Đảng lãnh đạo cuộc kháng chiến chống Pháp (1954-1975) | Tiểu luận Lịch sử đảng
Các cuộc chiến tranh là điều mà không một quốc gia nào trên thế giới muốn xảy ra. Việt Nam ta dù không muốn xảy ra chiến tranh nhưng nếu không đứng ra đấu tranh, thì ta sẽ mất nước vào tay của giặc ngoại xâm. Tài liệu giúp bạn tham khảo, ôn tập và đạt kết quả cao. Mời đọc đón xem!
Môn: Lịch sử Đảng (LSĐ) 87 tài liệu
Trường: Học viện Báo chí và Tuyên truyền 2.5 K tài liệu
Tác giả:
Preview text:
H C Ọ VI N
Ệ BÁO CHÍ VÀ TUYÊN TRUY N Ề Đ n ả g lãnh đ o ạ cu c ộ kháng chi n ế ch n ố g Pháp (1954-1975) TIỂU LU N Ậ MÔN H C Ọ L C Ị H SỬ Đ N Ả G Hà N i
ộ , 8 tháng 6 năm 2021 1 MỤC LỤC I. L i ờ nói đ u ầ . 3 1. Tính c p ấ thi t ế c a ủ đ ề tài. 3 2. M c ụ đích. 3 3. K t ế c u ấ c a ủ đ ề tài. 3 II. N i ộ dung. 4 Ch n ươ g 1: Đ n ả g lãnh đ o ạ xây d n ự g, b o ả v ệ chính quy n ể cách m n ạ g, kháng chi n ế ch n ố g th c ự dân Pháp xâm l c ượ và 4 can thi p ệ Mỹ (1945-1954). 1.1. Hoàn c n ả h l c ị h s . ử 4 1.2. Cu c ộ chi n ế tranh ch n ố g Pháp năm 1945-1954. 7 Ch n ươ g 2: Đ n ườ g l i ố kháng chi n ế c a ủ Đ n ả g. 27 Ch n ươ g 3: Ý nghĩa l c ị h s ử và bài h c ọ kinh nghi m ệ . 30 3.1. Ý nghĩa l c ị h s . ử 30 3.2. Bài h c ọ kinh nghi m ệ . 31 III. K t ế lu n ậ . 34 TÀI LI U Ệ THAM KH O Ả 35 2 I. L i ờ nói đ u ầ . 1. Tính c p ấ thi t ế c a ủ đ ề tài: Các cu c ộ chi n ế tranh là đi u ề mà không m t ộ qu c ố gia nào trên thế gi i ớ muốn x y ả ra. Vi t ệ Nam ta dù không mu n ố x y ả ra chi n ế tranh nh n ư g n u ế không đ n ứ g lên đ u ấ tranh, thì ta sẽ m t ấ n c ướ vào tay c a ủ gi c ặ ngo i ạ xâm. Sau th n ắ g l i ợ của Cách m n
ạ g tháng Tám, nhân dân Vi t ệ Nam từ thân ph n ậ nô lệ b c ướ lên đ a ị vị người chủ đ t ấ n c ướ , có quy n ề quy t ế đ n ị h v n ậ m n ệ h c a ủ mình. Nhưng ni m ề vui y ấ ch a ư kéo dài đ c ượ bao lâu, v i ớ dã tâm xâm chi m ế n c ướ ta l n ầ n a
ữ , năm 1946, Pháp núp bóng quân Anh d i ướ danh nghĩa đ n ồ g minh gi i ả giáp phát xít Nh t ậ quay trở xâm l c ượ , làm n c ướ ta r i ơ vào c n ả h "ngàn cân treo s i ợ tóc". Nh n ư g Đ n ả g và dân ta quy t ế không lùi b c ướ tr c ướ kẻ đ c ị h. Như L i ờ c a ủ Chủ t c ị h n c ướ
Hồ Chí Minh đã nói trong L i ờ kêu g i ọ toàn qu c ố kháng chi n ế năm 1946: “H i ỡ anh em binh sĩ, tự v , ệ dân quân! Giờ c u ứ quốc đã đ n ế . Ta ph i ả hy sinh đ n ế gi t ọ máu cu i
ố cùng, để giữ gìn đ t ấ n c ướ . Dù ph i ả gian khổ kháng chi n ế , nh n ư g với m t ộ lòng kiên quy t ế hy sinh, th n ắ g l i ợ nh t ấ đ n ị h về dân t c ộ ta! Vi t ệ Nam đ c ộ l p ậ và thống nh t ấ muôn năm. Kháng chi n ế th n ắ g l i ợ muôn năm”. Nh n ậ th c ứ đ c ượ t m ầ qua tr n ọ g c a ủ Đ n ả g trong cu c ộ kháng chi n ế đ c ặ bi t ệ là cu c ộ kháng chi n ế ch n ố g Pháp giai đo n ạ 1945-1954. Nên em đã ch n ọ đề tài nghiên c u ứ : “Đ n ả g lãnh đ o ạ cu c ộ kháng chi n ế ch n ố g Pháp (1954-1975)”. 2. M c ụ đích: - Phân tích cu c ộ kháng chi n ế ch n ố g Pháp giai đo n ạ 1945-1954 và sự lãnh đ o ạ c a ủ Đ n ả g trong cu c ộ kháng chi n ế ch n ố g Pháp. Bài h c ọ kinh nghi m ệ và ý nghĩa l c ị h s ử đ c ượ rút ra trong th i ờ kỳ trên. 3. K t ế c u ấ đ ề tài: - Đề tài g m ồ có 4 ph n ầ : ph n ầ mở đ u ầ , n i ộ dung, k t ế lu n ậ và tài li u ệ tham kh o ả . 3 II. N i ộ dung: Ch n ươ g 1: Đ n
ả g lãnh đạo xây d n ự g, b o ả vệ chính quy n ể cách m n ạ g, kháng chi n ế ch n ố g th c ự dân Pháp xâm l c ượ và can thi p ệ Mỹ (1945-1954). 1.1. Hoàn c n ả h l c ị h sử - Hoàn c n ả h qu c ố t : ế Thu n ậ l i: ợ + C c ụ di n ệ thế gi i ớ cũng đang có nh n ữ g sự thay đ i ổ l n ớ . Sau khi gi i ả phóng kh i ỏ ch ủ nghĩa phát xít, m t ộ s ố n c ướ ở Đông Âu đ c ượ s ự giúp đỡ c a ủ Liên Xô đã l a ự ch n ọ con đ n ườ g phát tri n ể theo ch ủ nghĩa xã h i ộ và sau đó phe xã h i ộ ch ủ nghĩa d n
ầ hình thành do Liên Xô làm tr ụ c t ộ và tr ở thành h ệ th n ố g đ i ố tr n ọ g v i ớ phe t ư b n ả ch ủ nghĩa do Mỹ đ n ứ g đ u ầ . + Chi n ế tranh th ế gi i ớ l n ầ thứ II k t
ế thúc, chủ nghĩa nghĩa phát xít thế gi i ớ bị tiêu di t ệ , chủ nghĩa đ
ế quốc lâm vào tình tr n ạ g suy y u ế , đã t o ạ ra đi u ề ki n ệ cho phong trào ch n ố g đ ế qu c ố , th c ự dân gi i ả phóng dân t c ộ ở các nước thu c ộ đ a ị ở kh p ắ các n c
ướ châu Á, Châu Phi và cả Mỹ Latinh dâng cao. Ở khu v c ự Châu Á-Thái Bình D n ươ g, sự th m ả b i ạ c a ủ phát xít Nh t ậ và các thế l c ự tay sai đã t o ạ đi u ề ki n ệ thúc đ y ẩ m n ạ h mẽ phong trào đ u ấ tranh gi i ả phóng dân t c ộ c a ủ các n c ướ thu c ộ đ a ị , phụ thu c ộ , trong đó Vi t ệ Nam là m t ộ n c ướ đi tiên phong. Khó khăn: + Khi hi n ế tranh thế gi i
ớ lần thứ II kết thúc, các n c ướ l n ớ , phe đế qu c ố chủ nghĩa b c ộ lộ rõ âm m u ư m i ớ trong vi c ệ “chia l i ạ hệ th n ố g thu c ộ đ a ị thế gi i ớ ”. M t ộ m t ặ tìm cách liên k t ế ph c ụ h i ồ chủ nghĩa th c ự dân, duy trì n ả h h n ưở g và sự th n ố g tr ịc a ủ mình đ i ố v i ớ các n c ướ thu c ộ đ a ị , phụ thu c ộ , mặt khác ra s c ứ t n
ấ công, đàn áp phong trào cách m n ạ g 4 thế gi i ớ , trong đó có cách m n ạ g Vi t ệ Nam. M c ặ dù Vi t ệ Minh có đ c ượ nh n
ữ g mối quan hệ ban đầu t t ố đ p ẹ v i ớ n c ướ Mỹ và Đ n ồ g minh ch n ố g
phát xít từ trước năm 1945, nh n ư g sau khi Vi t ệ Nam giành đ c ượ chính quy n ề tháng 8-1945, vì l i ợ ích c c ụ bộ c a ủ mình và phe đ ế qu c ố , các n c ướ đồng minh ch n ố g phát xít, nh t ấ là Mỹ l i ạ không n ủ g hộ l p ậ tr n ườ g đ c ộ l p ậ c a ủ Vi t ệ Nam. Không có n c ướ nào công nh n ậ đ a ị vị pháp lý c a ủ Nhà n c ướ Vi t ệ Nam Dân ch ủ C n ộ g hòa. + Quan h ệ c a ủ Đ n ả g C n ộ g s n ả Đông D n ươ g v i ớ các Đ n ả g C n ộ g s n ả thế gi i ớ , v i ớ phong trào gi i ả phóng dân t c ộ cũng g p ặ nhi u ề khó khăn, trở ng i ạ . Vi t
ệ Nam bị bao vây cách bi t ệ v i ớ thế gi i ớ bên ngoài. Ở các n c ướ
láng giềng và trong khu v c ự Đông Nam Á, l c ự l n ượ g yêu n c ướ , cách m n ạ g g p ặ nhi u ề khó khăn. C c ụ di n ệ thế gi i ớ đang thay đ i ổ nhanh chóng, di n ễ bi n ế ph c ứ t p ạ , có nh n ữ g tác đ n ộ g b t ấ l i ợ đ i ố v i ớ cách m n ạ g 3 n c ướ Đông D n ươ g và cách m n ạ g Vi t ệ Nam nói riêng. - Hoàn c n ả h trong n c ướ : Thu n ậ l i: ợ + Ngày 19-8-1945, cu c ộ Cách m n
ạ g Tháng Tám thành công, d n ẫ đ n ế vi c ệ thành l p ậ Nhà n c ướ Vi t ệ Nam Dân ch ủ C n ộ g hòa-Nhà n c ướ Dân ch ủ Nhân dân đ u ầ tiên ở Đông Nam Á. + Vi t ệ Nam trở thành qu c ố gia đ c ộ l p ậ , tự do. Nhân dân Vi t ệ Nam từ thân ph n ậ nô l , ệ bị áp b c
ứ trở thành chủ nhân c a ủ chế độ dân chủ m i ớ ; Đ n ả g C n ộ g s n ả trở thành Đ n ả g c m ầ quy n ề lãnh đ o ạ cách m n ạ g trong cả n c
ướ . Việc hình thành hệ th n ố g chính quy n ề cách m n ạ g th n ố g nh t ấ từ cấp Trung n ươ g đ n ế cơ sở trong toàn qu c ố v i ớ nh n ữ g ph m ẩ ch t
ấ chính trị hoàn toàn m i ớ ; cơ c u ấ tổ ch c ứ bộ máy, m c ụ đích ho t ạ đ n ộ g g n ắ li n ề với l i ợ ích c a ủ nhân dân, g n ắ bó m t ậ thi t ế v i ớ nhân dân,…. 5 + Chính phủ Vi t ệ Nam Dân chủ C n ộ g hòa đ c ượ thành l p ậ , đ n ứ g đ u
ầ là Chủ tịch Hồ Chí Minh trở thành bi u ể t n ượ g ni m ề tin, s c ứ m n ạ h c a ủ nhân dân cả n c ướ . Ch ủ t c ị h Hồ Chí Minh v i ớ uy tín đ o ạ đ c ứ , trí tuệ và tài năng c a ủ mình đã tr ở thành trung tâm đ i ạ đoàn k t ế toàn dân t c ộ , là bi u ể t n ượ g c a ủ nền đ c ộ l p ậ , tự do c a ủ Vi t ệ Nam. S ự phát tri n ể nhanh c a ủ Quân đ i ộ qu c ố gia Vi t ệ Nam, vi c ệ th n ố g nh t ấ l c ự l n ượ g Công an trong toàn quốc, thành l p
ậ các tòa án quân sự và xây d n ự g các tổ ch c ứ
bán vũ trang khác. . trở thành công cụ chuyên chính tin c y ậ , s c ắ bén để b o ả vệ Đảng, b o ả v ệ chính quy n ề cách m n ạ g. Khó khăn: + Ở trong n c ướ cách m n ạ g Vi t ệ Nam ph i ả đ n ươ g đ u ầ v i ớ nh n ữ g khó khăn, thử thách h t ế s c ứ to lớn. Hệ th n ố g chính quy n ề cách m n ạ g vừa được thi t ế l p ậ nên còn r t ấ non tr , ẻ thi u ế th n ố , y u ế kém về nhi u ề m t ặ . Ngoài ra, n c ướ ta còn bị n ả h h n ưở g, tác đ n ộ g tiêu c c ự c a ủ h u ậ quả chi n ế tranh rất n n ặ g n , ề sự tàn phá c a ủ n n ạ lũ l t ụ , n n ạ đói năm 1945 rất nghiêm tr n ọ g. Nhà n c ướ Vi t ệ Nam Dân chủ C n ộ g hòa ti p ế qu n ả m t ộ n n
ề kinh tế sơ xác, tiêu đi u ề sau chi n ế tranh tàn kh c ố , nghành công nghi p ệ bị đình đốn, nhi u ề nhà máy xí nghi p ệ ng n ư g tr , ệ nông nghi p ệ bị hoang hóa t i ớ 50% ru n ộ g đ t ấ , n n ề tài chính, ngân kh ố ki t ệ qu , ệ kho b c ạ tr n ố g r n ỗ g, Ngân hàng Đông D n ươ g l i ạ đang n m ằ trong tay t ư b n ả n c ướ ngoài, các tiêu c c ự xã h i ộ tràn lan, các h ủ t c ụ l c ạ h u ậ , thói h , ư t t ậ x u ấ , tệ n n ạ do ch ế độ cũ để l i ạ r t ấ to l n ớ , nh t ấ là 95% dân s ố th t ấ h c ọ , mù ch , ữ 2 tri u ệ ng i ườ dân ch t ế đói cu i ố năm 1944 đ u ầ năm 1945,. . Nh n ư g trở ng i ạ , thách th c ứ l n ớ nh t ấ , nghiêm tr n ọ g nhất đ i ố v i ớ cách m n ạ g Vi t ệ Nam lúc này là âm m u ư và hành đ n ộ g xâm l c ượ c a ủ ch ủ nghĩa đ ế qu c ố Pháp mu n ố quay tr ở l i ạ thống tr ịVi t ệ Nam m t ộ l n ầ n a ữ .
+ Từ tháng 9-1945, theo th a ỏ thu n ậ c a ủ phe Đồng minh, 2 v n ạ quân đ i ộ Anh- n
Ấ đổ bộ vào Sài Gòn đ ể làm nhi m ệ vụ gi i ả giáp quân đ i ộ 6 Nh t ậ thua tr n ậ ở Nam Vi t ệ Nam, đ i ộ quân th c
ự dân Pháp theo chân quân đ i ộ Anh v i ớ dã tâm quay tr ở l i ạ xâm l c ượ Nam B . ộ V i ớ s ự th a ỏ thu n ậ l i ợ ích c a
ủ phe đế quốc, quân đ i ộ Anh đã tr c ự ti p ế b o ả trợ và s ử d n ụ g đ i ộ quân Nh t ậ giúp đ i ộ quân xâm l c ượ c a ủ th c
ự dân Pháp ngang nhiên nổ súng gây h n ấ đánh chi m ế Sài Gòn-Ch ợ L n ớ (Nam B ) ộ vào r n ạ g sáng ngày 23-9-1945, mở đ u ầ cu c ộ chi n ế tranh xâm l c ượ l n ầ thứ 2 c a ủ th c ự dân Pháp ở Vi t ệ Nam. + Ở B c ắ vĩ tuy n ế 16, theo th a ỏ thu n ậ Hi p ệ c ướ Potsdam (Đ c ứ ), từ cu i ố tháng 8-1945, h n ơ 20 v n ạ quân c a ủ T n ưở g Gi i ớ Th c ạ h đ c ượ l n ệ h của Mỹ hùng h ổ tràn qua biên gi i ớ kéo vào Vi t ệ Nam d i ướ s ự b o ả tr ợ và n ủ g hộ c a ủ phe đ ế qu c ố , đ n ứ g đ u ầ là Mỹ v i ớ danh nghĩa quân đ i ộ Đ n ồ g minh vào gi i ả giáp quân đ i ộ Nh t ậ thua tr n ậ ở B c ắ Vi t ệ Nam. Đ i ộ quân T n ưở g vào Vi t
ệ Nam kéo theo lũ tay sai hùng h u ậ , v i ớ âm m u ư vô cùng nguy hiểm, thâm đ c ộ “di t ệ Cộng, cầm H , ồ phá Vi t ệ Minh”- tiêu di t ệ c n ộ g s n ả , b t
ắ giam Hồ Chí Minh, phá tan M t ặ tr n ậ Vi t ệ Minh. Trên đ t ấ n c ướ Vi t
ệ Nam lúc này còn có 6 v n ạ quân đ i ộ Nh t ậ thua tr n ậ đang chờ gi i ả giáp. Nền đ c ộ l p ậ non trẻ của Vi t ệ Nam ph i ả đ n ươ g đ u ầ v i ớ sự hi n ệ di n ệ c a ủ đ i ộ quân n c ướ ngoài đông đúc ch a ư t n ừ g có v i ớ kho n ả g h n ơ 30 v n ạ tên. Hơn n a ữ , cách m n ạ g Vi t ệ Nam còn ph i ả đ i ố phó v i ớ sự xu t ấ hi n ệ c a ủ các đ n ả g phái chính trị ph n ả đ n ộ g, các thế l c ự tay sai ăn theo đ i ộ quân xâm l c ượ c a ủ ngo i ạ bang, các thế l c ự ch n ố g đ i ố trong giai c p ấ bóc l t ộ cũ, các đ i ố t n ượ g ph n ả cách m n ạ g cũ, các lo i ạ t i ộ ph m ạ hình sự đ n ồ g loạt ngóc đ u ầ d y ậ ch n ố g phá cách m n ạ g r t ấ quy t ế li t ệ . V i ớ hoàn c n ả h như th , ế Chính quy n
ề non trẻ và nhân dân Vi t ệ Nam này ph i ả đối phó v i ớ nhi u ề lo i ạ k ẻ thù c ả trong và ngoài n c ướ . N n ề đ c ộ l p ậ , tự do c a ủ Tổ qu c ố bị đe d a ọ nghiêm tr n ọ g, v n ậ m n ệ h chính quy n ề cách m n
ạ g “như ngàn cân treo s i ợ tóc”. Đ n ả g C n ộ g s n ả c m ầ 7 quy n ề , Chính ph ủ Vi t ệ Nam đang ph i ả đ i ố m t ặ v i ớ nh n ữ g thách th c ứ h t ế s c ứ to lớn, nghiêm tr n ọ g và nh n ữ g bi n ế đ n ộ g ph c ứ t p ạ khôn l n ườ g. 1.2. Cu c ộ chi n ế tranh ch n
ố g Pháp năm 1945-1954. Ngày 2-9-1945, t i ạ Sài Gòn, b n ọ th c
ự dân Pháp khiêu khích quân ta, Xứ y ủ và y Ủ ban lâm th i ờ Nam Bộ nh n ậ đ n ị h hành đ n ộ g l c ượ c a ủ Pháp đã b c
ộ lộ rõ. Đêm 22 r n ạ g ngày 23-9-1945, v i ớ dã tâm c p ướ n c ướ ta m t ộ l n ầ n a ữ , th c ự dân Pháp đã gây h n ấ , nổ súng đánh chi m ế Sài Gòn (Nam B )
ộ , nhân dân Nam Bộ đã đ n ứ g lên chống xâm l c ượ Pháp. H i ộ nghị liên t c ị h sáng ngày 23-9 gi a ữ X ứ y ủ , y Ủ ban nhân dân, y Ủ ban kháng chi n ế và đ i ạ di n ệ T n
ổ g bộ Việt Minh đã đ ề ra ch ủ tr n ươ g và thông qua b n ả hi u ệ tri u ệ quân, dân Nam B ộ đ n ứ g lên kháng chi n ế . Nhân dân các t n
ỉ h Nam Bộ đã nêu cao tinh th n ầ “thà ch t ế tự do còn hơn sống nô l ” ệ nh t ấ lo t ạ đ n ứ g lên dùng các lo i ạ vũ khí thô s , ơ tự t o ạ , g y ậ t m ầ vông, giáo mác ch n ố g trả hành đ n ộ g gây h n ấ xâm l c ượ c a ủ th c ự dân Pháp, kiên quy t ế b o ả vệ n n ề đ c ộ l p ậ , tự do và chính quy n ề cách m n ạ g non trẻ v a ừ giành được. Nhi u ề ho t ạ đ n ộ g kháng chi n ế đ c ượ tổ ch c ứ sôi n i ổ ở các tỉnh Nam B , ộ nh : ư công tác di t ệ ác, tr ừ gian, phát đ n ộ g chi n
ế tranh nhân dân trong lòng thành ph , ố đ t ố phá kho tàng, ch n ặ đánh các đoàn xe v n ậ t i ả c a ủ đ c ị h, c n ủ g c , ố xây d n ự g căn c ứ đ a ị . Nhân dân Sài Gòn-Chợ L n ớ đi tiên phong ngăn c n ả b c ướ ti n ế , kìm hãm, bao vây đ c ị h trong thành ph . ố Tr n ừ g trị b n ọ Vi t ệ gian tay sai c a ủ Pháp, nhi u ề tr n ậ đánh liên ti p ế di n ễ ra ở khu Tân Đ n ị h, C u ầ Mu i ố , c u ầ chữ Y, tiêu bi u ể nh t ấ là tr n ậ đánh ngăn ch n ặ đ c
ị h ở cầu Thị Nghè ngày 17-10-1945, các tr n ậ đánh đ c ị h ở Khánh H i ộ , Phú Lâm, An Nh n ơ , c u ầ Tham Luông.. Cu c ộ kháng chi n ế ch n ố g Pháp ở Nam Bộ nh n ữ g ngày đ u ầ di n ễ ra trong so sánh l c ự l n ượ g quá chênh l c ệ h gi a ữ ta và đ c ị h, nhân dân ta ch a ư có nhi u ề th i ờ gian v t ậ ch t ấ để chu n ẩ bị cho cu c ộ đ i ố đ u ầ quân s . ự Để b o
ả toàn chính quyền cách m n ạ g, làm th t ấ b i ạ âm m u ư thâm đ c ộ “di t ệ 8
Cộng, cầm Hồ” của quân T n ưở g và tay sai, Đ n ả g, Chính ph ủ H ồ Chí Minh chủ tr n ươ g ti p ế t c ụ th c ự hi n ệ tinh th n ầ Nghị quy t ế H i ộ ngh ịtoàn qu c ố của Đ n
ả g ở Tân Trào (8-1945) và ch ỉth ịkháng chi n ế , ki n ế qu c ố là “Ph i ả làm cho n c ướ mình ít k ẻ thù h n ơ h t ế và nhi u ề b n ạ đ n ồ g minh h n ơ h t ế ”, th c ự hi n ệ sách l c ượ “Tri t ệ đ ể l i ợ d n ụ g mâu thuẫn k ẻ thù, hòa hoãn, nhân nh n ượ g có nguyên t c ắ ” v i ớ quân T n ưở g ở mi n ề B c ắ . Để tránh mũi nh n ọ t n
ấ công của các kẻ thù, Đ n
ả g chủ trương rút vào ho t ạ đ n ộ g bí m t ậ , b n ằ g vi c ệ ra “Thông cáo Đ n ả g C n ộ g s n ả Đông D n ươ g tự ý tự gi i ả tán,
ngày 11-11-1945”, chỉ để l i ạ m t ộ bộ ph n ậ ho t ạ đ n ộ g công khai v i ớ danh nghĩa “H i ộ nghiên c u ứ ch ủ nghĩa Mác ở Đông D n ươ g”1. Quân sự Quân đ i ộ quốc gia Vi t ệ Nam đ c ượ đ i ổ thành Vệ qu c ố đoàn
(9-1945). Ngoài ra, chính phủ ta đồng ý vi c ệ đ m ả b o ả cung c p ấ l n ươ g thực, th c ự phẩm c n ầ thi t ế cho 20 v n ạ quân đ i ộ Trung Hoa Dân qu c ố làm nhi m ệ vụ gi i ả giáp quân Nh t ậ khi ở Vi t ệ Nam và nhân nh n ượ g cho quân Tưởng được sử d n ụ g và l u ư hành đ n ồ g ti n ề Quan kim, Qu c ố tệ song hành cùng đ n ồ g b c ạ Đông D n ươ g ở phía B c ắ Vi t ệ Nam. . Đ n ả g ti p ế t c ụ chủ tr n ươ g tăng c n ườ g đoàn k t ế m i ọ l c ự l n ượ g, đoàn k t ế dân t c ộ r n ộ g rãi để t p ậ trung ng n ọ l a ử đ u ấ tranh vào th c ự dân Pháp xâm l c ượ . Chính phủ và Ch ủ t c ị h Hồ Chí Minh đã v n ậ d n ụ g sáng su t ố sách l c ượ l i ợ d n ụ g mâu thu n ẫ trong hàng ngũ kẻ đ c ị h, th c ự hi n ệ chính sách “liên hi p ệ bên trên, quét s c ạ h bên d i ướ ” đ ể đ i ố phó v i ớ đ i ộ quân T n ưở g ở B c ắ Việt Nam. Ch ủ t c ị h Hồ Chí Minh quy t ế đ n ị h mở r n ộ g thành ph n ầ đ i ạ bi u ể chấp nh n ậ thêm 70 ghế Quốc h i
ộ không qua bầu cử cho m t ộ số đ n ả g viên c a ủ Việt cách, Vi t ệ qu c ố . Ch p ấ nh n ậ c i ả t , ổ mở r n ộ g thành ph n ầ Chính phủ liên hi p ệ v i ớ sự tham gia c a ủ nhi u ề nhân sĩ, trí th c ứ , ng i ườ không đ n ả g phái và cả m t ộ số ph n ầ tử c m ầ đ u ầ tổ ch c ứ ph n ả 1 9 đ n ộ g tay sai của quân T n ưở g, trong đó có nhi u ề ghế bộ tr n ưở g quan trọng, nh : ư Bộ trưởng Bộ Ngo i ạ giao, B ộ tr n ưở g Bộ Kinh tế th m ậ chí là ch c ứ v ụ Phó Ch ủ t c ị h Chính ph . ủ Đ u
ầ năm 1946, Chính phủ Pháp và Chính phủ Trung Hoa dân qu c ố đã ký k t ế với nhau b n ả “Hi p
ệ ước Trùng Khánh” (còn g i ọ là Hi p ệ c ướ Hoa-
Pháp, ngày 28-2-1946), trong đó có n i ộ dung th a ỏ thu n ậ để Pháp đ a ư quân đ i ộ ra B c ắ vĩ tuy n ế 16 làm nhi m ệ v ụ gi i ả giáp quân đ i ộ Nh t ậ thay thế 20 v n ạ quân T n ưở g rút về n c ướ h n ạ cu i
ố cùng là ngày 31-3-1946 và đ i ổ l i ạ Pháp sẽ nh n ượ g l i ạ cho T n ưở g nhi u ề quy n ề l i ợ quan tr n ọ g ở Trung Qu c ố và Vi t ệ Nam. Đây th c ự ch t ấ là m t ộ b n ả hi p ệ c ướ bán r ẻ và trà đ p ạ lên n n ề đ c ộ l p ậ c a ủ Vi t ệ Nam, h p ợ pháp hóa hành đ n ộ g xâm l c ượ c a ủ th c ự dân Pháp. B n ả Hi p ệ c ướ này cũng gây ra nh n ữ g sự mâu thu n ẫ , xung đ t ộ k c ị h li t ệ v ề quy n ề l i ợ gi a ữ các t p ậ đoàn l i ợ ích c a ủ quân đ i ộ T n ưở g ở Việt Nam và quân đ i ộ Pháp. Đ t ặ cách m n ạ g Vi t ệ Nam, Chính ph ủ và nhân dân Vi t ệ Nam đ n ứ g tr c ướ tình th ế vô cùng nguy hi m ể , ph i ả cùng lúc đ i ố m t ặ tr c ự ti p ế v i ớ 2 kẻ thù xâm l c ượ to l n ớ là Pháp và T n ưở g. Tr c ướ sự thay đ i ổ nhanh chóng, ph c ứ t p ạ c a ủ tình hình, ngày 3-3- 1946 Th n ườ g vụ Trung n ươ g Đ n
ả g, Hồ Chí Minh đã nhanh chóng nh n ậ
định, đánh giá đúng âm m u ư , ý đ ồ chính tr ịc a ủ Pháp và T n ưở g và ra b n ả
Ch ỉthị Tình hình và ch ủ tr n ươ g. B n ả ch ỉth ịđã k p ị th i ờ đ ề ra ch ủ tr n ươ g mới: t m ạ th i ờ hòa v i ớ Pháp, nhân nh n ượ g v i ớ Pháp về l i ợ ích kinh t , ế nhưng Pháp ph i ả th a ừ nhân quy n ề dân t c ộ tự quy t ế c a ủ dân t c ộ ta, l i ợ d n ụ g th i ờ gian hòa hoãn v i
ớ Pháp thúc đẩy nhanh quân T n ưở g v ề n c ướ , b t ớ đi m t ộ k ẻ thù nguy hi m ể . Ngày 6-3-1946, t i ạ Hà N i ộ , Ch ủ t c ị h H ồ Chí Minh thay m t ặ Chính phủ Việt Nam Dân chủ C n ộ g hòa đã ký v i ớ đ i ạ di n ệ Chính ph ủ C n ộ g hòa Pháp là b n ả Hi p
ệ định Sơ bộ. Trong đó nêu rõ: “Chính phủ Pháp công nh n ậ 10 Việt Nam là m t
ộ quốc gia tự do, có chính ph , ủ nghị vi n ệ , tài chính và quân đ i ộ riêng, n m
ằ trong Liên bang Đông D n ươ g thu c ộ kh i ố Liên hi p ệ
Pháp”. Về phía Việt Nam đồng ý để 15.000 quân đ i ộ Pháp ra mi n ề B c ắ thay thế 20 v n ạ quân đ i ộ Tưởng rút về n c ướ và sẽ rút d n ầ trong th i ờ h n ạ 5 năm, hai bên sẽ ti p ế t c ụ ti n
ế hành đàm phán chính th c ứ để gi i ả quy t ế m i ố quan h ệ Vi t ệ - Pháp. . Ngay sau khi ký Hi p ệ đ n ị h sơ b , ộ ngày 9-3-1946, Th n ườ g vụ Trung n ươ g Đ n ả g ra ngay b n
ả Chỉ thị “Hòa để ti n ế ” nh m ằ phân tích, đánh giá ch ủ tr n ươ g hòa hoãn và kh ả năng phát tri n ể c a
ủ tình hình. Trong ch ỉthị nêu rõ: “ph i ả tránh h t ế s c ứ nh n ữ g vi c ệ làm nông n i ổ , vô tổ ch c ứ , vô chính ph , ủ dễ bị bọn ph n ả đ n ộ g khiêu khích, đ n ồ g th i ờ cũng không nên ngây thơ tin r n ằ g có Hi p ệ định s ơ b ộ làm cho dân t c ộ ta tránh đ c ượ m i ọ
khó khăn mà lơ đãng, không chu n ẩ bị đ i ố phó v i ớ b t ấ tr c ắ , không s n ẵ sàng chi n ế đấu. . Cần ph i ả ti p ế t c ụ nêu cao tinh th n ầ c n ả h giác cách m n ạ g, không ng n ừ g m t ộ phút công vi c ệ s a ử so n ạ , s n ẵ sàng kháng chi n ế
bất cứ lúc nào và ở đâu n u ế bất thình lình th c ự dân Pháp giở dáo, và nh t
ấ định không để cho vi c ệ đàm phán v i ớ Pháp làm nh t ụ tinh th n ầ quy t ế chi n ế c a ủ dân t c ộ ta, nh t ấ là đ i ố v i ớ đ n ồ g bào Nam Bộ và các chi n ế sĩ ngoài mặt tr n ậ , đ y ẩ m n ạ h công tác xây d n ự g Đ n ả g, đ c ặ bi t ệ chú ý đào t o
ạ cán bộ chính trị và quân s , ự gây d n ự g cơ sở Đ n ả g, c n ủ g cố phong trào qu n ầ chúng. .” Sau nhiều cu c ộ đàm phán gi a
ữ phái đoàn bên ta và bên Pháp nh n ư g
đều kâm vào bế tác và không đ t ạ đ c ượ k t ế qu ả tích c c ự nào, ngày 14-9, Chủ t c
ị h Hồ Chí Minh đã ký v i ớ đ i ạ di n ệ c a ủ Chính ph ủ Pháp, b n ả T m ạ c ướ 14-9, nhân nh n ượ g thêm cho Pháp m t ộ s ố quy n ề l i ợ kinh t , ế văn hóa ở Vi t ệ Nam, đ n ồ g th i ờ hai bên cam k t ế đình chỉ chi n ế sự ở Nam B ộ và ti p ế t c ụ đàm phán. . 11 Dù đã ký 2 b n ả Hi p ệ đ n ị h s ơ b ộ và t m ạ c ướ v i ớ Pháp, nh n ư g Đ n ả g ta không hề ch ủ quan mà luôn nâng c o ả tinh th n ầ c n ả h giác v i ớ quân Pháp. Nh m ằ chu n ẩ b ịcho cu c ộ kháng chi n ế , Đ n ả g và Ch ủ t c ị h H ồ Chí Minh đã chủ trương đ a ư cả n c ướ t n ừ g b c ướ chuy n ể sang tình tr n ạ g chi n ế tranh và tích c c ự xây d n ự g các điều ki n ệ c n ầ thi t ế . M t ộ m t ặ , Đ n ả g ra s c ứ lãnh đ o ạ cu c ộ chi n ế đ u ấ giam chân đ c ị h ở Nam B ộ và trong các thành ph , ố thị xã ở mi n ề B c ắ . M t ặ khác, thực hi n ệ cu c ộ t n ổ g di chuy n ể các cơ quan lãnh đ o ạ c a ủ Đ n ả g, Chính ph , ủ Qu c ố h i ộ và các ban, b , ộ ngành, quân đ i ộ ,
công an và các cơ quan lãnh đ o ạ kháng chi n ế đ a ị ph n ươ g ra kh i ỏ thành ph , ố thị xã, tổ ch c ứ c n ủ g cố, xây d n ự g căn cứ đ a ị , các chi n ế khu, an toàn khu đ ể b o ả toàn l c ự l n ượ g, chu n ẩ b ịkháng chi n ế lâu dài. Ở các n i ơ quân Pháp có thể chi m ế đóng, nhân dân th c ự hi n ệ tiêu thổ kháng chi n ế , phá ho i ạ nhà c a
ử , đường sá, cầu cống, d n ự g ch n ướ g ng i ạ v t ậ trên đ n ườ g v i ớ kh u
ẩ hiệu “vườn không nhà trống”, “phá ho i ạ để kháng chi n ế ” nh m ằ ngăn c n ả b c ướ tiến c a ủ đ c ị h, h n ạ chế ti m ề năng kinh tế đ c ị h, phá kinh t ế đ c ị h. . 1.2.1.Kháng chi n ế ch n ố g th c
ự dân Pháp bùng n . ổ Sau b n ả T m ạ c
ướ 14-9-1946, tình hình chi n ế sự ở Vi t ệ Nam ngày càng căng th n ẳ g do, nguy cơ m t ộ cu c ộ chi n ế tranh gi a ữ Vi t ệ Nam và Pháp tăng d n ầ . Đ n ả g, Chính ph , ủ quân đ i ộ và nhân dân Vi t ệ Nam ti p ế t c ụ kìm ch , ế kiên trì th c ự hi n ệ chủ tr n ươ g hòa hoãn và b y ầ t ỏ thi n ệ chí hòa bình, thái độ nhân nh n ượ g nh m ằ tìm ki m ế con đ n ườ g hòa bình b o ả v , ệ giữ gìn toàn vẹn n n ề đ c ộ l p ậ , tự do c a ủ Vi t ệ Nam, đ n ồ g th i ờ tìm m i ọ cố g n ắ g c u ứ vãn m i ố quan hệ Vi t
ệ -Pháp đang ngày càng x u ấ đi và ngăn ch n ặ m t ộ cu c ộ chi n ế tranh nổ ra quá s m ớ và không cân s c ứ v i ớ Pháp. Đ n
ả g, Chính phủ và Chủ t c
ị h Hồ Chí Minh đã sử d n ụ g nhi u ề bi n ệ pháp kiên trì thuy t ế ph c ụ , tìm m i ọ cách đ ể duy trì m i ố quan h ệ v i ớ phía Pháp. Nhi u
ề lần Chủ tịch Hồ Chí Minh đã g i ử đi n ệ văn, th ư t ừ cho Chính 12 phủ Pháp, cho Thủ t n ướ g Pháp song đ u ề không đ c ượ h i ồ đáp. Quân đ i ộ Pháp ở Vi t ệ Nam đ c ượ b ổ sung quân s , ố tăng c n ườ g bình đ n ị h ở các t n ỉ h Nam B , ộ mở r n ộ g ph m ạ vi chi m ế đóng, gây h n ấ , khiêu khích, gây xung đ t ộ quân s , ự l n ấ chi m ế nhi u ề vị trí ở n i ơ đóng quân thu c ộ các t n ỉ h B c ắ B ộ Vi t ệ Nam. Cu i ố tháng 11-1946, th c ự dân Pháp mở cu c ộ t n ấ công vũ trang đánh chi m ế H i ả Phòng, L n ạ g S n ơ , tiếp đó chi m
ế đóng trái phép ở Đà N n ẵ g, H i ả D n ươ g, t n
ấ công vào các vùng tự do c a ủ ta ở Nam Trung B ộ và Nam B , ộ h u ậ thuẫn cho l c ự l n ượ g ph n ả đ n ộ g xúc ti n ế thành l p ậ cái g i ọ là “Chính phủ C n
ộ g hòa Nam Kỳ” và tri u ệ t p ậ H i ộ nghị Liên bang Đông D n ươ g. . Đ c ặ bi t ệ nghiêm tr n ọ g là b c ướ leo thang chi n ế tranh c a ủ th c ự
dân Pháp trong các ngày 16 và 17-12-1946, quân đ i ộ Pháp ở Hà N i ộ chủ đ n ộ g tổ ch c ứ gây hấn v i ớ ta ở nhi u ề n i ơ , t n ấ công đánh chi m ế tr ụ s ở Bộ
Tài chính, Bộ Giao thông công chính. Ngày 17-12, chúng b n ắ đ i ạ bác gây ra vụ th m ả sát đ n ồ g bào Hà N i ộ ở ph
ố Yên Ninh và Hàng Bún. Ngày 18- 12, đ i ạ di n ệ Pháp ở Hà N i ộ đ n ơ ph n ươ g tuyên b ố c t ắ đ t ứ m i ọ liên h ệ v i ớ Chính phủ Vi t ệ Nam, đ a ư liên ti p ế 3 t i ố h u ậ thư đòi phía Vi t ệ Nam ph i ả gi i ả giáp, ph i ả phá bỏ công s , ự ch n ướ g ng i ạ v t ậ trên đ n ườ g ph ố Hà N i ộ , gi i ả tán lực l n ượ g tự vệ chi n ế đấu, đòi đ c ộ quy n ề th c ự thi nhi m ệ vụ ki m
ể soát, gìn giữ an ninh, tr t ậ tự c a ủ thành ph . ố . M i ọ cố g n ắ g c a ủ Chính phủ Vi t
ệ Nam và Hồ Chí Minh để c u ứ vãn tình thế chi n ế tranh
quân sự đã không ngăn đ c ượ thái độ hi u ế chi n ế c a ủ đ i ộ quân xâm l c ượ Pháp. Đ n ế ngày 19-12-1946, nh n ữ g ho t ạ đ n ộ g ngo i ạ giao, thi n ệ chí hòa bình, hòa hoãn c a ủ Chính ph ủ và nhân dân Vi t ệ Nam đã b ịth c ự dân Pháp th n ẳ g th n ừ g ch i ố bỏ và cự tuy t
ệ , phía Pháp đã công nhiên thể hi n ệ rõ l p ậ tr n ườ g xâm l c ượ b n ằ g vũ l c ự quân s . ự Âm m u ư đánh chi m ế , th n ố g trị n c ướ ta m t ộ l n ầ nữa c a ủ th c ự dân Pháp đã b c ộ l ộ hoàn toàn. Vì v y ậ , 13 Đ n ả g và nhân dân Vi t ệ Nam chỉ còn m t ộ sự l a ự ch n ọ duy nh t ấ là ph i ả c m ầ súng đ n ứ g lên ch n ố g l i ạ th c ự dân Pháp xâm l c ượ đ ể b o ả v ệ n n ề đ c ộ l p ậ non trẻ và chính quy n ề cách m n ạ g; b o ả vệ nh n ữ g thành quả c a ủ cu c ộ Cách m n ạ g Tháng Tám v a ừ giành đ c ượ . V i ớ tinh th n ầ “thà hy sinh t t ấ cả chứ không ch u ị m t ấ n c ướ , không chịu làm nô l ”, ệ ngày 18-12-1946, H i ộ ngh ịBan Th n ườ g vụ Trung n ươ g Đ n ả g mở r n ộ g h p ọ t i ạ làng V n
ạ Phúc, Hà Đông đã đánh giá m c ứ độ nghiêm tr n ọ g của tình hình, k p ị th i ờ đ ề ra chủ tr n ươ g đ i ố phó và quy t ế đ n ị h phát đ n ộ g toàn dân, toàn qu c ố nh t ấ tề đ n ứ g lên ti n ế hành cu c ộ kháng chi n ế chống xâm l c ượ Pháp. T i
ố ngày 19-12-1946, vào lúc 20 gi , ờ ở Hà N i
ộ và tất cả các đô thị từ B c ắ vĩ tuy n
ế 16 trở ra, quân và dân ta đ n ồ g loạt nổ súng ch n ố g l i ạ cu c ộ chi n ế tranh xâm l c ượ c a ủ th c ự dân
Pháp. Ngày 19-12-1946, Chủ t c ị h Hồ Chí Minh ra L i ờ kêu g i ọ toàn qu c ố kháng chi n ế , kh n ẳ g đ n ị h quy t ế tâm s t ắ đá c a ủ nhân dân ta quy t ế kháng chi n ế đ n ế cùng đ ể b o ả v ệ n n ề đ c ộ l p ậ , t ự do: “Chúng ta mu n ố hòa bình, chúng ta ph i ả nhân nh n ượ g. Nh n ư g chúng ta càng nhân nh n ượ g, th c ự dân càng l n ấ t i ớ , vì chúng quy t ế tâm c p ướ n c ướ ta m t ộ lần nữa!
Không! Chúng ta thà hy sinh t t ấ c , ả chứ nh t ấ đ n ị h không ch u ị m t ấ n c ướ , nhất đ n ị h không ch u ị làm nô l . ệ H i ỡ đ n ồ g bào! Chúng ta ph i ả đ n ứ g lên! . . Dù ph i ả gian lao kháng chi n ế , nh n ư g v i ớ m t ộ lòng kiên quy t ế hy sinh, th n ắ g l i ợ nhất đ n ị h về dân t c ộ ta”2. Thực hi n ệ chủ tr n ươ g c a ủ Đ n ả g và m n ệ h l n ệ h c a ủ Chính ph , ủ t i ố 19- 12-1946, cu c ộ kháng chi n ế toàn quốc c a ủ nhân dân ta đ n ồ g lo t ạ n ổ ra ở các đô thị từ vĩ tuy n ế 16 trở ra. Quán tri t ệ đ n ườ g l i ố , chủ tr n ươ g c a ủ 2 14 Đ n ả g và l i ờ kêu g i ọ toàn qu c ố kháng chi n ế c a ủ Chủ t c ị h Hồ Chí Minh, d i ướ sự chỉ đ o ạ c a ủ các c p ấ y ủ đ n ả g quân và dân các t n ỉ h, thành phố phía B c ắ đã đồng lo t ạ nổ súng t n ấ công m n ạ h mẽ, quy t ế li t ệ vào nh n ữ g n i ơ đóng quân của th c ự dân Pháp. T i ạ Hà N i ộ , vào lúc 20 gi
ờ 3 phút, pháo đài Láng b n ắ lo t ạ đ i ạ bác đ u ầ tiên vào thành Hà N i ộ , báo hi u ệ toàn qu c ố kháng chi n ế b t ắ đ u ầ . Đèn đi n ệ trong thành phố v t ụ t t ắ , các l c ự l n ượ g vũ trang Vệ qu c ố đoàn, Tự vệ chi n ế đ u ấ , Công an xung phong nh t ấ lo t ạ t n
ấ công các vị trí đóng quân c a ủ Pháp trong thành ph . ố Cu c ộ chi n ế đ u ấ di n ễ ra trên t n ừ g góc ph ,
ố căn nhà vô cùng ác li t ệ , không cân s c ứ gi a ữ ta và đ c ị h. Cu c ộ chi n ế đ u ấ ở m t ặ tr n ậ Hà N i ộ là quyết li t ệ nh t ấ , di n ễ ra liên t c ụ trong su t ố 60 ngày đêm khói l a ử . Nhi u ề tr n ậ đánh ác li t ệ , gi n ằ g co, quy t ế t , ử m t ộ m t ấ m t ộ còn gi a
ữ ta và Pháp. Trong quá trình chi n ế đ u ấ quân và dân Hà N i ộ đã nêu cao tinh th n ầ chi n ế đ u ấ b t ấ khu t ấ , kiên c n ườ g “Quy t ế tử cho Tổ qu c ố quyết sinh”, ch n ố g trả quy t ế li t ệ và đánh tiêu hao nhi u ề sinh l c ự đ c ị h, b o
ả vệ an toàn các cơ quan đ u ầ não, lãnh đ o ạ c a ủ Trung n ươ g và nhân dân rút ra ngo i ạ thành, hoàn thành nhi m ệ v ụ giam chân đ c ị h trong thành ph , ố b c ướ đầu làm th t ấ b i ạ kế ho c ạ h đánh nhanh th n ắ g nhanh của th c ự dân Pháp, b o ả toàn l c ự l n ượ g quân s , ự phát tri n ể l c ự l n ượ g chi n ế đ u ấ thành m t
ộ Trung đoàn chính quy mang tên “Trung đoàn Thủ đô” và đ n
ế ngày 17-2-1947 đã chủ đ n
ộ g rút lui ra ngoài thành phố an toàn để c n ủ g c , ố b o ả toàn và phát tri n ể l c ự l n ượ g kháng chi n ế lâu dài. . Những th n
ắ g lợi của quân và dân ta trong nh n ữ g ngày đ u ầ toàn qu c ố kháng chi n ế đã ch n ứ g tỏ tính đúng đ n ắ c a ủ ch ủ tr n ươ g ch ủ đ n ộ g chu n ẩ b ịcu c ộ kháng chi n ế toàn dân, toàn di n ệ lâu dài c a ủ Đ n ả g. nó có tác d n ụ g
cổ vũ, khích lệ rất l n ớ đ i ố v i ớ toàn Đ n
ả g, toàn quân, toàn dân ta v n ữ g tin vào th n ắ g l i ợ cu i ố cùng c a ủ cu c ộ kháng chi n ế . 1.2.2.Chi n ế dịch Vi t ệ -B c
ắ Thu Đông năm 1947. 15 Bị th t ấ b i ạ trong kế ho c
ạ h đánh úp hòng đánh nhanh, th n ắ g nhanh, gi i ả quy t ế nhanh b n ằ g s c ứ m n ạ h quân s
ự trong các đô th .ị Ngày 10-9-1947, Cao y ủ Pháp Bollaert m t ộ m t ặ tr n ắ g tr n ợ tuyên bố không công nh n ậ n c ướ Vi t ệ Nam đ c ộ l p ậ , th n ố g nh t ấ , không th a ừ nh n ậ Chính phủ H ồ Chí Minh là đ i ạ di n ệ chính th c ứ c a ủ Vi t ệ Nam, đ n ồ g th i ờ xúc ti n ế kế ho c ạ h l p
ậ chính phủ bù nhìn tay sai ở 3 kỳ, xây d n ự g “quân đ i ộ qu c ố gia” c a ủ chính quy n ề bù nhìn, dự ki n ế kho n ả g 50 v n ạ ng i ườ , âm m u ư th c ự hi n ệ chính sách “dùng ng i ườ Vi t ệ tr ịng i ườ Vi t ệ ”. M t ặ khác, các thế lực hi u ế chi n ế quyết định t p ậ trung binh l c ự mở m t ộ cu c ộ ti n ế công quân s ự l n ớ lên Vi t ệ B c ắ . Nh m ằ m c ụ đích b t ắ g n ọ b ộ máy đ u ầ não kháng chi n
ế của Việt Minh, đánh tan quân chủ l c ự c a ủ Vi t ệ Minh, khóa ch t ặ biên gi i ớ Vi t ệ -Trung, bao vây cu c ộ kháng chi n ế và ngăn ch n ặ , phá h y ủ ti m ề l c ự kháng chi n ế c a ủ Vi t ệ Minh để mau chóng k t ế thúc cu c ộ chi n ế tranh theo ý đ ồ c a ủ Pháp. Ph c ụ vụ cho chi n ế d c
ị h này, Pháp đã huy đ n ộ g kho n ả g 15.000 quân, g m ồ cả ba l c ự l n ượ g chủ l c ự L c ụ quân, H i ả quân và Không quân, hình thành 3 mũi ti n ế công chính ti n
ế lên vùng An toàn khu Vi t ệ B c ắ , trong đó có mũi th c ọ sâu, đ t ộ kích nh y ả dù xu n ố g trung tâm thị xã B c ắ K n ạ , Chợ M i ớ , Chợ Đ n ồ , hòng b t ắ g n
ọ Chính phủ Hồ Chí Minh. Đ ể th c ự hi n ệ kế ho c
ạ h đó, ngày 7-10-1947, mũi ti n ế công đ t ộ kích b n ằ g đ n ườ g không c a ủ đ c ị h do t n ướ g A. Sôvanh c ắ chỉ huy đã nh y ả dù xu n ố g B c ắ K n ạ . Các mũi khác ti n ế theo đ n ườ g số 4 từ L n ạ g S n ơ lên Cao B n ằ g, m t ộ
mũi tiến theo đường sông H n
ồ g lên sông Lô, sông Gâm ti n ế công vào An toàn khu Tuyên Quang, th c
ọ sâu vào vùng An toàn khu hàng trăm cây s , ố tr i ả r n ộ g trên đ a ị bàn c a ủ Khu I, X, XII và kh p ắ 12 t n ỉ h Vi t ệ B c ắ . Kế ho c ạ h của Pháp là sẽ h i
ộ quân ở Đài Thị (Tuyên Quang) và tổ ch c ứ càn quyét, tàn phá l n
ớ các vùng An toàn khu c a ủ Vi t ệ Minh ở Tuyên Quang, Thái Nguyên và B c ắ K n ạ . Đây là m t ộ chi n ế d c ị h có quy mô l n ớ , trang bị 16 hỏa lực m n ạ h, sử d n ụ g vũ khí, ph n ươ g ti n ệ chi n ế tranh hi n ệ đ i ạ và r t ấ thâm đ c ộ x o ả quy t ệ c a ủ th c ự dân Pháp. Để đối phó v i ớ cu c ộ tấn công c a ủ đ c ị h lên Vi t ệ B c ắ , ngày 15-10- 1947, Ban Th n ườ g vụ Trung ương Đ n
ả g đã ra “Chỉ thị ph i ả phá tan cu c ộ t n ấ công mùa đông c a ủ gi c
ặ Pháp”. Ch ỉth ịnêu rõ quy t ế tâm c a ủ quân và dân ta, v c ạ h ra thế y u ế của đ c ị h và đ ề ra các nhi m ệ v ụ quân s ự cho các chi n
ế trường, trong đó ch ỉrõ ph i ả ra s c ứ phát đ n ộ g m n ạ h mẽ cu c ộ chi n ế tranh du kích ở đồng b n ằ g B c ắ Bộ và Trung B , ộ ch t ặ đ t ứ giao thông, bao vây không đ ể đ c ị h ti p ế t , ế liên l c ạ ti p ế n ứ g cho nhau, t ổ ch c ứ cu c ộ chi n ế tranh nhân dân, đ n ồ g lo t ạ t n ấ công đánh đ c ị h trên t t ấ cả các h n ướ g ti n ế công c a ủ chúng cả đ n ườ g bộ và đ n ườ g sông. Đ y ẩ m n ạ h công tác phá chính quy n ề đ c ị h, di t ệ t , ề trừ gian vùng sau l n ư g đ c ị h, tr n ừ g trị nhi u ề tên Vi t ệ gian tay sai đ u ầ s ỏ ngay trong sào huy t ệ c a ủ chúng. Sau 75 ngày đêm chi n ế đ u ấ liên t c
ụ , ngày 21-12-1947, quân và dân ta đã l n ầ l t ượ bẻ gãy t t ấ cả các mũi ti n ế công nguy hi m ể c a ủ gi c ặ Pháp, lo i ạ khỏi vòng chi n ế đ u ấ h n ơ 6.000 tên đ c ị h, b n ắ r i ơ 16 máy bay, phá h y ủ hàng trăm xe cơ gi i ớ , b n ắ chìm nhi u ề tàu xu n ồ g và nhi u ề ph n ươ g ti n ệ chi n ế tranh khác. B o ả toàn tuy t
ệ đối an toàn cơ quan đ u ầ não và căn cứ đ a ị kháng chiến. Chi n ế th n ắ g Vi t ệ B c
ắ Thu Đông 1947 đã đánh b i ạ hoàn toàn o ả v n ọ g chi n ế tranh đánh nhanh, th n ắ g nhanh c a ủ th c ự dân Pháp, “c m ắ m t ộ cái m c ố chi n ế l c ượ trên con đ n ườ g kháng chi n ế lâu dài”. Th n ắ g l i ợ của cuộc ph n ả công Vi t ệ B c ắ c a ủ quân, dân ta đã m ở ra giai đo n ạ m i ớ c a ủ cu c ộ kháng chi n ế ch n ố g Pháp. Sau th t ấ b i ạ ở Vi t ệ B c ắ , Pháp bu c ộ ph i ả thay đ i ổ chi n ế l c ướ chi n ế
tranh từ “đánh nhanh, th n
ắ g nhanh” sang “đánh lâu dài” th c ự hi n ệ chính sách “dùng ng i ườ Vi t ệ , đánh ng i ườ vi t ệ , l y ấ chi n ế tranh nuôi chi n ế tranh”. 17 1.2.3.Chi n ế dịch biên gi i
ớ thu-đông năm 1950.
Về phía ta, từ sau chi n ế th n ắ g Vi t ệ B c ắ thu-đông năm 1947, cu c ộ kháng chi n ế c a
ủ nhân dân ta có thêm nhi u ề thu n ậ l i ợ , song cũng ph i ả đ i ố m t ặ v i ớ nhiều thách th c ứ m i ớ . Ngày 1-10-1949, Đ n ả g C n ộ g s n ả Trung Qu c ố giành đư c ợ chính quy n
ề , Nhà nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa ra đ i ờ . Sự ki n ệ này đã góp phần quan tr n ọ g làm thay đ i ổ cán cân so sánh l c ự l n ượ g gi a ữ phe dân chủ và tư b n ả chủ nghĩa, t o ạ l i
ợ thế cho phong trào cách m n ạ g thế gi i ớ . Đ n
ả g và Chính phủ chủ trương s n ẵ sàng đ t ặ quan hệ ngo i ạ giao v i ớ các n c ướ , tích c c
ự tranh thủ quan hệ ngo i ạ giao v i ớ các n c ướ trong
phe xã hội chủ nghĩa. Đ u ầ năm 1950, Chủ t c ị h Hồ Chí Minh đi thăm
Trung Quốc, Liên Xô và sau đó l n ầ l t ượ Chính phủ Trung Qu c ố (18-1-
1950), Liên Xô (30-1-1950) và các nhà n c ướ dân ch ủ nhân dân Đông Âu,
Triều Tiên (2-1950) công nh n ậ và đ t ặ quan hệ ngo i ạ giao v i ớ Nhà n c ướ Vi t ệ Nam Dân ch ủ C n ộ g hòa; n ủ g h , ộ giúp đ ỡ cu c ộ kháng chi n ế c a ủ nhân dân Vi t ệ Nam.
Về phía địch, ngày 13-5-1949, v i ớ sự đ n ồ g ý c a ủ Mỹ, Pháp đã đ ề ra kế ho c ạ h R v ơ e (Revers). Với kế ho c ạ h này, Mỹ t n ừ g b c ướ can thi p ệ sâu, và dính líu tr c ự ti p ế vào cu c ộ chi n ế tranh ở Đông D n ươ g. Mĩ công nh n ậ chính phủ B o ả Đ i ạ và đ n ồ g ý vi n
ệ trợ kinh tế và quân sự cho Pháp để từng b c ướ n m ắ quy n ề đi u ề khi n ể tr c ự ti p ế chi n ế tranh Đông D n ươ g. Thực hi n ệ ké ho c ạ h R v
ơ e, từ tháng 6-1949, Pháp tăng c n ườ g hệ th n ố g phòng ngự trên tuy n ế đường s ố 4, thi t ế l p
ậ “Hành lang Đông-Tây” (H i ả Phòng-Hà N i ộ -Hoà Bình-S n ơ La). Trên c ơ s ở đó, Pháp chu n ẩ b ịm t ộ kế ho c ạ h l n ớ ti n ế công lên Vi t ệ B c ắ l n ầ th ứ hai, mong dành th n ắ g l i ợ để nhanh chóng k t ế thúc chi n ế tranh. 18 Để phá thế bao vây c a ủ kẻ thù, làm th t ấ b i ạ kế ho c ạ h mở r n ộ g chi m ế đóng ở đ n ồ g b n ằ g, trung du B c ắ B , ộ phong t a ỏ biên gi i ớ Vi t ệ - Trung c a ủ tướng Revers (R v ơ e). Ban Th n ườ g vụ Trung n ươ g Đ n ả g quy t ế đ n ị h mở m t ộ chi n ế d c ị h quân sự l n ớ ti n ế công đ c ị h d c ọ theo tuy n ế biên gi i ớ Vi t ệ -Trung từ Cao B n ằ g đ n ế Đình L p ậ (L n ạ g S n ơ ). M c ụ đích của chi n ế d c ị h Biên gi i ớ nh m ằ tiêu di t ệ m t ộ bộ ph n ậ quan tr n ọ g sinh l c ự đ c ị h, thúc đ y ẩ cu c ộ kháng chi n ế phát tri n ể lên giai đo n ạ m i ớ , chuẩn bị t n ổ g ph n ả công và ti n ế công để giành th n ắ g l i ợ cu i ố cùng, mở r n ộ g căn cứ đ a ị Vi t ệ B c ắ , t o ạ hành lang r n ộ g m ở quan h ệ thông th n ươ g v i ớ Trung Qu c ố và các n c ướ xã h i ộ chủ nghĩa. Để ph i ố h p ợ chi n ế d c ị h Biên gi i ớ , cuối năm 1948, đ u ầ năm 1949, Đ n ả g chủ tr n ươ g tăng c n ườ g sự phối h p ợ chi n ế đ u ấ v i
ớ quân, dân Lào, Campuchia và Trung Qu c ố . Tham gia h ỗ tr ợ quân gi i ả phóng Trung Qu c ố trong chi n ế d c ị h Th p ậ V n ạ Đ i ạ S n ơ ở khu vực biên gi i ớ Vi t ệ -Trung . . Chi n ế d c
ị h Biên giới Thu Đông 1950 di n ễ ra trong su t ố g n ầ 30 ngày đêm chi n ế đ u ấ liên t c ụ , từ ngày 16-9 đ n ế 17-10-1950, tr i ả dài d c ọ theo tuy n
ế biên giới Việt-Trung từ thị xã Cao B n ằ g đ n ế Đình L p ậ (giáp Móng Cái). Đây là chi n ế dịch quân s ự l n ớ đ u ầ tiên do ta ch ủ đ n ộ g m , ở là chi n ế d c ị h h t ế s c ứ quan tr n ọ g, đích thân Ch ủ t c
ị h Hồ Chí Minh đi th ịsát và tr c ự ti p ế chỉ đ o ạ chi n ế dịch. Cu c ộ chi n ế đ u ấ c a ủ quân và dân ta di n ễ
ra vô cùng anh dũng và quy t ế li t
ệ , quân ta đã giành th n ắ g l i ợ to l n ớ , “đ t ạ đ c ượ mục tiêu di t ệ đ c ị h, k t ế thúc th i ờ kỳ chi n ế đ u ấ trong vòng vây”. Chi n ế th n ắ g Biên gi i ớ mở ra cục di n ệ m i ớ t o ạ đi u ề ki n ệ thu n ậ l i ợ phát tri n ể l c ự l n ượ g ta về m i ọ m t ặ , cu c ộ kháng chi n ế chuy n ể sang giai đo n ạ m i ớ . Và đ i ố v i ớ Pháp đây là “m t ộ th t ấ b i ạ to l n ớ nh t ấ mà Pháp v p ấ ph i ả ở thu c ộ đ a ị ”, kế ho c ạ h R v ơ e bị phá v ,
ỡ làm lung lay ý chí xâm l c ượ c a ủ th c ự dân Pháp. 19 1.2.4.Mỹ can thi p ệ sâu vào chi n ế tranh Đông D n ươ g và k ế ho c ạ h
Đờ Lát Đờ Tátxinhi (Delattre de Tassigny). Từ tháng 5-1949, Mỹ t n ừ g b c ướ can thi p ệ vào cu c ộ chi n ế tranh xâm l c ượ ở Đông D n
ươ g. Ngày 23-5-1950, Mỹ ký v i ớ Pháp “Hi p ệ đ n ị h phòng thủ chung Đông D n ươ g”, đây là b n ả hi p ệ đ n ị h vi n ệ trợ quân s , ự kinh t , ế tài chính c a
ủ Mỹ cho Pháp và tay sai. Qua đó, Mỹ sẽ t n ừ g b c ướ thay chân Pháp ở chi n ế tr n ườ g Đông D n
ươ g. Tháng 5-1951, Mỹ ký v i ớ chính phủ B o ả Đ i ạ b n ả “Hi p ệ ước h p ợ tác kinh tế Vi t ệ -Mỹ”, nh m ằ ràng bu c ộ chính ph ủ B o ả Đ i ạ vào Mỹ. Sau th t ấ b i ạ n n ặ g nề trên phòng tuy n ế biên gi i ớ Vi t ệ -Trung, th c ự
dân Pháp càng lâm vào tình thế khó khăn h n ơ , tâm lý th t ấ b i ạ b t ắ đ u ầ
lan truyền sang giới chính trị và kinh tế Pháp. Cu c ộ chi n ế tranh xâm l c ượ c a ủ pháp ở Đông D n ươ g bị dư lu n ậ lên án, công kích k c ị h li t ệ là “cu c ộ chi n ế tranh b n ẩ th u ỉ ” t i ạ nhi u ề n i ơ cả ở Pháp và các n c ướ thu c ộ đ a ị Pháp. Song, do b n ả ch t ấ ngoan c , ố hi u ế chi n ế l i ạ đ c ượ các th ế l c ự ph n ả đ n ộ g, hiếu chi n ế Mỹ ti p ế s c ứ , hà h i ơ , can thi p ệ và tr c ự ti p ế vi n ệ tr ợ quân s , ự nên Pháp v n ẫ ngoan cố quy t ế chi m ế gi ữ Đông D n ươ g. Ngày
6-12-1950, Chính phủ Pháp đã cử Đ i ạ t n
ướ g Đờ Lát Đờ Tátxinhi
(Delattre de Tassigny)-đang làm T ư l n ệ h l c ụ quân kh i ố NATO, m t ộ danh tướng tài ba b c
ậ nhất nước Pháp sang làm T n ổ g Chỉ huy quân đ i ộ vi n ễ chinh kiêm ch c ứ Cao y ủ Pháp ở Đông D n ươ g. T n ướ g Đ ờ Lát Đ ờ Tátxinhi
đến Việt Nam mang theo m t ộ kế ho c ạ h quân s -
ự chính trị vô cùng thâm hi m ể , đ t ặ Vi t ệ Nam vào kế ho c ạ h ch n ố g c n ộ g chung c a ủ Pháp-Mỹ ở Đông Dương, hòng c u
ứ vãn tình thế thất b i ạ c a ủ quân đ i ộ vi n ễ chinh Pháp, giành l i ạ quy n ề ch ủ đ n ộ g và làm c ơ s ở xin tăng c n ườ g vi n ệ tr ợ c a ủ Mỹ. V i ớ kế ho c ạ h này, trong nh n ữ g ngày đ u ầ đã gây cho ta nhi u ề khó 20