Cuộc đời và Tư tưởng Hồ Chí Minh: Hành trình Cách mạng Việt Nam | Môn Tư tưởng Hồ Chí Minh - Học viện Thanh thiếu niên Việt Nam

lOMoAR cPSD| 59452058
Cuộc đời cách mạng và quá trình hình thành, phát triển tư
tưởng Hồ Chí Minh
Chủ tịch Hồ Chí Minh là một nhà ái quốc chân chính, nhà cách mạng sáng suốt, vị lãnh
tụ thiên tài. Cuộc đời và sự nghiệp cách mạng của Người gắn liền với lịch sử vẻ vang
của dân tộc Việt Nam. Người đã cống hiến trọn đời mình cho sự nghiệp giải phóng dân
tộc của nhân dân Việt Nam, góp phần vào cuộc đấu tranh chung của các dân tộc vì hòa
bình, độc lập, dân chủ và tiến bộ xã hội. Năm 1987, Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn
hóa Liên hợp quốc (UNESCO) đã tôn vinh Hồ Chí Minh là "Anh hùng giải phóng dân
tộc, nhà văn hóa kiệt xuất của Việt Nam".
1. Giai đoạn trước 1911: Hình thành tư tưởng yêu nước và chí hướng cứu nước Trong
giai đoạn này, Hồ Chí Minh tiếp thu truyển thống tốt đẹp của quê hương, gia đình hình
thành nên tư tưởng yêu nước và tìm đường cứu nước lOMoAR cPSD| 59452058
Làng Kim Liên trước đây được gọi
là Chung Cự thuộc tổng Lâm
Thịnh, huyện Nam Đàn, tỉnh Nghệ
An, Có làng Kim Liên quê cha,
làng Hoàng Trù quê mẹ của chủ
tịch Hồ Chí Minh, cùng với năm
làng khác là Ngọc Đình, Vân Hội,
Tình Lý, Cường Kỵ, Khoa Cử. Cả
bảy làng này đều nằm quanh núi Chung.
Núi Chung, 1 thắng cảnh trong
vùng này cũng như là một di tích
lịch sử. Trên có thờ đền Nguyên
Đắc Đài, một vị tướng tài thời
Khu di tích làng Kim Liên Trần, có công đánh giặc ngoại xâm. Năm 1885,
khi thực dân Pháp xâm lược mảnh đất thiêng liêng này, tú tài Vương Thúc Mậu đã lập “Đội
Chung Nghĩa binh” tại đây để chống giặc bảo vệ quê hương.
Đứng trên Núi Chung có thể thấy được một vùng rộng lớn xung quanh. Phía Tây có thành
Vạn An và đền thờ Mai Hắc Đế - người đứng đầu phong trào quật khởi chống quân xâm
lược nhà Đường. Phía Tây Nam có thành Lục Niên, đại bản doanh của Lê Lợi trong sự
nghiệp đánh đuổi quân Minh. Phía Bắc còn dấu vết thành quách Hồ Quý Ly và Hồ Hán
Thương trong cuộc đấu tranh bảo vệ nền độc lập chống ngọn sóng xâm lăng của phong
kiến Phương Bắc. Phía dưới Đại Huệ là nơi có mộ tổ vua Quang Trung, người anh hùng
áo vải. Trong cuộc hành quân cấp tốc từ kinh đô Phú Xuân tới đất Nghệ Tĩnh, ông dừng
lại và chỉ trong mấy ngày đã chiêu mộ được năm vạn quân làm cánh trung quân, rồi hành
quân thần tốc ra Thăng Long đánh tan 29 vạn quân Thanh cứu nguy cho đất nước.
Bên dòng sông Lam cách Kim Liên 4km là làng Đan Nhiệm – nơi chôn rau cắt rốn của nhà
chí sĩ Phan Bội Châu, người giương cao ngọn cờ chống thực dân Pháp trong 20 năm đầu thế kỉ 20
Từ đó ta có thể thấy được núi sông quê hương của chủ tịch Hồ Chí Minh gắn chặt với lịch
sử chống giặc cứu nước trong tất cả các thời đại.
Gia đình giàu truyền thống yêu nước
Gia đình có vai trò đặc biệt, là cái nôi văn hóa đầu tiên hình thành nhân cách con người,
trong đó, giáo dục và nuôi dưỡng là hai yếu tố then chốt quyết định tạo nên tài năng và tính
cách của mỗi người. Đối với mỗi người, để trở thành một người có nhân cách tốt khi trưởng
thành, đều chịu sự tác đông và ảnh hưởng từ cha mẹ thông qua sự giáo dục bằng ̣ những lời
dạy bảo và những công việc cụ thể, bằng hành vi, thái độ, lối sống của cha mẹ. Trong gia lOMoAR cPSD| 59452058
đình, người cha là trụ cột, là biểu hiện của nhân cách văn hóa cao đẹp nhất để con cái học
tập và noi theo; người mẹ là chỗ dựa, là hạt nhân tâm lý chủ đạo, nguồn lửa sưởi ấm yêu
thương trong gia đình, nguồn tình cảm vô tận cho các con.
Sinh ra trong môt gia đình giàu truyền thống yêu nước, tấm lòng ái quốc của cha, tìnḥ cảm
nhân ái, vị tha của mẹ, đức tính thương người, yêu nước, gan dạ từ các thành viên trong
gia đình được truyền dạy đến Chủ tịch Hồ Chí Minh qua tình yêu thương, sự dạy dỗ của
đấng sinh thành, góp phần hình thành nên nhân cách và tư duy của một bậc vĩ nhân, kiến
tạo nên mục tiêu, lý tưởng và con đường cứu dân, cứu nước cao cả của Người.
Trong gia đình, Chủ tịch Hồ Chí Minh là
người được cha - Cụ Nguyễn Sinh Sắc yêu
thương và đặt nhiều hy vọng nhất. Cha là
người thầy đầu tiên dạy chữ, dạy làm người
và giáo dục lòng yêu nước cho Người. Định
hướng của cha là cho Người được học với
những thầy giáo có lòng yêu nước thương
dân; tạo điều kiên cho Người được tiếp xúc ̣
với các văn thân sĩ phu ở khắp Trung Kỳ;
được theo cha đến những nơi có phong trào
đấu tranh chống Pháp sôi nổi và anh dũng;
kết giao với những người có lòng yêu nước,
có chí cứu nước, luôn day dứt trước hiêṇ tình
đất nước và số phân của dân tộ c. Những ̣
chuyến đi, những cuộc tiếp xúc đó, là những
trải nghiêm để Chủ tịch Hồ Chí Minh địnḥ
hình cho mình con đường đi riêng, hình thành
tư tưởng cứu dân, cứu nước, đem đến
kết quả là hạnh phúc của cả một dân tộc, với
một chí hướng rất rõ ràng: “Nhân dân Viêṭ Nam trong đó có ông cụ thân sinh ra tôi, lúc
này tự hỏi nhau ai sẽ là người giúp mình thoát khỏi sự thống trị của Pháp. Người này nghĩ
là Anh, người kia lại nghĩ là Mỹ. Tôi thấy phải đi ra nước ngoài xem cho rõ. Sau khi xem
họ làm ăn ra sao, tôi sẽ trở về giúp đồng bào tôi. lOMoAR cPSD| 59452058
Với tư tưởng tiến bô và cháṇ
ghét chốn quan trường, với lý
lẽ: “Muốn đánh kẻ thù phải học
tiếng kẻ thù để hiểu được kẻ
thù”, ngay từ khi còn nhỏ, cha
đã cho Người học Trường tiểu
học Pháp. Chính tại ngôi
trường này, Chủ tịch Hồ Chí
Minh được tiếp xúc với văn hoá
phương Tây và biết đến kh ऀ u
hiêu “Tự do - Bình đẳng ̣ - Bác
ái” khi mới 13 tuổi, và từ thủa
ấy, Người “rất muốn quen với nền văn minh Pháp, muốn
Trường Tiểu học Pháp - Việt tại Vinh tìm xem những gì ऀ n đằng sau những chữ ấy”, muốn cứu dân
thoát khỏi cảnh lầm than, giải thoát dân tôc khỏi ách áp bức nộ lệ , đem lại sự tự do, bìnḥ
đẳng cho tất cả mọi người dân Viêt...Ngoài thời gian học tậ p, Người còn được cha đưa đị
thăm các di tích, miếu thờ, nơi đây đem đến những bài học thực tế bổ ích, quan trọng, mắt
thấy, tai nghe, góp phần hình thành tư tưởng yêu nước và chí hướng cách mạng, tạo thành
ý chí, nghị lực và phong cách riêng có của Người. Đến thăm cha trước lúc ra đi tìm đường
cứu nước, Người còn được cha tiếp thêm sức mạnh và đông lực để quyết tâm thực ̣ hiện xứ
mệnh cao cả giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp và giải phóng con người với câu nói:
“Nước mất không lo đi tìm, tìm cha phỏng có ích gì?”. Ở đây, sự giáo dục của cha không
chỉ truyền cho Người tư tưởng, trí tuê, học vấn, mà còn truyền cho Người đạọ đức của
người cách mạng, môt tấm lòng trung với nước, hiếu với dân; phong cách củạ môt vĩ nhân
với lòng nhiệ t huyết, chí khí mạnh mẽ và độ ng lực để Người vượt qua mọị gian nan, vươn
tới sự nghiêp cứu nước, cứu dân, giải phóng dân tộ c.̣
Đối với mẹ, Chủ tịch Hồ Chí Minh được học, rèn và
xây dựng nên môt nền tảng đạo đức nhân ái từ sự nuôị
dưỡng, dạy dỗ nhân từ và hiền hâu của mẹ. Đức tínḥ
chịu khó, chịu khổ, chấp nhận cuộc sống vất vả, khó
khăn về vật chất để chồng được dùi mài kinh sử, hun
đúc tài năng; cố gắng lao động cật lực để con thơ không
quá thiếu thốn; dẫu hoàn cảnh gia đình chật vật, khó
khăn, nhưng mẹ luôn sống một cuộc sống tình cảm vô
cùng đẹp đẽ với chồng con... Tất cả những tố chất này
của mẹđã truyền trực tiếp cho Người và hình thành nên
tình cảm yêu nước thương dân, luôn đau đáu nỗi đau
Bà Hoàng Thị Loan (1968-1901)
của dân tôc nô lệ ... Bằng cả tấm lòng yêu chồng, lOMoAR cPSD| 59452058
thương con, mẹ đã hy sinḥ tất cả vì chồng con, vun đắp nên cuộc đời và sự nghiệp đẹp
đẽ của họ. Mẹ đã giáo dục Người ngay từ thủa trong nôi qua những lời ru bằng làn điêu
dân ca xứ Nghệ , bằng tục ̣ ngữ, ca dao; mẹ đã dùng tính giản dị, khiêm tốn, đức hy sinh,
chung thủy, yêu đời, yêu nước để tác động tích cực đến các con, truyền thụ cho Người
những hiểu biết ban đầu về cuộc sống, dạy cho Người biết yêu lao đông, biết làm những
việ c phù hợp với sức lực và ̣ lứa tuổi môt cách say mê, chịu khó, sáng tạo, sau này đã trở
thành nếp sống quen thuộ c ̣ hàng ngày của Người. Tấm gương của mẹ đã đi vào tâm
khảm, tạo nên bản lĩnh tự lực cánh sinh trong mọi lúc, mọi nơi của Người...
Từ thuở thiếu thời, Hồ Chí Minh đã tận mắt chứng kiến cuộc sống nghèo khổ,bị áp bức
bóc lột cùng cực, thấy tội ác của thực dân Pháp và sự thất bại của các nhà yêu nước tiền
bối. Điều đó đã khiến cho Hồ Chí Minh có những tư duy sâu sắc, mới mẻ về vận mệnh của
Tổ quốc và thời đại. Tuy rất khâm phục tinh thần yêu nước của các tiền bối cách mạng nổi
tiếng như Phan Bội Châu, Phan Châu Trinh, Hoàng Hoa Thám,… nhưng người đã phê
phán, không tán thành, không đi theo các phương pháp, khuynh hướng của các vị đó. Hồ
Chí Minh muốn hiểu rõ bản chất, thủ đoạn và sức mạnh của kẻ thù; đồng thời muốn học
hỏi kinh nghiệm các cuộc cách mạng lớn trên thế giới. Tất cả đã thôi thúc Hồ Chí Minh đi
ra nước ngoài để tìm một con đường cứu nước, cứu dân.
2. Giai đoạn từ 1911 - 1920: Tìm thấy con đường cứu nước, giải phóng dân tộc
Tư tưởng Hồ Chí Minh về cách mạng giải phóng dân tộc theo con đường của cách mạng
vô sản được hình thành từng bước trong quá trình sống, làm việc, học tập, nghiên cứu lý
luận và tham gia đấu tranh trong thực tế cách mạng ở nhiều nước trên thế giới.
Ngày 5 tháng 6 nǎm 1911, với bí
danh Vǎn Ba, Nguyễn Tất Thành
nhận làm phụ bếp cho tàu Amiran
Latusơ Tơrêvin (Amiral Latouche
Tréville) của hãng Nǎm sao, rời Sài
Gòn đi Mác-xây (Marseille) Pháp,
bắt đầu cuộc hành trình tìm đường
cứu nước. Từ nǎm 1911 đến nǎm
1917, Nguyễn Tất Thành đã đến
nhiều nước ở Pháp, Ý, Tây Ban Nha,
Bồ Đào Nha, Mỹ, Anh,... nghiên cứu
và học hỏi để quyết định con đường
Cứu nước. Qua cuộc hành trình,
Người từng bước thấy rõ bản chất,
thủ đoạn, tội ác của chủ nghĩa thực
dân và tình cảnh nhân dân các nước thuộc địa. Từ đó Người hình thành một nhận thức mới:
Nhân dân lao động các nước, trong đó có giai cấp công nhân, đều bị bóc lột có thể là bạn lOMoAR cPSD| 59452058
của nhau; còn chủ nghĩa đế quốc, bọn thực dân ở đâu cũng là kẻ bóc lột, là kẻ thù của nhân dân lao động.
Trở lại Pháp vào năm 1917, Hồ Chí Minh tham gia phong trào công dân Pháp đấu tranh
chống chủ nghĩa thực dân. Người gia nhập Đảng Xã hội của giai cấp công dân Pháp vào
năm 1919, bởi theo Người, đây là tổ chức duy nhất ở Pháp bênh vực nhân dân Việt Nam,
là tổ chức duy nhất theo đuổi lý tưởng cao quý của Đại cách mạng Pháp: Tự do, bình đẳng, bác ái.
Bước nhận thức mới về
quyền tự do, dân chủ của nhân dân
trong tư tưởng Hồ Chí Minh diễn ra
qua hoạt động Người thay mặt
những người Việt Nam yêu nước ở
Pháp, lấy tên là Nguyễn Ái Quốc,
gửi “Yêu sách của nhân dân An
Nam” tới Hội nghị Vécxây
(Versailles) ngày 18 tháng 6 năm
1919, đòi quyền tự do, dân chủ cho
nhân dân Việt Nam. Lần đầu tiên
những quyền lợi cơ bản, chính đáng,
thiết thực của nhân dân Việt Nam
được nêu ra trên diễn đàn quốc tế.
Bản yêu sách có tác động mạnh mẽ
đến người Việt Nam ở Yêu sách của nhân dân An Nam trong nước và ngoài nước.
Đây là dấu hiệu mới của cuộc đấu
tranh của nhân dân Việt Nam trên đường đi tới độc lập dân tộc. lOMoAR cPSD| 59452058
Hồ Chí Minh đã phát hiện ra phương hướng đấu
tranh giải phóng dân tộc Việt Nam phải đi theo con
đường cách mạng vô sản mới có thể thành công,
qua nghiên cứu “Sơ thảo lần thứ nhất những luận
cương về vấn đề dân tộc và vấn đề thuộc địa của
Lê-nin và nhiều tài liệu liên quan đến Lê-nin và
Quốc tế Cộng sản vào tháng 7 năm 1970.
Vừa nghiên cứu lý luận Mác- Lênin, vừa tích cực
tham gia các hoạt động thực tế của Đảng Xã hội
Pháp, Người hiểu biết sâu sắc hơn về Quốc tế Cộng
sản, về cách mạng vô sản, về phong trào giải phóng
dân tộc trên thế giới. Với những nhận thức cách
mạng mới, Hồ Chí Minh cùng những người tích
cực nhất trong Đảng Xã hội Pháp tại Đại hội lần
thứ Đại hội lần thứ XVIII Đảng cộng sảnPháp XVIII ở thành phố Tua (từ ngày 25 đến ngày
30 tháng 12 năm 1920, ở Pháp), bỏ phiếu tán thành Quốc tế Cộng sản, tham gia sáng lập
Đảng cộng sản Pháp, trở thành người cộng sản Việt Nam đầu tiên.
Đây là bước phát triển trong nhận thức của Người, một sự chuyển biến về chất. Từ
chủ nghĩa yêu nước kết hợp với chủ nghĩa quốc tế vô sản và lý luận cách mạng vô sản của
chủ nghĩa Mác-Lênin, trở thành người cộng sản với hệ tư tưởng mới của giai cấp công
nhân. Người khẳng định: “Từng bước một, trong cuộc đấu tranh, vừa nghiên cứu lý luận
của Mác-Lênin, vừa công tác thực tế, dần dần tôi hiểu được rằng chỉ có chủ nghĩa xã hội,
chủ nghĩa cộng sản mới giải phóng được các dân tộc bị áp bức và những người lao động
trên thế giới khỏi ách nô lệ”.
3. Thời kỳ 1921 – 1930: hình thành cơ bản tư tưởng về con đường cách mạng Việt Nam
Đây là thời kỳ mục tiêu, phương hướng, nội dung cách mạng giải phóng dân tộc Việt Nam
từng bước được Hồ Chí Minh xác lập thành một hệ thống. lOMoAR cPSD| 59452058
Ngay sau khi trở thành đảng
viên Đảng Cộng sản Pháp,
theo con đường cách mạng vô
sản, Hồ Chí Minh tích cực sử
dụng báo chí Pháp lên án chủ
nghĩa thực dân Pháp, thức tỉnh
lương tri nhân dân Pháp và
nhân loại tiến bộ, khơi dậy
lòng yêu nước của nhân dân
các dân tộc thuộc địa và của
dân tộc Việt Nam. Năm 1921, Hồ Chí Minh tham gia sáng
lập Hội liên hiệp thuộc địa. Năm 1922, Người làm
Trưởng Tiểu ban Nghiên cứu
vấn đề dân tộc thuộc địa của
Đảng cộng sản Pháp, sáng lập Báo Người cùng khổ (Le
Hồ Chí Minh và Báo Người cùng khổ Paria) bằng tiếng Pháp. Người vừa là chủ
bút, tổng biên tập kiêm cả việc tổ chức phát hành báo đó ở Pháp và gửi đến các thuộc địa
của Pháp, trong đó có cả Đông Dương để khơi dậy tinh thần giải phóng dân tộc của nhân
dân các nước thuộc địa.
Phương hướng của cách mạng giải phóng dân tộc trong các nước thuộc địa và phụ thuộc,
trong đó có Việt Nam được Hồ Chí Minh cụ thể hoá một bước trên cơ sở phân tích sâu sắc
bản chất, thủ đoạn của chủ nghĩa thực dân Pháp. Những nội dung đó được thể hiện rõ trong
nhiều bài báo của Người đăng trên các báo của Đảng Cộng sản Pháp, Đảng Cộng sản Liên
Xô, của Quốc tế Cộng sản và trong tác ph ऀ m “Bản án chế độ thực dân Pháp” viết bằng
tiếng Pháp của Người được xuất bản năm 1925 ở Pari.
Hồ Chí Minh sáng lập tổ chức tiền thân của Đảng cộng sản - Hội Việt Nam cách mạng
Thanh Niên vào tháng 6 năm 1925 và ra báo Thanh Niên bằng tiếng Việt Nam, từng bước lOMoAR cPSD| 59452058
truyền bá chủ nghĩa Mác – Lênin và lý luận cách mạng trong những người yêu nước và công dân
Tổng kết kinh nghiệm các cuộc cách mạng tư sản
Anh, Pháp, Mỹ và nhất là kinh nghiệm cách mạng
Tháng Mười Nga, Hồ Chí Minh vạch rõ cách mạng
Việt Nam phải có Đảng cộng sản với chủ nghĩa Mác-
Lênin làm cốt để lãnh đạo, lực lượng cách mạng giải
phóng dân tộc là toàn thể nhân dân Việt Nam trong
đó nòng cốt là liên minh công nông. Những nội dung
cốt lõi đó và các vấn đề cơ bản trong đường lối,
phương pháp cách mạng Việt Nam được hình thành
trong tác ph ऀ m “Đường cách mệnh” của Người,
xuất bản năm 1927 ở Quảng Châu, Trung Quốc. Tác
ph ऀ m “Đường cách mệnh” là sự chu ऀ n bị mọi
mặt về chính trị, tư tưởng, tổ chức cho sự ra đời của
Đảng Cộng sản Việt Nam.
Tác phẩm Đường cách mệnh
Tư tưởng Hồ Chí Minh được xác lập về cơ bản qua việc Người chủ trì Hội nghị hợp nhất
các tổ chức cộng sản Việt Nam thành Đảng cộng sản Việt Nam, thông qua các văn kiện cơ
bản của Đại hội thành lập Đảng do Người khởi thảo vào đầu năm 1930. Các văn kiện này
được coi là “Cương lĩnh chính trị đầu tiên của Đảng Cộng sản Việt Nam”, trong đó chính
thức khẳng định rõ quan điềm cơ bản về đường lối, phương pháp cách mạng Việt Nam,
việc tổ chức, xây dựng Đảng Cộng sản Việt Nam thành một tổ chức lãnh đạo cách mạng Việt Nam.
“Cương lĩnh chính trị đầu tiên của Đảng Cộng sản Việt Nam” nêu mục tiêu và con đường
Cách mạng là “ làm tư sản dân quyền cách mạng và thổ địa cách mạng để đi tới xã hội
cộng sản”, “đánh đổ đế quốc Pháp, phong kiến An Nam và giai cấp tư sản phản cách mạng”,
giương cao ngọn cờ độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, khẳng định sự lãnh đạo của Đảng
Cộng sản Việt Nam, liên minh công nông là lực lượng nòng cốt, cách mạng Việt Nam là
một bộ phận cách mạng thế giới. Chiến lược đại đoàn kết toàn dân tộc thấm trong từng
caau chữ của “Cương lĩnh chính trị đầu tiên của Đảng Cộng sản Việt Nam”. Bản Cương
lĩnh chính trị đầu tiên này đã thể hiện rõ sự vận dụng sáng tạo và phát triển chủ nghĩa Mác-
Lênin trong việc giải quyết mối quan hệ giai cấp – dân tộc - quốc tế trong đường lối cách mạng Việt Nam.
Hồ Chí Minh thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam với Cương lĩnh chính trị đúng đăn và
sáng tạo đã chấm dứt cuộc khủng hoảng về đường lối và người lãnh đạo cách mạng Việt
Nam kéo dài hơn 70 năm từ thế kỷ XIX đến đầu thê kỷ XX.