Dàn ý nghị luận phân tích, đánh giá một tác phẩm truyện chi tiết
Một trong những thể loại văn quen thuộc đó là nghị luận, phân tích, đánh giá qua một tác phẩm
truyện. Việc tìm hiểu dàn ý nghị luận, phân tích, đánh giá một tác phẩm truyện sẽ giúp các em làm
tốt bài văn phân tích, đánh giá một tác phẩm truyện.
1. Tìm ý bài văn nghị luận, phân tích, đánh giá một tác phẩm văn học
 Chủ đề của chuyện là gì? chủ đề đó có đặc điểm nào không?
 Bài viết cần khái quát được chủ đề của truyện, có thể nêu chủ đề trước hoặc sau khi phân tích nhân vật
 Các nhân vật trong truyện có đặc điểm gì nổi bật? ngoại hình, lời nói, hành động, nội tâm của
nhân vật hướng tới việc thể hiện chủ đề như thế nào?
 Bài viết cần tập trung phân tích các nét độc đáo của nhân vật trong truyện cũng như mối quan hệ
giữa các nhân vật qua đó làm nổi bật chủ đề
 Nhìn từ chủ đề và nhân vật tác phẩm có gì đặc sắc bài viết cần tập trung phân tích những nét đặc
sắc của chủ đề cách thể hiện chủ đề qua các nhân vật và những điều đó tạo nên giá trị của truyện
2. Dàn ý phân tích đánh giá một tác phẩm truyện
A. Mở bài: giới thiệu ngắn gọn về tác giả tác phẩm và ý kiến khái quát của người viết về tác phẩm,
chia sẻ người đọc lý do lựa chọn tác phẩm để phân tích đánh giá
B. Thân bài: tóm tắt nội dung chính của truyện
+ Phân tích đánh giá về chủ đề của truyện dựa trên dẫn chứng từ tác phẩm
+ Phân tích đánh giá những nét đặc sắc về nghệ thuật của tác phẩm
+ Khi phân tích đánh giá cần có những chi tiết tiêu biểu được dẫn ra từ tác phẩm
C. Kết bài: Tóm lược được các nhận định trong tác phẩm phần thân bài
3. Dàn ý phân tích truyện
A. Mở bài giới thiệu tác giả, tác phẩm trong đoạn trích bạn vẫn đi cần nghị luận
B. Thân bài: dù là dạng bài nào học sinh cần phải đảm bảo đủ ba luận điểm cơ bản sau:
+ Luận điểm một khái quát chung Nêu hoàn cảnh sáng tác giá trị nội dung khái quát của tác phẩm
hoặc Nêu vị trí dẫn dắt nội dung của tác phẩm đến nội dung của đoạn trích
+ Luận điểm hai làm rõ vấn đề nghị luận phân tích làm sáng tỏ vấn đề nghị luận theo yêu cầu của
chủ đề chia vấn đề thành các luận điểm và lấy các chi tiết hình ảnh nhân vật để làm sáng tỏ cho
luận điểm hoặc phân tích cảm nhận bình luận về một vấn đề trong phạm vi của một đoạn trích
+ Luận điểm 3 đánh giá chung khái quát về nội dung và nghệ thuật của đoạn trích hoặc của tác phẩm
C. Kết bài khái quát khẳng định vấn đề nghị luận
4. Một số lưu ý khi lập dàn ý nghị luận, phân tích, đánh giá một tác phẩm truyện
- Mở bài thường theo cách gián tiếp có thể theo thao tác diễn dịch, quy nạp hoặc so sánh hoặc chép
nguyên văn tác phẩm hai đoạn trích hoặc chép câu đầu câu cuối ở giữa. Hai câu này có một hàng
dấu chấm lửng hoặc giới thiệu nhân vật khía cạnh phân tích
- Thân bài: Đây là phần phân tích chi tiết của tác phẩm
Nếu phân tích tác phẩm trữ tình, phần thân bài có thể vận dụng cách nêu chủ đề tác phẩm.
+ Phân tích giá trị nội dung của tác phẩm.
+ Phân tích giá trị nghệ thuật
Nếu phân tích tác phẩm tự sự phần thân bài có thể vận dụng phân tích khái quát chủ đề tác phẩm:
Phân tích nội dung chủ yếu của tác phẩm phần nhận xét đánh giá nêu chủ đề và phân tích ý nghĩa
của chủ đề và phân tích các khía cạnh của chủ đề
- Kết bài tóm tắt những thành công và hạn chế của tác phẩm
5. Bài tập vận dụng
Câu 1: Để tìm ý có thể nêu những câu hỏi nào
A. Các nhân vật trong truyện có đặc điểm chỉ nổi bật ngoại hình và lời nói hành động nội tâm của
nhân vật hướng tới việc thể hiện chủ đề như thế nào?
B. Chủ đề của truyện là gì? chủ đề đó có đặc điểm đặc biệt nào không?
C. Nhìn từ chủ đề và nhân vật tác phẩm có gì đặc sắc
D. Tất cả các đáp án trên Đáp án D
Câu 2: Phần mở bài cần có nội dung nào?
A. khẳng định nghĩa của vấn đề cần nghị luận
B. khái quát chủ đề của truyện
C. giới thiệu khái quát về tác giả tác phẩm
D. phân tích vai trò của nhân vật trong việc thể hiện chủ đề của truyện Đáp án C
Câu 3: Phần thân bài cần có nội dung nào?
A. khái quát chủ đề của truyện
B. đánh giá chủ đề và ý nghĩa của nhân vật trong việc thể hiện chủ đề rút ra ý nghĩa với cuộc sống
C. phân tích từng nhân vật tiêu biểu và mối quan hệ giữa các nhân vật
D. tất cả các đáp án trên Đáp án D
Câu 4: Phần kết bài cần có nội dung nào?
A. khái quát chủ đề của truyện
B. đánh giá chủ đề và ý nghĩa của nhân vật trong việc thể hiện chủ đề rút ra ý nghĩa về cuộc sống
C. khẳng định ý nghĩa của vấn đề nghị luận
D. giới thiệu khái quát về tác giả tác phẩm Đáp án C
Câu 5: Dàn ý phân tích đánh giá truyện Chữ Người Tử Tù
A. Mở bài giới thiệu khái quát về Nguyễn Tuân giới thiệu chung về tác phẩm Chữ Người Tử Tù B. Thân bài
 Tình huống truyện đặc biệt Huấn Cao là một Tử Tù và viết một mục tình cờ gặp nhau và trở
thành tri kỉ trong một hoàn cảnh đặc biệt nhà ngục nơi quản ngục làm việc
 Tình huống độc đáo này đã làm nổi bật lên vẻ đẹp hình tượng Huấn Cao, làm sáng tỏ tấm lòng
biệt nhỡn liên tài của quản ngục, đồng thời thể hiện sâu sắc chủ đề của tác phẩm, ca ngợi cái đẹp
cái thiện có thể chiến thắng cái xấu cái ác ngay ở trong bóng tối bao trùm nơi kẻ ác ngự trị
 Vẻ đẹp của các nhân vật:
 Nhân vật Huấn Cao :Huấn Cao được với nguyên mẫu từ Cao Bá Quát là con người lỗi lạc thời trung đại
+ Huấn Cao là người nghệ sĩ tài hoa là người có tài viết chữ rất nhanh và đẹp hơn nữa mỗi con
chữ của Huấn Cao còn chứa đựng khát vọng, hoài bão tung hoành cả đời người
+ Có được chữ ông Huấn là có được báu vật ở đời
+ Ca ngợi nét tài hoa của Huấn Cao, Nguyễn Tuân đã thể hiện tư tưởng nghệ thuật của mình kính
trọng những con người tài hoa trân trọng nghệ thuật là anh hùng có kế sách, hiên ngang thể hiện
rõ nét qua các hành động qua mọi hoàn cảnh
+ Là người có tiền lương trong sáng nhân cách cao cả quan niệm cho chữ trừ chỗ tri kỉ
+ Ngoài ra không vì vàng bạc châu báu mà cho chữ
+ Đối với quản ngục khi chưa hiểu được tấm lòng của quản ngục Huấn Cao cho hắn là kẻ tiểu
nhân tỏ ra khinh miệt khi nhận ra tấm lòng của con ngủ còn cao không những cho chữ mà còn coi
quản ngục là tri âm tri kỷ uốn cao là hình tượng vẻ đẹp uy nghi giữa tài và tâm của người nghệ sĩ của bậc anh hùng
+ Tuy thất thế nhưng vẫn hiên ngang  Nhân vật quản ngục
+ Một tấm lòng biệt nhỡn liên tài, có sở thích cao quý chơi chữ dành cho chữ
+ Không gian ngục tối ẩm ướt bẩn thỉu
+ Thời gian đêm khuya, dấu hiệu người cho chữ là người tử tù người xin chữ là quản ngục người cho chữ mất tự do c
 Huấn Cao hiên ngang chủ động trong khi người xin chữ khốn đốn, bị động
 Huấn Cao khuyên quản ngục
 Sự hoán đổi ngôi vị ý nghĩa lời khuyên của Huấn Cao cái đẹp có thể sản sinh ở nơi đất chết nơi
nhưng không thể sống chung với cái xấu, cái ác
 Người ta chỉ xứng đáng được hưởng thức cái đẹp khi giữ được thiên lương
 Tác dụng cảm hóa con người đều lạ lùng ở đây không chỉ là thú chơi chữ tao nhã thanh cao được
thể hiện ở nơi tối tăm bẩn thỉu người trổ tài là kẻ tử tù mà đặc biệt hơn là trong chốn lao tù tăm
ấy là cảnh cho chữ là sự thăng hoa của cái đẹp người tử tù sắp xếp lại cắm hoa đường viên quản
ngục tránh những điều này đã tạo nên hào quang rực rỡ nhất cho hình tượng Huấn Cao
C. Kết bài khái quát giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm