 k g
6) 250 k g
7) 220 k g
8) 170 k g
Bài 12: Tìm số nguyên x biết: 1) 35 − − − − < x ≤ 1 − 2) 18 144 ≤ x < 3) 30 45 < x < 7 6 72 5 9 4) 32 − 28 x − − − − ≤ < 5) 27 12 < x ≤ 6) 28 21 ≤ x < 4 7 3 4 4 7 7) 21 − 12 − − − − − < 8) 30 28 < x < 9) 36 15 ≤ x ≤ 7 6 6 14 9 5
Bài 13: Tìm số nguyên x nhỏ nhất biết 1) 33 x − > 2) 4 < x 3) 15 − < x 11 2 3 4) 18 x ≥ 5) 25 x ≥ 6) 45 − ≤ x 3 5 − 5
Bài 14: Tìm số nguyên x lớn nhất biết 1) 18 x − < 2) 170 x − < 3) 66 x < 3 17 33 4) 18 x − − ≤ − 5) 30 ≥ x 6) 12 ≥ x 6 6 4 − 5
Bài 2. SO SÁNH PHÂN SỐ VÀ HỖN SỐ DƯƠNG A. LÝ THUYẾT.
1) Quy đồng mẫu nhiều phân số.
Ví dụ 1: Để đưa hai phân số 2 và 3 về cùng mẫu. 7 14
Ta thấy phân số 2 có mẫu 7 có thể đưa lên 14 bằng cách nhân với 2 7 Nên 2 4 = khi đó hai phân số 4 3
; là hai phân số có cùng mẫu. 7 14 14 14
Ví dụ 2: Đưa hai phân số 5 và 1 về cùng mẫu 6 4
Ta thấy hai phân số 5 và 1 có thể đưa lên cùng mẫu số là 12 bằng cách như sau 6 4 5 10 = và 1 3 = . Khi đó hai phân số 10 3
; là hai phân số có cùng mẫu. 6 12 4 12 12 12 Kết luận:
♣ Để quy đồng mẫu hai phân số hay nhiều phân số có mẫu dương, ta làm như sau:
+ Tìm một bội chung của các mẫu ( thường là BCNN ) để làm bội chung.
+ Tìm thừa số phụ của mỗi mẫu bằng cách chia mẫu chung cho từng mẫu.
+ Nhân tử và mẫu của mỗi phân số với thừa số phụ tương ứng.
Ví dụ 3: Quy đồng mẫu hai phân số 4 − và 1 5 6 − Ta chọn mẫu chung là 30 Khi đó 4 − 24 − − − = và 1 1 5 = = 5 30 6 − 6 30
Ví dụ 4: Quy đồng mẫu các phân số 3 5 − 1 ; ; 8 6 12 Ta chọn mẫu chung là 24 Khi đó 3 9 5 − 20 − 1 2 = ; = ; = 8 24 6 24 12 24
2) So sánh hai phân số. Quy tắc:
♣ Trong hai phân số có cùng một mẫu dương, phân số nào có tử lớn hơn thì lớn hơn.
♣ Muốn so sánh hai phân số không cùng mẫu, ta viết chúng dưới dạng hai phân số có cùng
một mẫu dương rồi so sánh các tử với nhau.
Ví dụ 5: So sánh hai phân số 7 và 9 − 8 − 8 Ta thấy 7 7 − − − = mà 7 9 7 − > 9 − ⇒ > . 8 − 8 8 8
Ví dụ 6: So sánh hai phân số 9 và 8 10 9 Chọn mẫu chung là 90 6 Ta có 9 81 = và 8 80 = . Nhận thấy 81 80 81 > 80 ⇒ > . Vậy 9 8 > . 10 90 9 90 90 90 10 9 Mở rộng:
♣ So sánh qua số trung gian, nếu a m < và m c a c < ⇒ < b n n d b d
♣ So sánh cùng tử, nếu hai phân số dương có cùng tử, phân số nào có mẫu lớn hơn thì phân số ấy nhỏ hơn.
♣ So sánh qua phần bù hoặc phần hơn.
Ví dụ 7: So sánh hai phân số sau 22 và 19 37 48
Ta sẽ so sánh qua số trung gian là 22 như sau 22 22 19 > > 48 37 48 48
Ví dụ 8: So sánh 99 và 98 100 99 Ta thấy 99 1 = 1− 100 100 và 98 1 = 1− . Mà 1 1 1 1 < ⇒1− >1− . Vậy 99 98 > 99 99 100 99 100 99 100 99 3) Hỗn số dương.
Ví dụ 9: Ta đã biết số 2
3 được gọi là hỗn số và được hiểu là 2 2 3 = 3+ 5 5 5 ♣ Khi đó 2
3 được gọi là hỗn số dương, trong đó 3 là phần nguyên, 2 là phần phân số. 5 5
♣ Ta có thể viết một phân số lớn hơn 1 về hỗn số.
Ví dụ 10: Viết phân số 13 thành hỗn số như sau 13 1 1 = 3+ = 3 . 4 4 4 4
Ví dụ 11: Viết hỗn số 1
2 về phân số ta được 1 1 14 +1 15 2 = 2 + = = 7 7 7 7 7
B. BÀI TẬP MẪU ( BT SGK).
Bài 1: Quy đồng mẫu các phân số sau: a) 2 và 6 − b) 5 và 7 − 3 7 2 2 2 .3 2 2 .3
Bài 2: So sánh các phân số sau: a) 11 − và 1 b) 3 và 6 8 24 20 15
Bài 3: Lớp 6A có 4 số học sinh thích bóng bán, 7 số học sinh thích bóng đá và 1 số học sinh 5 10 2
thích bóng chuyền. Hỏi môn thể thao nào được các bạn học sinh lớp 6A yêu thích nhất? Bài 4:
a) Khối lượng nào lớn hơn: 5 k g hay 15 k g 3 11
b) Vận tốc nào nhỏ hơn: 6 k m / h hay 4 k m / h 5 5 7
Bài 5: Mẹ có 15 quả táo, mẹ muốn chia đều số quả táo đó cho bốn anh em. Hỏi mỗi anh em được
mấy quả táo và mấy phần quả táo?
C. BÀI TẬP TỰ LUYỆN. I. Trắc nghiệm.
Câu 1: Hai phân số có cùng mẫu dương, phân số nào sẽ lớn hơn
A. Phân số có tử lớn hơn
B. Phân số có tử bé hơn
C. Không so sánh được
D. Hai phân số đó bằng nhau
Câu 2: Để so sánh hai phân số không cùng mẫu, ta làm gì? Chọn đáp án sai?
A. Quy đồng hai phân số về cùng mẫu rồi so sánh.
B. Quy đồng hai phân số về cùng tử rồi so sánh.
C. Phân số nào có tử lớn hơn sẽ lớn hơn.
D. So sánh qua số trung gian.
Câu 3: Phân số dương như thế nào thì có thể viết thành hỗn số
A. Phân số lớn hơn 1
B. Phân số nhỏ hơn0
C. Phân số lớn hơn 0
D. Phân số nhỏ hơn 1
Câu 4: So sánh hai phân số 2023 và 2019 ta ưu tiên dùng cách nào? 2024 2018
A. Dùng số trung gian là 1
B. Quy đồng mẫu hai phân số
C. Quy đồng tử hai phân số
D. Cả ba cách trên đều sai
Câu 5: So sánh hai phân số 43 và 35 ta được 52 79 A. 43 35 > B. 43 35 < C. 43 35 = D. Không so sánh 52 79 52 79 52 79 được.
Câu 6: Quy đồng mẫu hai phân số 3 − và 5 ta được 4 6 A. 9 − và 5 B. 9 và 10 C. 15 − và 15 − D. 9 − và 10 12 12 12 12 20 18 12 12
Câu 7: Quy đồng mẫu hai phân số 3 và 4 ta được 11 22 − A. 6 và 4 B. 6 và 4 C. 3 và 4 D. 3 và 2 − 22 22 − 22 − 22 − 11 11 11 11
Câu 8: Đưa hỗn số 1
1 thành phân số, ta được phân số là 9 A. 2 B. 10 C. 1 D. 11 9 9 9 9
Câu 9: Đưa phân số 15 về hỗn số ta được 4 A. 5 1 B. 3 3 C. 1 1 D. 1 5 4 4 4 4 100 101
Câu 10: So sánh hai phân số 10 −3 và 10 −3 ta được 100 10 +1 101 10 +1 100 101 100 101 A. 10 −3 10 −3 − − > B. 10 3 10 3 = 100 101 10 +1 10 +1 100 101 10 +1 10 +1 8 100 101 C. 10 −3 10 −3 <
D. Không so sánh được. 100 101 10 +1 10 +1 II. Tự luận.
Dạng 1. Quy đồng mẫu các phân số.
Bài 1: Quy đồng mẫu các phân số sau 1) 2 − và 4 − 2) 7 và 7 − 3) 3 và 9 − 3 9 5 15 10 20 4) 11 và 5 − 5) 5 − và 1 6) 7 − và 11 − 12 6 6 30 3 15 7) 3 − và 11 − 8) 5 và 11 9) 7 và 5 − 20 40 9 − 27 − 40 8 10) 3 − và 1 11) 11 − và 25 − 12) 3 − và 1 15 45 12 24 16 48
Bài 2: Quy đồng mẫu các phân số sau 1) 5 − và 2 2) 1 và 1 − 3) 3 − và 1 6 9 6 4 8 12 4) 5 và 3 − 5) 2 và 1 − 6) 3 và 1 − 6 − 8 9 6 10 4 7) 7 và 13 − 8) 7 và 9 − 9) 3 − và 4 − 15 20 12 8 10 15
Bài 3: Quy đồng mẫu các phân số sau 1) 4 − và 1 2) 1 và 3 − 3) 2 và 7 − 7 2 3 4 5 2 4) 2 và 1 − − − 5) 4 và 1 6) 9 và 6 5 6 5 3 4 7 − 7) 5 và 3 − 8) 1 và 4 9) 5 và 2 6 7 12 − 5 11 3 − 10) 4 và 4 11) 5 − và 6 12) 9 − và 1 15 3 8 7 10 7
Bài 4: Quy đồng mẫu số các phân số sau 1) 1 1 5 ; ; − 2) 2 − 5 7 ; ; − 3) 3 1 5 ; ; − 3 2 6 3 9 18 4 6 12 4) 1 − 1 − 3 ; ; 5) 3 8 10 ; ; − 6) 11 5 − 1 ; ; 3 5 10 7 − 3 21 18 9 6 7) 1 1 − 3 ; ; 8) 2 − 1 − 7 ; ; 9) 1 2 − 1 ; ; 4 5 2 5 3 6 − 5 25 2 −
Dạng 2. So sánh hai phân số
Bài 5: So sánh hai phân số sau ( cùng mẫu) 1) 34 và 43 2) 12 − và 13 − 3) 4 và 5 77 77 35 35 21 − 21 − 4) 7 và 6 5) 12 − và 16 − 6) 4 − − và 5 19 − 19 − 17 17 43 43 9
Bài 6: So sánh hai phân số sau ( trung gian qua số 0 ) 1) 9 − và 1 2) 2 và 9 − 3) 2 và 15 4 3 5 2 3 4 − 4) 21 − và 5 − 5) 11 và 8 − 6) 1 − − và 2 10 2 − 7 − 9 − 5 11 − 7) 15 − − − − − và 27 8) 11 − và 36 9) 14 và 16 − 27 15 35 − 35 − 32 − 9 −
Bài 7: So sánh hai phân số sau ( quy đồng mẫu hoặc tử) 1) 7 và 5 2) 4 − và 1 − 3) 3 − và 4 − 3 2 11 3 7 9 4) 4 và 6 5) 8 và 9 − 6) 5 − và 3 − 5 7 3 − 4 7 5 7) 5 − và 4 − 8) 7 − và 11 − 9) 3 − − và 6 8 7 3 5 4 7 10) 10 − − − và 22 11) 5 và 23 12) 11 và 1 3 7 4 20 − 8 24 13) 7 và 11 14) 9 và 7 15) 3 và 6 10 15 5 10 20 15 16) 1 − và 5 − 17) 3 − và 8 − 18) 4 và 6 8 24 5 15 21 35
Bài 8: So sánh hai phân số sau ( phần bù, phần hơn) 1) 99 và 98 2) 54 − và 55 − 3) 27 − và 26 − 100 99 55 56 28 27 4) 65 và 64 5) 44 − và 43 − − 6) 79 và 80 64 63 43 42 78 − 79 7) 45 và 63 8) 87 − − − và 97 9) 38 và 48 51 69 80 90 41 − 51 10) 99 và 79 11) 55 − và 59 − 12) 71 và 81 − 98 68 53 57 61 − 71
Bài 9: Sắp xếp các số sau theo thứ tự tăng dần 1) 2 1 − 2 ; ; 2) 12 7 − 11 ; ; − 5 2 7 5 3 4 3) 10 9 18 ; ; − 4) 3 1 4 ; ; − − 3 2 − 5 4 12 3
Bài 10: Sắp xếp các số sau theo thứ tự giảm dần 1) 10 9 22 ; ; − 2) 5 11 − 7 ; ; − 3 2 − 7 6 − 12 8 3) 7 − 2 5 ; − − ; 4) 3 4 7 ; ; − 9 3 6 − 4 − 5 10
Dạng 3. Viết hỗn số về phân số và phân số thành hỗn số.
Bài 11: Viết các phân số sau về hỗn số dương. 14 22 15 24 41 22 3 7 8 5 7 6 10 11 44 29 32 39 41 3 7 8 9 7 5
Bài 12: Viết các hỗn số sau thành phân số 4 1 1 2 2 5 3 6 1 4 1 3 7 3 7 5 9 12 2 7 3 3 4 4 1 1 1 9 3 6 7 8 5 10 9 8
Bài 13: Viết các số đo thời gian dưới đây dưới dạng hỗn số theo đơn vị giờ 1) 2 giờ 15 phút 2) 1 giờ 10 phút 3) 1 giờ 45 phút 4) 3 giờ 30 phút 5) 2 giờ 2 phút 6) 3 giờ 25 phút 7) 3 giờ 40 phút 8) 4 giờ 12 phút
Bài 14: Tìm x là số nguyên thỏa mãn 1) 3 − x 2 − − − ≤ < 2) 5 x 1 < < 3) 6 x 1 < ≤ 7 7 7 3 3 3 7 7 7 4) 1 x 1 − − − ≤ ≤ 5) 1 x 2 ≤ ≤ 6) 1 x 1 ≤ ≤ 8 40 5 8 72 36 3 15 5 7) 2 4 4 ≤ x ≤ 7 8) 5 6 2 < x ≤ 3 9) 5 7 1 < x ≤ 6 3 3 9 19 8 12 10) 1 6 5 ≤ x ≤ 6 11) 1 6 8 ≥ x > 6 12) 7 6 9 ≥ x ≥ 6 5 7 8 8 55 67 11
Bài 3. PHÉP CỘNG VÀ PHÉP TRỪ PHÂN SỐ A. LÝ THUYẾT.
1) Phép cộng hai phân số.
Ví dụ 1: Thực hiện cộng hai phân số cùng mẫu 3 6 − + ta làm như sau: 7 7 3 6 − 3+ ( 6 − ) 3 − + = = 7 7 7 7
Ví dụ 2: Thực hiện cộng hai phân số không cùng mẫu 4 2 − + ta làm như sau 3 − 3 4 2 − 4 − 2 − 20 − 6 − 20 − + ( 6 − ) 26 − + = + = + = = 3 − 5 3 5 15 15 15 15 Quy tắc:
♣ Muốn cộng hai phân số có cùng mẫu, ta cộng các tử và giữ nguyên mẫu: a b a + b + = m m m
♣ Muốn cộng hai phân số không cùng mẫu, ta viết chúng dưới dạng hai phân số có cùng mẫu
rồi cộng các tử và giữ nguyên mẫu chung.
♣ Hai số gọi là đối nhau nếu tổng của chúng bằng 0 . Kí hiệu số đối của phân số a là a − b b a a + − = 0 b b Ví dụ 3: Tính 7 1 − + 10 5 Ta có 7 1 − 7 2 − 5 1 + = + = = . 10 5 10 10 10 2
Vi dụ 4: Tìm số đối của các số sau 3 4 − 5 2 − 3 4 − 1 ; ; ; ; ; ; − − − − 5 1 13 − 7 − 8 9 10 −
Số đối của các số trên lần lượt là 3 − 4 5 2 − 3 4 − 1
; ; ; ; ; ; 5 1 13 7 8 9 10
2) Tính chất của phép cộng phân số.
♣ Phép cộng các phân số có các tính chất sau: + Giao hoán: a b b a + = + m n n m
+ Kết hợp: a b c a b c + + = + +
m n d m n d
Ví dụ 5: Thực hiện phép tính 5 − 3 2 − + + 3 7 − − 7 − Ta có 5 − 3 2 − 5 3 − 2 5 1 − 32 + + = + + = + = 3 7 7 3 7 7 − − − 3 7 21
Ví dụ 6: Tính một cách hợp lí 1 8 10 29 A − − = + + + 9 7 9 7 Ta có 1 8 10 29 1 10 8 29 9 21 A − − − − − = + + + = + + + = + = 1+ ( 3 − ) = 2 − 9 7 9 7 9 9 7 7 9 7 12
3) Phép trừ hai phân số . Quy tắc:
♣ Muốn trừ hai phân số cùng mẫu, ta lấy tử số của phân số thứ nhất trừ đi tử số của phân số
thứ hai và giữ nguyên mẫu. a b a − b − = m m m
♣ Muốn trừ hai phân số không cùng mẫu, ta quy đồng mẫu hai phân số, rồi trừ hai phân số đó.
Ví dụ 7: Thực hiện phép tính: a) 17 21 − − b) 8 1 − 15 15 9 3 Giải a) 17 21 17 − 21 4 − 8 1 − 8 3 − 8 − ( 3 − ) − = = b) 11 − = − = = 15 15 15 15 9 3 9 9 9 9 Nhận xét:
♣ Muốn trừ một phân số cho một phân số, ta có thể cộng số bị trừ với số đối của số trừ. Chẳng hạn: 5 1 − 5 1 5 2 7 − = + = + = 6 3 6 3 6 6 6
Ví dụ 8: Thực hiện phép tính a) 3 1 − − − b) 5 1 − 5 3 6 3 Giải a) 3 1 − 3 1 9 5 14 − − = + = + = b) 5 1 5 1 5 2 7 − = + = + = 5 3 5 3 15 15 15 6 3 6 3 6 6 6
B. BÀI TẬP MẪU ( BT SGK) Bài 1: Tính a) 1 − 9 − + b) 3 5 + 13 13 8 12
Bài 2: Tìm số đối của các phân số sau 3 − 6 4 ; ; 7 13 3 − Bài 3: Tính. a) 5 − 7 − − b) 5 8 − 3 3 6 9
Bài 4: Tính một cách hợp lí 3 11 3 8 A = − + − + − 11 8 8 11
Bài 5: Chị Chi mới đi làm và nhận được tháng lương đầu tiên. Chị quyết định dùng 2 số tiền đó 5
để chi tiêu trong tháng. Dành 1 số tiền để mua quà biếu bố mẹ. Tìm số phần tiền lương còn 4 lại của chị Chi.
Bài 6: Mai tự nhẩm tính về thời gian biểu của mình trong một ngày thì thấy: 1 thời gian là dành 3
cho việc học ở trường, 1 thời gian dành cho các hoạt động ngoại khóa, 7 thời gian dành 24 16 13
cho hoạt động ăn, ngủ. còn lại là thời gian dành cho các công việc cá nhân khác.
a) Mai đã dành bao nhiêu phần thời gian trong ngày cho việc học ở trường và hoạt động ngoại khóa?
b) Mai đã dành bao nhiêu phần thời gian trong ngày cho các công việc cá nhân khác?
C. BÀI TẬP TỰ LUYỆN. I. Trắc nghiệm.
Câu 1: Nội dung nào thể hiện quy tắc cộng hai phân số cùng mẫu
A. a b a +b + + = B. a b a b + = m m m + m m m m
C. a b a .b − + = D. a b a b + = m m m m m m
Câu 2: Hai số gọi là đối nhau khi nào?
A. Tổng hai số đó bằng 0
B. Tổng hai số đó bằng 1
C. Hai số đó bằng nhau
D. Hiệu hai số đó bằng 1
Câu 3: Phép trừ hai phân số không cùng mẫu ta cần làm gì?
A. Quy đồng về cùng tử
B. Lấy tử tử tử, mẫu trừ mẫu
C. Lấy tử trừ tử, mẫu giũa nguyên
D. Quy đồng về cùng mẫu rồi tính
Câu 4: Chọn câu đúng trong các câu sau:
A. Phép trừ hai phân số có tính chất giao hoán
B. Phép trừ hai phân số có tính chất kết hợp
C. Khi trừ hai phân số ta thể thể chuyển thành cộng với số đối.
D. Cả ba đáp án trên đều sai.
Câu 5: Khi tính biểu thức 3 − 1 2 − + +
ta nên kết hợp hai phân số nào lại với nhau 5 7 5 A. 3 − với 2 − B. 3 − với 1 C. 1 với 2 − D. 1 với 7 5 5 5 7 7 5 7 1
Câu 6: Kết quả của phép tính 4 − 3 − + là 7 7 − A. 1 − B. 1 C. 1 D. 1 7 7
Câu 7: Kết quả của phép tính 5 1 − − là 6 A. 1 B. 5 C. 7 D. 11 6 6 6 6
Câu 8: Số đối của số 1 − là 3 A. 1 B. 3 C. 1 − D. 3 − 3 1 3 1
Câu 9: Tách phân số a −b thành hiệu của hai phân số nào? a .b A. 1 1 − B. a b − C. 1 1 − D. 1 a − a b b a b a b 14
Câu 10: Giá trị x để phân số x 1 1 = − là: 3.5 3 5 A. x =1 B. x = 2 C. x = 3 D. x = 4 II. Tự luận.
Dạng 1. Tính các biểu thức
Bài 1: Thực hiện phép tính 1) 1 5 − − − − − − + 2) 1 4 + 3) 3 5 + 4) 2 9 + 6 6 5 5 8 8 7 7 5) 5 − 7 − − − − − 6) 1 2 − 7) 7 5 − 8) 17 1 − 3 3 3 3 12 12 9 9
Bài 2: Thực hiện phép tính 1) 1 − 1 − − − − − 2) 7 1 + 3) 5 1 + 4) 3 5 − 8 2 10 5 6 3 8 4 5) 2 5 − − − − 6) 4 2 + 7) 2 1 + 8) 13 3 − 3 6 9 3 − 3 12 20 2 9) 7 1 − − − − − − 10) 7 2 − 11) 4 1 − 12) 3 5 − − 10 2 15 3 9 18 4 12 13) 7 6 − − − − + 14) 1 2 − 15) 3 5 − 16) 6 14 + 15 5 − 7 21 4 16 13 39 17) 5 − 11 − − − + 18) 5 4 + 19) 4 6 − 20) 5 7 + 21 42 77 7 33 − 11 12 − 60
Bài 3: Thực hiện phép tính 1) 5 8 − − − 2) 5 5 − 3) 1 11 + 4) 5 7 − 6 9 6 4 4 6 6 8 5) 3 − 5 − − − − − − 6) 4 5 − 7) 5 7 + 8) 3 2 − 8 12 9 6 6 − 8 10 15 9) 1 − 4 − − − − 10) 1 3 − 11) 3 7 − 12) 4 3 − + 12 15 15 10 20 30 − 15 12 13) 7 3 − − − − 14) 1 5 − 15) 7 8 − 16) 5 7 − 10 − 25 12 16 10 15 16 − 12
Bài 4: Thực hiện phép tính 1) 1 2 − − − − 2) 2 1 + 3) 3 1 − 4) 3 5 − 4 3 5 3 5 − 2 5 6 5) 3 − 2 − + 6) 3 1 − 7) 1 2 − 8) 2 5 − − 8 5 5 3 4 − 5 3 4 9) 4 − 3 − − − − + 10) 5 1 − 11) 5 4 − 12) 3 6 + 5 4 7 3 2 3 2 5 13) 1 − 3 − − − − 14) 2 1 + 15) 1 2 − 16) 2 6 + 6 5 3 7 − 7 8 5 7 17) 7 − 1 − 18) 4 5 − − 19) 2 4 − + 20) 1 4 − 5 8 7 3 − 7 5 − 2 − 13 21) 2 1 − − − − − 22) 3 2 + 23) 5 8 − 24) 4 6 − 5 7 8 7 − 8 5 3 7 15
Bài 5: Thực hiện phép tính 1) 3 1 − − 2) 1 2 + 3) 1 3− 4) 5 4 − 4 3 5 3 − 5) 1 4 − − − − 6) 1 2 − + 7) 4 3 − − 8) 5 5 − + 4 3 3 − 2 − 9) 3 − − − ( 2 − ) 10) 1 +1 11) 2 − + 3 12) 2 − 2 4 5 3 7 13) 4 − + ( 3 − ) 14) 5 −( 4 − ) 15) 1 −9 16) 5 − − (− ) 1 3 2 9 6 −
Bài 6: Thực hiện phép tính 1) 2 5 2 − − − − − + + 2) 3 5 4 + + 3) 5 2 1 + + 3 7 3 7 13 7 21 21 24 4) 1 − 5 3 − − − − + + 5) 12 7 12 − + 6) 3 10 3 + − 4 8 8 11 19 19 10 5 5 7) 11 − 2 1 − − − + + 8) 5 4 7 + + 9) 7 4 1 + − 6 5 6 9 11 11 15 15 3 10) 2 3 − 7 − − − − + + 11) 15 6 15 + + 12) 2 1 13 − + 9 10 20 4 17 4 15 7 15 −
Bài 7: Thực hiện phép tính 1) 3 1 5 − − − + + 2) 3 11 19 + + 3) 7 5 3 − + 4 2 12 7 14 28 8 16 4 4) 7 1 − 5 − − − + + 5) 3 7 13 − − 6) 4 1 5 + − 9 3 27 5 10 20 − 3 4 − 12 7) 1 3 7 − + − 8) 7 5 11 + − 9) 4 2 1 + + 3 8 12 9 12 18 5 3 9 10) 1 2 11 − − − 11) 7 5 1 + − 12) 1 1 4 + + 4 3 18 5 2 6 2 8 3 13) 7 5 − 3 − − + − 14) 3 1 5 + − 15) 1 3 5 − − 9 12 4 4 3 18 3 4 6 16) 3 5 1 − − − − + 17) 3 4 2 − + 18) 5 5 7 + + 14 8 − 2 10 − 15 3 − 6 − 12 18 19) 3 5 1 − − − − + 20) 1 5 11 + − 21) 3 4 1 − + 14 7 2 5 6 10 20 5 4
Bài 8: Thực hiện phép tính 1) 3 2 − 1 − − − − + + 2) 5 4 + + 2 3) 2 5 4 + + 5 7 5 9 9 5 − 6 − 5 4) 14 1 − 19 − − − + − 5) 2 47 5 − + 6) 24 7 1 − − 13 13 20 49 49 3 − 17 17 16 7) 7 5 − 13 − − − + − 8) 13 13 4 + + 9) 13 4 11 − + 18 12 18 − − 17 21 − 17 10 − 13 10 − 10) 1 5 1 − − − − − − 11) 5 6 1 + + 12) 6 7 + 1+ 10 12 15 11 11 13 13 16
Bài 9: Thực hiện phép tính 1) 5 5 1 2 − − − + + + 2) 4 11 9 6 + + + 3) 5 16 13 2 + + + 12 3 12 3 13 5 13 5 8 7 8 7 4) 1 − 8 10 29 − − − − − + + + 5) 2 3 3 13 + + + 6) 5 16 12 2 + + + 9 7 9 7 5 8 5 8 11 22 4 11 7) 1 5 − 4 14 − − − − + + + 8) 5 9 2 2 + + + 9) 5 25 12 6 − + + 5 19 5 19 17 15 17 5 − 17 31 17 31 10) 7 10 − 4 − 16 − − − + + + 11) 3 11 3 8 + − + 12) 10 13 1 7 + − + 23 18 9 23 11 8 8 11 3 10 6 10
Bài 10: Thực hiện phép tính 1) 4 3 7 2 1 − − + + + + 2) 4 3 2 5 1 + + + + 3) 3 2 1 3 5 + + + + 3 5 3 5 3 7 4 7 4 7 4 7 4 5 7 4) 2 − 3 6 3 2 − − − − − + + + + 5) 5 3 1 2 1 + + + + 6) 1 7 7 6 2 + + + + 5 4 − 7 4 5 7 4 5 7 4 8 9 9 7 14 7) 5 − 8 2 − 4 7 − − − + + + + 8) 10 5 7 8 11 − − − + 9) 2 15 15 4 8 + + + + 9 15 11 9 − 15 17 13 17 13 25 17 23 17 19 23 10) 4 − 18 6 − 21 − 6 + + + + 11) 5 6 3 7 6 5 + + + + + 12 45 9 35 30 2 11 8 2 8 11 12) 8 17 19 1 7 1 − − − + + + + + 13) 5 5 20 8 21 + + + + 3 9 13 3 13 9 13 7 41 13 41 14) 17 − 2 11 4 20 − − − + + + + 15) 5 5 21 14 16 + + + + 13 135 31 13 31 19 3 37 19 37 16) 32 5 7 7 5 11 + + + + + 17) 5 8 2 1 3 − + + − + + 37 12 37 12 16 16 7 11 7 2 11 18) 6 12 − 10 1 18 − + − −
19) 11 8 3 6 30 + − + − + − 21 44 14 4 − 33 17 19 4 17 19 Bài 11: Tính tổng 1) 1 1 1 1 1 1 A = + + + + + 3. 4 4.5 5.6 6.7 7.8 8.9 2) 1 1 1 1 1 B = + + +.....+ + 5.6 6.7 7.8 23. 24 24. 25 3) 1 1 1 1 1 C = + + +.....+ + 1. 2 2.3 3. 4 98.99 99.100 4) 1 1 1 1 1 D = + + + .....+ + 10.11 11.12 12.13 23. 24 24. 25 5) 2 2 2 2 2 E = + + +.....+ + 2. 4 4.6 6.8 46. 48 48.50 6) 2 2 2 2 2 F = + + + .....+ + 1.3 3.5 5.7 97.99 99.101 Bài 12: Tính tổng 1) 1 1 1 1 1 A = + + +.....+ + 1. 4 4.7 7.10 94.97 97.100 17 2) 1 1 1 1 1 B = + + +.....+ + 1.3 3.5 5.7 47. 49 49.51 3) 1 1 1 1 1 C = + + +.....+ + 5.8 8.11 11.14 29.32 32.35 4) 3 3 3 3 3 D = + + +.....+ + 2. 4 4.6 6.8 96.98 98.100 5) 2 2 2 2 2 E = + + + .....+ + 1.6 6.11 11.16 91. 96 96.101
Dạng 2. Tìm giá trị chưa biết.
Bài 1: Tìm x biết 1) 1 2 x − = 2) 1 2 x − − = 3) 1 3 x − − = 4) 2 7 x − − = 4 13 2 3 2 4 3 6 5) 1 3 x − = − 6) 3 1 x − − = 7) 3 1 x − − = 8) 5 1 x − − − = 2 4 4 2 10 5 6 2 9) 3 5 x − = 10) 5 1 x − = 11) 1 1 x − = 12) 2 7 x − − − = 7 14 7 9 15 10 5 15 13) 5 3 x − − − = 14) 7 7 x − − = 15) 2 1 − x = 16) 3 8 x − − = 2 4 4 8 7 5 5 9 17) 3 − 14 x − − − − − − = 18) 1 1 x − − = 19) 2 3 − x = 20) 1 3 − x = 5 25 6 42 15 10 2 8 21) 3 1 − − x = − 22) 3 7 − x = 23) 1 2 − x = 24) 1 3 − − x = 14 7 5 2 6 9 7 14 25) 1 3 x + = 26) 1 3 x − + = 27) 7 5 x − + = 28) 5 13 x − − + = 2 4 6 8 9 6 6 12 29) 7 21 x − − + = 30) 5 7 x − − + = 31) 6 5 x − + = 32) 3 2 x − + = 8 16 8 6 7 21 4 7
Bài 2: Tìm x biết 1) 3 − 1 5 − x − + = 2) 5 1 4 − x − + = 3) 13 3 2 − − + x = 2 3 6 4 2 5 35 5 7 4) 17 7 7 + x − − = 5) 1 3 − + x = 2 6) 4 1 + x − = 2 6 6 4 4 4 5 5
Bài 3: Tìm x biết 1) x 2 1 − − − = + 2) x 5 19 = + 3) x 2 3 = + 3 3 7 5 6 30 70 5 7 4) 5 19 − 1 − + = 5) x 1 2 − = 6) 1 7 x − = 6 30 x 6 2 3 4 5 20
Bài 4: Tìm x biết: 1) 5 14 − 8 18 − − − − + < x < + 2) 5 7 x 5 5 + ≤ ≤ + 3) 5 3 x 2 8 + < < + 3 3 5 10 6 8 24 12 8 21 7 21 7 21 4) 5 − 2 1 − 5 − − − − − − + ≤ x ≤ + 5) 8 7 71 14 + + < x < 6) 1 2 5 19 + < x ≤ + 6 3 2 2 3 5 15 7 2 3 4 12 18 19
Bài 4. PHÉP NHÂN VÀ PHÉP CHIA PHÂN SỐ A. LÝ THUYẾT. 1) Phép nhân phân số.
Ví dụ 1: Khi ta thực hiện phép tính 3 − 1 . − ta làm như sau: 7 6 3 − 1 − 3. − ( − ) 1 3 1 . = = = 7 6 7.6 42 14
Ví dụ 2: Khi thực hiện phép tính 3 12 − 3 12. − 3 9 12. . − − = = = = 9 − 4 1 4 1. 4 1 Kết luận:
♣ Muốn nhân hai phân số, ta nhân các tử với nhau và nhân các mẫu với nhau. a c . . a c = b d . b d
♣ Muốn nhân một số nguyên với một phân số, ta nhân số nguyên đó với tử của phân số và giữ nguyên mẫu.
Ví dụ 3: Thực hiện phép tính a) 2 − 4 . b) 3.( 14 − ) 7 11 − 7 Giải a) 2 − 4 2. − 4 8 − 8 . = = = 3 3. 14 − 7 11 − 7.( − ) 11 77 − 77 b) .( 14 − ) ( ) = = 2.( 3 − ) = 6 − 7 7
2) Tính chất của phép nhân.
♣ Tương tự phép nhân số nguyên, phép nhân phân số có tính chất giao hoán, kết hợp phân
phối của phép nhân đối với phép cộng.
Ví dụ 4: Thực hiện phép tính a) 6 8 26 − 7 . . . − b) 6 3 6 16 . − . 13 7 3 8 5 13 5 13 Giải a) 6 8 26 − 7 − 6 26 − 8 7 . . . . . . − =
b) 6 3 6 16 6 3 16 6 13
. − . = . − = . − 13 7 3 8 13 3 7 8 5 13 5 13 5 13 13 5 13 = 2.( 2 − ).( − ) 1 = 4 6 ( ) 6 . 1 − = − = 5 5 3) Phép chia phân số.
Ví dụ 5: Khi tính phép tính 5 4 . ta được 5 4 . =1. 4 5 4 5
Khi đó hai phân số 5 và 4 gọi là hai phân số nghịch đảo của nhau. 4 5
Ví dụ 6: Khi tính phép tính 1 3. − − − ta được 1 3. − = 1 3 3 Khi đó 3 − và 1
− cũng gọi là hai phân phân số nghịch đảo của nhau. 3 Kết luận:
♣ Hai phân số gọi gọi là nghịch đảo nếu tích của chúng bằng 1. 20
Tài liệu liên quan:
-
Công thức Tính Diện Tích và Thể Tích Hình Học Tiểu Học
40 20 -
Chuyên đề góc và các vấn đề liên quan ôn thi học sinh giỏi Toán 6
54 27 -
Bài toán tính toán với số tự nhiên, số nguyên, phân số trong các đề thi HSG Toán 6
56 28 -
Bài toán tập hợp số tự nhiên trong các đề thi học sinh giỏi Toán 6
69 35 -
Bài toán tính chất chia hết trong tập hợp số tự nhiên trong các đề thi HSG Toán 6
81 41