Cơ cấu xã hội - giai cấp | Môn Chủ nghĩa Xã hội Khoa học - Trường Cao đẳng Du lịch Sài Gòn

lOMoAR cPSD| 58605085
Câu 1: Cơ cấu xã hội – giai cấp là gì? Nó có vị trí như thế nào trong cơ cấu xã hội, vì sao?
1.1. Khái niệm cơ cấu xã hội và cơ cấu xã hội - giai cấp:
Cơ cấu xã hội là hệ thống các cộng đồng người cùng những mối liên hệ, quan hệ do sự liên hệ,
tác động qua lại lẫn nhau giữa các cộng đồng ấy tạo thành một chỉnh thể xã hội.
Cơ cấu xã hội có nhiều loại, như: cơ cấu xã hội - dân cư, cơ cấu xã hội - nghề nghiệp, cơ cấu xã
hội - giai cấp, cơ cấu xã hội - dân tộc, cơ cấu xã hội - tôn giáo, v.v…
Dưới góc độ chính trị - xã hội, môn Chủ nghĩa xã hội khoa học tập trung nghiên cứu cơ cấu xã
hội - giai cấp, vì đó là một trong những cơ sở để nghiên cứu vấn đề liên minh giai cấp, tầng lớp
trong một chế độ xã hội nhất định.
Cơ cấu xã hội - giai cấp là hệ thống các giai cấp, tầng lớp xã hội cùng những mối liên hệ, quan
hệ về sở hữu đối với tư liệu sản xuất, về tổ chức, quản lý sản xuất, về phân phối sản phẩm và về
địa vị chính trị - xã hội của các giai cấp, tầng lớp đó.
Trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, cơ cấu xã hội - giai cấp bao gồm: giai cấp công nhân,
giai cấp nông dân, tầng lớp trí thức, tầng lớp doanh nhân, tầng lớp tiểu chủ, tầng lớp thanh niên,
phụ nữ v.v…, cùng các mối liên hệ, quan hệ giữa chúng với nhau.
Mỗi giai cấp, tầng lớp và các nhóm xã hội này có những vị trí và vai trò xác định, dưới sự lãnh
đạo của Đảng Cộng sản, cùng hợp lực, tạo sức mạnh tổng hợp để thực hiện những mục tiêu, nội
dung, nhiệm vụ của thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, tiến tới xây dựng thành công chủ nghĩa
xã hội và chủ nghĩa cộng sản.
1.2. Vị trí của cơ cấu xã hội - giai cấp trong cơ cấu xã hội
Trong hệ thống xã hội, mỗi loại hình cơ cấu xã hội đều có vị trí, vai trò xác định và giữa chúng
có mối quan hệ, phụ thuộc lẫn nhau. Song vị trí, vai trò của các loại cơ cấu xã hội không ngang
nhau, trong đó, cơ cấu xã hội - giai cấp có vị trí quan trọng hàng đầu, chi phối các loại hình cơ
cấu xã hội khác vì những lý do cơ bản sau:
Cơ cấu xã hội - giai cấp liên quan đến các đảng phái chính trị và nhà nước; đến sở hữu về tư liệu
sản xuất, tổ chức, quản lý sản xuất, phân phối sản phẩm…trong một hệ thống sản xuất nhất định.
Các loại hình cơ cấu xã hội khác không có được những mối quan hệ quan trọng và quyết định này.
Sự biến đổi của cơ cấu xã hội - giai cấp tất yếu sẽ ảnh hưởng đến sự biến đổi của các cơ cấu xã
hội khác và tác động đến sự biến đổi của toàn bộ cơ cấu xã hội.
Những đặc trưng và xu hướng biến đổi của cơ cấu xã hội – giai cấp tác động đến tất cả các lĩnh
vực của đời sống xã hội, mọi hoạt động xã hội và mọi thành viên trong xã hội. Vì vậy, cơ cấu
xã hội – giai cấp là căn cứ cơ bản để từ đó xây dựng chính sách phát triển kinh tế, văn hóa, xã
hội của mỗi xã hội trong từng giai đoạn lịch sử cụ thể.
Mặc dù cơ cấu xã hội - giai cấp giữ vị trí quan trọng song không vì thế mà tuyệt đối hóa nó,
xem nhẹ các loại hình cơ cấu xã hội khác. Nguồn: Giáo trình Chủ nghĩa Xã hội khoa học lOMoAR cPSD| 58605085
Câu 5: Trình bày vị trí, vai trò của các giai cấp, tầng lớp cơ bản trong cơ cấu xã hội – giai
cấp ở Việt Nam hiện nay.
Sự biến đổi của cơ cấu xã hội - giai cấp, vị trí, vai trò của các giai cấp, tầng lớp trong xã hội
Việt Nam ngày càng được khẳng định.
- Giai cấp công nhân có vai trò quan trọng đặc biệt, là giai cấp lãnh đạo cách mạng thông
qua đội tiền phong là Đảng Cộng sản Việt Nam và là lực lượng nòng cốt trong liên
minh công – nông - trí. Trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, giai cấp công
nhân biến đổi nhanh cả về số lượng và chất lượng. Bên cạnh đó, sự phân hóa giàu nghèo
trong bộ công nhân cũng ngày càng rõ nét. Một bộ phận công nhân thu nhập thấp, giác
ngộ ý thức chính trị giai cấp chưa cao và còn nhiều khó khăn về mọi mặt sự tồn tại.
- Giai cấp nông dân có vị trí chiến lược trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa
nông nghiệp, nông thôn gắn với xây dựng nông thôn mới, góp phần xây dựng và bảo vệ
Tổ quốc, bảo đảm an ninh quốc phòng. Trong thời kỳ quá độ, giai cấp nông dân có xu
hướng giảm dần trong tỷ lệ cơ cấu xã hội - giai cấp. Ở các vùng nông thôn, số lượng
nông dân chuyển từ lao động nông nghiệp sang lao động trong các khu công nghiệp
ngày càng nhiều. Bên cạnh đó, trong giai cấp nông dân cũng xuất hiện những chủ
trang trại và những nông dân đi làm thuê do mất đất… và sự phân hóa giàu nghèo cũng
được thể hiện rõ rệt.
- Đội ngũ trí thức là lực lượng lao động quan trọng trong quá trình công nghiệp hóa, hiện
đại hóa với nền kinh tế tri thức phát triển mạnh, càng ngày càng tăng lên cả về số
lượng và chất lượng. Họ mang lại những tri thức khoa học, những sản phẩm tinh thần
phục vụ và định hướng cho nhận thức và hành động thực tiễn trên nhiều lĩnh vực.
Xây dựng đội ngũ trí thức sẽ góp phần đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước
và hội nhập quốc tế, phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc…
- Phụ nữ là lực lượng có vai trò quan trọng trong sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội,
luôn phát huy truyền thống “Anh hùng - Bất khuất - Trung hậu - Đảm đang”. Ngoài việc
đóng vai trò chính trong công việc gia đình và nuôi dạy con cái, họ còn tích cực tham gia
các hoạt động xã hội. Trong số các đại biểu quốc hội Việt Nam, phụ nữ chiếm 27,3% và
được Liên Hiệp Quốc đánh giá là “Phụ nữ Việt Nam tham gia hoạt động chính trị cao nhất thế giới”
- Đội ngũ thanh niên mang trong mình sứ mệnh của chủ nhân tương lai của đất nước như
Bác Hồ đã viết: “Thanh niên là người chủ tương lai của nước nhà. Thật vậy nước nhà
thịnh hay suy, yếu hay mạnh một phần lớn là do các thanh niên. Thanh niên muốn làm
chủ tương lai cho xứng đáng thì ngay hiện tại phải rèn luyện tinh thần và lực lượng
của mình, phải làm việc để chuẩn bị tương lai đó”.
Tóm lại, trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam, cần phải có những giải pháp
xác thực, đồng bộ và tác động tích cực để giai cấp, tầng lớp có thể khẳng định vị trí xứng đáng
và phát huy hiệu quả vai trò của mình trong cơ cấu xã hội và trong sự nghiệp phát triển đất
nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Nguồn:
https://www.studocu.com/vn/document/hoc-vien-ngan-hang/chu-nghia-xa-hoi-khoa-hoc/co-cau-xa-
hoigiai-cap-va-lien-minh-giai-cap-tang-lop-trong-thoi-ky-qua-do-len-chu-nghia-xa-hoi-o-viet-nam/25071980 lOMoAR cPSD| 58605085
Câu 10: Trình bày sự biến đổi của gia đình Việt Nam trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội.
10.1Biến đổi trong quy mô, kết cấu:
- Gia đình đơn ( gia đình hạt nhân) đang trở nên rất phổ biến ở các đô thị và cả nông thôn
thay thế cho kiểu gia đình truyền thống trước đây.
- Quy mô gia đình cũng ngày càng thu nhỏ: gia đình truyền thống khác trước đây có thể có
ba, bốn thế hệ cùng chung sống với nhau nhưng nay gia đình Việt Nam hiện đại chỉ có 2
thế hệ cùng sống chung là cha mẹ - con cái, số con cái cũng không nhiều như trước.
- Để đáp ứng nhu cầu và điều kiện của thời đại mới, sự bình đẳng nam nữ được đề cao hơn
và cuộc sống riêng tư của con người được tôn trọng hơn.
- Bên cạnh đó, sự biến đổi cũng có những ảnh hưởng tiêu cực: tạo ra sự ngăn cách không
gian giữa các thành viên trong gia đình, tạo khó khăn, trở ngại trong việc gìn giữ tình
cảm cũng như các giá trị văn hóa truyền thống của gia đình vì mỗi thành viên trong gia
đình đều bị cuốn vào vòng xoáy công việc, đồng tiền mà quên đi mất giá trị của gia đình.
10.2 Biến đổi các chức năng của gia đình
- Biến đổi chức năng tái sản xuất con người:
+ Nhờ thành tựu y học hiện đại mà việc sinh đẻ của con người được thực hiện một cách chủ
động, tự giác chọn thời điểm và số lượng con cái.
+ Việc sinh con cũng chịu sự điều chỉnh bởi chính sách xã hội của Nhà nước tùy theo tình hình
dân số và sức lao động của xã hội.
+ Nhu cầu về con cái cũng có nhiều thay đổi: trước đây, gia đình phải có con, càng đông càng
tốt và phải có một người con trai để nối dõi thì ngày nay đã thay đổi thể hiện ở việc giảm sự
chênh lệch về giới tính, nhu cầu có con, tỉ lệ sinh đẻ.
- Biến đổi chức năng kinh tế, tổ chức tiêu dùng:
+ Từ kinh tế tự cấp tự túc thành kinh tế hàng hóa: từ một đơn vị kinh tế sản xuất để đáp ứng nhu
cầu của gia đình thành đáp ứng chủ yếu cho nhu cầu của người khác hay của xã hội.
+ Từ đơn vị kinh tế mà đặc trưng là sản xuất hàng hóa đáp ứng nhu cầu của thị trường quốc gia
thành tổ chức kinh tế của nền kinh tế thị trường hiện đại đáp ứng nhu cầu của thị trường hiện đại.
- Biến đổi chức năng giáo dục ( xã hội hóa):
+ Giáo dục của xã hội mới vẫn nhấn mạnh sự hy sinh của cá nhân cho cộng đồng.
+ Giáo dục gia đình phát triển theo xu hướng đầu tư tài chính cho giáo dục con cái. Nội dung
giáo dục không chỉ về đạo đức, ứng xử trong gia đình mà còn giáo dục kiến thức khoa học hiện
đại, trang bị các công cụ. lOMoAR cPSD| 58605085
+ Tuy nhiên, các hiện tượng tiêu cực trong xã hội có xu hướng gia tăng làm mất niềm tinvà sự
kỳ vọng vào hệ thống giáo dục xã hội.
- Biến đổi chức năng thỏa mãn nhu cầu tâm sinh lý, duy trì tình cảm:
+ Sự bền vững của gia đình trong xã hội hiện nay bị chi phối bởi các mối quan hệ hòa hợp tình
cảm, sự đảm bảo hạnh phúc cá nhân, sinh hoạt tự do, chính đáng của mỗi thành viên gia đình trong cuộc sống chung.
+ Đời sống tâm lý - tình cảm cũng trở nên kém phong phú hơn do ngày càng thiếu đi tình cảm
anh, chị em trong gia đình.
+ Nhà nước cần có nhiều vai trò để tác động đến tâm lý: khắc phục khoảng cách giàu nghèo, tạo
dựng quan điểm bình đẳng nam nữ, đảm bảo quyền lợi cho các thành viên trong gia đình.
10.3 Biến đổi trong mối quan hệ gia đình
- Biến đổi quan hệ hôn nhân và quan hệ vợ chồng:
+ Hiện nay, hôn nhân và gia đình Việt Nam đang đối mặt với những thách thức, biến đổi lớn: tỷ
lệ ly hôn, ly thân, ngoại tình,.. ngày càng gia tăng và ngày càng nhiều bi kịch, thảm án gia đình,
sức ép từ cuộc sống hiện đại,..
+ Trong gia đình truyền thống, người chồng là trụ cột của gia đình, có quyền lực trong mọi việc
nhưng ngày nay còn có rất nhiều mô hình khác cùng tồn tại như mô hình người phụ nữ - người
phụ nữ làm chủ gia đình và mô hình cả hai vợ chồng cùng làm chủ gia đình.
- Biến đổi quan hệ giữa các thế hệ, các giá trị, chuẩn mực văn hóa của gia đình: trong gia đình
Việt Nam truyền thống, quyền uy, địa vị của người chồng được đề cao và là đại diện hợp pháp
duy nhất của gia đình. Còn người vợ thường có địa vị rất thấp trong gia đình, họ chỉ có nhiệm
vụ chăm sóc gia đình, nuôi dưỡng con cái. Hiện nay, mối quan hệ vợ chồng đã có nhiều biến
đổi, địa vị, vai trò của người phụ nữ trong gia đình và ngoài xã hội đã từng bước được khẳng
định, đặc biệt, giá trị bình đẳng, dân chủ trong quan hệ vợ chồng của văn hóa phương Tây
được du nhập vào văn hóa truyền thống, từ đó hình thành nên các giá trị, chuẩn mực văn hóa
mới điều chỉnh mối quan hệ giữa vợ và chồng trong gia đình hiện nay.
Nguồn: Giáo trình Chủ nghĩa Xã hội khoa học