Cơ cấu là gì? Một số khái niệm cơ cấu trong các lĩnh vực

Cơ cấu là gì? Một số khái niệm cơ cấu trong các lĩnh vực 1. Cơ cấu là gì?
Cơ cấu được hiểu cơ bản chính là một phạm trù triết học dùng để mô tả, biểu
thị cơ cấu, cấu trúc bên trong, hoặc tỉ lệ và những mối quan hệ giữa những
bộ phận cấu thành và kết hợp tạo nên một hệ thống. Đồng thời, cơ cấu còn
được thể hiện là biểu hiện như là một tập hợp thể hiện những mối quan hệ về
liên kết hữu cơ, các yếu tố khác nhau của mệ hệ thống nhất định.
2. Một số khái niệm cơ cấu trong các lĩnh vực khác nhau
Trong các lĩnh vực khác nhau, cơ cấu cũng sẽ có thể được biểu hiện khác nhau. Cụ thể:
Thứ nhất: Khái niệm cơ cấu kinh tế theo địa lý 
Cơ cấu kinh tế ( cơ cấu nền kinh tế) được hiểu cơ bản chính là tổng thể các
ngành, lĩnh vực, bộ phận kinh tế có quan hệ cơ tương đối ổn định hợp thành. 
Nội dung chủ yếu của cơ cấu kinh tế đó chính là: tổng thể của các bộ phận
(thành phần) hợp thành; các mối quan hệ hữu cơ tương đối ổn định theo
một tương quan hay tỷ lệ nhất định.
Thứ hai: Khái niệm cơ cấu tổ chức trong doanh nghiệp
Cơ cấu tổ chức được hiểu cơ bản chính là một sơ đồ trực quan của một công
ty được dùng để xác định vai trò, quyền hạn và trách nhiệm được phân công,
sắp xếp theo từng cấp khác nhau và phối hợp hiệu quả để thực hiện mục tiêu chung của doanh nghiệp.
Hiện nay chúng ta nhận thấy, có bốn mô hình cơ cấu tổ chức của doanh nghiệp phổ biến: 
Cơ cấu theo chức năng (Functional Organizational Structure) : có thể hiểu
một cách đơn giản về cơ cấu theo chức năng là cơ cấu tổ chức mà trong đó
doanh nghiệp được chia thành nhiều bộ phận nhỏ hơn với nhiệm vụ hoặc
vai trò cụ thể. Ví dụ cụ thể như: một công ty chia làm phòng nhân sự, phòng
kế toán, phòng marketing, phòng chăm sóc khách hàng,...Mỗi một phòng
ban có những chức năng rõ ràng. 
Cơ cấu tổ chức theo địa lý (Geographical Divisional Structure) : ở cơ cấu tổ
chức theo địa lý này, mỗi bộ phận trong doanh nghiệp sẽ hoạt động như một
doanh nghiệp riêng biệt, tự kiểm soát các nguồn lực, chi phí đã chi ra cho
từng dự án cụ thể. Chúng ta thường thấy phòng ban của các doanh nghiệp
này thường phân chia theo từng vị trí như: khu vực Nam Từ Liêm, khu vực Thái Bình Dương,... 
Cơ cấu tổ chức theo ma trận (Matrix Structure) : cơ cấu theo tổ chức phẳng
hay còn được biết đến với cái tên cơ cấu tổ chức theo chiều ngang là dạng
cơ cấu tổ chức được sử dụng nhiều trong các công ty khởi nghiệp hoặc
công ty nhỏ. Cơ cấu theo tổ chức phẳng san bằng hệ thống phân cấp và
chuỗi mệnh lệnh và mang lại cho các nhân viên quyền tự chủ.
Thứ ba: Khái niệm cơ cấu xã hội
Cơ cấu xã hội được hiểu cơ bản chính là mối liên hệ vững chắc của các
thành tố trong hệ thống xã hội. Trong đó các cộng đồng xã hội (dân tộc, giai
cấp, nhóm xã hội,...) là những thành tố cơ bản.
Cơ cấu xã hội cơ bản bao gồm: 
Cơ cấu giai cấp: là hệ thống các giai cấp, tầng lớp, tập đoàn xã hội và các
mối liên hệ giữa chúng. Theo các nhà xã hội học, cơ cấu giai cấp được coi
là hạt nhân của cơ cấu xã hội và sự biến đổi của nó tạo nên sự biến đổi của
cơ cấu xã hội. Chế độ tư hữu về tư liệu sản xuất được coi trọng khi xem xét
cơ cấu giai cấp của xã hội. Tuy nhiên, sự phân chua cơ cấu giai cấp tùy
thuộc vào mỗi chế độ xã hội khác nhau, tùy vào trình độ phát triển của lực
lượng sản xuất và trình đô phân công lao động xã hội. 
Cơ cấu học vấn - nghề nghiệp: hiện nay, tiêu chí học vấn - nghề nghiệp
ngày càng đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của xã hội và trong
quá trình phân hóa xã hội. Nhưng ở Việt Nma sự phân bổ, sử dụng lao động
kỹ thuật, lao động chuyên môn đang trong tình trạng mất cân đối và rất lãng
phí, khá nhiều người làm việc trái ngành nghề là con số lớn, tiềm năng lao
động không được phát huy và ngày càng hao hụt,... Cũng chính bởi vì thế
mà các chủ thể cũng sẽ cần có kế hoạch và những chính sách xã hội đúng
đắn, phù hợp với từng ngành nghề, từng vũng lãnh thổ khác nhau để xóa bỏ
tình trạng bất hợp lý trong cơ cấu nghề nghiệp. 
Cơ cấu dân số (nhân khẩu): nghiên cứu về cơ cấu dân số nhằm tìm hiểu
quá trình tái sản xuất dân cư (sinh sản, tử vọng,...), mật độ dân cư, sự biến
động dân cư (di dân), độ tuổi, tỷ lệ giới tính,. . Thông qua đó, dự báo được
quy mô biến đổi và những đặc trung xu hướng xã hội của dân số, sự tương
tác của cơ cấu dân số dẫn tới những vấn đề liên quan trực tiếp số lượng và
chất lượng cuộc sống con người như: sự phân phối nguồn lao động, kế
hoạch xây dựng nhà ở, các vấn đề phát triển đô thị,... 
Cơ cấu lãnh thổ: cơ cấu lãnh thổ Việt Nam bao gồm: trung du và miền núi
Bắc Bộ; đồng bằng sông Hồng; Bắc Trung bộ; duyên hải miền Trung; Tây
Nguyên; Đông Nam Bộ; đồng bằng sông Cửu Long. 
Cơ cấu dân tộc: hình thành chủ yếu trên sự khác biệt các dấu hiệu dân tộc
như ngôn ngữ, trang phục, phong tục tập quán, tín ngưỡng,...
3. Thông tin cần biết về cơ cấu tổ chức
Cơ cấu tổ chức được hiểu là 1 hệ thống chính thức về các mối quan hệ vừa
độc lập, vừa phụ thuộc trong tổ chức, thể hiện những nhiệm vụ rõ ràng do ai
làm, làm cái gì và liên kết với các nhiệm vụ khác trong tổ chức như thế nào
nhằm tạo ra một sự hợp tác nhịp nhàng để đáp ứng các mục tiêu của tổ chức.
Với cơ cấu tổ chức phải đảm bảo các yêu cầu sau đây: 
Phù hợp với mục tiêu và chiến lược kinh doanh. 
Đảm bảo sự phân quyền rõ ràng, cụ thể và chính xác. 
Đảm bảo duy trì sự phố hợp hoạt động giữa các bộ phận. 
Đảm bảo tính cân đối và hiệu quả. 
Quản lý và kiểm soát các hoạt động của tổ chức.
Một cơ cấu tổ chức cũng sẽ cần phải thể hiện rõ ràng nhiệm vụ của các nhân
viên đồng thời liên kết các nhiệm vụ khác nhau trong một tổ chức để đạt
được mục tiêu chug của tổ chức.
Đối với nghiên cứu của ông Drucker. Cơ cấu tổ chức chiếm một vị trí quan
trọng trong lý luận quản lý của ông.
Ông Drucker cũng đã phân tích cơ cấu tổ chức theo chức năng của Fayol, tổ
chức phân quyền trong liên bang của Strong, cơ cấu do Cục Hàng không vũ
trụ quốc gia Mỹ xây dựng vào những năm 60, bên cạnh đó cần vận dụng
nhiều kinh nghiệm quản lý doanh nghiệp để từ đó đưa ra một loạt giải thích độc đáo.
Điều kiện cần thiết của cơ cấu tổ chức theo nghiên cứu của ông Drucker.
Theo ông Drucker, một cơ cấu tổ chức lý tưởng cần phải có 7 điều kiện sau: 
Điều kiện thứ nhất : Tính chính xác; 
Điều kiện thứ hai: Tính kinh tế; 
Điều kiện thứ ba: Có phương hướng cho tương lai; 
Điều kiện thứ tư: Hiểu rõ nhiệm vụ của bản thân và nhiệm vụ chung; 
Điều kiện thứ năm: Quyết sách; 
Điều kiện thứ sáu: Tính bền vững và tính thích ứng; 
Điều kiện thứ bảy: Tính vĩnh cửu và tự đổi mới.
Những điều kiện được nêu trên có thể sử dụng cho bất cứ loại cơ cấu tổ
chức nào. Vì các điều kiện đó xung đột lẫn nhau nên không có cơ cấu tổ
chức nào có thể đáp ứng hoàn toàn những điều kiện đó. Chính bởi vì thế để
nhằm có thể đảm bảo cho tổ chức hoạt động thành công và có thể tồn tại mãi
mãi thì cần phải thỏa mãn những điều kiện này ở mức độ nào đó.
Chủ thể là người thiết kế tổ chức phải hiểu và học được cách vận dụng
những nguyên tắc này để nhằm từ đó có thể đạt được sự hài hòa, thay thế và
cân bằng giữa chúng với nhau, có lợi cho việc duy trì hoạt động bình thường của tổ chức.
Các loại hình cơ cấu tổ chức theo ông Drucker cho đến nay, đã có 5 loại cơ
cấu tổ chức được hình thành trên cơ sở 3 nguyên tắc thiết kế tổ chức khác nhau.
Document Outline

• Cơ cấu là gì? Một số khái niệm cơ cấu trong các lĩ
  • 1. Cơ cấu là gì?
  • 2. Một số khái niệm cơ cấu trong các lĩnh vực khác
  • 3. Thông tin cần biết về cơ cấu tổ chức