Đề cương Cơ Sở Hình Thành và Giá Trị môn Tư tưởng Hồ Chí Minh | Trường đại học Mở Hà Nội

lOMoAR cPSD| 59732875
ĐỀ CƯƠNG TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH
Chủ đề 1: Nêu cơ sở hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh? Phân tích nội dung cơ
sở thực tiễn Việt Nam hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh. Giá trị của tư tưởng
Hồ Chí Minh đối với cách mạng Việt Nam?
Cơ sở hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh – Cơ sở khách quan + Hoàn cảnh lịch sử :
Tình hình trong nước, chính quyền triều Nguyễn đã từng bước khuất phục trước
cuộc xâm lược của thực dân Pháp, lần lượt ký kết các hiệp ước đầu hàng, thừa
nhận nền bảo hộ của chúng trên toàn cõi Việt Nam. Đầu thế kỷ XX, các cuộc
khai thác thuộc địa của thực dân Pháp khiến cho xã hội nước ta có sự biến chuyển và phân hóa.
Tình hình quốc tế, cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX chủ nghĩa tư bản từ giai đoạn
cạnh tranh tự do chuyển sang giai đoạn độc quyền, xác lập quyền thống trị của chúng
trên phạm vi toàn thế giới. – Cơ sở lý luận
+ Truyền thống tốt đẹp của dân tộc, trước hết là chủ nghĩa yêu nước Việt Nam
+ Tinh hoa văn hoá nhân loại
+ Chủ nghĩa Mác – Lênin
Có thể khẳng định rằng Chủ nghĩa Mác – Lênin là nguồn gốc lý luận cơ sở chủ
yếu nhất của sự hình thành phát triển tư tưởng Hồ Chí Minh. – Nhân tố chủ quan
+ Tài năng và hoạt động thực tiễn sáng tạo của Hồ Chí Minh
Ngay từ khi còn trẻ, Hồ Chí Minh đã có hoài bão lớn, có bản lĩnh kiên định, giàu
lòng nhân ái và sớm có chí cứu nước, giúp nhân dân thoát khỏi khiếp nô lệ.
Cơ sở thực tiễn Việt Nam lOMoAR cPSD| 59732875
Hồ Chí Minh sinh ra và lớn lên trong hoàn cảnh đất nước và thế giới có nhiều biến động.
Xã hội Việt Nam cho đến trước khi thực dân Pháp xâm lược là một xã hội phong
kiến: Chính quyền nhà Nguyễn đã thi hành chính sách đối nội, đối ngoại bảo
thủ, phản động… không mở ra khả năng cho Việt Nam cơ hội tiếp xúc và bắt
nhịp với sự phát triển của thế giới.
Khi thực dân Pháp xâm lược Việt Nam (1858) xã hội Việt Nam trở thành xã hội
thuộc địa nửa phong kiến.
Dưới sự cai trị của thực dân Pháp xã hội Việt Nam biến đổi về tất cả các mặt
chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội.
Trong lòng xã hội thuộc địa, mâu thuẫn mới bao trùm lên mâu thuẫn cũ, nó
không thủ tiêu mâu thuẫn cũ mà là cơ sở để duy trì mâu thuẫn cũ, làm cho xã hội
Việt Nam càng thêm đen tối.
Hàng loạt các phong trào đấu tranh của nhân dân ta diễn ra theo các xu thế khác
nhau, nhưng đều thất bại.
Phong trào đấu tranh yêu nước theo khuynh hướng phong kiến.
Các phong trào yêu nước theo khuynh hướng dân chủ tư sản.
Phong trào công nhân cũng đã diễn ra song chỉ mang tính tự phát, chỉ đấu tranh
đòi những quyền lợi thuần túy trước mắt.
Giá trị tư tưởng HCM trong cách mang ở VN:
Thắng lợi của CM tháng 8 là kết quả của việc làm theo lí luận giải phóng dân tộc
của HCM. Đảng đã chủ trương thay đổi chiến lược, kiên quyết giương cao ngọn lOMoAR cPSD| 59732875
cờ giải phóng dân tộc, đặt nhiệm vụ chống đế quốc giành độc lập lên hàng đầu,
giải quyết vấn đề dân tộc trong khuôn khổ từng nước, sử dụng bạo lực
cách mạng trong đó nhấn mạnh khởi nghĩa vũ trang đi từ khởi nghĩa từng phần trong
từng địa phương tiếng tới tổng khởi nghĩa giành chính quyền trong cả nước
Thắng lợi của 30 năm chiến tranh là kết quả của sự nắm vững tư tưởng cách
mạng giải phóng dân tộc của HCM. Dân tộc VN đã thành công trong 2 cuộc
kháng chiến chống Pháp và chống Mĩ.
==> Chúng tỏ giá trị khoa học và ý nghĩa thực tiễn của tư tưởng HCM vói CMVN.
Chủ đề 2: Nêu cơ sở hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh? Phân tích nội dung
cơ sở thực tiễn thế giới hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh. Giá trị của tư
tưởng Hồ Chí Minh đối với cách mạng Việt Nam?
Cơ sở thực tiễn thế giới:
+ Chủ nghĩa tư bản đã chuyển sang hình thái đế quốc chủ nghĩa và gắn liền với
công cuộc mở rộng thuộc địa. Trên thế giới, bên cạnh mâu thuẫn giữa giai cấp
vô sản với tư sản đã nảy sinh thêm mâu thuẫn giữa các dân tộc thuộc địa với chủ nghĩa
đế quốc và nó cũng rất gay gắt
+ Chủ nghĩa Mác – Lênin phát triển mạnh mẽ, sâu rộng, thâm nhập vào phong
trào cách mạng thế giới và trở thành hệ tư tưởng tiên tiến của thời đại + Sự
thắng lợi của cách mạng tháng Mười Nga năm 1917 đã mở ra một thời đại mới
cho lịch sử loài người – thời đại quá độ lên CNXH trên phạm vi toàn thế giới và
sự ra đời của QTCS Ngày 2-3-1919 có ý nghĩa quan trọng
Chủ đề 3: Nêu cơ sở hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh? Phân tích nội dung cơ
sở lý luận - giá trị truyền thống dân tộc hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh. lOMoAR cPSD| 59732875
Liên hệ với vai trò của sinh viên trong việc phát huy các giá trị truyền thống dân tộc?
Giá trị truyền thống của dân tộc Việt Nam:
- Chủ nghĩa yêu nước với ý chí bất khuất, tự lực, tự cường để dựng nướcà giữ
nước tồn tại trong suốt lịch sử của dân tộc.
- Tinh thần đoàn kết vàý thức dân chủ làm cho mối quan hệ Cá nhân -
Gia đình - Làng - Nước ngày càng trở nên bền chặt và nương tựa vào nhauể sinh tồn và phát triển
- Dũng cảm, cần cù, dẻo dai trong lao động sản xuất, chiến đấu để sinhồn và
phát triển trước thiên nhiên và kẻ thù xâm lược.
- Đồng thời tiếp nhận những giá trị văn hóa, văn minh của nhân loại.
→ Chủ nghĩa yêu nước là điểm xuất phát, là cơ sở để Hồ Chí Minh tiếp hận chủ
nghĩa Mác - Lênin; là một trong những nguồn gốc chủ yếu hình hành tư tưởng Hồ Chí Minh.
Vai trò của sinh viên trong việc phát huy các truyền thống:
- Việc phát huy truyền thống dân tộc với sinh viên hiện nay là vô cùng cần thiết
+ Kế thừa và phát huy các giá trị truyền thống trong cách mạng giải phóng dân
tộc và xây dựng chủ nghĩa xã hội.
+ Thể hiện ở việc học tập tốt, tuân thủ chủ trương đường lối pháp luật của nhà
nước, quan tâm đến cộng đồng, chấp hành quy đình của Đảng, Nhà nước.
+ Phát huy truyền thống đoàn kết. + Lạc quan.
+ Cần cù chịu khó: vượt lên mọi hoàn cảnh chăm chỉ học tập rèn luyện. -
Tạo nền tảng tinh thần vững chắc, thực hiện đại đoàn kết toàn dân xây dựng
thành công Chủ nghĩa xã hội. lOMoAR cPSD| 59732875
Chủ đề 4: Nêu cơ sở hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh? Phân tích nội dung cơ
sở lý luận - tinh hoa văn hóa nhân loại hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh.
Phương thức tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại của Hồ Chí Minh có đặc điểm gì?
- Tư tưởng văn hóa phương Đông.
+ Nho giáo. Nho giáo có những yếu tố duy tâm, lạc hậu, nhưng nho giáo cũng có
nhiều yếu tố tích cực, nên có ảnh hưởng khá lâu dài trong lịch sử. Đó là triết lý
hành động, tư tưởng nhập thế, hành đạo, giúp đời; lý tưởng về một xã hội bình
trị; triết lý nhân sinh: tu thân dưỡng tính góp phần đề cao văn hóa, lễ giáo, đề cao tinh thần hiếu học.
Hồ Chí Minh đã khai thác nho giáo, lựa chọn những yếu tố tích cực, phù hợp để
phục vụ cho nhiệm vụ cách mạng.
+ Phật giáo. Phật giáo là một trong những tôn giáo du nhập vào Việt Nam khá
sớm. Những mặt tích cực của Phật giáo đã để lại những dấu ấn sâu sắc trong tư
duy, hành động, cách ứng xử của con người Việt Nam.
Phật giáo có tư tưởng vị tha, từ bi, bác ái, cứu khổ, cứu nạn, thương người như
thể thương thân; xây dựng nếp sống có đạo đức, trong sạch, giản dị, chăm lo
làm điều thiện; đề cao tinh thần bình đẳng, tinh thần dân chủ chất phác chống lại mọi phân biệt đẳng cấp
Phật giáo vào Việt Nam, gặp chủ nghĩa yêu nước, ý chí độc lập, tự chủ đã hình
thành nên Thiền phái trúc lâm Việt Nam, chủ trương không xa đời mà sống gắn
bó với nhân dân, với đất nước, tham gia vào cộng đồng, vào cuộc đấu tranh của
nhân dân chống kẻ thù dân tộc. lOMoAR cPSD| 59732875
Phật giáo Việt Nam đã đi vào đời sống tinh thần dân tộc và nhân dân lao động,
để lại dấu ấn sâu sắc trong tư tưởng Hồ Chí Minh.
+ Hồ Chí Minh cũng nghiên cứu và thấu hiểu tư tưởng của các nhà tư tưởng
phương Đông như Lão tử, Mặc tử, Quản tử... Khi đã trở thành người mácxít, Hồ
Chí Minh vẫn tìm hiểu thêm về chủ nghĩa Tam dân của Tôn Trung Sơn. Hồ Chí
Minh đã biết khai thác những yếu tố tích cực của tư tưởng và văn hóa phương
Đông để phục vụ cho sự nghiệp cách mạng của Người.
- Tư tưởng và văn hóa phương Tây.
+ Ngay từ khi còn học ở Trường tiểu học Đông Ba rồi vào Trường Quốc học
Huế, Hồ Chí Minh đã làm quen với văn hóa Pháp. Đặc biệt, Người rất ham mê
môn lịch sử, và say sưa tìm hiểu cuộc Đại cách mạng Pháp 1789.
+ Khi xuất dương, Người đã từng sang Mỹ, đến sống ở New York, làm thuê ở
Bruclin và thường đến thăm khu Haclem của người da đen. Người thường suy
nghĩ về tự do, độc lập, quyền sống của con người... được ghi trong Tuyên ngôn
độc lập 1776 của nước Mỹ.
+ Đến Pháp, Hồ Chí Minh được tiếp xúc trực tiếp với tác phẩm của các nhà tư
tưởng khai sáng như tinh thần pháp luật của Môngtétxkiơ, khế ước xã hội của
Rútxô... Tư tưởng dân chủ của các nhà khai sáng đã có ảnh hưởng lớn tới tư tưởng của Người.
+ Hồ Chí Minh hình thành phong cách dân chủ của mình từ trong cuộc sống
thực tiễn. Người học được cách làm việc dân chủ trong cách sinh hoạt khoa học ở Câu
lạc bộ Phôbua (Faubourg), trong sinh hoạt chính trị của Đảng xã hội Pháp.
Đặc điểm: trong quá trình hình thành phát triển tư tưởng của mình, Hồ Chí lOMoAR cPSD| 59732875
Minh đã kế thừa có chọn lọc tinh hoa văn hoá phương Đông phương Tây, nâng
lên một trình độ mới trên cơ sở phương pháp luận Mácxít – lênin
Chủ đề 5: Nêu cơ sở hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh? Phân tích nội dung
nhân tố chủ quan Hồ Chí Minh. Giá trị của tư tưởng Hồ Chí Minh đối với cách mạng Việt Nam?
Phân tích nhân tốt chủ quan:
- Khả năng tư duy và trí tuệ
Ngay từ những ngày thơ ấu, cậu thanh niên Nguyễn Tất Thành đã mang trong
mình một hoài bão lớn lao, có bản lĩnh kiên định, giàu lòng nhân ái. Ngay từ
nhỏ ở Người đã có ý chí ham học hỏi cũng như đưa ra các đề xuất mà những vị lãnh đạo
cùng thời không ngờ tới.
Sau đó, dưới sự hướng dẫn, bồi đắp cũng như năng lực tổng kết thực tiễn Người
đã quyết định đi tìm đường cứu nước. Vào năm 1917, người thanh niên Nguyến
Tất Thành đã lên con tàu La-tu-sơ-tơ-rê-vin rời bến cảng Nhà Rồng để tìm
đường cứu nước. Sự kiện ấy cũng mở ra một chặng đường hơn 30 năm bôn ba ở nước ngoài.
Tuy nhiên nhờ quá trình ấy người mới có được một tầm nhìn, một hướng đi mới.
Với sự hoạt động của mình ở trong và ngoài nước, Người đã góp phần hình
thành nên hệ tư tưởng Hồ Chí Minh. Cũng chính nhờ đó làm đường lối đấu
tranh của Đảng. Vào năm 1945 với cách mạng tháng Tám thành công đã mở ra
một con đường mới cho đấu tranh dân tộc cũng như lịch sử nước Việt Nam.
Chính vì vậy có thể nói đây là một nhân tố chủ quan hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh.